Śliwa -BLISKI WSCHÓD
I OKRES PRZEJŚCIOWY odVIII do X dyn (2198-1938)
Maneton : VII dyn „przez 70 dni władzę sprawowało 70 królów”
u schyłku: 2 ośrodki władzy Hennesu(Herakleopolis) N
Teby S
Inne Koptos, Memfis(nadal stołeczne)
dyn IX Ix rezydowały w Hennesu / Cheti I (Ahtoes u Manetona) 1 władca IX dyn.
~ostateczne zwycięstwo Teb
~utożsamiany z twórcą tzw. Nabów
~dzieła literackie doskonałym źródłem (fakty i ogólna atmosfera)
„Pouczenia Ipuwera” (eg. sbojet) obraz epoki wizje klęsk głodu, najazdu koczowników, zawirowania społeczne;
korzenie sięgają Starego Państwa / I Okres Przejściowy i Średnie Państwo bogato reprezentowane
Literatura profetyczna zapowiadanie wydarzeń które już się odbyły;
usprawiedliwienie rządów uzurpatora;
„Dialog człowieka ze swoim ba” usiłowanie samobójstwa; dusza podaje kontrargumenty pragnąc utrzymać go przy życiu;
~Najistotniejsze konsekwencje w wierzeniach religijnych:
do tej pory utożsamianie się z Ozyrysem było przywilejem władcy;
od I okresu przejściowego DEMOKRATYZACJA WIERZEŃ RELIGIJNYCH; przywilej zjednoczenia z Ozyrysem możliwy dla wszystkich.
~Ponowne zjednoczenie Mentuhotep II /książę tebański XI dyn/ pokonanie Herakleopolitańczyków.
ŚREDNIE PAŃSTWO
wiele zabytków Średniego Państwa przestało istnieć z powodu ekspansywności władców Nowego Państwa odkrycie związane np. z trzęsieniami ziemi;
badania nad architekturą prof. Arnold od '70 do dziś(rejon Dahszur i Liszt)
wiele zabytków przerobionych, uzurpowanych kartusze hyksoskie władców XIX i XX(Ramzes II)
początek od panowania Mentuhotepa II lub od XII dyn.
podstawowe elementy:
język średnioegipski najważniejszy od I okresu przejściowego do XVIII dyn;
literatura Przygody Sinuheta, Rozbitek, Wymowny wieśniak(tytuły umowne lub incipit)
literatura religijna Teksty Sarkofagów(zajmują miejsce Tekstów Piramid)
~średnioegipski --> od okresu amarneńskiego ma rangę języka klasycznego, stosowany po czasy rzymskie, wykorzystywany w ważnych tekstach; językiem mówionym staje się wtedy nowoegipski;
Mentuhotep I założyciel dyn. Tebańskiej
~żona Jah i syn Antef posiada już własciwą tytulaturę władcy
~El Tarif jako nekropola królewska / Teby Zachodnie, obszar skalny;
Mentuhotep II unifikacja kraju między 30 a 34 rokiem panowania; 51 lat panowania;
rezydencja królewska w Tebach
miejsce pochówku kotlina Dejr El Bahari
grobowiec Mentuhotepa II w pobliżu pochówki 6 małżonek; na zboczu - nekropola urzędników;
System Administracyjny
~powrót wezyra
~Nubia jako kierunek ekspansji
~wojny z Beduinami na Synaju i Libijczykami w Zach Delcie
XII dyn problem koregencji władca nie tylko desygnował następcę ale koronował go na współwładcę;
7 władców o imieniu Amenemes(Amenemhat)
założyciel Amenemhat I wezyr w czasach panowania poprzedniego władcy; uzurpator; wzrost autorytetu władzy królewskiej; centralizacja; spadek rangi nomarchów(eg. Hatija= nom); spadek znaczenia Teb rezydencja władcy w Icztaui(Liszt) zespoły grobowe z piramidą; umocnienia we wschodniej cz. Delty;
Wys. II katarakty Nubia monumentalne budowle wstrzymanie napływu wrogów; ułatwienie dostępu kupcom
budownictwo:
prefabrykacja
taśmowy system produkcji
ekspedycje
prace budowlane związane z cyklem wylewowym `pańszczyzna' w okresie wylewowym chłopi wcielani do brygad budowniczych; osiedla robotnicze już w Starym Państwie Patrie badania w Lahun;
w Egipcie nie było pieniądza do czasów greckich
nekropola władców Średniego Państwa: DAHSZUR;
Fajum złoża bazaltu, wapienia, gipsu(płn. partia)
ok. 60-80 km od Dahszur
ponowne zainteresowanie w czasach greckich i rzymskich
KASR EL SAGHA(miejsce zakwaterowania robotników,świątynia)
ŚWIĄTYNIA W KASR EL SAGHA
elementy cyklopowe, niezwykle duże jako podstawa konstrukcji;
ob. Podium
budowla nie została ukończona
zagadkowa szczelina z boku
służyła tylko okresowo
medżau mieszkańcy Nubii policyjna eskorta
zniszczenia spowodowane trzęsieniem ziemi; w czasach grecko-rzymskich wykorzystywana w charakterze surowca; kamienne bloki miały zostac przetransportowane bo Krokodilopolis(ob.Medinet El Fayum)
21 m. dł. ; wewnątrz w środkowej szerszej niszy miejsce na posąg bóstwa
forma narteksu poprzedzającego 7 nisz; środkowa zniszczona zapewne podczas wydobywania posągu.
