1.System kar.
2. Środki karne.
3.Środki probacyjne.
4. Rodzaje i typy zakładów karnych.
5. Rodzaje sprawstwa.
6. Stadia popełnienia przestępstwa ( + odpowiedzialność za popełnienie i odpowiedzialność za usiłowanie przestępstwa)
7. Czynny żal.
8. Przedawnienie.
9. Zatarcie skazania.
10.Przestępstwo
11.Wina.
1.SYSTEM KAR:
*Kara grzywny-Jest to kara pieniężna na rzecz budżetu państwa. To kara kryminalna o charakterze majątkowym orzekana za przestępstwa, przestępstwa skarbowe, wykroczenia lub wykroczenia skarbowe. Mamy system stawek dziennych , który pozwala na sprawiedliwe ukaranie ludzi, gdyż jednak dochody są zróżnicowane i trudno ukarać wszystkich w jednakowy sposób. Mamy dwa etapy wymiaru kary grzywny. Najpierw trzeba określić liczbę stawek wg społecznej szkodliwości czynu i winy sprawcy. Najniższa stawka wynosi 10 a najwyższa 360. W drugim etapie ustala się wysokość jednej stawki dziennej. Ustalając stawkę sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Dzienna stawka nie może być niższa niż 10zł i przekraczać 2000zł. Karę grzywny można stosować obok kary pozbawienia wolności, jeżeli sprawca popełnił czyn w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub korzyść majątkową osiągnął. Karę grzywny za zgodą sądu można odpracować.
*Ograniczenie wolności-Kara wymierzana jest w miesiącach i trwa najkrócej 1m najdłużej 12m. Istota jej polega na tym ,że skazany ograniczony jest w swobodzie decydowania o miejscu swego stałego pobytu, ma obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd, ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Obowiązek pracy polega na wykonywaniu jej nieodpłatnie na cele społeczne w wymiarze od 20 do 40 godzin miesięcznie. W przypadku zatrudnienia danej osoby w zakładzie pracy sąd może orzec potracenie od 10 do 25% jej miesięcznego wynagrodzenia na rzecz Skarbu Państwa lub na cele społeczne. Kara ograniczenia nie musi być odbywana w pełnym wymiarze orzeczenia. Ustawodawca dopuszcza możliwość skrócenia kary nawet o połowę, gdy skazany odbył co najmniej połowę kary przy czym przestrzegał porządku prawnego w tym czasie i sumiennie wykonywał pracę. Nie jest to warunkowe zwolnienie- nie można wrócić do kary jeśli okazałoby się, że osoba jednak źle się sprawuje.
*Pozbawienie wolności- określa się ją w miesiącach i latach. Stosowana jest w wymiarze nie mniejszym niż 1m i nie większym niż 15 lat. Kara polega na przymusowym umieszczeniu skazanej osoby na określony czas w zamkniętym i strzeżonym zakładzie karnym. Oprócz konieczności przebywania w zakładzie karnym, dalsze dolegliwości dla osoby skazanej polegają na poddaniu jej rygorom regulaminu więziennego, ograniczeniom w dostępie do niej osób spoza zakładu karnego oraz w kontaktach z takimi osobami, ograniczeniom lub braku możliwości wyjścia na wolność w ramach przepustek oraz stosowaniu kar regulaminowych za przewinienia przeciw dyscyplinie.
*25 lat pozbawieni wolności- rodzaj kary kryminalnej przewidzianej za popełnienie niektórych zbrodni. W Polsce jest to druga najdłuższa kara, jaką może odbyć więzień. Skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności może zostać warunkowo zwolniony po odbyciu 15 lat kary. Czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, przy czym nie może on być krótszy niż 2 lata, a dłuższy niż lat 5. Zwolnienie warunkowe jest przyznawane średnio po 17 i pół roku odbywania kary. Kara 25 lat pozbawienia wolności Była karą zasadniczą, która mogła być orzeczona za przestępstwo zagrożone karą śmierci, a także w innych wypadkach przewidzianych w ustawie.
