Wędrówki ludów
Wykłady
Wykład nr 1
2.10.2009
Informacje wstępne, źródła
Źródła etnograficzno-geograficzne:
Tacyt „Germania”
Ptolemeusz „Geografia”
Pompejusz „Opisanie świata”
Źródła dotyczące Germanów;
Strabon „Geografia”
Mapa Agryppy
Piliniusz Starszy „Historia Naturalis”
Pomponiusz Mela „Geografia”
Tacyt „Germania”
Ptolemeusz „Geografia”
Kasjusz Dion „Historia Rzymska”
Ammian Marcelinus „Dzieje”
Prislos z Panion „Historia”
Prokopiusz z Cezarei „Historia wojen”
Kasjodor „Historia Gotjica”
Jordanes „Gethica”
Źródła archeologiczne:
osady
cmentarzyska
skarby
znaleziska luźne
numizmaty
paleobotaniczne
paleozoologiczne
Wykład nr 2
16.10.2009
Celtowie
Attalos I- III w.pne. pokonuje Celtów, ufundował „umierającego gala” i „gala zabijającego żonę” (grupa Ludovisi)
Galaci- grecka nazwa Celtów
Źródła:
lingwistyczne (nazwy rzek, oppidów, inskrypcje)
literatura irlandzka i walijska (cykl ulsterski)
archeologiczne (osady, oppida, cmentarzyska, obiekty kultowe, skarby)
Książę z Glauberg w Hesji (rzeźba z 500 r.pne.)
Halsztat D1- 600- 530/520 r.pne.
Halsztat D2-D3- 530/520-480 r.pne.
Zachodniohalsztacki krąg kulturowy- ojczyzna Celtów
Ht D1- Pierwsze wzmianki o Celtach
Źródła pisane:
Hekatajos z Miletu (VI w.pne.)- pierwsze wzmianki o Celtach w kontekście Massali
Herodot „Dzieje”- źródła Dunaju znajdują się na ziemiach Celtów, miasto Pyrene, coś jest na zachód od Słupów Heraklesa
Groby książęce: Vix, Hochdorf, La Tene, Hohenaspeng
Okres późno halsztacki (VI w.pne.):
kontakty z grekami (importy, naczynia do wina)
wpływy Scytyjskie
VI w.pne. początek handlu z Etruskami
Hochdorf (530 r.pne.)- grób książęcy, wóz czterokołowy, importy greckie, kanapa z brązu, ceramika czarnofigurowa
Mont Lassois-
Vix (500 r.pne.)- księżniczka, wóz czterokołowy, krater z brązu
Laten A- 480-390 r.pne.
Laten B1- 390-330 r.pne.
Laten B2- 330-250 r.pne.
Laten C1- 250-180 r.pne.
Laten C2- 180-120 r.pne.
Laten D1- 120-60 r.pne.
Laten D2- 60-10 r.pne.
LATEN A wczesny styl Lateński
gr. zachodnia
gr. wschodnia: środkowy Ren, Mozela
Kelinspergle (450 r.pne.)- kylix z Grecji, etruskie dzbany, etruski stamnos, okucie rogu
Reinheim (Laten A)- stapianie się różnych stylów
Pochówki z rydwanami dwukołowymi w rejonie nad Marną i Mozelą.
Sztuka:
greckie spirale, palmety, motywy figuralne
scytyjskie motywy zoomorficzne
lokalne tradycje halsztackie
etruskie naczynia z brązu
fibule typu Certosa
motyw ludzkiej głowy i spadającej kropli
ornament plastyczny- listwy reliefy
częste używanie złota
gr. północna- pokrywa się z kręgiem grobów książęcych
gr. południowa- płaskie cmentarzyska szkieletowe
fibule typu Marzabotto
fibule z nóżką w kształcie ptasiej główki
naszyjniki i bransolety z trzema grupami zgrubień
ceramika stempelkowa toczona
OSADY
kontynuacja późno halsztackich osad obronnych-Zavist
LATEN B 390-250 r.pne.
Polibiusz „Dzieje”
Liviusz „Ab urbe condita”
Pauzaniasz „Wędrówki po Helladzie”
Platon „Prawa”
Arystoteles „Polityka”
Eforos 405-390 r.pne.
