Jaka jest geneza i rozwój postępowania administracyjnego?

Spór przed sądem administracyjnym jest sporem o prawo, badamy tylko legalny charakter sprawy.

*XIX w. - powstawało prawo administracyjne w Europie. Polska była w tym czasie pod zaborami. W Polsce nastąpiło to po odzyskaniu niepodległości w 1918r.

*1922r. - pierwszy sąd administracyjny na terenie niepodległej Polski, na podstawie ust. Z dn. 03.08.1922r.

- był Trybunałem 1-instancyjnym, to sąd który z mocy ust. Z 03.08.1922 nie kontrolował uznania administracyjnego czyli decyzji o uznaniu administracyjnym

-funkcjonował na zasadzie wyczucia na kontakt z administracją

-jego ocena praworządności wypadała bardzo dobrze

*po wojnie nie było instytucji sądownictwa administracyjnego, jednak przy rozruchach politycznych pojawiała się instytucja zabezpieczenia praworządności

*1979/1980 - reaktywowanie sądownictwa administracyjnego. Powołano Sąd PRL w 1980r. ust. Z dn 31.01.1980r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym o zmianie ust. „Kodeks Postępowania Administracyjnego”. Tą ustawą wprowadzono sąd administracyjny jako sąd:

-1-instancyjny

-podlegał nadzorowi jurysdykcyjnemu przez Sąd Najwyższy. Przejawiało się to:

*od orzeczeń NSA uprawnione podmioty będą mogły składać rewizję nadzwyczajną

* SN wydawał w stosunku do NSA wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej

-uchwały SN, które zawierały odpowiedź na pytania prawne zgłaszane przez składy orzekające

-NSA podlegał Radzie Państwa; sędziów NSA powoływał i odwoływał Prezydent RP na wniosek Ministra Sprawiedliwości

Jakie są wymogi sędziego NSA?

*może nim być osoba, która:

-dawała gwarancję należytego wykonywania obowiązków sędziego PRL

-posiadała obywatelstwo polskie i korzystała z pełni praw cywilnych i obywatelskich

-była nieskazitelnego charakteru

-ukończyła uniwersyteckie studia prawnicze

-skończyła 35 lat życia

-musiała pozostawać przez 10 lat na stanowisku sędziego, prokuratora, notariusza, radcy prawnego, arbitra (wtedy sędzia sądu gospodarczego) albo przez 10 lat wykonywała zawód adwokata lub pozostawała na samodzielnym stanowisku w administracji publicznej

-posiadała fachową wiedzę z dziedziny prawa administracyjnego i innych dyscyplin

-wymóg 10 lat nie dotyczy profesorów o docentów.

Po 1980r. sąd procesował w oparciu o:

*Dział 6. Kodeksu Postępowania Administracyjnego

Reguły procedowania dotyczyły:

*zaskarżania decyzji

Ówczesny sąd badał 3 kategorie spraw:

(zakres władzy rzeczowej (zakres przedmiotowej kontroli sądowej w świetle ust. Z 1980r.)) 1. NSA o ośrodki zamiejscowe rozpatrywały skargi na 20 kategorii administracyjnych wymienionych w art196, enumeratywnie (klauzula enumeratywna otwarta-oznacza, że ustawy szczególne mogą rozszerzyć zakres władzy rzeczowej sądu)

2. kontrolował skargę na bezczynność w zakresie przedmiotowym takie jak decyzje

-w świetle kompetencji o właściwości rzeczowej można było skarżyć tylko ze skargi na bezczynność w kategoriach za spraw dotyczących decyzji.

3. NSA okazjonalnie badał legalność aktów normatywnych administracji

-były to wszystkie akty normatywne organów centralnych i terenowych. Nie można było złożyć skargi na akt normatywny - NSA robił to okazjonalnie przy rozpatrywaniu skargi na decyzję. Badał podstawę prawną decyzji- często były to np. rozporządzenia

Kwestie proceduralne:

1. sprawa legitymacji procesowej (kto składał skargę i w jakim terminie)

2. wyczerpanie środków zaskarżenia

3. od skargi należy uiścić wpis (opłatę)

4. w jakim trybie proceduje sąd (podstawa do odrzucenia i oddalenia skargi)

5. moc wiążąca oceny prawnej wyrażonej przez sąd

6. instytucja suspensywności (wniesienie skargi nie wstrzymywało wykonania decyzji)

7. roszczenia odszkodowawcze

Ustawa z 11.05.1995 o NSA

*utrzymano dalej NSA jako sąd I-instancji

*zwiększono liczbę ośrodków zamiejscowych

*ustawa była szersza

*wykreślono nią dział 6. KPA

*recytowała do swojej treści instytucję skarg (dział 6.)

