Rozdział V. Powszechność, niezmienność i obiektywność prawa naturalnego.
Problematyka powszechności i niezmienności odnosi się nie tylko do prawa naturalnego, ale w pewnym sensie tyczy się także wartości molarnych . Cechy niezmienności i powszechności mają istotne znaczenie dla prawa naturalnego, gdyż decydują o jego absolutnym charakterze.. Powszechność ukazuje, jak prawo funkcjonuje w świadomości moralnej ludzkości, a więc niejako od strony zewnętrznej, natomiast niezmienność określa prawo naturalne samo w sobie, a więc dotyczy jego strony zewnętrznej.
Można wśród prawa naturalnego wyróżnić 2 zasadnicze grupy:
zasady nadrzędne(pierwszorzędne) np. dobro należy czynić a zła unikać, przestrzegaj sprawiedliwości, postępuj rozumnie itp.
zasady ogólne( drugorzędne)- obejmują normy prawa naturalnego stanowiące uszczegółowienie nadrzędnych imperatywów. Wśród zasad ogólnych możemy wyróżnić dwie grupy :
ogólne zasady sprawiedliwości- takie normy jak : czcij Boga bądź bóstwu, szanuj rodziców, dochowaj wierności, nie zabijaj, nie kradnij
ogólne zasady spoza sprawiedliwości np. dochowaj czystości przedmałżeńskiej, bądź umiarkowany w używaniu pokarmów czy napojów itp.
Każda z tych norm ma zespól zastosowań typowych, ale mogą się zdarzyć i zdarzają także zastosowania nietypowe. W zastosowaniach nietypowych dochodzi do odpowiedniej modyfikacji treści. Otrzymujemy jak gdyby nowe reguły postępowania, które zwie się „wnioskami” lub „trzeciorzędnymi” zasadami prawa naturalnego. Przykład: „nie popełniaj eutanazji” jest specyficznym zastosowaniem normy „nie zabijaj”.
Niezmienność wewnętrzna- teść norm prawa naturalnego nie zależy od określonych warunków zewnętrznych .
Niezmienność zewnętrzna-uniezależnienie norm prawa naturalnego od wprowadzenia zmian przez odpowiedni autorytet.
Niezmienność faktyczna- w toku historii nie doszło do żadnej zasadniczej zmiany treści norm prawa naturalnego.
Niezmienność absolutna- treść norm prawa naturalnego nie tylko nie wykazuje istotnych zmian, ale takim zmianom ulec nie może
Oceniając niezmienność czy powszechność treści norm prawa naturalnego nie oceniamy ich formuł skrótowych lecz formuły pełne rozwinięte. Pod uwagę należy także wziąć wszystkie elementy składowe .
Nakazy, zakazy niczym nie ograniczone np. nie bluźnij, inne z których treści wyłączony jest określony akt mocą ważnej w danej sytuacji restrykcji np. świadome mówienie nieprawdy w sytuacji obrony sekretu przed niesprawiedliwa agresją. Zachodzi różnica pomiędzy wyjątkiem a restrykcją. Restrykcja stanowi zawsze częścią składową ogólnej treści normy, jest stosowalność jest zacieśniona wyłącznie do przypadku agresji.
Według etyki tomistycznej powszechne są tylko zasady nadrzędne, czyli naczelne imperatywy. W grupie obejmujących zasady ogólne powszechne są tylko ogólne normy sprawiedliwości.
Niezmienność prawa naturalnego nie utożsamia się z jego powszechna znajomością. Z dwóch niezmienności-faktycznej i absolutnej to absolutna ma istotne znaczenie. Wszystkie normy prawa naturalnego są absolutnie niezmienne. Nie uległy zmianie i ulec jej nie mogą. Niezmienne jest prawo naturalne i podstawy na których się opiera. Niezmienność wyrażanych nakazów prawa naturalnego we wszystkich warunkach i sytuacjach historyczno-społecznych. Twórca i gwarantem prawa naturalnego jest Bóg. .
Do prawa naturalnego należą normy, które nie spełniają jednej z cech , czyli powszechności. Mimo tego są zaliczone do zbioru norm składających się na prawo naturalne. Z tego wynika ,że z tych dwóch właściwości stanowiących o absolutnym charakterze prawa naturalnego role podstawowa i niezastąpiona pełni jego niezmienność , natomiast powszechność jawi się jako element dopełniający.
Obiektywność prawa naturalnego.