Początek IV w.pne.- zasiedlenie Galii przedalpejskiej Bojowie, Insubrowie
Sojusz z Macedonią
370 r.pne.- zdobycie Rzymu i dojście do Sycylii
poł IV w.pne.- Wolkowie-Tektosagowie na Morawach i Górnym Śląsku
początek III w.pne.- najazd na Grecję, Trację, Dację ( Bojowie, Tektosagowie, Skordyskowie)
Państwo Galatów w Azji Mniejszej
STYL WALDAGESHEIMSKI kontynuuje tradycje grobów książęcych
styl roślinny- spirale zwiniętej wici
zanik śródziemnomorskich importów
brak importów=niepewne datowanie
masowa produkcja- zapinki, bransolety, naszyjniki
Waldagesheim- jedyny grób książęcych
dużo znalezisk kultowych- Duchcov
dużo znalezisk luźnych
hełm z Amfreville
płaskie cmentarzyska- Munsingen (200 grobów)
fibule z tarczką typu Munsingen
toczona ceramika
pochówek- pozycja wyprostowana, trumny, rzadko komory, kości zwierzęce w grobach, pokarmy roślinne, różna orientacja grobów
pochówki ciał bez głów lub samych głów
na peryferiach występuje ciałopalenie
cmentarzyska z kilkudziesięciu grobów
LATEN C 250-120 r.pne.
Poł III w.pne.- docierają do Małopolski, Słowacja, Ukraina Zakarpacka, Słowenia,
225 r.pne.- Rzym pokonuje ich pod Telamonem
pocz II w.pne.- zahamowanie celtyckiej ekspansji
II w.pne.- romanizacja Galii Przedalpejskiej
koniec II w.pne.- utworzenie rzymskiej Galii Narbońskiej
W Siedmiogrodzie powstają Dakowie i wypierają Celtów
Laten C1- zanik obrządku szkieletowego
Laten C2- zanik cmentarzysk- Węgry, Czechy, Morawy, pd. Polska
Laten C2- pojawienie się oppidów
Laten C2/C1- latenizacja Europy Środkowej i Północnej
zapinki środkowo lateńskie
długie dwusieczne miecze
niszczenie broni zmarłego
umba taśmowate
pasy łańcuchowe
szklane bransolety
naczynia toczone, grafitowe
OPPIDUM
charakter obronny, centrum polityczne, gospodarcze i religijne
powierzchnia do kilkuset hektarów
Mancheim
murus gallicus- wał ze skrzyń drewnianych, kamienne lico muru
Liptovska Mara- dodatkowo pionowe paleobotaniczne
Zavist- posiada akropol
Manching
wzmacniane bramy w głębi murów
działki ogradzane murkami
Stradonice- narzędzia kowalskie
Manching- skarb staterów muszlowych
tworzą stal i skuwają ją z miękkim żelazem
koniec III w.pne.- początek mennictwa
statery muszlowe
pług koleśny
żniwiarka
żarna obrotowe
LATEN D 120-10 r.pne.
Posejdonios „Dzieje”
Strabon
Diodor Sycylijski
Cezar
Laten D2
napór Germanów na Celtów
podbój Galii przez Cezara
Burebista król Daków pokonuje Bojów
całkowity zanik cmentarzysk
pojawiają się Swebowie
fibule miseczkowate
fibule Nauheim
fibule typu G, K, A.65, A.18, A.19
fibule z kryzą na kabłąku
fibule Aucissa czyli A.242
ceramika malowana
umba koliste i z kolcem
pochwy mieczy zdobione techniką opus interrasile- ażurowe
świątynia w Roquepertuse
świątynia w Entremont
rytualne studnie w Wandei
kalendarz z Coligny
Wykład nr 3
13.11.2009
Kultura oksywska i krąg kultur północnoeuropejskich- na krańcach zlatenizowanego świata
Uppland- najbardziej na północ wysunięty zlatenizowany obszar Europy
KULTURA OKSYWSKA
200 p.n.e- 20 n.e
cmentarzysko w Gdyni-Oksywiu
A1 LtC2-pocz. LTD1
A2 LT D1
A2a- zapinki F,G,H,K
A2b- zapinki J, K ,I
A3 LTD2
Stanowiska:
Cmentarzyska: Rządz, Podwiesk, Rumia, Pruszcz Gdański, Warszkowa,
przebywali głównie na wybrzeżach od Regi po Wisłe, okolice Torunia
Osady: Szynych koło Grudziądza, Rumia
Obrządek pogrzebowty
ciałopalenie
groby jamowe oznaczone kamiennymi stelami
groby na pn były pokryte brukiem kamiennym
groby popielnicowe to 30- 50% wszystkich grobów
sporadycznie groby szkieletowe
Ceramika