w niewielkiej odległości od świątyni skupiska zabytków
2 OSADY
~wschodnia b. zniszczona; większość zmieciona przez potok osadów
~zachodniawarstwy rumoru skalnego przykryły osadę
~wokół osady system wałów
~obok osady zachodniej gebel wykorzystywany na nekropolę nie tylko dla mieszkańców osad ale także dla mieszkańców z drugiego brzegu;
STRUKTURA OSADNICZA
~ obwarowany prostokątz osią centralną , bramami N i S, dodatkowymi ulicami E i W
~regularny system zabudowy
~pomiędzy ul. Centralną a W i E domy stykają się plecami;
~dookoła obejście
~217x153 łokcie
~rodzaj koszar
~robotnicy sprowadzeni do wydobycia kamienia
~w pobliżu bazaltowa droga prowadząca do kamieniołomów
~”osiedle rzemieślnicze”
~Gebel Catrani kamieniołom bazaltu
~ulica centralna
~wszystkie uliczki wybrukowane cegłami suszonymi
~w paru miejscach pod warstwą bruku mur wężowy brak funkcji uzytkowej; jedynie od strony cmentarzyska forma magicznego zabezpieczenia przed zmarłymi lub forma magicznego wyznaczenia granic miasta;
~1 zespół: otwarty dziedziniec + przejścia do 5 wąskich pomieszczeń(sypialnie);na dziedzińcu kopułowy piec gliniany
~osada mogła mieścić od 1000 do 1200 osób
~w pobliżu mogły się znajdować pomieszczenia dla nadzorców
ostatnia faza użytkowania II Okres Przejściowy
~obecność dużych glinianych naczyń na wodę
~wszystkie elementy narożne kamień wapienny; reszta cegły suszone
~obok osiedla groby patelniowe(Nubijczyków) charakter dolmenowy przykryty płaskim stropem; obecność dromosu; odmienna ceramika nubijska
Gertrude Cayton Thomson eksploracja grobów patelniowych w latach 30 pierwsze korzystały z samolotu;
w pobliżu KOPTYJSKI KLASZTOR SKALNY VIII/IX w.
~wykorzystanie zjawiska nadlegania warstw łupku i wapienia
~rodzaj wspólnego pomieszczenia, kuchnia, kaplica.+ pojedyncze pomieszczenia sypialne(eremy)
~miejsce obronne
~podstawą utrzymania była produkcja soli przez odparowanie solanki
~patronem był św.Abulifa
SEZOSTRIS II
zainteresowanie rejonem Fajum program zagospodarowania
rezydencja i zespół grobowy w pobliżu Kahun
~miasto rzemieślnicze wykopaliska Petriego; ok. 500 osób; charakter doraźny;
SEZOSTRIS III
wzrost znaczenia Egiptu na arenie międzynarodowej(ekspedycje do Nubii, Palestyny)
II katarakta rozbudowa kanału(obejście) znaczenie militarne
rozbudowa systemu rolnego Fajum
administracja wzrost władzy centralnej zmniejszenie przywilejów lokalnych nomarchów; wzrost rangi wezyra : Stare Państwo spokrewniony z władcą; Średnie Państwo w formie awansu;
ogromne uznanie w rejonie Dolnej Nubii kult
piramida grobowa w Dahszur
AMENEMES III
kampanie na Bliski Wschód i do Nubii(ekspedycje);Pustynia Wschodnia
Fajum dalsze inwestycje: posągi w Hatnub; Świątynia Renenmutet w Medinet Maadi(portyk poprzedzający sanktuarium wsparty na 2 kolumnach papirusowych); świątynia Sobka
2 piramidy Dahszur Hawara(rozbiórka w czasach rzymskich; opis Herodot ks. II)
NEFRUSOBEK
małżonka i siostra Amenemhata IV
ostatni władca XII dynastii
Chapelle Blanche w Karnaku Sezostris I
zrekonstruowana z bloków wtórnie użytych
metoda anastylozy(chyba bo to mam niewyraźnie a brzmi strasznie głupio:P)
~piramidy z suszonej cegły pokryte okładziną kamienną
~XII dyn figurki konkubin
~portret pesymistyczny
~teksty złorzeczące(egzekracyjne) na naczyniach, figurkach rytualnie niszczone