Wybrane kwestie społeczne a praktyka działania społecznego
Kwestie społeczne a pedagogika społeczna (ss.308 - 311).
Zagrożenia rozwoju społeczno - kulturowego (ss.312 -313).
Brak pracy - bezrobocie (ss.313 - 329).
Bezdomność (ss.330 -336).
Niepełnosprawność (ss.364 -375).
Praca socjalna polem działania pedagoga społecznego (355 -363).
Pedagogika społeczna ma za zadanie: zbierać wiedzę o całej rzeczywistości wychowawczej; analizować przebieg procesów wychowawczych; obserwować zjawiska wychowawcze i opisywać je; wysuwać wnioski płynące z obserwacji; wykrywać i wyjaśniać związki i zależności jakie zachodzą między zjawiskami wychowawczymi; oceniać pozytywny i negatywny wpływ wszystkich elementów składowych procesu wychowania na rozwój osobowości wychowanka; opracowanie celów, zasad, metod i form pracy pedagogiki społecznej. Przedmiot badań dla pedagogiki społecznej stanowi człowiek wraz z całym jego otoczeniem, wraz ze społecznymi uwarunkowaniami, ale także proces wychowania, zmiany jakie dokonują się w wychowanku pod wpływem wychowania, proces rozwoju i kształtowania się jego osobowości.
Kwestia społeczna - w znaczeniu węższym - oznacza konkretny problem o szczególnie niekorzystnym wpływie na życie współdziałanie członków danej społeczności. Najogólniej mówiąc, wyodrębnienie kwestii społecznych w znaczeniu węższym polega na usystematyzowaniu i rozpoznaniu "deprywacji dotykających daną społeczność". Kwestią społeczną w znaczeniu szerszym określa się "przyczynę główną wszelkich kwestii szczegółowych. Wspólne im są wszystkie sprawcze podłoża- w postaci określonych norm i reguł obowiązujących w danym społeczeństwie, formacji ustrojowej, czy nawet cywilizacji".
Obszary zagrożeń rozwoju społeczno-kulturowego zachodzi w drodze odnoszenia obserwowanych zdarzeń do zjawisk, które według określonych podejść teoretycznych zaburzają przebieg procesu wrastania społecznego jednostek tych zdarzeń uczestniczących. Oznacza to, że jakoś rozpoznania danego zagrożenia społeczno-kulturowego zależy od podejścia teoretycznego, w którego terminach podmiot badający kategoryzuje diagnozowaną rzeczywistość.
3.
Bezrobocie uważane jest za jeden z najpoważniejszych problemów społecznych i ekonomicznych, o wielu negatywnych konsekwencjach dla gospodarki, jako całości i bezrobotnych osób. Nie tylko oznacza ono niewykorzystanie części siły roboczej i niższą produkcję w gospodarce, ale także pogorszenie poziomu życia osób bezrobotnych, frustrację i niezadowolenie społeczne oraz rozwój niekorzystnych zjawisk społecznych. Dziś bezrobocie to „zjawisko polegające na tym, że pewna liczba pracowników zdolnych do pracy oraz gotowych do jej podjęcia nie znajduje zatrudnienia. Najogólniej mówiąc bezrobocie oznacza brak równowagi między stroną podażową, a stroną popytową rynku pracy. Brak ten wyraża nadwyżkę realnych zasobów pracy nad efektywnym popytem na pracę. Wielkość bezrobocia zależy od aktywności zawodowej i liczby ludności w wieku produkcyjnym, a przedstawiane jest procentowo w postaci stopy bezrobocia.
4.
Pojęcie bezdomności jest trudne do jednoznacznego zdefiniowania dla szerszej populacji. Musi być odnoszone do reguł obyczajowych, które określają zasadnicze normy odnośnie warunków bytowych. Inaczej kreowane są one w środowisku np. Cyganów, inaczej w środowisku nacji prowadzących osiadły tryb życia.
Generalnie bezdomnością nazywamy zjawisko polegające na trwałym braku dachu nad głową. Ludzi nie posiadających własnego lokum nazywamy bezdomnymi.
Bezdomnym można zostać z wyboru bądź też z racji zbiegu różnorodnych okoliczności. Bezdomnym z wyboru zostaje człowiek, który bez przymusu podejmuje decyzję opuszczenia własnego domu i staje się włóczęgą. Nikt nie zmuszał go do takiego kroku. Jest to jego świadomy wybór takiego stylu życia.
