SAMOGŁOSKI
A 1/ ustna 2/ niska 3/ środkowa 4/ obojętna 5/ szeroka |
Ą 1/ nosowa 2/ średnia 3/ tylna 4/ średnia 5/ szeroka |
E 1/ ustna 2/ średnia 3/ przednia 4/ płaska 5/ średnia |
Ę 1/ nosowa 2/ średnia 3/ przednia 4/ płaska 5/ średnia |
O 1/ ustna 2/ średnia 3/ tylna 4/ okrągła 5/ średnia |
Ó - U 1/ ustna 2/ wysoka 3/ tylna 4/ okrągła 5/ wąska |
I 1/ ustna 2/ wysoka 3/ przednia 4/ płaska 5/ wąska |
Y 1/ ustna 2/ wysoka 3/ przednia 4/ płaska 5/ średnia |
NOSOWE - Ą, Ę, M, (M′) N, (N′)
USTNE - wszystkie pozostałe głoski
bezdźwięczne |
P´ |
T |
K´ |
F´ |
S |
Ś |
SZ |
C |
Ć |
Cz |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
Ch´ |
dźwięczne |
B´ |
D |
G´ |
W´ |
Z |
Ź |
Ż |
Dz |
Dź |
Dż |
R |
L |
Ł |
M´ |
N |
Ń |
J |
- |
MIĘKKIE - powstają wtedy, gdy środek języka unosi się ku podniebieniu twardemu. Takimi głoskami są: Ć, Dź, Ś, Ź, Ń, J
TWARDE - powstają wtedy, gdy środkowa część języka się nie unosi. Takimi głoskami są: B, C, D, F, G, Ch, K, L, M, N, P, R, S, T, W, Z, Dz
SPÓŁGŁOSKI
B 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/ dwuwargowa 5/ zwarto -wybuchowa |
C 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ zwarto - szczelinowa |
Ć 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ miękka 4/środkowojęzykowa 5/ zwarto - szczelinowa |
D 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ zwarto - wybuchowa |
F 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/ wargowo - zębowa 5/ szczelinowa |
G 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/ tylnojęzykowa 5/ zwarto - wybuchowa |
H - CH 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/ tylnojęzykowa 5/ szczelinowa |
J 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ miękka 4/środkowojęzykowa 5/ szczelinowa |
K 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/ tylnojęzykowa 5/ zwarto - wybuchowa |
L 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ półotwarta, boczna |
Ł 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - zębowe 5/ półotwarta |
M 1/ dźwięczna 2/ nosowa 3/ twarda 4/ dwuwargowa 5/ półotwarta |
N 1/ dźwięczna 2/ nosowa 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ półotwarta |
Ń 1/ dźwięczna 2/ nosowa 3/ miękka 4/środkowojęzykowa 5/ półotwarta |
P 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/ dwuwargowa 5/ zwarto - wybuchowa |
R 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ półotwarta, drżąca |
S 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ szczelinowa |
Ś 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ miękka 4/środkowojęzykowa 5/szczelinowa |
T 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ zwarto - wybuchowa |
W 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/ wargowo - zębowa 5/ szczelinowa |
Z 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ szczelinowa |
Ź 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ miękka 4/środkowojęzykowa 5/szczelinowa |
Ż - RZ 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ szczelinowa |
CZ 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ zwarto - szczelinowa |
SZ 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ szczelinowa |
DZ 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ zwarto - szczelinowa |
DŹ 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ miękka 4/środkowojęzykowa 5/ zwarto - szczelinowa |
DŻ 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ zwarto - szczelinowa |
Podział spółgłosek polskich
Udział wiązadeł /fałdów/ głosowych
Ułożenie podniebienia miękkiego z języczkiem
Położenie środkowej części języka /Poziome ułożenie masy języka/
Główne miejsce artykulacji
Stopień zbliżenia narządów mowy
SPÓŁGŁOSKI
P 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/ dwuwargowa 5/ zwarto - wybuchowa |
B 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/ dwuwargowa 5/ zwarto -wybuchowa
|
T 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ zwarto - wybuchowa |
D 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ zwarto - wybuchowa |
K 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/tylna 4/ tylnojęzykowa 5/ zwarto - wybuchowa |
G 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/tylna 4/ tylnojęzykowa 5/ zwarto - wybuchowa |
F 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/ wargowo - zębowa 5/ szczelinowa |
W 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/plaska 4/ wargowo - zębowa 5/ szczelinowa |
S 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ szczelinowa |
Z 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ szczelinowa |
Ś 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ miękka/przednia 4/środkowojęzykowa 5/szczelinowa |
Ź 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ miękka/przednia 4/środkowojęzykowa 5/szczelinowa |
