WSPÓŁCZESNE KIERUNKI PEDAGOGICZNE
Prof. dr hab. Józef Półturzycki
Wykład II 15.03.2009 r.
Pedagogika personalistyczna.
Pedagogika personalistyczna wywodzi się od pojęcia - personalizm.
Personalizm to filozofia, której naczelną wartością jest człowiek (persona). Jest to kierunek religijny, który zakłada, że człowieka należy uznać za podmiot wychowania. Człowiek - persona jest powołany do życia przez Boga. Ten twór boży należy w procesie wychowania odpowiednio traktować, bowiem został on powierzony opiece wychowawców przez Stwórcę. Należy więc traktować go jak samego Boga gdyż stworzony został na boże podobieństwo. O człowieku jako podmiocie wychowania mówił też humanizm, ale w ujęciu świeckim.
Założenia pedagogiki personalistycznej:
Nauczyciel i uczeń to twory boże równorzędne sobie.
Nie ma nauczania i wychowania, a są spotkania, które układają się w proces oddziaływania, nie ma w tym procesie przywódców, nakazów, jest przykład nauczyciela, jego słowo, zachowanie.
Dialog przenika do nas poprzez słowo drukowane, pisane (czytanie Pisma Świętego).
Wychowanie i edukacja człowieka są drogą do jego zbawienia, przygotowaniem do życia wiecznego.
Etapy rozwoju moralnego (przekucia temperamentu): wg Sergiusza Hessena:
Anomia (nomia - prawo z gr.) - stan bezprawia. Dziecko działa bezrefleksyjnie, zabawa, naśladownictwo starszych, do 7 lat.
Heteronomia - stan narzuconego prawa zewnętrznego. Dziecko poddane zostaje wielu zadaniom, musi to robić bez utożsamiania się z tym, co robi. To okres pracy, świadomość obowiązku, odpowiedzialność, wytrwałość, więzi społeczne, tolerancja, męskość.
Autonomia - stan uwewnętrznienia praw. Interioryzacja, dojrzałość, przyjmowanie praw jako własnych.
Koncepcja szkoły wg Hessena - szkoła trójstopniowa:
7-10/11 lat życia dziecka,
11-15 r. ż,
15-18 r. ż,
Szkoła powinna być jednolita dla wszystkich, ale ze zróżnicowaniem regionalnym (zapoznanie z regionalnymi dobrami kultury, wartościami) Drugi etap to zróżnicowanie psychologiczne, dostosować się zainteresowań, poznać kompleksy i trudności. Trzeci etap to zróżnicowanie zawodowe - predyspozycje, talenty, zdolności.
Nauczyciel wg Hessena - powinien kierować uczniem tak by nastąpiło jego samokształcenie. Stworzenie warunków i możliwości. Nauczyciel powinien zdobywać wiedzę w uniwersytecie a nie w szkołach dla kształcenia nauczycieli. Ma być wykształcony i przejawiać miłość w stosunku do swoich podopiecznych.
Uważał, że wychowanka trzeba zetknąć z dobrami kultury, ponieważ one kształtują hierarchię wartości. Przymus w wychowaniu jest potrzebny, ale dokonuje się wtedy przekucie temperamentu dziecka na osobowość.
Personalizm zakłada pewną dwoistość człowieka - ciało i duszę. Wychowanie i nauczanie mają rozwijać nie tylko ciało, ale i duszę.
Nawroczyński (personalista i pedagog kultury) „Życie duchowe” - jak wzbogacać życie duchowe poprzez wychowanie i nauczanie (poprzez dialog, rozmowę).
Personalizm jest swego rodzaju praktyką znajdującą swój wyraz w szkołach religijnych.
Ks. Prof. Janusz Tarnowski - współczesny polski personalista, dużo pisał o Korczaku.
Aleksander Kamiński - rozwijał szerokie wychowanie dzieci Bi młodzieży poprzez harcerstwo („Harcerzem jest się do końca”.)
Jan Paweł II - personalista - napisał pracę habilitacyjną o człowieku.
1