wpływ kultury przeworskiej
naczynia odwrotnie gruszkowate
garnki z uchem lub bez
rzadko zdobienia
Faza A3- na północy pojawia się zdobienie
pseudouszka
Faza A1
fibule A, B
fibule stopniowate
fibule z brązową koszulką na kabłąku
trójczłonowe klamry do pasa
zawiasowe klamry do pasa (charakterystyczne dla strefy północnej)
schyłek A1 pojawia się broń w grobach ale mało (Nowa Wieś Królewska pow. Sztumski)
umbo typu A
Faza A-A2 (ciężko odróżnić)
wpływy przeworskie
naczynia odwrotnie gruszkowate
naczynia z pseudouszkami (wpływy jastorfskie)
pogrubione wylewy
Faza A2
fibule G K F L D E(miseczkowate) J K.15
celtyckie paciorki
zawieszki binoklowate
klamry zawiasowe, dwuczłonowe, taśmowate, pierścieniowate
przęśliki kościane i ceramiczne
szczypczyki
umba B3 B4 B5
ostrogi kabłąkowe typu A
miecze jednosieczne typ 1 i 2
miecze dwusieczne typ 1 i 2
czekany/topory
misy (tylko na ziemi chełmińskiej)
Faza A3
fibule M N O A.18 A.65
trójczłonowe klamry z brązu
bransolety z brązu
paciorki celtyckie
sprzączki w kolistej ramie
fragmenty pasów Gotlandzkich
fibula typu I (longobardzka)
dużo narzędzi
nożyki sierpikowate
przęśliki dwustożkowe
nożyce
miecz jednosieczny
umba z tępym kolcem
groty z zadziorami
groty z falistym ostrzem
wazowate i garnkowate naczynia
pseudoszyjka
szerokie pasmo ornamentu
Gołbiewo Wielkie- grób z popielnicą z motywem figuralnym
naczynia metalowe E 4 13 20 67 91
Osady:
jamy 4 x 5 m
brak śladów po słupach
obiekty zagłębione
ofiary zakładzinowe; rogi jelenia, pochówki psów
piece zagłębione- jamy do gotowania
piece kopułkowe
KRĄG PÓŁNOCNOEUROPEJSKI
Jutlandia + wyspy duńskie
Bornholm- podobna do kultury oksywskiej
płw. Skandynawski
Chronologia dla Danii wg Becketa
Podokres I HaD- LtA
Podokres II LTB - koniec LTC1
Podokres III LTC1 - LTD2
Faza IIIa koniec LTC1 - LTD1
Faza IIIb LTD2
PODOKRES I
Cemntarzyska:
Aare- ok. 800 grobów
im bardziej na północ tym mniejsze groby
małe ziemne kurhany otaczane rowami
kenotafy
depozyty bagienne; przedmioty metalowe, naczynia gliniane
szpile z pierścieniowatymi główkami
szpile z łabędziowatymi szyjkami
naczynia flaszowate
PODOKRES II
niewielka ilość grobów
głównie osady
materiały podobne do podokresów I i II
szpile z pierścieniowatymi główkami
szpile holsztyńskie
naszyjniki koronowate
łódź z Hjortspring pd Jutlandia
uzbrojenie z Hjortspring- 100 tarcz drewnianych z drewnianymi wrzecionowatymi umbami, kilka mieczy, ponad 100 grotów żelaznych i kościanych
ceramika flaszowata
naczynia dzbanopodobne
PODOKRES III
ceramika podobna do kultury przeworskiej, facetowanie krawędzi, kubki wazokształtne
FAZA IIIa
mała ilość grobów
osady
zapinki z kulkami na kabłąku
fibule t-kształtne z martwą sprężynką
fibule typu K
umba: B3 B5 B6
niepogrubione wylewy
naczynia workowate
plastyczna listwa między wylewem a brzuścem
Kraghende, gród 4- kubek, iksowate ucha naczyń
FAZA IIIb
więcej grobów
fibule M N O J K(późna forma)
miecze jednosieczne
umba z kolcem
naczynia z pokrywkami
miecze dwusieczne
naczynia metalowe E4-5 E19-20 E122
Osady:
Norre Fjard- jedno z największych osiedli 60 budynków
Hodde
Borremose- jedyna osada obronna
domy 20 x 4-6 m
1 lub 2 rzędy słupów wzdłuż ścian
ściany słupowo-plecionkowe, kamienne
wejście na dłuższej ścianie
ZNALEZISKA BAGIENNE
kocioł z Gundesgrup- warsztat tracko-dacki, srebro, elementy złote
Dejbjerg- 2 wozy, elementy zdobienia celtyckiego
duże ilości broni w bagnach- Nydam, Hjortspring
łódź z Nydam
ofiary ludzkie- Tollund, Grauballe- ofiara czy zbrodniarz?
