Integracja gospodarcza (23 strony), 1


Integracja gospodarcza

Integracja gospodarcza jest jednym z najważniejszych zjawisk drugiej połowy XX w. Integrujące się państwa podejmują działania zmierzające do wspólnego rozwiązywania problemów politycznych. Międzynarodowa integracja gospodarcza oznacza scalanie narodowych potencjałów ekonomicznych w jeden potencjał narodowy. W gospodarce światowej integracja polega na powstawaniu powiązań między państwami w różnych dziedzinach życia gospodarczego, społecznego, politycznego. Powiązania te mogą przybierać postać dwu- lub wielostronnych porozumień lub umów międzynarodowych, dotyczących określonych elementów polityki gospodarczej (np. ceł, produkcji, cen i zbytu niektórych surowców, wspólnych inwestycji). Wyższe formy integracji przyjmują postać międzynarodowych organizacji integracyjnych. Poprzez koordynację polityki gospodarczej poszczególnych państw procesy integracyjne zmierzają do stworzenia warunków swobodnego przepływu towarów, kapitału i siły roboczej pomiędzy ich uczestnikami, pozwalają na podejmowanie wspólnych przedsięwzięć gospodarczych, umożliwiają wzajemną pomoc gospodarczą, tworzą nowe źródła wzrostu gospodarczego.

Rozwój procesów integracyjnych ma większe szanse w przypadku integracji państw, których gospodarka stanowi jednolity i wewnętrznie spoisty organizm, o wysokim stopniu rozwoju gospodarczego, a ich wzajemny obrót gospodarczy jest już odpowiednio duży w stosunku do ich produkcji globalnej, zaś ich gospodarki są komplementarne.

Podstawowym celem międzynarodowej integracji gospodarczej jest wzrost efektywności gospodarowania, którego wyrazem jest przyrost dochodu narodowego.

Przesłanki integracji

Przesłanki międzynarodowej integracji gospodarczej można podzielić na:

Do politycznych przesłanek integracji należy zaliczyć jednolity ustrój, zbieżność celów polityki zagranicznej itp. Różnice polityczne mogą uniemożliwić lub utrudnić narodową integrację gospodarczą, ale ich brak nie oznacza, że ta integracja będzie się rozwijać. Jest to więc przesłanka konieczna, ale niewystarczająca.

W grupie przesłanek społeczno-ekonomicznych na szczególną uwagę zasługuje pozytywny wpływ integracji na przyspieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego i na wzrost poziomu dobrobytu.

W grupie innych przesłanek międzynarodowej integracji gospodarczej na szczególną uwagę zasługuje:

Warunki integracji

Rozwój międzynarodowej integracji gospodarczej ma swoje warunki, co oznacza, że nie wszystkie kraje mogą się ze sobą integrować.

Podstawowym warunkiem jest komplementarność, czyli wzajemne dopasowanie struktur gospodarczych. Jednocześnie pogłębianie komplementarności struktur jest efektem integracji. Komplementarność może mieć charakter międzygałęziowy lub wewnątrzgałęziowy

Podstawą komplementarności międzygałęziowej są różnice w zasobach czynników produkcji. Są one na ogół wynikiem różnic w zasobności złóż surowców, położeniu geograficznym i warunkach klimatycznych, eksploatacji złóż surowców, co jest spowodowane warunkami naturalnymi, itp. Przykładem komplementarności międzygałęziowej jest tradycyjny międzynarodowy podział pracy, w ramach którego jedne kraje specjalizowały się w produkcji surowców i żywności, pozostałe zaś w produkcji wyrobów przemysłowych.

Podstawę komplementarności wewnątrzgałęziowej stanowią różnice w wydajności czynników produkcji.

Warunkiem integracji międzynarodowej jest jednocześnie odpowiednia infrastruktura, w tym zwłaszcza rozwinięte połączenia kolejowe, drogowe, morskie, telekomunikacyjne, informatyczne itp.

Z tego właśnie względu w najkorzystniejszej sytuacji są kraje sąsiedzkie, tradycyjnie rozwijające ze sobą handel zagraniczny, kooperację produkcji czy też inne formy współpracy międzynarodowej.

Warunkiem integracji międzynarodowej jest także sprzyjająca polityka ekonomiczna, wyrażająca się we wzajemnym udzielaniu sobie preferencji celnych, parataryfowych i pozataryfowych, wprowadzaniu swobody przepływu kapitału, pracy i innych czynników produkcji, koordynacji polityki gospodarczej lub też w prowadzeniu wspólnej polityki ekonomicznej.

Warunek ten ma charakter instytucjonalny w odróżnieniu od dwu poprzednich, które trzeba zaliczyć do grupy warunków strukturalnych.

Etapy integracji

Teoretycy współczesnej integracji gospodarczej wyróżniają 5 etapów jej rozwoju:

Pierwszym etapem integracji jest strefa wolnego handlu. Sprowadza się ona do zniesienia ceł oraz zazwyczaj także innych ograniczeń (parataryfowych) w obro­tach handlowych między jej państwami członkowskimi. Bariery w handlu mogą być zniesione na wszystkie lub wybrane grupy towarowe. Najczęściej celem istnieją­cych aktualnie stref wolnego handlu jest zniesienie barier w obrocie artykułami przemysłowymi. Państwa uczestniczące w strefie wolnego handlu nie ustanawiają wspólnej zew­nętrznej taryfy celnej, lecz zachowują własne taryfy narodowe wobec państw trze­cich. Przykładem strefy wolnego handlu jest EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu), utworzona na podstawie układu, który wszedł w życie w maju 1960 r.