Zakres władzy rzeczowej z 1995r.

*rozszerzony

*rozpoznawał skargi na decyzję administracyjną (klauzula generalna z wyłączeniami - każdą decyzję wolno było zaskarżyć (a nie 20 jak poprzednio) do sądu chyba, że przepis zakazywał

*rozpatrywał skargi na niektóre postanowienia (na które przysługuje zażalenie albo rozstrzygają sprawę co do istoty lub konczą postępowanie)

*skargi na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej

*skargi na bezczynność (każdą a nie 20 typów)

*skarga na akty normatywne gminy (po1998r, samorządu terytorialnego) i związków międzygminnych

*skarga na akty normatywne wydawane przez terenowe organy administracji terenowej rządowej

*skargi na rozstrzygnięcia nadzorcze nad gminą

Sądownictwo administracyjne w 1995r. uzyskuje sankcje!!!

*Mógł nakładać karę grzywny na te organy, które nie wykonywały jego wyroków (10-krotne przeciętne miesięczne wynagrodzenia wg danych GUS)

*wystąpienie Prezesa NSA albo składu orzekającego do organu administracji publicznej z sygnalizacją o stwierdzonych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu tych organów stwierdzonych podczas kontroli (decyzji, postanowień itp.)

Jaki był ustrój sądownictwa administracyjnego po reformie z 2002r.

*reforma oparta na zasadzie 2-instancyjności postępowania administracyjnego

*w 1980 i po 1995r. nie było zasady 2-insancyjności, istniała natomiast instytucja rewizji nadzwyczajnej (nie był to powszechny środek zaskarżenia)

-środek prawny szczątkowy; rewizji nie składali adresaci tylko wymienione przez ustwy podmioty (np. RPO, Minister Sprawiedliwości itp.)

-zasada rewizji była nieskuteczna

-oparta była na konkretnym zarzucie; nie można było jej złożyć bo wyrok był bezzasadny; tylko w określonych okolicznościach.

Co oznacza prawo do sądu w art. 45 Konstytucji i w prawie międzynarodowym?

*prawo do procesu sprawiedliwego

*prawo do procesu jawnego

*uprawnienie do załatwienia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (konwencji międzynarodowej - w odpowiednim terminie)

*prawo do załatwienia sprawy przez sąd właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły

Kto sprawuje wymiar sprawiedliwości w świetle art. 175 Konstytucji?

Sąd Najwyższy, sądy powszechne, administracyjne, wojskowe

Co oznacza, że sąd administracyjny wymierza sprawiedliwość?

Zasada 2-instancyjności oznacza prawo do 2-krotnego merytorycznego załatwienia sprawy. Natomiast sądy adm nigdy nie załatwiały merytorycznych spraw. Dla sądu administracyjnego zasada ta oznacza prawo do 2-krotnego skontrolowania legalności działań administracji i rozstrzygania sporów kompetencyjnych wymienionych w ustawie.

Art. 176

Postępowanie sądowej jest co najmniej 2-instancyjne; ustrój i właściwość poszczególnych sądów określają ustawy (ust. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi)

Co stanowi art. 236 Konstytucji?

Ustawodawca w tym artykule postanowił, że w ciągu 5 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji mają zostać uchwalone nowe przepisy regulujące ustrój i postępowanie przed sądami administracyjnymi tak aby wdrożyć zasadę 2-instancyjności przed tymi sądami. Do momentu uchwalania tych ustaw obowiązywało obowiązywanie rewizji nadzwyczajnej przed sądami administracyjnymi (rewizję usunięto dawno temu twierdząc ze jest zbędna).

Co wprowadzono ust z 25.07.2002 oraz ust z 30.08.2002?

Wprowadzono zasadę 2-instancyjności, powstały dwa szczeble sądownictwa:

*1 instancja - podstawowa

-wojewódzkie sądy administracyjne

*2 instancja

-NSA z siedzibą w Warszawie

w świetle obowiązującego prawa, Konstytucji, ust z 25.07 i 30.08:

*sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy:

-organami samorządu i organizacji rządowej

-samorządowymi kolegiami odwoławczymi,

przy czym kontrola ta sprawowana jest pod kątem widzenia zgodności z prawem (kontrola legalności a nie celowości). Niedopuszczalna jest kontrola celowości i kontrola merytoryczna, chyba, że przepis prawa stanowi inaczej.

