Temat: Holding.

I. Przyczyny tworzenia.

Przedsiębiorstwa wytwarzające tylko jeden produkt (tzw. przedsiębiorstwa jednobiznesowe) jak np. huty czy kopalnie, bardzo dobrze znają się na tym, co robią oraz mają opanowane rynki zbytu. Ich działalność jest jednak obciążona ogromnym ryzykiem (very risking business), gdyż w przypadku pojawienia się dekoniunktury, łatwo wpadają one w kłopoty finansowe. Aby temu przeciwdziałać coraz częściej tworzy się z przedsiębiorstw jednobiznesowych przedsiębiorstwa kilkubiznesowe, przy czym najlepiej jest się rozwijać w kierunku biznesów pokrewnych (related business), gdyż prościej jest tworzyć nowe biznesy, które mają dużą styczność z dotychczas prowadzonym. Chodzi tutaj zwłaszcza o podobieństwa w:

1. sferze dostaw - można się zaopatrywać u tych samych dostawców;

2. technologii;

3. grupie klientów - produkty często kupuje ten sam odbiorca.

Firma, zajmująca się sprzedażą wody, gazu i energii elektrycznej, jest przykładem przedsiębiorstwa prowadzącego biznesy pokrewne ze względu na klienta, którym są gospodarstwa domowe. Z kolei przedsiębiorstwo sprzedające olej napędowy, benzyny oraz smary, to przykład biznesów pokrewnych z uwagi na podobieństwo technologii.

Niekiedy akcjonariusze i udziałowcy dużych firm w obliczu sporych nadwyżek zysków decydują się na wejście w nowe, odległe od dotychczasowych, biznesy. Mówimy wtedy, że firma prowadzi niepokrewne biznesy (unrealated business) Miernikiem słuszności takich decyzji jest dla nich tzw. zwrot na kapitale, tzn. ile pieniędzy uzyska się z każdej złotówki zainwestowanej w akcje innej firmy (zwykle jest to od 5 do 15%). Często duży zwrot na kapitale uzyskuje się inwestując np. w produkcje filmowe.

Wraz z upływem czasu przedsiębiorstwo prowadzące pokrewne lub niepokrewne biznesy staje się coraz większe i bogatsze. Uzyskuje więcej pieniędzy z akcji, więcej banków chce mu udzielać coraz większych kredytów, wchodzi na nowe rynki geograficzne, uzyskuje dostęp do taniej siły roboczej w krajach trzeciego świata. Równocześnie rozrasta się w sferze zarządzania i w sferze produkcyjnej, coraz trudniej jest nad nim zapanować, utrzymać kontrolę. Firmę przekształca się w holding (nazwa używana w Europie, w USA mówi się o korporacjach), formę organizacyjno - prawną korzystną dla prowadzenia wielkich przedsiębiorstw.

Holding nazywany spółką spółek, jest więc grupą przedsiębiorstw, pomiędzy którymi występują różnego rodzaju zależności. W holdingu istnieje jedna spółka, zwana spółką panująca lub spółką matką, która sprawuje kierownictwo nad innymi spółkami podporządkowanymi, zwanymi też spółkami córkami. Spółka panująca, sprawująca funkcję kierowniczą i będąca podmiotem dominującym w holdingu, cechuje się:

• większą ilością głosów w organach zarządzających holdingu niż podmioty zależne;

• prawem do powoływania i odwoływania większości członków organów zarządzających podmiotów zależnych;

• więcej niż połowa członków podmiotów zależnych, to jednocześnie członkowie zarządu lub osoby pełniące funkcje kierownicze w podmiocie dominującym.

Holding może powstać w wyniku fuzji, przejęć lub przejęć wrogich (bez woli właściciela spółki). W holdingu reakcją na straty jest pozbywanie się tych biznesów, które je generują.

Proces rozdziału jednego przedsiębiorstwa na szereg przedsiębiorstw nazywa się dywersyfikacją.

Przedsiębiorstwo prowadzące szereg biznesów, nie mających ze sobą bezpośredniego związku, nazywa się konglomeratem. Przykładem konglomeratu, prowadzącego szereg niepokrewnych biznesów jest przedsiębiorstwo „Elektrim”.

II. Kryteria klasyfikacji wg stopnia centralizacji, lokalizacji, szczeblowości, kierunku powiązań kapitałowych.

a) Wg stopnia centralizacji.

Przy niskim poziomie centralizacji, funkcje kierownicze realizowane są poprzez politykę dywidendy, czyli podziału zysku, oraz zatwierdzenie strategii rozwoju. Przy wysokim poziomie centralizacji następuje silna koncentracja funkcji kontroli wobec spółek zależnych.