*Dożywotnie pozbawienie wolności- kara polegająca na osadzeniu skazanego w zakładzie karnym do końca jego życia. Stosuje się karę pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego jej zawieszenia tylko wtedy gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów karnych. Jest ona bezterminowa, skazany na tę karę może ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po 25 latach kary (okres próby trwa 10 lat), sąd bowiem może mu zwolnienia odmówić. Kary dożywotniego pozbawienia wolności nie orzeka się wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat. Karę dożywotniego pozbawienia wolności można orze za: wszczęcie lub prowadzeniu wojny napastniczej, ludobójstwo, zabijanie jeńców wojennych, zabójstwo, dopuszczenie się zamachu życia na Prezydenta RP.
2.ŚRODKI KARNE-pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonych stanowisk, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej, zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek przedmiotów, obowiązek naprawienia szkody, nawiązka, świadczenie pieniężne, podanie wyroku do wiadomości publicznej.
3.ŚRODKI PROBACYJNE- stosowanie tych środków polega na nałożeniu na sprawcę określonych obowiązków próby i poddania go nadzorowi. Mamy 3 środki probacyjne:
*warunkowe umorzenie postępowania karnego- polega na warunkowym odstąpieniu od stosowania kary wobec sprawcy . Można go użyć kiedy sprawca dopuścił się czynu o niewielkim ciężarze. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, a sprawca nie był karany za przestępstwo umyślne i istnieje przypuszczenie ,że nie popełnił przestępstwa. W przypadku gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnił sposób jej naprawienia może mieć zastosowanie warunkowe umorzenie postępowania w stosunku do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawieni wolności. Umorzenie można stosować do sprawców przestępczych zagrozonych karą do lat 5. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby od 1 do 2 lat. Okres ten biegnie od uprawomocnienia się do orzeczenia. Umarzając warunkowo postępowanie sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub w części a ponadto Sąd może nałożyć obowiązki próby typu dozór, powstrzymywanie się od kontaktowania z pokrzywdzonym, przeproszeniu pokrzywdzonego informowania sądu lub kuratora o przebiegu próby.
*warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary- stosuje się kiedy sprawcy wymierzono już karę ale kary się nie wykonuje poddając go próbie, ale jeśli dopuści się przestępstwa kara będzie odwieszona i odpowie jeszcze za kolejne przestępstwo. Może mieć ono miejsce tylko w odniesieniu do kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat, kary ograniczenia wolności lub grzywny. Zawieszenie wykonywania kary następuje na okres próby, który wynosi od 1 do 3 lat w przypadku zawieszenia kary grzywny lub ograniczenia wolności, od 2 do 5 lat w przypadku kary pozbawienia wolności, od 3 do 5 lat, jeżeli dotyczy sprawcy młodocianego. Orzekając zawieszenie wykonania kary, sąd może nałożyć na skazanego obowiązki i oddać skazanego pod dozór. W odniesieniu do młodocianego sprawcy ustanowienie dozoru jest obowiązkowe.
*warunkowe przedterminowe zwolnienie- może mieć miejsce jeśli przemawia za tym dobre zachowanie skazanego w czasie odbywania kary, rokujące nadzieję, że będzie ono również takie na wolności. Wpływ na decyzje sądu warunkowego przedterminowego zwolnienia mają również przesłanki jak: osobiste cechy i warunki sprawcy, sposób życia przez popełnieniem przestępstwa oraz zachowanie się po jego popełnieniu. Warunkowe zwolnienie może nastąpić po odbyciu połowy, dwóch trzecich lub trzech czwartych kary w zależności od rodzaju popełnionego przestępstwa i wielkości jej wymierzenia. Skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności można warunkowo zwolnić po odbyciu 15 lat kary, natomiast skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności może być warunkowo zwolniony po odbyciu 25 lat kary. W przypadku warunkowego zwolnienia czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 5 lat. W przypadku recydywy okres próby nie może być krótszy niż 3 lata a dożywotniego pozbawienia wolności 10 lat.
4.RODZAJE I TYPY ZAKŁADÓW KARNYCH- Karę pozbawienia wolności wykonuje się w następujących rodzajach zakładów karnych: zakład karny dla młodocianych, dla odbywających karę po raz pierwszy, dla recydywistów penitencjarnych, dla odbywających karę aresztu wojskowego.