Człowiek z Grauballe - szczątki około 30-letniego mężczyzny znalezione 26 kwietnia 1952 roku w torfowisku niedaleko wioski Grauballe na Jutlandii w Danii. Ich wiek datowany metodą węgla radioaktywnego szacuje się na 290 rok p.n.e.
Człowiek z Grauballe jest bardzo dobrze zachowany, w dalszym ciągu posiada włosy i paznokcie. Nawet jego palce były w tak dobrej kondycji, że można było zdjąć ich odciski. Zarówno włosy jak i skóra na skutek upływu czasu zmieniły swój kolor. Nie znaleziono przy nim żadnego ubrania ani biżuterii.
Umarł na skutek poderżnięcia gardła, aczkolwiek miał również połamaną czaszkę i nogi. Nie wiadomo dlaczego zginął. Przyjmuje się, że zarówno motywy religijne, jak i kara za przestępstwo mogły być przyczyną jego śmierci. Wykonano wiele prześwietleń jego ciała, umożliwiając m.in. rekonstrukcję twarzy. Stwierdzono, że cierpiał na dnę moczanową.
Człowiek z Tollund - zmumifikowane zwłoki mieszkańca Półwyspu Jutlandzkiego pochodzące z epoki żelaza (IV wieku p.n.e.). Zostały one odnalezione 6 maja 1950 r. na torfowisku nieopodal Silkeborg w Danii.
Ciało mężczyzny ułożone było w pozycji embrionalnej na głębokości dwóch metrów pod powierzchnią bagna. Głowa okryta była spiczastą czapką z rzemieniem pod brodą. Nie licząc przepasania ciało było nagie. Mężczyzna miał krótkie włosy i jednodniowy zarost. Był niskiego wzrostu, ok. 161 cm. Wiek w chwili śmierci szacuje się na 20-40 lat. W przewodzie pokarmowym odnaleziono ślady ok. 30 różnych gatunków ziaren zbóż uprawnych i rosnących dziko.
Przyczyną śmierci było najprawdopodobniej powieszenie. Wskazują na to rzemienie zaciśnięte wokół szyi i ślady na skórze. Podejrzewa się, iż mężczyzna stanowił ofiarę dla bogów torfowiska lub był przestępcą. Pierwszą hipotezę zdaje się uwiarygadniać fakt, iż mężczyznę pochowano z czcią: ułożono go delikatnie, zamknięto mu oczy i usta.
W tym samym torfowisku 12 lat wcześniej odnaleziono zwłoki kobiety - kobietę z Elling.