Unia celna sprowadza się do zniesienia wszelkich ograniczeń w obrotach handlowych między państwami ją tworzącymi oraz ustanowienia wspólnej zewnę­trznej taryfy.

Wspólny rynek zawiera wszystkie elementy unii celnej, a ponadto w jego ra­mach ustanawiany jest swobodny przepływ siły roboczej, kapitału i usług. Zazwy­czaj państwa go tworzące ustanawiają pewne wspólne polityki, np. co do: zasad uczciwej konkurencji, subwencjonowania wszystkich podmiotów gospodarczych, spraw socjalnych, transportu, energetyki, słabiej rozwiniętych regionów. Dotychczas dwa ugrupowania integracyjne zrealizowały większość elementów wspólnego rynku. Są to: Unia Ekonomiczna Beneluksu i Europejska Wspólnota. W tworzeniu wspólnego rynku zaawansowane są niektóre inne ugrupowania państw, w tym przede wszystkim: Unia Celna i Ekonomiczna Afryki Środkowej, Wspólny Rynek Południowego Stożka.

Unia walutowa obejmuje, poza strefą wolnego handlu, unią celną i wspólnym rynkiem, koordynację (lub unifikację) polityki walutowej prowadzonej przez kraje wchodzące w skład ugrupowania integracyjnego. W zakres tej koordynacji wchodzi ograniczanie (do z góry określone przedziału) wahań kursów walutowych, tworzenie wspólnych rezerw walutowych, wprowadzenie jednolitej waluty międzynarodowej, bezwarunkowa pomoc kredytowa itp.

Unia ekonomiczna obejmuje, poza strefą wolnego handlu, unią celną wspólnym rynkiem i unią walutową, koordynację (lub unifikację) szczególnych dziedzin polityki ekonomicznej, i to zarówno ogólnej, i w poszczególnych działach gospodarki.

Realizację celów unii ekonomicznej i walutowej podjęła Unia Europejska. Nie­które z tych celów występują w ugrupowaniach, które budują wspólny rynek (np. w Radzie Współpracy Państw Arabskich Zatoki Perskiej, Wspólnym Rynku Ame­ryki Środkowej, Unii Celnej i Ekonomicznej Afryki Środkowej).

Wreszcie pełna integracja gospodarcza oznacza zespolenie się gospodarek poszczególnych, integrujących się państw w jeden wspólny orga­nizm gospodarczy, który jest przedmiotem polityki ekonomicznej wspólnego centralnego ośrodka władzy, zaś rola narodowych ośrodków władzy w odniesieniu do gospodarki na ich terytorium ulega minimalizacji. Pełna integracja gospodarcza pociąga za sobą pewną integrację w dziedzinach nieekonomicznych, szczególnie w zakresie polityki zagranicznej, obronnej, sprawiedliwości, spraw wewnętrznych, oświaty.

Formy

Liberalizacja handlu

Wspólna zewnętrzna taryfa celna

Wolny przepływ czynników produkcji

Harmonizacja polityczno-ekonomiczna

Unifikacja polityczno-ekonomiczna

Stowarzyszenie wolnego handlu

Unia Celna

Wspólny rynek

Unia Ekonomiczna i Walutowa

Pełna integracja gospodarcza

Międzynarodowe organizacje gospodarcze

Międzynarodowe organizacje gospodarcze można podzielić na powszechne i integracyjne. Organizacje integracyjne w przeciwieństwie do powszechnych , mają ograniczony zakres członkostwa. Kryteria selekcji nowych członków są sformułowane w statutach i wynikają z celów danej organizacji. Wchodzenie do ugrupowań integracyjnych jest procesem długotrwałym i wiąże się ze spełnieniem wielu warunków, w tym politycznych, społecznych, instytucjonalnych, produkcyjnych, technologicznych.

Organizacje integracyjne w krajach rozwiniętych gospodarczo

Do ugrupowań integracyjnych w krajach wysoko rozwiniętych można zaliczyć m.in.:

Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu (North American Free Trade AgreementNAFTA), układ zawarty między USA, KanadąMeksykiem tworzący strefę wolnego handlu, obowiązuje od 1994. Według jego postanowień w ciągu 15 lat powinny być zniesione cła i bariery w przepływie towarów, usług, inwestycji zagranicznych. NAFTA nie jest więc porozumieniem, które miałoby doprowadzić do wspólnej polityki handlowej czy koordynacji polityki gospodarczej, choć wykracza poza zwykłe umowy handlowe, omawia zasady rozwiązywania sporów, ochronę środowiska oraz własności intelektualnej, stawia zadanie zapewnienia trwałego wzrostu w regionie.

W wyniku realizacji traktatu powstaje największy w świecie rynek (375 mln ludności, 6,5 bln dolarów rocznej produkcji). Jego ziszczenie może jednak napotykać przeszkody wynikające z poważnych różnic w poziomie rozwoju krajów uczestniczących w umowie. Atrakcyjność NAFTA jest duża dla innych państw Ameryki Łacińskiej, swój akces zgłosiło Chile i Argentyna. Dynamicznie rozwijające się w latach 90. inicjatywy integracji regionalnej na tym obszarze prowadzą też do idei poszerzenia NAFTA na Amerykę Południową i utworzenia docelowo wolnego rynku amerykańskiego.