Bezdomnym może uczynić nas splot różnych wydarzeń. Na przykład choroba. Ludzie doświadczający amnezji często opuszczają rodzinny dom i błąkają się bez celu. Zanik pamięci powoduje całkowitą utratę kontaktu z rodziną i znajomymi. Do stanu bezdomności doprowadzić może także konieczność opuszczenia własnego kraju - uchodźstwo. Emigracja „w ciemno” często kończy się tym, że nie posiadamy warunków bytowych, które gwarantowałyby nam godziwe życie.
Bezdomność to jeden z najtrudniejszych do rozwiązania problemów polityki społecznej, a co za tym idzie także pomocy społecznej. Każdy fakt bezdomności powinien być w pełni zdiagnozowany. Nad żadnym przypadkiem nie można przejść obojętnie. Opracowanie systemu rzetelnej pomocy opierać się musi na bogatej i wiarygodnej bazie danych dotyczących omawianego zjawiska. Uzyskanie pełnego zakresu pożądanych informacji nie jest pozorom łatwe. Wykluczyć należy możliwość przeprowadzenia kompleksowych badań empirycznych zjawiska bezdomności choćby z tej przyczyny, że nie znamy faktycznych jego rozmiarów. Nie dysponujemy bowiem danymi na temat ilości bezdomnych w Polsce. Zawsze są to jedynie szacunkowe i przybliżone wielkości. W związku z takim stanem rzeczy jako przesłanki działania w zakresie udzielania pomocy bezdomnym przyjmuje się dotychczasowe doświadczenie wyspecjalizowanych w tego typu pomocy ośrodków. Umiejętne wykorzystanie posiadanej przez nie wiedzy oraz współpraca i wymiana informacji na temat struktury i przyczyn bezdomności w danym regionie mogą w znacznym stopniu ograniczyć występowanie tego zjawiska.
5.
Ossowski ( 1999,s.45) podając definicję osoby niepełnosprawnej (za: T. Gałkowski 1997, str. 162) pisze: „osoba niepełnosprawna jest jednostką w pełni swych praw, znajdującą się w sytuacji upośledzającej ją, stworzonej przez bariery środowiskowe, ekonomiczne i społeczne, których nie można tak jak inni ludzie przezwyciężyć wskutek występujących w niej uszkodzeń.”
Nieco inną definicję niepełnosprawności, którą upowszechnia się w Polsce podaje W. Dykcik (1998 r., str.15 za: A. Kurzynowskim, w: J. Mikulskim, J. Auleytner (red), 1996, str. 19) : „Niepełnosprawną jest osoba, której stan fizyczny lub/i psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza albo uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i społecznymi.”
6.
Istnieje wiele definicji pracy socjalnej. Można ją na przykład traktować jako profesjonalne działania mające na celu wspieranie jednostki w staraniach o polepszenie jej umiejętności życia w społeczeństwie. Może też być uznawana za zawodowe działania mające ułatwić pojedynczym osobom i grupom, uświadomienie problemów wewnętrznych i zewnętrznych, mających na nich negatywny wpływ. Rehabilitacja czy korekta dokonywana we współpracy z pracownikiem socjalnym, ma pomagać im w wychodzeniu z kłopotów. Praca socjalna musi działać na rzecz całego społeczeństwa i każdej jednostki bez względu na płeć, wyznanie, rasę czy pozycję społeczną. Rada Europy przyjmuje, że rola pomocy socjalnej polega na wspieraniu osób i całych grup społecznych w procesie współżycia w danym środowisku oraz nakłanianie do podejmowania wysiłku zmierzającego do wewnętrznego podbudowania za pomocą odkrywania ich ukrytych zdolności i umiejętności. Głównym zadaniem pracy socjalnej jest pomoc w tworzeniu pozytywnych relacji pomiędzy potrzebującym a środowiskiem społecznym, celem podniesienia standardu życia potrzebującego. Do pomniejszych zadań pracy socjalnej zaliczamy:
1) ułatwianie jednostkom rozwijania zdolności wychodzenia z kłopotów i umiejętnego postępowania w różnych okolicznościach;
2) wspieranie działań zmierzających do pozyskiwania dochodów;
3) stymulowanie do budowania pozytywnych relacji pomiędzy potrzebującym a społeczeństwem;
4) uwrażliwianie placówek instytucji na problemy potrzebujących.
Działalność pracownika socjalnego może przybierać różne formy. Generalnie rzecz biorąc wyróżniamy trzy metody pracy socjalnej: metodę indywidualnych przypadków, metodę pracy grupowej i metodę tworzenia (organizowania) społeczności.
Podsumowując możemy stwierdzić, że pedagogika społeczna to niezwykle użyteczna, a zarazem szeroka dziedzina wiedzy. Powiązana z wieloma innymi naukami, kryje w sobie wiele tajemniczych pojęć.
Leksykon rynku pracy, wyd. Krajowy Urząd Pracy, Warszawa 1998.