*Zakład karny dla młodocianych W zakładzie tym odbywają karę skazani, którzy nie ukończyli 21 roku życia, w uzasadnionych wypadkach skazany może odbywać karę w tym zakładzie po ukończeniu 21 lat. Jeżeli jest to uzasadnione potrzebami oddziaływania dorosłych skazanych po raz pierwszy, wyróżniający się dobrą postawą może za swoją zgodą odbywać karę w zakładzie karnym dla młodocianych, korzysta on wtedy z takich uprawnień jak młodociany. Młodociany, któremu pozostało co najmniej 6 miesięcy do końca, nabywa prawa do ubiegania się o warunkowe zwolnienie lub sprawiającego trudności wychowawcze poddaje się badaniom psychologicznym.
*Zakład karny dla odbywających karę po raz pierwszy -W zakładzie tym osadza się również skazanych odbywających zastępczą karę pozbawienia wolności orzeczoną w tej samej sprawie oraz skazanych na karę pozbawienia wolności nie wymienioną w art. 86.
*Zakład karny dla recydywistów penitencjarnych- odbywają karę dorośli skazani za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności lub zastępczą karę pozbawienia wolności oraz ukarani za wykrocznie umyśle zasadniczą lub zastępcza karą aresztu, którzy uprzednio już odbywali takie kary lub karę aresztu wojskowego za umyślne przestępstwo lub wykroczenia chyba, że szczególne względy resocjalizacyjne przemawiają za skierowaniem ich do zakładu karnego dla odbywających karę po raz pierwszy.
Typy zakładów karnych:
*ZAKŁAD KARNY TYPU ZAMKNIĘTEGO- cele mieszkalne skazanych mogą być otwarte w porze dziennej przez określonych zasadach, jeżeli względy bezpieczeństwa nie stoją temu na przeszkodzie, skazani mogą być zatrudnieni poza terenem zakładu karnego w pełnym systemie konwojowania, zajęcia kulturalno-oświatowe, sportowe oraz nauczanie organizuje się w obrębie zakładu karnego, ruch skazanych po terenie zakładu karnego odbywa się w sposób zorganizowany i pod nadzorem ,skazani mogą korzystać z własnej bielizny i obuwia a za zezwoleniem dyrektora zakładu karnego także z odzieży, skazani mogą korzystać z dwóch widzeń w miesiącu a za zgodą dyrektora zakładu karnego wykorzystać je jednorazowo, widzenie skazanych podlega nadzorowi administracji zakładu karnego, rozmowy skazanych w trakcie widzeń podlegają kontroli administracji zakładu, rozmowy telefoniczne i korespondencje skazanych podlegają kontroli administracji zakładu karnego.
*ZAKŁAD KARNY TYPU PÓŁOTWARTEGO- cele mieszkalne skazanych pozostają otwarte w porze dziennej, natomiast w porze nocnej mogę być zamknięte, skazani mogą być zatrudnieni po za terenem zakładu karnego w systemie zmniejszonego konwojowania lub bez konwojowania, w tym rożnie na pojedynczych stanowiskach pracy, skazanym można zezwalać na uczestniczenie w nauczaniu szkolnym oraz w zajęciach terapeutycznych organizowanych poza terenem zakładu karnego, skazani mogą poruszać się po terenie zakładu karnego w czasie i miejscach ustalonych w porządku wewnętrznym, skazani mogą korzystać z własnej odzieży, bielizny i obuwia, skazanym można udzielać przepustek z zakładu karnego nie częściej niż raz na dwa miesiące, łącznie na okres nie przekraczający 14 dni w roku., skazani mogą korzystać z trzech widzeń w miesiącu które za zgodą dyrektora zakładu karnego mogą być połączone, widzenia skazanych podlegają nadzorowi administracji zakładu karnego, rozmowy skazanych w trakcie widzenia mogą podlegać kontroli administracyjnej zakładu, korespondencja skazanych może podlegać cenzurze administracyjnej, rozmowy telefoniczne mogą podlegać kontroli
*ZAKŁAD KARNY TYPU OTWARTEGO - cele mieszkalne skazanych pozostają otwarte przez całą dobę, skazanych zatrudnia się przede wszystkim poza terenem zakładu karnego, bez konwojenta na pojedynczych stanowiskach, skazanym można zezwalać na uczestniczenie w nauczaniu, szkoleniu oraz zajęciach terapeutycznych, skazani mogą korzystać z własnej odzieży, bielizny, obuwia, skazany może korzystać z nieograniczonej liczny widzeń, skazanym w miarę możliwości stwarza się warunki do przygotowania dodatkowych posiłków we własnym zakresie, korespondencja skazanych nie podlega cenzurze administracji zakładu karnego, rozmowy telefoniczne nie podlegają kontroli administracyjnej zakładu karnego, widzenia nie mogą podlegać nadzorowi administracji zakładu karnego, rozmowy w trakcie widzenia nie podlegają kontroli administracji zakładu karnego.