  OECD, Organization for Economic Cooperation and Development, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju jest międzyrządową organizacją gospodarczą, powołaną do życia w 1960 r. na mocy Konwencji Paryskiej, podpisanej w 1960 r. Jest bezpośrednią sukcesorką Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), powstałej w 1948 r. w celu odbudowy Europy ze zniszczeń wojennych w ramach realizacji Planu Marshalla.

    Głównym celem OECD jest koordynacja polityki społeczno-ekonomicznej krajów członkowskich w celu stymulowania wzrostu gospodarczego, zatrudnienia, rozwoju społecznego oraz międzynarodowego handlu i przepływów kapitałowych.

W skład organizacji wchodzą najbardziej rozwinięte gospodarczo państwa świata (Australia, Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Islandia, Irlandia, Japonia, Kanada, Korea, Luksemburg, Meksyk, Niemcy, Nowa Zelandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Słowacja, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Węgry, Wielka Brytania, USA, Włochy. Komisja UE uczestniczy w pełni we wszystkich pracach Organizacji.), tworząc "klub najbogatszych" - elitarną organizację krajów stanowiących niespełna 1/6 ludności świata, a dostarczających ok. 2/3 globalnej produkcji towarowej, 3/5 światowego eksportu i 4/5 ogółu publicznej pomocy rozwojowej.

Do głównych celów, na których będzie się koncentrować praca Komitetów Organizacji w latach 2002-2003 można zaliczyć m. in.:

Członkostwo Polski w prestiżowym klubie najbardziej rozwiniętych gospodarczo państw świata jest konkretnym dowodem ekonomicznej i gospodarczej stabilności naszego kraju i uznania przez inne kraje postępu przeprowadzanych reform. Polepsza to bezsprzecznie wizerunek Polski w oczach zagranicznych partnerów, w tym inwestorów, gdyż jesteśmy postrzegani jako partnerzy o dynamicznie rozwijającej się gospodarce i stabilnych przepisach prawnych. Ma to bezpośrednie odbicie w znacznym wzroście bezpośrednich inwestycji zagranicznych dokonywanych w Polsce oraz dywersyfikacji ich struktury geograficznej. Członkostwo w OECD ułatwia Polsce dostęp do preferencyjnych linii kredytowych udzielanych przez międzynarodowe instytucje finansowe oraz korzystanie z całego potencjału analitycznego OECD. Ponadto dzięki członkostwu w OECD Polska otrzymała możliwość współdecydowania w sprawach liberalizacji światowej gospodarki, jak również kształtowania nowej tożsamości OECD.

W obliczu przyszłego członkostwa w Unii Europejskiej, nasza obecność w OECD jest najlepszym dowodem, że Polska jest w stanie w pełni dostosować się do reguł międzynarodowych, stanowiących podstawę relacji między krajami członkowskimi UE. Istnieje silny związek między naszymi aspiracjami do UE a uczestnictwem w OECD, gdyż wśród krajów członkowskich Organizacji są wszystkie kraje UE. Kraje te bacznie przypatrują się naszym poczynaniom w Organizacji. Dodatkowo, udział w pracach Organizacji daje możliwość podwyższania kwalifikacji kadr i odpowiedniego przygotowania personelu do przyszłej pracy w strukturach UE.

Unia Ekonomiczna Beneluksu

Układ ustanawiający Unię Ekonomiczną Beneluksu został podpisany 3 lutego 1958r. w Hadze na 50 lat przez Belgię, Holandię i Luksemburg. Celem organizacji jest zacieśnienie więzi ekonomicznych między państwami członkowskimi, osiąganie możliwie najwyższego wzrostu stopy życiowej i zatrudnienia, utrzymywanie stabilności finansowej, przyczynianie się do najbardziej korzystnego rozwoju wymiany handlowej z państwami trzecimi. Istotę Uni ekonomicznej Beneluksu ma stanowić utworzenie wspólnego rynku trzech państw.

Środki, jakie mają służyć do realizacji tych zadań, są następujące:

Państwa Beneluksu dokonały także integracji turystycznej, wprowadzając wspólna politykę turystyczna wobec państw trzecich.

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (European Free Trade Association, EFTA)

Założycielami EFTA było siedem państw: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Bry­tania. W 1961 r. Dania wyraziła zgodę na roz­ciągnięcie postanowień układu na Grenlandię, a od l I 1968 r. — także na Wy­spy Owcze. Układ dopuszcza możliwość rozciągnięcia jego postanowień na po­zaeuropejskie posiadłości państw członkowskich.

W związku z przystąpieniem do Wspólnot Europejskich: Danii i Wielkiej Bry­tanii z dniem l I 1973 r.. Portugalii — l I 1986 r., Austrii i Szwecji — l 11995 r., automatycznie wystąpiły one z EFTA.

Z kolei do EFTA przystąpiły: Finlandia — II 1986 r., ale wystąpiła z niej z końcem 1994 r. w związku z przystąpieniem do Wspólnot Europejskich z dniem l I 1995 r.; Liechtenstein — l IX 1991 r. Członkami EFTA są obecnie: Norwegia, Szwajcaria, Islandia i Liechtenstein.

Podstawowymi celami EFTA są:

Założenia integracyjne miały być realizowane na następujących zasadach:

Unia Europejska

Jest to najbardziej zawansowana forma integracji gospodarczej. Unia Europejska powstała 1 XI 1993r. na mocy Traktatu o Uni Europejskiej, podpisanego w Maastricht 7 II 1992r. przez 12 państw należących do Współpracy Europejskich: Belgię, Danię, Francję , Francję, Grecję, Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Niemcy, Portugalię, Wielką Brytanię i Włochy, l I 1995 r. członkami UE stały się trzy następne państwa: Austria, Finlandia i Szwecja. Obecnie należy do niej w sumie 15 państw.