GOTLANDIA, OLANDIA, PŁW SKANDYNAWSKI
starszy okres przedrzymski Fazy: A i B
młodszy okres przedrzymski fazy: A-D
SOP GOTLANDIA, OLADNIA
groby szkieletowe w obstawie kamiennej w kształcie łodzi
pochówek ciałopalny i szkieletowy
MOP GOTLANDIA I OLANDIA
cmentarzyska; Vallhagar, Ovre Aleback
groby ciałopalne, jamowe
kurhany kamienne
osady otwarte i obronne
FAZA A MOP
fibule z koszulką na kabłąku
FAZA B MOP
t-kształtne fibule
zapinki typu K
pasy gotlandzkie
ostrogi z taśmowatym kabłąkiem
FAZA C MOP
młodsze formy pasów gotlandzkich
fibule pochodne od fibul longobardzkich
FAZA D MOP
kociołek E4
umbo z tępym końcem
imacz do tarczy
jednosieczne miecze
groty lancetowate
ceramika podobna do kultury pomorskiej
misy E91
złotnictwo
gruszkowate złote wisiorki
taśmowate naszyjniki
MOP PŁW SKANDYNAWSKI
Kyrkbacken 250 grobów
dużo osad
urny z kory lipowej
Vastergotland- płaskie groby, popielnice
Ostergotland + Uppland- kurhany kamienne
naszyjniki z kulistymi zakończeniami
zapinki helmshagen
sierpy szydła igły
Wykład nr
20.11.2009
Wprowadzenie do okresu rzymskiego
Zarys historii Cesarstwa Rzymskiego i ludów europejskiego Barbaricum
29r pne- utworzenie Mezji
16 r pne- utworzenie Noricum
15 r pne- Recja
12-9 r pne- Germanie docierają do Łaby
Oktawian August- 31 pne- 14 ne
Dominicjan 81- 96 ne zdobycie Agri Decumates
Trajan 98-117 ne Zdobywa Dacje w 106 r
Marek Aureliusz 161- 180 ne
wojny markomańskie 166- 180
Gerulata- rzymski obóz wojskowy w dzisiejszej dzielnicy Bratysławy- Rusovach
Za Hadriana - największy rozwój limesu
III w ne- kryzys cesarstwa od Maksymiliana Traka (235-238 r ne) do Dioklecjana (284 r)
Utworzenie związków plemiennych: Alamanów, Franków i Sasów
Pocz III w- pojawianie sie Gotów nad Morzem Czarnym
Wykład nr 4
27.11.2009
Krąg kultur Gockich
Kultury: Wielbarska, Czerniakowska, Sintana de Mures, gr. Masłomęcka
KULTURA WIELBARSKA
od doliny Horynia po Bałtyk
Faza B1-D
Kasjodor podaje dużo informacji o gotach „Origo Gothica” był dowódcą pretorianów i założył klasztor
Jordanes- Gethica
Ojczyzna Gotów- Vastergotland lub Ostergotland lub Vastergotland, Ostergotland i Gotlandia
Gothiskandza- miejsce gdzie na początku dotarli Goci, ujście Odry lub Łaby, obecnie uważa się że jest to Pomorze Nadwiślańskie,
Kultura Wielbarska to przejaw akulturacyjnej roli Gotów
Faza lubowicka- wczesny okres rzymski, zajmują Pomorze
Faza cecelska- młodszy i późny okres rzymski, ekspansja wpływy sarmackie i rzymskie
Birytualizm, kurhany z trumnami wydrążonymi w pniu dębu (Grochy Stare), groby ciałopalne jamowe, rzadko zdarzają się urny, czasami jakieś konstrukcje kamienne nad grobami, stelle kamienne, kręgi kamienne nad grobami, groby były miejscami spotkań,
kurhany typu rostockiego- komora wykonana z drewna, od 11 do 60 m średnicy, 6 m wysokości, występują w nich pochówki szkieletowe i ciałopalne, w grobach ozdoby i części strojów, nie wkładano narzędzi i broni, czasami wkładano miniaturki przedmiotów, przewaga metali kolorowych nad żelazem
Techniki zdobnicze- granulacja, filigran, złocenie, inkrustowanie, emaliowanie
OZDOBY
bransolety wężowate ze żmijowatymi główkami
bransolety wężykowate
klamerki esowate
faza B2-C1 (barok wielbarski)
fibule A93, A127, A124, A130
fibule tarczowate
wisiorki kuliste, wiaderkowate, kapsułkowate,
wisiory opasane (z muszlami, bursztynem, orzechami, bezoarami)
paciorki srebrne i złote
pierścionki
paciorki twarzowate
paciorki melonowe
miniaturki narzędzi i broni
w grobach tylko naczynia ręcznie lepione
ale naczynia wogóle w grobach są bardzo rzadkie ( Rogowo 300 grobów 10 naczyń)
głównie naczynia miniaturowe
W osadach pola dymarek kotlinkowych
Rogowo (500 dymarek)
ziemianki 20- 30 m2, pochówki psów pod domami
ciągłość w osadnictwie między kulturą oksywską a wielbarską
Występują; mielerze, dymarki, piece hutnicze, piece kotlinkowe, piece kamienne (analogie w Skandynawii), studnie z kamienną cembrowiną (Rogowo)
horyzont B2/C1 ekspansja na pd-wsch a potem do Italii
Faza C2a stabilizacja osadnictwa i wykształtowanie się kultury czerniachowskiej
Kultura Czerniachowska zajmuje dolinę Prypeci
GRUPA MASŁOMĘCKA
160 r.ne - 2 poł IV w B2/C1- D1
zapinki w kształcie ptaków (wpływ sarmacki)
Maslomęcz, Gródek, Moroczyn
Cmentarzysko w Masłomęczu- uporządkowane groby
Duża ilość pochówków cząstkowych
Szczególna rola zwierząt w wizerunkach, dużo kości zwierząt w grobach, ryby a nawet żółw w grobie, dziki, zające, ptaki, owca/koza
Bezoary- kamienie z żołądków kóz
Amulety z szabli dzika i kłów zwierzęcych
Musze kauri i purpurowce
Amulety z bursztynu
Spora ilość szkła w grobach- cienkościenne puchary
W Gródku nad Bugiem produkowano szkło
misy zdobione odciskiem sprężynki fibuli
Naczynia toczone od fazy C1a do 40% w grobach
Importy Czerniachowskie, Dackie, Sarmackie
Hrubieszów- osada
Gródek- cmentarzysko + osada
Ziemianki i półziemianki ok. 20 m2
Osady mają schemat podobny do kultury wielbarskiej.
