Promocja Zdrowia w Miejscu Pracy
Firma promująca zdrowie to sukces pracowników i pracodawcy. Zdrowie pracowników to kapitał każdej firmy - opłaca się go pomnażać. Dobre zdrowie jest celem, który wszystkim przynosi korzyści…
Jeśli zastanawiasz się czy ta publikacja jest dla Ciebie odpowiedz na poniższe pytania:
Czy traktujesz załogę jako ważny kapitał firmy?
Czy uważasz, że dobre relacje między firmą a pracownikami sprzyjają osiąganiu sukcesów?
Czy zgadzasz się, że znajomość przekonań i opinii pracowników jest ważną sprawą dla funkcjonowania firmy?
Czy chcesz ograniczać absencję i zwiększać produktywność firmy?
Czy zgadzasz się z opinią, że zdrowie i dobre samopoczucie pracowników może zależeć od środowiska pracy?
Czy jesteś zdania, że pracodawca jest współodpowiedzialny za zdrowie i dobre samopoczucie załogi?
Mamy nadzieję, że odpowiedziałeś twierdząco przynajmniej na niektóre z tych pytań.
Ta publikacja pomoże Ci doskonalić mechanizmy zarządzania zdrowiem, a tym samym umożliwi Twojej firmie osiąganie coraz większych sukcesów.
Czym jest zdrowie?
Światowa Organizacja Zdrowia zdefiniowała zdrowie jako stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub kalectwa. Oznacza to, że zdrowie to między innymi: odporność na choroby i dolegliwości, zdolność radzenia sobie z problemami, sprawność fizyczna i intelektualna, zdolność wypełniania ról życiowych i zawodowych, poczucie siły chęci do życia i witalność, równowaga i harmonia psychiczna.
W tym sensie zdrowie jest podstawą, warunkiem dobrego życia, a nie jego celem. Tak rozumiane zdrowie można nie tylko ochraniać.
Czym jest promocja zdrowia?
Promocja zdrowia to działania, dzięki którym ludzie coraz bardziej interesują się swoim zdrowiem oraz uzyskują coraz większy wpływ na czynniki kształtujące stan ich zdrowia. To nauka i sztuka pomagania ludziom, by zmieniali swoje środowisko i styl życia na sprzyjający ich zdrowiu.
Czym jest promocja zdrowia w miejscu pracy?
Promocja zdrowia w miejscu pracy nie jedynie ograniczaniem zagrożeń związanych z wygórowaniem pracy zawodowej. Są to działania wykraczające poza obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony zdrowia pracowników oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Promocja zdrowia podejmowana jest po to, by pracownicy dobrze czuli się w swoim miejscu pracy, mniej chorowali, bardziej angażowali się w rozwój firmy, lepiej funkcjonowali w życiu zawodowym i codziennym, a w efekcie by przedsiębiorstwo lepiej realizowało swoje zadania ekonomiczne.
Kluczową zasadą promocji zdrowia w miejscu pracy jest traktowanie pracowników jako podmiotu oddziaływań, aktywnych partnerów w trakcie planowania, przeprowadzania i oceny prozdrowotnych przekształceń w środowisku i stylach życia.
Jakie działania podejmuje firma promująca zdrowie?
Przedsiębiorstwo promujące zdrowie opracowuje i wdraża prozdrowotną politykę zarządzania i kulturę organizacyjną. Obejmuje ona:
- metody i style zarządzania, w których za główny parametr sukcesu firmy (podstawowy kapitał) uznaje się samą załogę,
- tworzenie norm i zasad kierowania umożliwiających załodze aktywne uczestniczenie w podejmowaniu decyzji,
- dostosowywanie wymagań do kwalifikacji zatrudnionych oraz budowanie klimatu współpracy w grupach pracowniczych,
- włączanie zagadnień promocji zdrowia w politykę personalną przedsiębiorstwa,
- integrowanie różnorodnych działań firmy związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem w pracy w spójny system.
Przedsiębiorstwo promujące zdrowie tworzy i modyfikuje środowisko pracy tak, by nie tylko nie zagrażało zdrowiu, ale również oddziaływało pozytyw niema stan zdrowia, sprzyjało mu. Działania z tego zakresu dotyczą głównie:
- czynników szkodliwych i uciążliwych (m.in. hałasu, substancji chemicznych i biologicznych, pracy zmianowej, pracy w wymuszonej pozycji ciała, nieodpowiedniego oświetlenia, ciężkiej pracy fizycznej), nawet jeśli nie przekraczają one dopuszczalnych norm,
- zagrożeń wypadkowych,
- stresu zawodowego, tj. fizjologicznych i psychologicznych efektów m.in. pracy zmianowej, pośpiechu i monotonii, adaptacji do nowych technologii, przeciążenia lub niedociążenia pracą, niejasnych lub sprzecznych oczekiwań przełożonych wobec podwładnych, nadmiernej odpowiedzialności, złych stosunków międzyludzkich, trudności w rozwoju kariery zawodowej, poczucia braku wpływu na funkcjonowanie firmy.
