Zaburzenia psychiczne związane z cyklem miesiączkowym
Zespół napięcia miesiączkowego (Premenstrual Syndrome, PMS)
Dysforie przedmiesiączkowe, (Premenstrual Dysphoric Disorder, PMDD)
Zespół napięcia przedmiesiączkowego
W klasyfikacji ICD-10: N94.3
Zespół objawów psychicznych, fizycznych i emocjonalnych występujący kilka do kilkunastu dni przed miesiączką i ustępujący z chwilą jej rozpoczęcia.
Czestość występowania : 50-75% kobiet
Objawy psychiczne:
rozdrażnienie
huśtawka nastrojów
drażliwość
obniżenie nastroju
płaczliwość
problemy z koncentracją i zapamiętywaniem
zmniejszona aktywność życiowa
uczucie zmęczenia
zmiana apetytu
Objawy somatyczne
ból głowy
bóle pleców
bóle dołem brzucha
bolesność piersi
zaparcia i wzdęcia
uczucie ciężkości, puchnięcia
wzrost wagi od 2 do 4 kg.
Etiologia PMS
Zmiany hormonalne pod koniec cyklu miesiączkowego - nadmierna produkcja estrogenów przy niedoborze progestagenów
powodem zaburzenia nie są same odchylenia bezwzględnie ujętych stężeń hormonów, ale raczej osobnicza, prawdopodobnie genetycznie uwarunkowana, wrażliwość na cykliczne zmiany tych hormonów.
Defektu układu serotoninergicznego mózgu biorącego udział w regulacji nastroju, poziomu drażliwości i tendencji agresywnych.
Zaburzenia gospodarki kwasem gammaaminomasłowego (GABA)
Postępowanie w zespole napięcia przedmiesiączkowego
Leczenie dietetyczne: ograniczenie alkoholu, nikotyny, kofeiny, soli i cukru, posiłki wysokobiałkowe i zawierające złożone węglowodany
Niesterydowe leki przeciwzapalne
Leki moczopędne
Witaminy z grupy B
Leki ziołowe (np. wiesiołka lekarskiego, niepokalanka )
Preparaty wapnia (1200 mg/24h)
Preparaty hormonalne stosowane miejscowo
W bardzo nasilonych objawach PMS leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI podawane w sposób ciągły przez min. 3 miesiace lub sekwencyjnie przez 14 dni w drugiej połowie cyklu miesięcznego.
PMS a zespół depresyjny
Częstsze występowanie PMS u kobiet z depresją
Skuteczność leków przeciwdepresyjnych
Większa częstość poważnych negatywnych wydarzeń życiowych wśród kobiet cierpiących na PMS.
Dysforie przedmiesiączkowe, (Premenstrual Dysphoric Disorder, PMDD)
Nie klasyfikowane w ICD-10
Obecne w amerykańskiej klasyfikacji DSM
Objawy jak w PMS, ale znacznie bardziej nasilone i wpływające negatywnie na funkcjonowanie zawodowe, rodzinne lub społeczne kobiety, powodujące zaburzenia funkcjonowania w którymś z ważnych dla pacjentki obszarów
Częstość - ok. 5% kobiet
Typowe objawy:
depresyjny nastrój, uczucie braku nadziei, myśli o braku swojej wartości
wyraźny lęk, napięcie, labilność afektywną
gniewliwość, drażliwość
spadek zainteresowań
trudności w koncentracji
męczliwość
objadanie się lub utratę apetytu
nadmierna senność lub bezsenność
poczucie nieradzenia sobie z własnymi emocjami,
poczucie przeciążenia, przemęczenia
objawy somatyczne jak: tkliwość i obrzmienie piersi, bóle głowy, stawów i mięśni, uczucie opuchnięcia, przyrost masy ciała
Postępowanie w PMDD:
Zasadniczo jak w PMS.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna, interpersonalna lub trening umiejętności społecznych
Fototerapia (światło białe 10.000 luksów codzienne przez 30 minut na 14 dni przed miesiączką)
Leczenie farmakologiczne:
leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI (zarejestrowane fluoksetyna, srtralina i paroksetyna),
leczenie stałe (w przypadkach bardzo nalionych objawów i współwystepująych zaburzeniach lękowych lub afektywnych)
leczenie przerywane (przy mniej nasilonych obajwych i braku zaburzęń współwystępująychc)
Zaburzenia psychiczne w okresie menopauzy
Termin "menopauza" - ostatnie krwawienie miesięczne.
Okres menopauzy można podzielić na kilka podokresów:
premenopauzę, kiedy nie ma jeszcze wyraźnych zaburzeń hormonalnych, ale już występuje podwyższony poziom gonadotropin przysadkowych
perimenopauzę, kiedy spada liczba pęcherzyków Graafa w jajnikach, zmniejsza się więc ilość receptorów dla gonadotropin i zanika wrażliwość jajników na stymulację przysadkową; w rezultacie obniża się poziom estrogenów i progesteronu, cykle są już często bezowulacyjne
menopauzę właściwą, czyli ustanie krwawienia miesięcznego
okres pomenopauzalny, kiedy krwawienie już nie występuje, poziom estrogenów i progesteronu jest znacznie obniżony, a poziom gonadotropin bardzo wysoki
Typowe objawy okresu przekwitania
Uderzenia gorąca (wary) - to nagłe uczucie ciepła, obejmującego głowę, szyję, czasami tułów. Objaw ten może występować nawet wiele lat po menopauzie.
Napadowe poty nocne - zwykle występują razem z uderzeniami gorąca. Czasami są tak nasilone, że zmuszają do kilkakrotnej zmiany bielizny w nocy.
Napadowe kołatania serca
Drażliwość, uczucie lęku, przygnębienie, bezsenność, zaburzenia koncentracji i pamięci.
Czy istnieje „depresja menopauzalna”
Pomimo wiązania okresu przekwitania z depresją badania epidemiologiczne nie wykazały ewidentnie czestszego występowania zespołów depresyjnych w tym okresie.
Zdecydowana większość kobiet przechodzi ten okres bez specjalnych trudności a częstość zaburzeń psychicznych w tym okresie jest podobna jak w innych okresach życia,
Obserwowano zwieszenie częstość zespołów depresyjnych jedynie w okresie przedmenopauzalnym, zwłaszcza u kobiet z przebytymi wcześniej epizodami zaburzeń afektywnych.
U obu płci częstość zespołów depresyjnych wzrasta z wiekiem, wiąże się też z negatywnymi wydarzeniami życiowymi, utratą zdrowia, przejściem na emeryturę, „zespołem pustego gniazda”.