Maria Gordon

Psychologia penitencjarna - wykład

Celem zajęć jest przekazanie wiedzy na temat polskiego sytemu wykonywania kary pozbawienia wolności i psychologicznych problemów wynikających z wpływu izolacji więziennej na funkcjonowanie człowieka. Przedmiotem zajęć będą następujące zagadnienia:

- wybrane teorie przestępczości

- historia rozwoju systemów penitencjarnych

- polski system penitencjarny

- pojęcie resocjalizacji

- postępowanie z wybranymi kategoriami osób pozbawionych wolności (młodociani, kobiety, uzależnieni od substancji psychoaktywnych, osoby z zaburzeniami psychicznymi, chorzy psychicznie, sprawcy przemocy domowej, sprawcy czynów seksualnych)

- izolacja więzienna jako sytuacja trudna z psychologicznego punktu widzenia, zaburzenia zachowania charakterystyczne dla więźniów

- zjawisko podkultury więziennej

- zadania psychologów więziennych ( diagnostyka psychologiczno - penitencjarna, pomaganie psychologiczne więźniom - poradnictwo, terapia, pomaganie psychologiczne personelowi więziennemu)

Literatura

1. Bulenda, T., Musidłowski, R.(red). (2003). System penitencjarny i postpenitencjarny w Polsce. Instytut Spraw Publicznych Warszawa.

2. Ciosek M. (2001). Psychologia sądowa i penitencjarna. Wydawnictwa Prawnicze PWN Warszawa.

3. Gajdus, D., Gronowska, B. (1998). Europejskie Standardy traktowania więźniów. Toruń.

4. Gordon, M. (2009). Ciemna strona kobiety - wybrane aspekty kryminologiczne i psychologiczne przestępczości kobiet. W: Chybicka, A., Pastwa - Wojciechowska, B. (red). Kobiecość w obliczu zmian. IMPULS Kraków.

5. Machel H. (2003). Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Wyd. ARCHE Gdańsk.

6. Machel, H., (red), (2006), Wykonywanie kary pozbawienia wolności w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

7. Przybyliński, S. (2005). Podkultura więzienna. Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków.

8. Szaszkiewicz M. (1997). Tajemnice grypserki. Wyd. Instytutu Ekspertyz Sądowych Kraków.

9. Szymanowska A. (2003). Więzienie i co dalej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

10. Urban, B., Stanik, J. M., (red), (2008), Resocjalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa.

Psychologia penitencjarna - seminarium

Celem seminarium jest poznanie problemów psychologicznych związanych z funkcjonowaniem człowieka w warunkach izolacji więziennej. W szczególności zostaną omówione zagadnienia:

- cele kary pozbawienia wolności

- społeczność więzienia, przyczyny napięć i konfliktów

- więzienie jako instytucja sprzyjająca przemocy (totalitaryzm instytucji, izolacja i związane z nią ograniczenia, przeludnienie, bezczynność i nuda, cechy osobowe więźniów, wzorce zachowania przestępnego, cechy osobowe personelu)

- antyspołeczne zaburzenia osobowości

- pojęcie sytuacji trudnej

- psychologiczna problematyka stresu

- psychologiczne bariery resocjalizacji (rola mechanizmów obronnych, poczucie winy, poczucie krzywdy)

- agresja i autoagresja więźniów (uwarunkowania, funkcje)

- zaburzenia reaktywne więźniów (uwarunkowania, obraz kliniczny)

- negatywne przejawy podkultury więziennej

- zagrożenie wyuczoną bezradnością i prizonizacją

Literatura z zakresu psychologii penitencjarnej - seminarium

1. Bulenda, T., Musidłowski, R.(red). (2003). System penitencjarny i postpenitencjarny w Polsce. Instytut Spraw Publicznych Warszawa.

2. Ciosek M. (2001). Psychologia sądowa i penitencjarna. Wydawnictwa Prawnicze PWN Warszawa.

3. Frączek A., Zumkley H. (red. (1993). Socjalizacja a agresja. Wyd. IP PAN i WSPS Warszawa.

4. Gardocka, T. (red). (2006). Kary długoterminowe. Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Handlu i Prawa Warszawa.

5. Gordon, M. (2009). Ciemna strona kobiety - wybrane aspekty kryminologiczne i psychologiczne przestępczości kobiet. W: Chybicka, A., Pastwa - Wojciechowska, B. (red). Kobiecość w obliczu zmian. IMPULS Kraków.

6. Gordon, M. (2010). Psychologiczne bariery resocjalizacji. W: Wiedza - doświadczenie - praktyka. Interdyscyplinarne spojrzenie na problemy społeczne. M. Marczuk, B. Pastwa - Wojciechowska, M. Błażek. (red). Wyd. Impuls Kraków.

7. Górski J. (1984). Podkultura więzienna a problem resocjalizacji skazanych W: Hołyst B. (red.) Problemy współczesnej penitencjarystyki w Polsce. WP Warszawa.