Chaty 21 na 11 m podzielone na 2 części, mieszkalna część zagłębiona, a naziemna o konstrukcji słupowej przeznaczona dla zwierząt (analogia w kulturze Czerniachowskiej)
Miedziane fibule pokryte cyną
Amulet z niklu (pochodzenie meteorytowe wycięty na zimno)
15 skarbów monet
kilkaset znalezisk pojedynczych
KULTURA CZERNIACHOWSKA
C2a- D1 260- 375 r. Ne
Identyfikowana z Ostrogotami
2 poł. III wieku wojny Bałkańskie czyli ekspansja Gotów w Basenie Morza Czarnego i na Peloponez
Faza C3- stabilizacja osadnictwa
Faza C3/D1 maksymalny zasięg kultury
postępujący zanik osadnictwa kultury wielbarskiej
Po 375 r najazd Hunów i praktyczny zanik osadnictwa kultury czerniachowskiej
Resztki osadnictwa nad rzeką Mures
Birytualizm
Liczne naczynia szklane i naczynia toczone przeważają
Trójuche wazy toczone, czasami greckie wazy
zapinki A161-162
Groby ciałopalne, popielnicowe, jamowe
Pochówki w amforach
W grobach ciałopalnych przeważają naczynia nietoczone
Długie domy (analogia w Hrubieszowie)
Osada w Komarowie- osada hutników szkła
Formy do odlewania naczyń szklanych
Toczone dzbany z ornamentem stempelkowym
Zapinki kuszowate
A.211 A.168
zapinki płytowe blaszane, dwupłytowe
KULTURA SINTANA DE MURES
C2b-D2 275-400 r.ne
Identyfikowana z Wizygotami
Pochówki szkieletowe
niedawno wydzielona z kultury czerniachowskiej
długie domy
liczne warsztaty rogownicze
amulety z rogu i kości
Wykład nr 5
15.01.2010
późny okres rzymski- faza C3- 310/320-375 r.n.e
Konstantyn Wielki- Walentynian
Europa Północna, dorzecze Łaby, południowe Niemcy
KRĄG NADŁABSKI
Faza C3
fibule płytowe
fibule z taśmowatym kabłąkiem
OWL 375- 568 r
początek wyznacza najazd Hunów
koniec wyznacza pojawienie się Awarów w Kotlinie Karpackiej
wczesna faza OWL- Faza D- 310-450 r
późna faza OWL- Faza E- 450-540r (zanik osadnictwa w środkowej i południowej Polsce na początku VI w)
Hunowie wygrywają z Wizygotami- część Wizygotów uzyskuje prawo do zamieszkiwania Tracji, mnóstwo ludzi ginie przy przeprawie przez Dunaj, Rzymianie kupują ich jako niewolników, wybucha powstanie, pod Adrianopolem w 378 r Wizygoci pokonują Walensa i go zabijają, 410r oblężenie Rzymu, Wizygoci walczą pod wodzą Alaryka, Rzym płaci ogromny okup, 410r zdobycie Rzymu, potem osiedlają się w Hiszpanii
Hunowie mają centrum państwa między Cisa a ....
grób księżniczki Huńskiej z Jędrzychowic- deformacja czaszki,
Jakuszowice
Świlcz Basonia
451 r Pola Katalunijskie- Hunowie i ich sprzymierzeńcy Ostrogoci walczą przeciwko Burgundom i Wizygotom, Hunowie mieli ok. 0,5 mln armii, Hunowie ponoszą klęskę
Z tego okresu pochodzi mit o pierścieniu Nibelungów który inspirowany jest tą wojną i bitwą na Polach Katalunijskich.