Przedsiębiorstwo promujące zdrowie stymuluje i wspiera działania personelu związane z wykonywaniem pracy w sposób higieniczny i bezpieczny.
Oznacza to, że pracownikom tworzy się warunki do zgłaszania propozycji usprawnień w tym zakresie, współdecydowania w wyborze rozwiązań oraz ocenie efektów dokonywanych zmian. Pracownicy traktowani są więc jako partnerzy, a nie bierni adresaci prozdrowotnych przekształceń w środowisku pracy. Rozwija się postawy odpowiedzialności za własne zdrowie w miejscu pracy,
a nie jedynie wymaga się przestrzegania przepisów.Stąd częściej nagradza się pracowników za prozdrowotne działania niż karze za łamanie zasad bhp oraz wspiera się modę na troskę o zdrowie w miejscu pracy.
Przedsiębiorstwo promujące zdrowie uczy j ułatwia pracownikom (i ich rodzinom) realizację zdrowych stylów życia.
Prozdrowotne style życia obejmują m.in.:
- prawidłowe odżywianie się,
- aktywność fizyczną,
- unikanie palenia tytoniu i nadmiernej konsumpcji alkoholu,
- umiejętność radzenia sobie ze stresem,
- prawidłowe reagowanie na czynniki ryzyka ł symptomy choroby.
Badania naukowe dowodzą, że zdrowie człowieka aż w 50% zależy od jego własnych zachowań. Oznacza to, że przede wszystkim sam człowiek jest źródłem swego zdrowia lub choroby. Rzecz w tym, by chciał i mógł swoje możliwości w tej dziedzinie pozytywnie wykorzystać. Programy promocji zdrowia mają mu właśnie w tym pomóc. Zatem firma promująca zdrowie:
- dostarcza pracownikom wiedzy nt. prozdrowotnych sposobów postępowania (np. przeprowadza prelekcje, emituje audycje, kolportuje poradniki),
- rozwija motywację do ich realizacji (np. nagradza indywidualne, prozdrowotne zachowania, wspiera grupowe inicjatywy na rzecz zdrowia)
- kształtuje umiejętności niezbędne do podejmowania tych zachowań w życiu codziennym (np. organizuje ćwiczenia, treningi uczące nowych sposobów postępowania)
- stwarza warunki ułatwiające prozdrowotne wybory (np. dba o uwzględnienie zaleceń ergonomii w wyposażeniu stanowisk pracy, zakupuje dodatkowe usługi medyczne, sponsoruje rekreację pracowników).
Firma promująca zdrowie nie tylko mówi, zachęca, podpowiada co robić, ale uczy jak to osiągnąć i pomaga realizować prozdrowotny styl życia.
Przedsiębiorstwo promujące zdrowie stymuluje współpracę różnych służb związanych ze zdrowiem załogi, integrując ich działania w spójny system.
W praktyce działania w dziedzinie promocji zdrowia pracowników przybierają formę programów odpowiednio zaplanowanych od strony podjętych tematów, sposobu ich realizacji, kadr wykonawców, źródeł finansowania oraz harmonogramu. Programy te mogą być realizowane w krótszym lub dłuższym czasie (od kilku tygodni do kilku lat), obejmując równocześnie lub sukcesywnie wiele tematów zdrowotnych. Opracowanie i realizacja zakładowego programu promocji zdrowia wiąże się z powierzeniem związanych z nim prac odpowiednim ludziom. Jak pokazała dotychczasowa praktyka realizacji tego rodzaju przedsięwzięć celowe jest w szczególności powołanie grupy odpowiedzialnej za program, np. Zakładowej Rady Promocji Zdrowia.
W skład grupy sterującej wchodzą zazwyczaj przedstawiciele dyrekcji, związków zawodowych, zakładowej służby medycznej, działu bhp, a także w demokratyczny sposób dobrani reprezentanci załogi. Grupa ta nie powinna w zasadzie liczyć więcej niż 10 osób.
Program promocji zdrowia w przedsiębiorstwie to zorganizowany proces społeczny, wpisany w strategię rozwoju firmy, jej kulturę, organizację i politykę zarządzania, obejmujący ponadstandardowe działania na rzecz umocnienia zdrowia załogi, wspierający osiągnięcie celów biznesowych organizacji.
Dlaczego warto promować zdrowie w miejscu pracy?
Korzyści dla organizacji promującej zdrowie personelu: poprawa i rozwój jakości personelu, oszczędności kapitałowe, poprawa wewnętrznych relacji społecznych, budowanie dobrego społecznego wizerunku, wsparcie działań marketingowych.
W rezultacie firma uzyskuje pracownika lepiej i efektywniej wykonującego swoje zadania.
Poprawa i rozwój jakości personelu obejmuje m.in.: obniżenie poziomu stresu, podwyższenie samooceny, poczucia własnej wartości, odpowiedzialności za wykonywane zadania, osłabienie lęków przed zmianą, otwarcie na innowacje, rozwój kompetencji (wiedzy, umiejętności), rozwój zaangażowania.