SZ 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ szczelinowa |
Ż - RZ 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ szczelinowa |
C 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ zwarto - szczelinowa |
DZ 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ zwarto - szczelinowa |
Ć 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ miękka/przednia 4/środkowojęzykowa 5/ zwarto - szczelinowa |
DŹ 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ miękka/przednia 4/środkowojęzykowa 5/ zwarto - szczelinowa |
CZ 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ zwarto - szczelinowa |
DŻ 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/przednia 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ zwarto - szczelinowa |
H - CH 1/ bezdźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/tylna 4/ tylnojęzykowa 5/ szczelinowa |
J 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ miękka/tylna 4/środkowojęzykowa 5/ szczelinowa |
M 1/ dźwięczna 2/ nosowa 3/ twarda/płaska 4/ dwuwargowa 5/ półotwarta |
N 1/ dźwięczna 2/ nosowa 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - zębowa 5/ półotwarta |
Ń 1/ dźwięczna 2/ nosowa 3/ miękka/przednia 4/środkowojęzykowa 5/ półotwarta |
Ł 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - zębowe 5/ półotwarta |
L 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ półotwarta, boczna |
R 1/ dźwięczna 2/ ustna 3/ twarda/płaska 4/przedniojęzykowo - dziąsłowa 5/ półotwarta, drżąca |
Podział spółgłosek polskich
Udział wiązadeł /fałdów/ głosowych
Ułożenie podniebienia miękkiego z języczkiem
Położenie środkowej części języka /Poziome ułożenie masy języka/
Główne miejsce artykulacji
Stopień zbliżenia narządów mowy
Udział wiązadeł /fałdów/ głosowych
bezdźwięczne |
P´ |
T |
K´ |
F´ |
S |
Ś |
SZ |
C |
Ć |
Cz |
Ch´ |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
dźwięczne |
B´ |
D |
G´ |
W´ |
Z |
Ź |
Ż |
Dz |
Dź |
Dż |
|
J |
M´ |
N |
Ń |
Ł |
L |
R |
Ułożenie podniebienia miękkiego z języczkiem
NOSOWE - Ą, Ę, M, (M′) N, (N′)
USTNE - wszystkie pozostałe głoski
Położenie środkowej części języka /Poziome ułożenie masy języka/
MIĘKKIE - powstają wtedy, gdy środek języka unosi się ku podniebieniu twardemu
Ć, Dź, Ś, Ź, Ń, J
TWARDE - powstają wtedy, gdy środkowa część języka się nie unosi
B, C, D, F, G, Ch, K, L, M, N, P, R, S, T, W, Z, Dz
Główne miejsce artykulacji
DWUWARGOWE - obie wargi zwierają się ze sobą
P, P´, B, B´, M
WARGOWO - ZĘBOWE - powstaje szczelina między górnymi zębami a dolną wargą
F, W
PRZEDNIOJĘZYKOWO - ZĘBOWE - zwarcie, szczelina albo zwarcie przechodzące w szczelinę powstaje między przednią częścią języka a zębami
T, D, S, Z, C, DZ, N, Ł
ŚRODKOWOJĘZYKOWE - środkowa część języka zwiera się z podniebieniem twardym lub zbliża się do niego
Ś, Ź, Ć, DŹ, Ń, J, K´, G´, CH´
TYLNOJĘZYKOWE
K, G, CH
PRZEDNIOJĘZYKOWO - DZIĄSŁOWE - zwarcie, szczelina albo zwarcie przechodzące w szczelinę powstaje między przednią częścią języka a dziąsłami
SZ, Ż, CZ, DŻ, R, L
Stopień zbliżenia narządów mowy
ZWARTO - WYBUCHOWE - dochodzi do całkowitego zbliżenia, czyli zwarcia dwóch narządów mowy: wargi dolnej z górną, przedniej części języka z zębami lub dziąsłami, środkowej części języka z podniebieniem twardym lub tylnej części języka z podniebieniem miękkim /dwa narządy zwierają się ze sobą, zamykając na moment jamę ustną, a następnie zostają nagle rozwarte przez prąd powietrza wydobywający się z płuc, tchawicy i krtani/
P, P´, B, B´, T, D, K, K´, G, G´
SZCZELINOWE - wymawiane są ze szczeliną utworzoną przez dwa zbliżone do siebie narządy: dolną wargę i górne zęby, przednią część języka i zęby lub dziąsła, środkową część języka i podniebienie twarde albo tylną część języka i podniebienie miękkie
F, F´, W, W´, S, Z, Ś, Ź, SZ, Ż, J, CH
ZWARTO - SZCZELINOWE - w pierwszym momencie ich artykulacji powstaje zwarcie dwóch narządów mowy, które w następnym ułamku sekundy rozwierają się tworząc szczelinę /to zwarcie przechodzące w szczelinę może powstać między przednią częścią języka a zębami lub dziąsłami albo między środkową częścią języka a podniebieniem twardym/
C, DZ, Ć, DŹ, CZ, DŻ
PÓŁOTWARTE - następuje zwarcie narządów mowy w jednym miejscu jamy ustnej z równoczesnym ich otwarciem w innym miejscu, np. wymawiając głoskę ,,m” jamę ustną zamykają dwie zwarte ze sobą wargi, ale równocześnie podniebienie miękkie opuszcza się, otwierając przejście do jamy nosowej
M, N, Ń, Ł
PÓŁOTWARTA BOCZNA - przednia część języka zwiera się z dziąsłami, ale równocześnie powietrze uchodzi szczelinami, które tworzą się między bokami języka a zębami trzonowymi
L
PÓŁOTWRTA DRŻĄCA - następuje kilka szybkich zwarć i rozwarć przedniej części języka z dziąsłami
R