W sytuacji gdy jakiś polski holding ma spółkę zależną na przykład w Hong - Kongu, która wytwarza towary dla mieszkańców tamtego zakątku świata, bezsensowne jest szczegółowe zarządzanie taką firmą. Należy podawać jedynie kluczowe wskazówki działania (na przykład powiadomić prezesa tamtej firmy o kwocie, do wysokości której może on samodzielnie podejmować decyzje finansowe).

Gdy chodzi jednak na przykład o holdingi z sektora bankowego, to już nie można zastosować powyższego modelu, należy podawać wskazówki o wiele bardziej dokładne.

Rodzaje holdingów ze względu na stopień centralizacji funkcji:

• finansowy;

• mieszany;

• kierujący.

b) Wg lokalizacji.

Wyróżnia się holdingi o charakterze: lokalnym, krajowym i międzynarodowym (globalnym).

Jeśli holding tworzą spółki, znajdujące się w różnych częściach świata, to często pojawiają się rozmaite bariery kulturowe. W każdym miejscu świata istnieje pewna kultura organizacyjna, która tworzona jest w oparciu o zbiór wartości i przekonań najbliższych mieszkańcom danego regionu. Kultura organizacyjna kształtuje stosunki pomiędzy ludźmi w przedsiębiorstwie, a także pomiędzy przedsiębiorstwem i jego otoczeniem.

c) Wg szczeblowości.

W każdym holdingu istnieje pewna liczba szczebli zarządzania, przy czym musi być ich przynajmniej dwa:

• spółka matka - pierwszy szczebel zarządzania;

• spółki zależne - drugi szczebel zarządzania.

Przykład holdingu o trzech szczeblach zarządzania może wyglądać następująco:

• ING Amsterdam - pierwszy szczebel zarządzania;

• ING Bank Śląski - drugi szczebel zarządzania;

• Spółka maklerska, w której 100% akcji ma Bank Śląski - trzeci szczebel zarządzania.

d) Wg kierunku powiązań kapitałowych.

Istnieje wiele wielokierunkowych powiązań kapitałowych między spółkami w obrębie jednego holdingu. Struktury kapitałowe spółek holdingu cechują się tym, że każda ze spółek może mieć inną strukturę kapitałową, ale w każdej z tych spółek na walnym zgromadzeniu musi być przewaga głosów spółki matki.

Szczeblowość holdingów o prostych powiązaniach kapitałowych:

a)

Spółka A Spółka A

Spółka B Spółka B (holding pośredni)

Spółka C

b) Holding ze spółką wiodącą:

Spółka wiodąca A

Zarząd holdingu

Spółka B Spółka C

c) Przedsiębiorstwo wielozakładowe z niewydzielonym zarządem:

Zakład wiodący A

Zarząd

Zakład B Zakład C

d) Holding ze spółką wiodącą:

Spółka zarządzająca

Zarząd holdingu

Spółka A Spółka B

III. Sposoby tworzenia holdingów.

a) Dzielenie przedsiębiorstwa:

Spółka matka

Aktywa (a) (a), (p) - środki obrotowe

Pasywa (p) - z wyjątkiem gruntów, budynków

finanse, fundusze

czynsz dzierżawny = czynsz dzierżawny

odpisy podatkowe, amortyzacja

Spółka córka

b) Łączenie przedsiębiorstw:

Przedsiębiorstwo A

przejmowanie udziałów kupno

kapitałowych sprzedaż

Przedsiębiorstwo B Przedsiębiorstwo C

Szczególne sposoby tworzenia holdingów:

1) Założycielski. 2) Rozczłonkowanie.

Spółka A (nowozałożona) Spółka A (stara)

Spółka B (nowozałożona) Spółka B (nowozałożona, często dla nowych rodzajów działalności)

3) Prywatyzacja. 4) Wymiana.

Przechwycenie przedsiębiorstwa Spółka A

wymiana akcji lub udziałów

J.S.S.P. (spółka matka)

Spółka B

Spółki córki (art. 16)

Prywatyzacja

IV. Struktury organizacji.

Dla holdingów małych i średnich najważniejsze są struktury funkcjonalne. Z kolei duże holdingi mają na pierwszym szczeblu zarządzania strukturę produktową, a na drugim szczeblu - rynkową.

V. Zasady planowania.

1) Każda spółka wchodząca w skład holdingu opracowuje własny plan działania.

2) Plan jest zatwierdzany przez zarząd holdingu.

3) Akceptacja planu dotyczy jego zgodności ze strategią holdingu.

4) Każdy holding stosuje wobec spółek politykę bierną - nie ingeruje w ich rozwój do poziomu samofinansowania - lub aktywną - tworzy dla spółek podporządkowanych strategię. Wybór polityki zależy od założonego zakresu samodzielności spółek holdingu.

wariant minimalistyczny

Przedsiębiorstwo C zostaje w całości przejęte przez Przedsiębiorstwo A

sprzedaż udziałów lub akcji spółki matki

„równomierna” sprzedaż udziałów lub akcji spółki matki

---