Co stanowi art. 4 Konstytucji?

Stanowi, że sędziowie sądów administracyjnych są niezawiśli i podlegają konstytucji i ustawom.

Kto powołuje sędziów WSA i NSA?

Powołuje ich Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (organ samorządu sędziowskiego)

Jakie są kwalifikacje sędziego WSA?

1. musi mieć obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich

2. jest nieskazitelnego charakteru

3. ma ukończone wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskany tytuł mgr lub zagraniczne uznane w Polsce

4. stan zdrowia właściwy

5. ukończone 35 lat

6. wysoki poziom wiedzy w dziedzinie administracji publicznej, prawa administracyjnego w znaczeniu szerokim oraz innych dziedzin prawa związanego z funkcjonowaniem administracji publicznej

7. pozostawanie 8 lat na stanowisku sędziego albo na stanowisku prokuratora 8 lat; 8-letnie wykonywanie zawodu adwokata, radcy prawnego, notariusza albo przez 10 lat pozostawać w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych z tworzeniem i stosowaniem prawa administracyjnego; 2 lata pracy w charakterze asesora sądowego (musiał być sędziom sądu rejonowego)

8. Profesor i dr habilitowany nauk prawnych, wtedy nie dotyczą ga warunki stażowe

Jakie są kwalifikacje sędziego NSA?

Takie same ja sędziego WSA. Inne elementy: granica wieku podwyższona do 40 lat, podwyższony czas stażu do 10 lat na stanowisku notariusza, prokuratora, radcy prawnego.

Jakie są kwalifikacje asesora WSA?

1. Nie są niezawiśli

2. 4 pierwsze punkty, w pkt 5 - 30 lat, pkt 7 - 4 lata na stanowisku sędziego w innym sądzie, prokuratora, radcy prawnego, notariusza, 6 lat stanowisko urzędnicze

Referendarz sądowy

*stanowisko pomiędzy urzędniczym a sędziowskim

*powoływania są do niektórych czynności sędziowskich oraz postępowań mediacyjnych

Jakie są wymogi na stanowisko referendarza?

*obywatelstwo polskie, korzystanie z pełni praw publicznych o obywatelskich

*nieskazitelny charakter

*ukończone wyższe studia prawnicze z tytułem mgr albo zagraniczne uznane w Polsce

*nie ma kryterium wieku

*3 lata zatrudnienia na stanowisku związanym ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego (nie ma wymogu pracy w instytucji publicznej)

Jakie są wynagrodzenia sędziów?

*WSA - wynagrodzenie takie jak sędziów sądów apelacyjnych

*NSA - wynagrodzenie takie jak sędziów Sądu Najwyższego

*asesor sądowy - wynagrodzenie sędziów sądów okręgowych

Jaka jest właściwość rzeczowa WSA?

1. sprawują wymiar sprawiedliwości odnośnie legalności działalności administracji. Kontrolują wydawanie decyzji administracyjnych przez organy administracji

2. Art. 5 ust prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi, głosi, że kontrola decyzji oparta jest na klauzuli generalnej z wyłączeniami.

Sprawy wyłączone to:

-sprawy wynikające z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej (wyłączenie oczywiste)

-sprawy wynikające ze stosunku przełożony-podwładny

-odmowy mianowania na stanowisko lub powołanie do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej chyba, że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa

-w sprawach wiz wydawanych przez konsulów z wyjątkiem wiz wydawanych cudzoziemcom będących członkiem rodziny obywatela UE albo państwa członkowskiego oraz strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej

-zezwolenia na przekroczenie granicy w ramach małego ruchu granicznego

3. kontroluje te działania organów administracji, które są podejmowane w formie postanowienia

Co jest zaskarżane do WSA?

*postanowienia, które zapadają w postępowaniu administracyjnym regulowanym KPA lub ordynacją podatkową i mają walor:

-postanowień zaskarżalnych w trybie zażalenia

-postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty (np. postanowienie o zatwierdzeniu ugody)

- postanowień kończących postępowania w sprawie oraz postanowień zapadających w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, jeżeli służy na nie zażalenie (np. postanowienie o odmowie przywrócenia terminu)

4. Kontroluje legalność innych aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej, które dotyczą uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Co zalicza sąd i doktryna do tych aktów i czynności?

*czynności materialno-techniczne (czynności egzekucyjne)

*zaświadczenia

*akty potwierdzające

*akty administracyjne o charakterze wewnętrznym (polecenia służbowe)

---