Siedzibą UE jest Bruksela, będąca siedzibą Komisji Europejskiej. Parlament mieści się w Strasburgu, jego sekretariat w Luksemburgu. Sesje plenarne Parlamentu odbywają się w Strasburgu i Brukseli (sesja budżetowa), a jego komisje obradują w Brukseli. Siedzibą Trybunału Sprawiedliwości i Trybu­nału Obrachunkowego jest Luksemburg. Unia ma 11 języków oficjalnych. Każdy oficjalny dokument musi być prze­tłumaczony na wszystkie te języki. Symbolami UE są:

• godło: wieniec dwunastu żółtych gwiazd na błękitnym tle, symbolizujących

pełnię, doskonałość i harmonię

• hymn: preludium „Ody do radości" z IX Symfonii Ludwika van Beethovena

Układ z Maastricht powołał do życia Unię Europejską na bazie trzech wspólnot europejskich:

  1. Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS), utworzona na mocy traktatu podpisanego 18 IV 1951 r. w Paryżu przez 6 państw: Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, RFN i Włochy (tzw. Traktat Paryski). Traktat wszedł w życie 23 VII 1952 r.; został zawarty na 50 lat (wygasa w 2002 r.)

  2. Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG)

  3. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EWEA lub Euratom). EWG i Euratom zostały powołane na podstawie traktatów podpisanych przez „szóstkę" 25 III 1957 r. w Rzymie. Traktaty Rzymskie weszły w życie 111958 r.; obowiązują przez czas nie określony.

Cele EWWiS:

Przyczynianie się do szybkiego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego, zwiększenia zatrudnienia i podnoszenia stopy życiowej przez:

• utworzenie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węglowego i stalo­wego państw uczestniczących (zrealizowano w 1958 r.);

• nadzorowanie tego rynku i korygowanie nieprawidłowości występujących w trakcie jego funkcjonowania.

Cele EWG

Przyczynianie się do harmonijnego rozwoju życia gospodarczego, stałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, większej stabilności, szybszego wzrostu poziomu życia i ściślejszych związków między państwami członkowskimi przez:

• rozwijanie integracji gospodarczej, tj.: utworzenie strefy wolnego handlu, unii celnej i wspólnego rynku, ustanowienie wspólnej polityki handlowej, rolnej i transportowej;

• ochronę wolnej konkurencji;

• stworzenie mechanizmów koordynacji polityk gospodarczych państw;

• ujednolicenie ustawodawstwa państw członkowskich w zakresie niezbędnym do właściwego funkcjonowania wspólnego rynku;

• utworzenie Europejskiego Funduszu Socjalnego, mającego na celu wzrost zatrud­nienia i podnoszenie poziomu życia;

• utworzenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego, który ma dostarczać środki finansowe państwom członkowskim;

• stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich w celu zwiększenia wymiany handlowej oraz stymulowania rozwoju gospodarczego i społecznego.

Cele Euroatom:

Stwarzanie warunków do powstania i szybkiego rozwoju przemysłów atomo­wych w krajach Wspólnoty przez:

• rozwijanie badań w dziedzinie atomistyki i rozpowszechnianie ich wyników;

• ustalanie jednolitych norm bezpieczeństwa i kontrolę ich przestrzegania;

• czuwanie nad prawidłowym zaopatrzeniem wszystkich użytkowników Wspólnoty w minerały i paliwa jądrowe;

• wykonywanie przyznanego Wspólnocie prawa własności w stosunku do specjalnych materiałów rozszczepialnych;

• stworzenie wspólnego rynku materiałów i urządzeń wyspecjalizowanych, ułatwianie i popieranie rozwoju inwestycji jądrowych i inne działania.

Cele Uni Europejskiej:

System instytucjonalny Wspólnot Europejskich opiera się na pięciu głównych instytucjach: Parlamencie Europejskim, Komisji Europejskiej, Radzie Unii Europejskiej, Trybunale Sprawiedliwości, Europejskim Trybunale Obrachunkowym oraz, organach pomocniczych wśród których wyróżniamy: Komitet Regionów, Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Europejski Bank Centralny (od 1 stycznia 1999r. zarządza europejską walutą euro), Europejski Bank Inwestycyjny.
W strukturze instytucjonalnej szczególną rolę odgrywa Rada Europejska, ktorą tworzą szefowie rządów wszystkich krajów członkowskich UE. Organ nie posiada statusu instytucji WE, lecz formalnie odgrywa pierwszorzędną rolę we współpracy pomiędzy państwami członkowskimi.

