Agnieszka Malek, II Pedagogika małego dziecka z wychowaniem przedszkolnym.
Triada objawów - syndrom ADHD.
Deficyt uwagi
Impulsywność
Nadmierna ruchliwość
Przechodzenie od jednej aktywności do drugiej, nie wykonawszy żadnej z nich
Działanie bez zastanowienia
W sferze ruchowej: wyraża niepokój ruchowy w zakresie dużej lub małej motoryki; niemożność pozostawania w bezruchu przez nawet krótki okres czasu; podrywanie się z miejsca; bezcelowe chodzenie; zwiększona szybkość i częsta zmienność ruchu (wrażenie ciągłego pośpiechu); bieganie, przymusowe wymachiwanie rękami; podskakiwanie; drobne ruchy kończyn (np. machanie nogami); kręcenie języka; kiwanie się na krześle; ciągłe zajmowanie się przedmiotami, które leżą w zasięgu ręki lub nóg.
W sferze poznawczej: trudność skupienia uwagi; brak wytrwałości w realizacji zadań; wzmocniony odruch orientacyjny; pochopność (np. zgłaszanie się do odpowiedzi nie wysłuchawszy pytania); znaczne zmęczenie w pracy umysłowej i związana z tym nierównomierna wydajność; pobieżność myślenia.
Jak działa mózg w zespole nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi?
Mózg ma nieustanne zapotrzebowanie na stymulacje. Jeśli weźmiemy pod uwagę procesy nerwowe odbywające się w mózgu to działa on tak jakbyśmy cały czas trzymali nogę na pedale gazu, co uniemożliwia dziecku kontrolowanie swoich zachowań, a więc kontrolowanie ruchów i uwagi. Dziecku brakuje więc zdolności do wewnętrznej kontroli i hamowania samego siebie. Dzieci z ADHD mają obniżoną sprawność działania u nadpobudliwych dzieci tych okolic kory mózgowej, które są związane z systemem uwagowym oraz z hamowaniem reakcji. Gorzej działa pamięć, kontrola impulsów czy planowanie.
Jak należy pracować na lekcjach z uczniem z ADHD?
Przy dziecku ze stwierdzonym ADHD proponuje się zmianę metod wychowawczych na:
- pozytywnym wzmocnieniu, chwalenie dziecka za spokojną, skoncentrowaną pracę i dobre wyniki,
- zwracanie uwagi na dziecko tylko w sytuacjach, gdy jest niegrzeczne i grozi mu niebezpieczeństwo,
- angażować dziecko w drobne prace domowe i życie rodziny,
- poświęcanie dziecku więcej czasu poprzez wspólne działanie (zabawy, gry, aktywny wypoczynek),
- rodzina i nauczyciele muszą się nauczyć opóźniać reakcje i wybuchy,
- dostosowanie metod nauczania do możliwości dziecka, częste przerwy w pracy dostosowanej do czasu możliwej pełnej koncentracji dziecka, posadzenie dziecka w możliwie pierwszej ławce, najlepiej ze spokojnym kolegą, uporządkowanie miejsca pracy, puste biurko, żadnych zbędnych podręczników, zeszytów, przyborów,
- angażowanie dziecka w działania ruchowe na lekcjach, gdy tylko jest taka możliwość, np. zetrzyj tablicę, przynieś kredę, rozdaj zeszyty, rozdaj materiały do rysowania, odlicz ilość papieru,
- do każdej lekcji zaznaczenie specjalnego i indywidualnego zestawu zadań dla dziecka,
- stosować zasadę 3R (rutyna, regularność, repetycja),
- czytanie powinno być stałym zajęciem dziecka ze względu na małą zdolność koncentracji uwagi,
- organizowanie prac zręcznościowych, które uczą cierpliwości, a także skrupulatności i dokładności.
Zasady postępowania wychowawczego:
Cel, który ma osiągnąć dziecko nie może być odległy,
Konsekwentne przyzwyczajanie do kończenia każdego rozpoczętego zadania,
Stała kontrola i przypominanie o zobowiązaniach,
Nie dać się zdominować dziecku,
Takie reakcje jak agresja słowna, kłamstwa są niczym innym jak obrona przed przyjmowaniem złego zdania o sobie, dlatego takie sytuacje należy wyciszać, a nie zwiększać.
Nauczyciel powinien mówić do ucznia tak, żeby go zrozumiał bezpośrednio.
Nauczyciel powinien treści przekazywać w formie jak najkrótszej i prostej.
Nauczyciel powinien sprawdzać pod koniec lekcji czy uczeń ma zapisane co ma zadane.
Nauczyciel powinien pamiętać o częstych pochwałach, przy czym dobrze jest wpisać je zaraz do zeszytu przedmiotowego.
Nauczyciel nie powinien karać ostro ucznia w momencie silnego pobudzenia emocjonalnego ucznia, ponieważ kara będzie nieskuteczna i spowoduje u niego jeszcze większe nasilenie objawów.
Niektóre rozmowy w stanie tzw. „wrzenia” najlepiej odroczyć.
Czym jest stres? Jakie znasz ciężkie sytuacje stresowe?
Stres to reakcja organizmu na trudne sytuacje, przeciążenie fizyczne lub psychiczne, zbyt silne bodźce. Tak ciało odpowiada na działanie urazów fizycznych, kłopotów życiowych. Od tego jak organizm znosi stres zależy nasze zdrowie. Pod wpływem stresu nasila się wydzielanie substancji (m.in. adrenaliny), które na krótko poprawiają wydajność organizmu. Reakcja stresowa pomaga nam przetrwać. Szybciej bije serce, podnosi się ciśnienie krwi i przyśpiesza oddech, dzięki czemu do komórek trafia więcej tlenu. Inne funkcje życiowe, np. trawienie, schodzą na dalszy plan, by nie przeszkadzać w walce z zagrożeniem. Pod wpływem umiarkowanego stresu możemy szybciej działać, poprawia się spostrzegawczość i koncentracja, zwiększa wydajność mózgu. Umiarkowany stres stymuluje nas i pomaga osiągać to, co sobie zamierzymy albo zadbać o swoje interesy i ochronić się np. przed agresorami. Przy przedłużającym się stresie ciało jest zbyt długo w stanie podwyższonej gotowości - poziom hormonów stresu we krwi nie wraca do normalnego stanu i ciągle jest podwyższony. To z kolei powoduje obniżenie odporności organizmu, rośnie napięcie mięśni i ciśnienie krwi. Zwiększa się też ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej, zawału serca, zaburzeń miesiączkowania i potencji. W żołądku pod wpływem adrenaliny wydzielają się w nadmiarze kwasy trawienne, które podrażniają śluzówkę. Pojawia się zgaga i bóle brzucha. To dlatego osoby, które nie radzą sobie ze stresem, częściej cierpią z powodu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Pojawiają się też charakterystyczne objawy: szum w uszach, bóle głowy, przygnębienie, a nawet stany depresyjne. Sytuacje stresowe, z którymi sobie nie radzimy powodują też: objadanie się, ucieczkę w nałogi, zaburzenia snu, obgryzanie paznokci i kłopoty z koncentracją.
Ciężkie sytuacje stresowe:
śmierć bliskiej osoby,
utrata poczucia sensu życia,
rozwód,
ślub,
utrata pracy,
pogodzenie się ze współmałżonkiem,
reorganizacja przedsiębiorstwa,
zmiana pracy,
zmiana godzin lub warunków pracy,
urlop,
święta,
egzaminy, sprawdziany, niezapowiedziane kartkówki,
egzamin na prawo jazdy,
zmiana miejsca zamieszkania,
natłok obowiązków.