Oszczędności kapitałowe to m.in.: zmniejszone koszty absencji chorobowej, zmniejszone koszty wypadków i ryzyka zawodowego, oszczędności czasu pracy, mniejsze koszty ubezpieczeń, większa możliwość sterowania obciążeniami podatkowymi, racjonalizacja wydatków na ochronę zdrowia, bezpieczeństwo i higienę pracy, szkolenia, świadczenia socjalne. Promocja zdrowia może też być wsparciem dla działań marketingowych firmy. Poprawa wewnętrznych relacji społecznych powoduje m.in.: usprawnienie systemu informacji i komunikacji wewnętrznej firmy, integrację personelu z organizacją, tj. wiązanie celów osobistych pracowników z interesem firmy, wzmocnienie więzi i relacji międzyludzkich, kreowanie liderów i grup zadaniowych, rozwój zaangażowania.
Budowanie dobrego wizerunku publicznego
Zakład promujący zdrowie wysyła sygnały, że jest firmą: której zależy na pracownikach, mającą dobry status ekonomiczny, zarządzaną w nowoczesny sposób, zmniejszenie kosztu ubezpieczeń, mogącą być partnerem w ramach (ponad)lokalnych inicjatyw społecznych.
Badania zrealizowane w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi pokazują, że ponad 90% dużych przedsiębiorstw w Polsce realizuje różnego typu nie wymagane prawem, działania na rzecz zdrowia swego personelu. Działalność około 25% z tych firm zasługuje już na miano programów promocji zdrowia.
Odpowiedz sobie na poniższe pytania, aby sprawdzić jak to jest w Twojej firmie.
- Czy kierownictwo wydało dokument (deklarację, zarządzenie itp.) określający strategię i cele firmy w zakresie promocji zdrowia w miejscu pracy?
- Czy problematyka promocji zdrowia w miejscu pracy jest uwzględniana jako element szkoleń kierownictwa firmy?
- Czy w strukturze organizacyjnej firmy istnieje formalnie powołany zespół odpowiedzialny za promocję zdrowia w miejscu pracy?
- Czy w skład zespołu ds. promocji zdrowia w miejscu pracy wchodzą przedstawiciele wszystkich ważnych grup załogi (łączenie z przedstawicielami szeregowych pracowników)?
- Czy personel zaangażowany w organizację promocji zdrowia w miejscu pracy jest systematycznie kształcony w tym zakresie?
- Czy firma posiada precyzyjny plan działań z zakresu promocji zdrowia w miejscu pracy (zawierający zakres zadań, harmonogram, koszty, osoby odpowiedzialne, grupy docelowe, sposoby oceny) zatwierdzony do realizacji przez kierownictwo firmy?
- Czy wszyscy pracownicy są systematycznie informowani o przedsięwzięciach realizowanych w ramach promocji zdrowia w miejscu pracy?
- Czy realizowane w firmie działania z zakresu promocji zdrowia w miejscu pracy podporządkowane są metodologii łączącej kształtowanie wiedzy, rozwój umiejętności, wyzwalanie motywacji i kreowanie warunków środowiskowych?
- Czy firma koryguje działania z zakresu promocji zdrowia w miejscu pracy w oparciu o wyniki systematycznie prowadzonych analiz opinii załogi na ich temat?
- Czy firma jasno określiła i realizuje plan działań zmierzających do identyfikacji źródeł oraz systematycznego ograniczania stresu zawodowego?
- Czy firma jasno określiła i realizuje plan działań zmierzających do systematycznego zwiększania poczucia wpływu wszystkich pracowników na to, co się dzieje w przedsiębiorstwie?
- Czy firma systematycznie ocenia wpływ działań z zakresu promocji zdrowia na wskaźniki stanu zdrowia załogi (np. absencję chorobową, autoocenę stanu zdrowia)?
Koordynacją promocji zdrowia w zakładach pracy w Polsce zajmuje się Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy, w lnstytucie im. prof. J. Nofera w Łodzi.
Centrum prowadzi lobbying i propaguje ideę promowania zdrowia pracowników, szkoli kadry na potrzeby tego typu działań, opracowuje i wydaje materiały i poradniki dla osób realizujących działania prozdrowotne w przedsiębiorstwach, konsultuje takie działania, pomaga w opracowaniu zakładowych programów promocji zdrowia, prowadzi badania naukowe na temat uwarunkowań i rozwoju promocji Zdrowia w Polsce.
Centrum koordynuje też funkcjonowanie Ogólnopolskiej Sieci Ośrodków Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy, a od roku 2000 animuje w jej ramach Sieć Zakładów Promujących Zdrowie.
Materiały opracowali: dr Elżbieta Korzeniowska i dr Krzysztof Puchalski z Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy
Szczególnie polecamy
Badania foniatryczne w ramach kampanii zdrowotnej dot. zapobiegania przewlekłym chorobom narządu głosu na zlecenie ZUS
Nasze wydawnictwa