Trzy filary Uni Europejskiej

Unia Europejska opiera się na trzech filarach:

  1. Wspólnotach Europejskich (EWG, EWWiS, Euroatom)

  2. Wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa

  3. Współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

I FILAR

Wspólnota

Europejska

II FILAR

Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

III FILAR

Sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości

1) Wspólny rynek

2) Unia Gospodarcza i Monetarna

3) Wspólne Polityki:

  • rolna

  • handlowa

  • transportowa

4) Polityki Solidarnościowe:

  • racjonalna

  • socjalna

5) Oświata

6) Kultura

7) Sieci Transeuropejskie

8) Ochrona Konsumenta

9) Ochrona Zdrowia

10) Środowisko Naturalne

1) Konsultacje, ustalenie wspólnych stanowisk:

  • pokój

  • prawa człowieka

  • demokracja

  • pomoc krajom trzecim

2) Polityka Bezpieczeństwa

  • współpraca w ramach NATO

  • docelowo: Europejski System Bezpieczeństwa

  1. Polityka azylowa

  2. Ochrona granic zewnętrznych

  3. Polityka migracyjna

  4. Walka z przemytem narkotyków

  5. Walka ze zorganizowaną przestępczością

  6. Współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości

  7. Współpraca policji

  8. Współpraca celna

I. Wspólnota Europejska — filar gospodarczy i społeczny

Celem WE jest zapewnienie rozwoju gospodarczego, dobrobytu i bezpieczeństwa społecznego we wszystkich państwach członkow­skich. Cel ten osiągany jest przez:

Wspólna polityka rolna jest realizowana od 1968 r., a polityka handlowa od 1970 r. Najwięcej trudności sprawia ustanowienie wspólnej polityki w dzie­dzinie transportu.

Chodzi tu przede wszystkim o politykę regionalną i politykę społeczną. Ce­lem pierwszej jest wspieranie rozwoju regionów najsłabiej rozwiniętych, przede wszystkim w Irlandii, Hiszpanii, Portugalii, Grecji, a także w połud­niowej części Włoch oraz we wschodnich Niemczech (była NRD). Polityka społeczna jest nastawiona na zwalczanie bezrobocia oraz zagwarantowanie „minimum" praw pracowniczych. Zapewnieniu tych praw oraz ochronie praw niektórych grup społecznych (dzieci, osoby starsze i niepełnosprawne) służy przyjęta w 1989 r. przez 11 państw (bez W. Brytanii) Karta Podstawo­wych Praw Społecznych.

Realizacja polityk solidarnościowych jest finansowana ze specjalnych fun­duszów, na które przeznacza się coraz więcej środków z budżetu Unii. Podejmowanie wspólnych działań dla sprostania wyzwaniom i rozwiązywa­nia problemów, które wykraczają poza granice poszczególnych państw. Wspólne działania prowadzone są m.in. w dziedzinie ochrony środowiska, zdrowia, praw konsumentów, zasad konkurencji, oświaty, kultury i badań naukowych. Polegają one zwykle na ustanawianiu wspólnych norm praw­nych (np. ochrona środowiska) bądź na finansowaniu konkretnych przed­sięwzięć (np. na programy badawcze w latach 1990-1994 przeznaczono około 5,7 mld ECU.

II. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa — filar polityczny (aspekty zewnętrzne)

Cele współpracy są następujące:

III. Współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

— filar polityczny (aspekty wewnętrzne)

Współpraca w tej dziedzinie jest konsekwencją utworzenia wspólnego rynku (otwarcia granic między państwami Unii). Ma ona charakter międzyrządowy. Jej celem jest zapewnienie przestrzegania prawa, porządku i bezpieczeństwa na obszarze Unii. Polega na wzajemnych konsultacjach rządów, przyjmowaniu wspólnego stanowiska i prowadzeniu wspólnych działań przez państwa i od­powiednie służby. W jej zakres wchodzą następujące sprawy:

W kolejce do członkostwa w obecnej Unii Europejskiej oczekują: 3 kraje śródziemnomorskie: Turcja, Malta i Cypr, oraz 10 państw Europy Środkowej i Wschodniej stowarzyszonych ze Wspólnotami na mocy Układów Europejskich Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria, Litwa, Łotwa, Estonia oraz Słowenia. Polska jest państwem stowarzyszonym na podstawie Układu Europejskiego zawartego ze Wspólnotami i ich państwa­mi członkowskimi 16 XII 1991 r.; układ obowiązuje od l II 1994 r.; w 1994 r. Polska złożyła formalny wniosek o przyjęcie do Unii Europejskiej. W dniach 24-25 października 2002r. odbył się szczyt Rady Europejskiej w Brukseli, na którym Rada Europejska wyraziła swoją wolę zamknięcia negocjacji z 10 państwami (Cyprem, Czechami, Estonią, Węgrami, Litwą, Łotwą, Malta, Polską, Słowenią i Słowacją) podczas szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze (12-13 grudnia br.) i podpisania Traktatu Akcesyjnego w Atenach w kwietniu 2003 r.

Organizacje integracyjne w Europie Środkowej i Wschodniej

W Europie Środkowej i Wschodniej podjęto dotychczas dwie próby stworzenia organizacji integracyjnych. Pierwszą próbą było utworzenie Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), a drugą podpisanie Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (CEFTA).

Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej ( RWPG)

RWPG to międzynarodowa organizacja gospodarcza państw socjalistycznych, założona w styczniu 1949 na podstawie konwencji podpisanej przez: Albanię, Bułgarię, Czechosłowację, NRD (1950), Polskę, Rumunię, Węgry i ZSRR.

W 1962 Albania wycofała się z uczestnictwa w działalności Rady. W czerwcu 1962 przyjęta została do RWPG Mongolia, w 1964 Jugosławia zawarła z RWPG umowę o uczestniczeniu w pracach organów Rady na zasadzie równouprawnienia i wzajemnych korzyści w zakresie spraw będących przedmiotem obopólnego zainteresowania, w 1972 przyjęta została Kuba, w 1978 Wietnam. W maju 1973 Finlandia podpisała porozumienie o współpracy gospodarczej z RWPG. Status obserwatora posiadała Koreańska Republika Ludowo-DemokratycznaChińska Republika Ludowa.