8. Kosewski M. (1985). Ludzie w sytuacji pokusy i upokorzenia. WP Warszawa.

9. Kuć, M. (red) (2008). Kryminologiczne i penitencjarne aspekty wykonywania kary pozbawienia wolności. Towarzystwo Naukowe KUL Lublin.

10. Machel H. (2003). Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Wyd. ARCHE Gdańsk.

11. Machel, H. (2006). Sens i bezsens resocjalizacji. Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków.

12. Machel, H., (red), (2006), Wykonywanie kary pozbawienia wolności w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

13. Porowski, M. (2004). Zarys myśli penitencjarnej w okresie ostatniego stulecia. W: M. Gordon (red). Więzienie Mokotowskie, historia i teraźniejszość. Wyd. Drukarnia nr 1 Warszawa.

14. Przybyliński, S. (2005). Podkultura więzienna. Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków.

15. Szaszkiewicz M. (1997). Tajemnice grypserki. Wyd. Instytutu Ekspertyz Sądowych Kraków.

16. Szymanowska A. (2003). Więzienie i co dalej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

17. Zimbardo P. G. (2008). Efekt Lucyfera. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa.

18. Przegląd Więziennictwa Polskiego. Kwartalnik poświęcony zagadnieniom kryminalnym i penitencjarnym. Wyd. Centralny Zarząd Służby więziennej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Psychologia penitencjarna - ćwiczenia

Celem zajęć jest poznanie różnych aspektów pracy psychologa penitencjarnego, w szczególności następujących zagadnień:

- możliwości i ograniczenia adaptacji więźniów do warunków izolacji więziennej

- zaburzenia zachowania więźniów i ich negatywne skutki

- kompetencje psychologa penitencjarnego

- cel i zakres diagnozy psychologiczno - penitencjarnej (orzeczenie psychologiczno - penitencjarne, opinia psychologiczna)

- indywidualne programy resocjalizacyjne i terapeutyczne

- profilaktyka autoagresji i postępowanie z więźniami autoagresywnymi (charakterystyka więźniów autoagresywnych, podkultura więzienna a autoagresja, samobójstwa więźniów)

- doradzanie psychologiczne w różnego rodzaju sprawach (tworzenia relacji interpersonalnych, higieny psychicznej, planów życiowych itd.)

- doradzanie personelowi więziennemu w sprawie postepowania z więźniami

- problemy etyczne w pracy psychologa więziennego

W ramach ćwiczeń zostanie zorganizowana wizyta w Areszcie Śledczym Warszawa Mokotów przy ul. Rakowieckiej.

Literatura z zakresu psychologii penitencjarnej - ćwiczenia

1. Brzeziński, J., Chyrowicz, B., Poznaniak, W., Toeplitz - Winiewska, M. (2008). Etyka zawodu psychologa. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa.

2. Bulenda, T., Musidłowski, R.(red). (2003). System penitencjarny i postpenitencjarny w Polsce. Instytut Spraw Publicznych Warszawa.

3. Ciosek M. (2001). Psychologia sądowa i penitencjarna. Wydawnictwa Prawnicze PWN Warszawa.

4. Gardocka, T. (red). (2006). Kary długoterminowe. Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Handlu i Prawa Warszawa.

5. Gordon, M. (2009). Ciemna strona kobiety - wybrane aspekty kryminologiczne i psychologiczne przestępczości kobiet. W: Chybicka, A., Pastwa - Wojciechowska, B. (red). Kobiecość w obliczu zmian. IMPULS Kraków.

6. Górski J. (1984). Podkultura więzienna a problem resocjalizacji skazanych W: Hołyst B. (red.) Problemy współczesnej penitencjarystyki w Polsce. WP Warszawa.

7. Kosewski M. (1985). Ludzie w sytuacji pokusy i upokorzenia. WP Warszawa.

8. Machel H. (2003). Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Wyd. ARCHE Gdańsk.

9. Machel, H. (2001). Psychospołeczne uwarunkowania pracy resocjalizacyjnej personelu więziennego. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego.

10. Machel, H. (2006). Sens i bezsens resocjalizacji. Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków.

11. Machel, H., (red), (2006), Wykonywanie kary pozbawienia wolności w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

12. Marczuk, M. (red). (2009). Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez służbę więzienną w Polsce. IMPULS Kraków.

13. Przybyliński, S. (2005). Podkultura więzienna. Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków.

14. Szaszkiewicz M. (1997). Tajemnice grypserki. Wyd. Instytutu Ekspertyz Sądowych Kraków.

15. Szymanowska A. (2003). Więzienie i co dalej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

16. Zimbardo P. G. (2008). Efekt Lucyfera. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa.

17. Przegląd Więziennictwa Polskiego. Kwartalnik poświęcony zagadnieniom kryminalnym i penitencjarnym. Wyd. Centralny Zarząd Służby więziennej Ministerstwa Sprawiedliwości.

6

---