Faza D- nie ma osad na ziemi chełmińskiej, Mazowszu, Dolnym Bugu
Faza E- prawie wogóle nie ma osad, i cmentarzysk ale są skarby
gr. olsztyńska i krąg zachodnio bałtyjski- ma się całkiem dobrze
375- Hunowie nad Morzem Czarnym
412-454- państwo Attylli
Stanowiska Huńskie w Polsce- Przemęczany, Świlcza, Jakuszowice, Jędrzychowice, Ługi, Wrocław-Rędzin
Zabytki huńskie- kotły typu Bonowoje i Jędrzychowice, siodła
JĘDRZYCHOWICE
kocioł huński
szkielet z zdeformowaną czaszką
sprzączki ozdobne
diadem złoty zdobiony almandynami
JAKUSZOWICE
bursztynowa gałka miecza
nie ma szkieletu wiec nie ma pewności czy to był Hun
spatha
części rzędu końskiego
ŁUGI
lennik Hunów
pochówek konia
WROCŁAW-RĘDZIN
naszyjnik z almandynami
SIEDLIKÓW
skarb srebrnych przedmiotów
styl wczesnohuński
motywy głów
zwierzęce części ciała
ŚWILCZA 433 r
10 srebrnych denarów rzymskich
złoty kolczyk typu huńskiego
pogięte srebrne naczynia
MŁOTECZNO
pierwsza połowa V w ne
medalion Konstantyna I
fibula w stylu polichromicznym
łańcuch
wisiorki koszyczkowate
BASONIA pow. Kraśnicki
koniec V w
300 kg bursztynu
WOJNY GOTÓW NA BAŁKANACH
połowa IIIw
zamieranie miast
Goci, Herulowie, Bastarnowie
Piraci Goccy
wojny morskie i lądowe
Państwo Gepidów na nizinie Węgierskiej
SKARB Z PETROASA
nizina Wołoska
złoty talerz 7,1 kg
złoty dzban 1,7 kg
złota patera 2 kg
złote naszyjniki 0,5 kg
zapinki w kształcie orła
SKANDYNAWIA
pierwsza połowa IV w
nie ma przerw w osadnictwie
zapinki tarczowate
ARSLEV FIONIA
bardzo bogaty srebrno-złoty zespół
idealna kula z kryształu
zapinki wysadzane drogimi kamieniami
SKANDYNAWIA 375-450 r
zapinki z poliedrycznymi guzkami
zapinki płytowe z romboidalną nóżką
złote rogi z Jutlandii ok.400r
STYLICHON
wódz rzymski z pochodzenia Wandal walczył z Wizygotami, wybitny wódz
FAZA E 450-568 r
476- upadek Rzymu, Odoaker na tronie
w Italii powstaje państwo Ostrogotów
państwo Franków
początek VI w nad dolnym Dunajem pojawiają się Słowianie
zahamowanie napływu solidów do Europy pn po inwazji Awarów
kult zachodniobałtyjska= Galindowie
GR OLSZTYŃSKA
ostatnia germańska kultura w Polsce
pochówki koni
wyposażenie grobów interegionalne germańskie
pozostałości po wędrówce Herulów do Germanii
urny okienkowe
sprzączka z głową orła
zapinki szczebelkowate
KULTURA MEROWIŃSKA
grób Childeryka I- styl polichromiczny złoto-czerwony
pierścień Childeryka byl w grobie
cmentarzyska rzędowe
Frankowie, Alamanowie, Longobardowie, Gepidowie
od Francji po Cisę
bogate wyposażenie
cmentarzyska ciałopalne- Sasi, Fryzowie
nagrobki na cmentarzyskach rzędowych
zapinki palczaste- odlewane duże
komorowa technika zdobienia
niello
styl zwierzęcy
technika wycinania
zapinki tarczowate
zapinki z płytkami na nóżkach