Zadania Rady określał Statut RWPG uchwalony w 1959 w Sofii. Od 1974 RWPG posiadała status stałego obserwatora w sesjach i pracach ONZ. Głównymi celami RWPG były: przyspieszenie postępu technicznego i ekonomicznego w krajach członkowskich, podniesienie uprzemysłowienia, wyrównywanie poziomu rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów, pobudzanie wzrostu gospodarczego i poprawa warunków życia ludności.

Początkowo współpraca dotyczyła tylko handlu międzynarodowego (względnie trwałe powiązania poprzez zawieranie wieloletnich dwustronnych umów handlowych). Później objęła zakres postępu technicznego, koordynację planów gospodarczych, wspólne inwestycje, korzystanie z zasobów surowcowych oraz podział pracy i specjalizację w produkcji ważniejszych wyrobów.

RWPG przestała istnieć w 1989 (formalnie rozwiązana w 1991) wraz z rozpadem ZSRR i wejściem krajów członkowskich na drogę transformacji gospodarek planowych w rynkowe.

Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (CEFTA)

CEFTA powstała na podstawie porozumienia podpisanego 21 grudnia 1992 r. w Krakowie. Sygnatariuszami porozumienia były pierwotnie trzy kraje: Czechosłowacja, Polska i Węgry. Przyczyną powstania CEFTY był drastyczny spadek wymiany handlowej między krajami Europy Środkowej. W 1993 roku eksport Polski do państw CEFTA był mniejszy o 41 % w porównaniu z 1988 r. zaś import o 36 %, podobna sytuacja miała miejsce w pozostałych krajach. Kolejna przyczyną powstania CEFTA był nacisk Unii Europejskiej, która nie chciała dopuścić do wzajemnej dyskryminacji towarów z państw porozumienia, które równocześnie zgłosiły swój akces do UE. Obecnie CEFTA ma znacznie szerszy zasięg. Do porozumienia przystąpiły Bułgaria, Słowenia(1995), Rumunia(1997) a o członkostwo starają się Kraje Bałtyckie, Chorwacja, Macedonia i Ukraina. CEFTA reprezentuje rynek, na którym obecnych jest 90 mln konsumentów. Obszar CEFTY rozciąga się od Bałtyku po Morze Czarne i Adriatyk.

Celem porozumienia jest zniesienie ceł w handlu między krajami członkowskimi. Towary podzielono na kilka grup w ramach których cła są stopniowo znoszone. Towary zaszeregowano do grup kierując się "wrażliwością" na konkurencje na rynkach państw członkowskich. 1 III 1993r. zniesiono całkowicie cła na towary o niskim przetworzeniu (kat A), w ty, głównie na surowce i półprodukty jak celuloza, jedwab, wełna naturalna, nie stanowiące konkurencji dla produkcji krajowej. W dalszej kolejności miały być zniesione cła na podstawową część wyrobów przemysłowych, średnio wrażliwych na kon­kurencję (kat. B), m.in. na sprzęt oświetleniowy, medyczny, wyroby ceramiczne, wagony kolejowe i lokomotywy. W ostatniej kolejności mają być zniesione cła na tzw. wyroby wrażliwe (kat. C), np. tekstylia, wyroby hutnicze i motoryzacyjne. Do najbardziej wrażliwych zaliczono artykuły rolno-spożywcze, na które cła nie zostaną zupełnie zniesione a nastąpi jedynie ich redukcja. Jednocześnie porozumienie stanowiło, że będą zniesione wszelkie ograniczenia ilościowe w handlu między jego stronami.

Kraje CEFTA wspierają się wzajemnie w dążeniu do przyjęcia do Unii Europejskiej. W związku z tym większość krajów członkowskich traktuje CEFTĘ jako instytucję przejściową.

Organizacje integracyjne w krajach słabo rozwiniętych gospodarczo

Również w krajach słabo rozwiniętych gospodarczo podjęto próby integracji gospodarczej między wybranymi ich krajami.

Tabela. Organizacje gospodarcze krajów słabo rozwiniętych gospodarczo.

Nazwa -Data powstania

Państwa członkowskie

Cele-osiągnięte, zamierzone∗

Stowarzyszenie Integracyjne Ameryki Łacińskiej (LAIA)-1980

Argentyna, Brazylia, Meksyk, Chile, Kolumbia, Peru, Urugwaj, Wenezuela, Boliwia, Ekwador, Paragwaj

Liberalizacja handlu z uwzględnieniem preferencji dla państw słabiej rozwiniętych

Pakt Andyjski-1969

Boliwia, Kolumbia, Ekwador, Peru, Wenezuela, Meksyk

Elementy wspólnej polityki gospodarczej i handlowej

Południowa Strefa Wolnego Rynku(Mercosul)-1995

Argentyna, Brazylia, Urugwaj, Paragwaj, Chile

Wspólna taryfa celna∗ 85% obniżenie stawek celnych∗

Wspólny Rynek Ameryki Środkowej(CACM)-1960

Kostaryka, Gwatemalia, Honduras, Nikaragua, Salwador

Unia Celna

Wspólnota i Wspólny Rynek Karaibów(CARICOM)-1973

12 krajów wyspiarskich regionu karaibskiego

Unia Celna

Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo Wscho­dniej (ASEAN) - 1967

Singapur, Brunei, Malezja, Tajlandia, Filipiny, Indonezja, Kambodża, Wiet­nam, Laos, Birma

Strefa wolnego handlu* Zdynamizowanie rozwoju regionów słabszych gospodarczo

Organizacja Państw Eks­porterów Ropy Naftowej (OPEC) - 1960

Arabia Saudyjska, Iran, Irak, Wene­zuela, ZEA, Kuwejt, Nigeria, Libia, Indonezja, Algieria, Katar

Koordynacja polityki krajów związa­nej z wydobyciem i eksportem ropy naftowej

Wspólnota Rozwoju Afry­ki Południowej (SADC) -1980

Państwa Afryki Płd.