5.RODZAJE SPRAWSTWA- Wyróżnia się dwa rodzaje form zjawiskowych sprawstwa, tj. formy sprawcze oraz formy niesprawcze. W ramach form sprawczych wyodrębnia się: sprawstwo pojedyncze (jednosprawstwo), współsprawstwo (współdziałanie sprawcze), sprawstwo kierownicze i sprawstwo polecające. W ramach niesprawczych form wyodrębnia się: pomocnictwo i podżeganie.
*Sprawstwo pojedyncze (jednosprawstwo)- Kodeksowe określenie "kto wykonuje czyn zabroniony sam" oznacza wypełnienie przez zachowanie konkretnej osoby wszystkich znamion czynu zabronionego. Musi mieć miejsce: zgodność z ustawowym opisem czynu zabronionego, o sprawstwie decyduje istotność wkładu konkretnej osoby w popełnienie przestępstwa , samodzielność w zakresie podejmowania decyzji o popełnieniu czynu zabronionego i samodzielność realizacji tej decyzji.
*Współsprawstwo (współdziałanie sprawcze)- Dla przyjęcia współsprawstwa konieczne jest wykonanie czynu zabronionego wspólnie i w porozumieniu z inną osobą Porozumienie z inną osoba musi być zawarte przed wykonaniem lub w trakcie wykonywania czynu, musi łączyć się z zaistnieniem świadomości wspólnego wykonywania czynu. Porozumienie obejmuje przy przestępstwach umyślnych zamiar wspólnego popełnienia czynu zabronionego, przy przestępstwach nieumyślnych - dokonanie czynu naruszającego reguły ostrożności. Jeżeli jeden ze współsprawców osiągnął etap usiłowania, to pozostali również ponoszą odpowiedzialność za usiłowanie. Analogicznie przedstawia się sytuacja przy przygotowaniu.
*Sprawstwo kierownicze- Sam nie bierze bezpośrednio udziału w realizacji przestępstwa ale nim kieruje. Kierowanie jest zachowaniem innej osoby. Podjęciu decyzji o rozpoczęciu akcji przestępczej, zmianie sposobu jej realizacji, przerwaniu podjętej akcji.
*Sprawstwo polecające- Polega na wykorzystaniu uzależnienia innej osoby od siebie i polecenia jej wykonania czynu zabronionego. brak władztwa nad realizacją znamion czynu zabronionego przez bezpośredniego wykonawcę.
*Pomocnictwo- Pomocnictwo wiąże się z zamiarem, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego. Pomocnik swoim zachowaniem ułatwia popełnienie tego czynu. Pomocnictwem może być np. dostarczenie narzędzi lub środka przewozu, udzielenie rady lub informacji. Gdy sprawca usiłuje dokonać czynu zabronionego, pomocnik odpowiadać będzie jak za usiłowanie. Gdy sprawca nawet nie dopuścił się usiłowania, pomocnik odpowiada, lecz sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia.
*Podżeganie- Polega ona na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego. Nakłanianie może przybrać postać słownej namowy, lecz także każdego innego zachowania, które wywołuje u innej osoby zamiar popełnienia czynu zabronionego. Nie można dopuścić się podżegania przez zaniechanie. Podżeganie musi być skierowane do konkretnej osoby (podżeganego). Podżeganie może być popełnione tylko umyślnie, z zamiarem bezpośrednim (podżegacz musi chcieć, aby inna osoba popełniła czyn zabroniony).
6.STADIA POPEŁNIENIA PRZESTEPSTWA:
*zamiar- nie ujawniony w czynie nie podlega karze.