Unia celna, pomoc ze środków RPA pozostałym państwom; unia walu­towa*

Unia Celna i Ekonomicz­na Afryki Centralnej (UDEAC) - 1964

Gabon, Kongo, Czad, Rep. Środko­woafrykańska, Kamerun, Gwinea Równikowa.

Jednolita wewnętrzna i zewnętrzna taryfa celna Unia celna*

Rada Arabskiej Współ­pracy Gospodarczej (CAEU) - 1964

Państwa arabskie

Pomoc finansowa dla nienaftowych krajów arabskich; unia celna*

Czwórka -1995

Rosja, Kazachstan, Białoruś, Kirgistan

Współpraca gospodarcza; unia cel­na*

Inicjatywa Środkowoazjatycka - 1994

Kazachstan, Uzbekistan, Kirgistan

Wspólny rynek*

Integracja krajów gospodarczo wynika z odmiennych przyczyn niż krajów rozwiniętych gospodarczo; kraje słabo rozwinięte szukają w integracji możliwości rozwiązania problemów gospodarczych, jakie przeżywają, w tym zwłaszcza trudności w uprzemysłowieniu.

Tworząc ugrupowania integracyjne, poszukują one sposobów połączenia skromnych na ogół możliwości kapitałowych, surowcowych itp., eliminacji struktur konkurencyjnych, rozszerzenia rynków zbytu.

Realizacja integracji gospodarczej w tych krajach albo kończyła się niepowodzeniem (np. integracja tzw. krajów socjalistycznych, integracja kilkunastu krajów Ameryki Łacińskiej w postaci Latynoamerykańskiego Stowarzy­szenia Wolnego Handlu, integracja krajów Afryki Wschodniej w postaci Wspólno­ty Afryki Wschodniej, kilka prób integracji krajów Afryki Środkowej i Zachod­niej), albo procesy integracyjne — mimo ambitnych założeń i upływu wielu lat od ich podjęcia — nie wyszły ze stadium początkowego (np. Wspólnota Karaib­ska, Wspólnota Gospodarcza Państw Wielkich Jezior, Andyjski Wspólny Rynek, Latynoamerykańskie Stowarzyszenie Integracyjne, Arabski Wspólny Rynek). Tempo realizacji zamierzeń integracyjnych jest o wiele powolniejsze niż w przypadku in­tegracji europejskiej. Przyczyną są następujące trudności:

Zakończenie

Międzynarodowa integracja gospodarcza jest charakterystycznym procesem naszych czasów i ma wymiar globalny. W najbliższych latach będzie podstawowym czynnikiem rozwiązywania problemów gospodarczych, politycznych, społecznych i będzie determinowała tempo rozwoju gospodarczego. Najbardziej zaawansowana w rozwoju integracji jest Europa. Unia Europejska jest fenomenem w rozwoju integracji europejskiej drugiej połowy XX w. Jej idea i instytucjonalana konstrukcja ulegają ciągłym przeobrażeniom. Rozszerza się jej zasięg terytorialny i pogłębia zakres przedmiotowy współpracy. W konsekwencji zmieniają się uwarunkowania i formy współdziałania Europejczyków w różnych płaszczyznach: kulturowej, społecznej, politycznej, prawnej i ekonomicznej. Członkostwo Polski w Uni Europejskiej jest strategicznym celem polskiej polityki zagranicznej. Jesteśmy zainteresowani jak najszybszym wejściem Polski do Uni Europejskiej.

Korzyści z przystąpienia Polski do UE

1. Spodziewany wzrost produkcji, zatrudnienia i dochodów. Nieograniczony dostęp do unijnego rynku może spowodować wzrost skali produkcji, a przez to spadek kosztów produkcji. Wiązać to się będzie z racjonalniejszym wyko­rzystaniem zasobów, specjalizacją produkcji, co w dłuższej perspektywie do­prowadzi do wzrostu dochodów. Na liberalizacji handlu z Unią skorzystają klienci, gdyż na skutek presji konkurencyjnej polscy przedsiębiorcy będą zmu­szeni produkować towary lepszej jakości i po niższej cenie. Polscy rolnicy mo­gą spodziewać się wzrostu dochodów, gdyż ceny artykułów rolnych w Unii są o 30% wyższe od cen światowych. Nasze produkty relatywnie tańsze będą mogły znaleźć swe miejsce na rynkach europejskich. Zniesienie barier w han­dlu powinno oznaczać dodatkowe oszczędności w nakładach. Pewna szansą dla polskich obywateli będzie możliwość dostępu do unijnego rynku pracy. Będzie to jednak poprzedzone długim okresem przejściowym, a i tak po jego zakończeniu szansę będą mieli ci lepiej wykształceni, znający języki.

2.Korzyści dla wsi i rolnictwa. Ponad 40 % budżetu unijnego przeznaczane jest na prowadzenie polityki rolnej zapewniającej dobrobyt na obszarach wiejskich.

3. Wzrost stabilności systemu gospodarczego. Szacuje się, że po wejściu do Unii wzrost gospodarczy wzrośnie od 0,2 do 1,7 %. Wejście do Unii zwięk­szy naszą wiarygodność na arenie światowej, zwiększy stabilność systemu gospodarczego itp.

4. Zwiększony napływ inwestycji zagranicznych. Poprzez członkostwo w UE staniemy się bardziej stabilnym krajem, któremu łatwiej będzie przyciągnąć inwestorów zagranicznych. Stabilizacja prawa, polityki gospodarczej obniży ryzyko inwestycji w naszym kraju i zachęci inwestorów, którzy poprzez inwe­stycje w Polsce zyskają dostęp do unijnego rynku.

5. Przepływy pieniężne z Funduszy Strukturalnych. Co roku w ramach fundu­szy będzie do Polski spływało około l mld Euro, które pobudzą rozwój i mo­dernizację gospodarki. Przeszkodą może być jednak konieczność udziału wła­snego w inwestycji współfinansowanej ze środków unijnych, a jak wiadomo za­soby finansowe polskich przedsiębiorstw i samorządów są niezbyt duże.

6. Perspektywa pozostania poza Unią Europejską zmniejszy naszą konkurencyjność na tle krajów Europy Środkowej i Wschodniej.

7. Zwiększenie bezpieczeństwa kraju. Jako członek Unii europejskiej Polska zyska na znaczeniu na arenie międzynarodowej, zwiększy swą siłę przetargo­wą na forum międzynarodowym i łatwiej będzie jej walczyć o swe interesy.

8. Współudział w podejmowaniu decyzji. Członkostwo w Unii da możliwość wpływu na decyzje dotyczące przyszłości naszego kontynentu i kierunków współpracy w Europie.

9. Perspektywa członkostwa jest bodźcem mobilizującym do przemian spo­łecznych i gospodarczych.

Koszty członkostwa

1. Przekazanie części uprawnień narodowych. Członkostwo w Unii wiąże się z utratą przez władzę polską części uprawnień decyzyjnych w kwestii polity­ki handlowej, monetarnej, rolnej, transportowej.

2. Groźba utraty tożsamości narodowej.

3. Eliminacja nieefektywnych producentów i groźba wzrostu bezrobocia. Zniesienie barier spowoduje wzrost konkurencji na rynku co będzie począt­kiem końca wielu przedsiębiorców.

4. Polska będzie wpłacać składkę do wspólnego budżetu unijnego.

5. Koszty nieprzystąpienia. Spowodowane byłyby gorszą pozycją polskich przedsiębiorstw na rynku Unii.

Przystąpienie do Uni Europejskiej przyniesie Polsce ogromne korzyści. Nie brakuje jednak przeciwników integracji z Unią. Obawiają się oni o konkurencyjność naszej gospodarki, przewidując "wykupienie Polski przez obcy kapitał" i członkostwo II kategorii. Uważają, że Polska nie jest jeszcze gotowa do członkostwa w Unii, ponieważ jest krajem zbyt biednym, słabym gospodarczo. Jestem za przystąpieniem Polski do Uni Europejskiej, gdyż układ ten stwarza nowe możliwości. Będziemy krajem liczącym się na arenie międzynarodowej i na pewno nastąpi rozwój gospodarczy.




Bibliografia:

  1. P.Bożyk, J.Milesa, M.Puławski: Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Warszawa 1999

  2. Z.M.Doliwa-Klepacki: Europejska integracja gospodarcza, Białystok 1996

  3. K.A.Wojtaszczyk: Społeczeństwo i Polityka, Warszawa 2001

  4. G.Michałowska: Mały Słownik stosunków międzynarodowych, Warszawa 1996

  5. E.Kawecka-Wyżykowska, E.Synowiec: ABC Uni Europejska, Warszawa 1997

  6. A.Budnikowski: Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Warszawa 1997

  7. Z.Cesarz, E.Stadtmuller: Problemy polityczne współczesnego świata, Wrocław 1996

Internet:

  1. www.negocjacje.gov.pl

  2. www.onet.wiem.pl

  3. http://www.cefta.org/agreement/pltreaty.htm

P.Bożyk, J.Milesa, M.Puławski : Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Warszawa 1999, s.503.

Z.M.Doliwa-Klepacki: Europejska integracja gospodarcza,Białystok 1996, s.28.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Miedzynarodowe stosunki gospodarcze (23 strony) LYIS247HZEHX5XPDLDEMIUXC2GU42HCYETBIS6Q
Integracja europejska, ONZ (23 strony), ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
Integracja europejska, Unia europejska (23 strony), I
Miedzynarodowe stosunki gospodarcze zagadnienia (23 strony
Konsument w gospodarce rynkowej (23 strony), Konsument w gospodarce rynkowej
Wyklad5 Integracja gospodarzca w ESW
Miedzynarodowa integracja gospodarcza w swiecie, Międzynarodowe stosunki gospodarcze
Integracja gospodarcza egzamin
FTAA ALCA Integracja gospodarcza w Ameryce
integracja gospodarcza, europejska integracja gospodarcza
INTEGRACJA GOSPODARCZA W EUROPIE materiały
PROCESY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
Sposoby finansowania działalności przedsiębiorstw (23 strony)
KONCEPCJA INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
Procesy integracji gospodarczo politycznej
MSG a procesy integracyjne w gospodarce światowej, Collegium Civitas, Miedzynarodowe stosunki gospod
Międzynarodowe stosunki gospodarcze (62 strony) EJ73F5KTK7PH3R6SI7UQSOXBXIRWUCPEWXJ4PJI

więcej podobnych podstron