*przygotowanie- zachodzi wtedy gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do dokonania np. zbieranie informacji, czy sporządzenie planu działania. Przygotowanie musi być uzewnętrznione . Etap przygotowania jest daleki od dokonania i nie wiadomo czy do niego dojdzie. Przygotowanie jest rzadko karalne- tylko wtedy gdy ustawa tak stanowi. Najczęstsze przestępstwa to: fałszowanie pieniędzy czy tez papierów wartościowych, przygotowanie katastrofy lub wojny napastniczej. Przy tak zwanym czynnym żalu karalne może nie być. Inaczej postrzegana jest niekaralność przygotowania jeśli jest czynione w porozumieniu z inna osobą w takiej sytuacji bezkarność ma zagwarantowaną ten kto od czynu odstąpi i podjął środki by zapobiec. Przygotowanie może być popełnione tylko z zamiarem bezpośrednim tj. w sytuacji gdy przyszły sprawca doskonale i świadomie wie co robi, do czego zmierza i chce to osiągnąć. Przygotowanie może być popełnione zarówno jednosobowo (np. samodzielnie szykujący zamach terrorysta) jak i przez kilka osób które działają w porozumieniu z innymi osobami (np. grupa terrorystów planujących zamach). Odpowiedzialność- W odniesieniu do przygotowania szczególnie podkreślić należy że za przygotowanie odpowiedzialność ponosi się tylko w określonych i wskazanych w kodeksie przypadkach tj. odpowiedzialność karna jest przewidziana jedynie za podjęte przygotowanie do popełnienia określonych w części szczególnej kodeksu karnego przestępstw, przeważnie o bardzo ciężkim charakterze np. istnieje odpowiedzialność za przygotowywanie zamachu terrorystycznego, za przygotowanie zamachu stanu.
*usiłowanie- to działanie zmierzające do realizacji zabronionego czynu. jest ono karalne, Usiłowanie to drugi etap realizacji przestępstwa i możliwie najbardziej uproszczając - jest to etap podjętej próby popełnienia konkretnego przestępstwa. Polega ona na tym, że sprawca ma zamiar popełnić je popełnić i podejmuje zachowanie bezpośrednio zmierzające do jego dokonania ale finalnie tego przestępstwa nie popełnia. Za usiłowanie popełnienia danego czynu grozi taka sama kara jak sprawcy , z tym że sąd kierując się tzw. dyrektywami kary może wymierzyć karę łagodniejszą oskarżonemu o usiłowanie danego czynu. usiłowanie udolne- Polega ono na tym, że sprawca chcąc popełnić dany czyn zabroniony zmierza do tego by to uczynić nie wiedząc o tym, że jest to obiektywnie od początku niemożliwe z jednej z dwóch przyczyn: braku przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub użycia środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego. Usiłowanie nieudolne- to takie które nie może doprowadzić do dokonania ale sprawca o tym nie wie. sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wykonania.. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.
*dokonanie przestępstwa-polega na zrealizowaniu zamierzonego czynu zabronionego.
7.CZYNNY ŻAL- zachowanie sprawcy przestępstwa polegające na dobrowolnym zaniechaniu jego dokonywania lub zapobieżeniu zamierzonemu skutkowi przestępczemu już w trakcie realizowania przestępstwa, co według ustaw karnych w wielu wypadkach pozwala na złagodzenie mu kary lub wręcz na całkowite uniknięcie przez niego odpowiedzialności karnej. Przy usiłowaniu nieukończonym: polega na dobrowolnym odstąpieniu od dokonania czynu zabronionego. Sprawca rezygnuje z wykonywania zamiaru popełnienia czynu zabronionego z przyczyn wewnętrznych, zdaje sobie sprawę z możliwości dokonania czynu, ale nie ma już zamiaru popełnienia czynu zabronionego. Rezygnacja może nastąpić pod wpływem osoby trzeciej, jeżeli sprawca nie musiał poddać się jej woli. Zaniechanie realizacji musi być ostateczne.. Przy usiłowaniu ukończonym: polega na dobrowolnym zapobiegnięciu skutkowi. Sprawca wykonał wszystkie czynności prowadzące do realizacji znamion czynu zabronionego, ale dobrowolnie zapobiega skutkowi objętemu pierwotnym zamiarem. Dobrowolność ta polega na tym, że sprawca wie o możliwości nastąpienia skutku, ale w tym momencie już tego nie chce. Sprawca ma przez swoje działanie zapobiec skutkowi (może w tym celu posłużyć się innymi osobami). Działanie w celu odwrócenia skutku nie musi być podjęte natychmiast. W wypadku przestępstw chybionych, przy których skutek nie może nastąpić, ważne jest nastawienie psychiczne sprawcy. Jeżeli sprawcy, mimo podjętej akcji, nie udało się zapobiec skutkowi, możliwe jest nadzwyczajne złagodzenie kary. Czynny żal przy współdziałaniu przestępczym wymaga : przy czynnym żalu skutecznym - aby sprawca dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego; przy czynnym żalu bezskutecznym - aby sprawca dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego.
8.PRZEDAWNIENIE (w prawie karnym) - polega na tym, że po upływie pewnego okresu nie można już sprawcy pociągnąć do odpowiedzialności karnej, a jeżeli kara była wymierzona-nie można jej wykonać.
*PRZEDAWNIENIE ŚCIGANIA - biegnie, gdy postępowania karnego w ogóle nie wszczęto np. wskutek nie wykrycia sprawcy. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia minęło : *30 lat - w przypadku zabójstwa *20 lat - gdy czyn stanowi inną zbrodnię *10 lat - dla występku zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata *5 lat - dla czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat *3 lata - gdy czyn jest zagrożony karą ograniczenia wolności lub grzywną
Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem 1 roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.
*PRZEDAWNIENIE WYROKOWANIA - biegnie wówczas, gdy postępowanie karne zostało wszczęte lecz nie doszło do wykonania wyroku np. wskutek ucieczki sprawcy. Przestępstwo przedawnia się, jeżeli od czasu jego popełnienia minął okres przedawnienia ścigania przedłużony o 5 lat.
*PRZEDAWNIENIE WYKONANIA KARY - biegnie wówczas, gdy postępowanie karne już się odbyło i zostało zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym a kara z jakiejś przyczyny nie została wykonana. Okres przedawnienia biegnie od uprawomocnienia się wyroku i wynosi :
a) 30 lat - w razie skazania na 5 lat pozbawienia wolności lub surowszą karę
b) 15 lat - w razie skazania na karę pozbawienia wolności do lat 5
c) 10 lat - w razie skazania na inną karę.
9.ZATARCIE SKAZANIA- jest to usuniecie z urzędowego rejestru dokonanego wpisu o skazanym i uznaniu go za niebyłe. Następuje ono z mocy prawa po 10 latach od wykonania lub darowania reszty kary pozbawienia wolności albo od przedawnienia jej wykonania, a po 5 latach w przypadku kary ograniczenia wolności i grzywny. Kara dożywotniego pozbawienia wolności ulega zatarciu po upływie 10 lat od uznania jej za wykonaną, od jej darowania lub przedawnienia jej wykonania. Na wniosek skazanego sąd może zarządzić krótsze terminy zatarcia skazania.
10.PRZESTĘPSTWO- jest to czyn człowieka zabroniony, społecznie niebezpieczny, określony w ustawie jako bezprawny i zawiniony i zagrożony karą sądową. Może nim być zbrodnia albo występek. Zbrodniami są czyny zabronione karą pozbawienia wolności na okres nie krótszy od 3 lat lub karą surowszą. Występkami są czyny zabronione, zagrożone grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.
11.WINA- pod pojęciem winy rozumiemy stosunek psychiczny sprawcy do popełnionego czynu.
*Wina umyślna może występować albo jako zamiar bezpośredni- wyraża chęć wywołania zamierzonego skutku np. zabicie człowieka , albo zamiar ewentualny- brak wyraźnej chęci wywołania pewnego skutku, ale godzenie się z nim jeżeli zaistnieje. Np. zabicie człowieka, które nie było bezpośrednim zamiarem sprawcy przy dokonywaniu rabunku.
*Wina nieumyślna- może występować w postaci lekkomyślności- jej istota polega na tym, że sprawca wie, że zachowaniem swoim może doprowadzić do niepożądanego skutku ale bezpodstawnie przypuszcza, że go uniknie
-niedbalstwa- jego istotę stanowi to ,że sprawca nie przewiduje skutku przestępnego swojego zachowania, chociaż może i powinien przewidzieć.
2