Sprwa Cywilna - Przedmiotem są sprawy cywilne.(art. 1 kpc.)

Art. 1. (1) Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego Kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy cywilne). Kodeks p. c. normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunku z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego, pracy, jak i ubezpieczeń społecznych oraz inne sprawy, w których z mocy ustaw szczególnych stosuje się przepisy kodeksu kpc.

Jeżeli chodzi o def. sprawy cywilnej, to określono zakres obowiązywania kodeksu. Wyodrębniono kryterium materialne i formalne .def. materialna: operuje tu ustawodawca art.1 kpc. ,który mówi, ze: „kodeks normuje postępowanie w sprawach ze stosunku z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego(...)oraz pracy.” Wynika ze stosunku. cywilnego. def. doktrynalna: każda sytuacja wymagająca udzielenia ochrony prawnej, ze względu na prawa i obowiązki stron, o charakterze równorzędnym i ekwiwalentnym. Kryterium formalnym ustawa operuje w części końcowej art.1 kpc „...kodeks normuje postępowanie w sprawach ubezpieczeń społecznych oraz innych sprawach, w których z mocy ustaw szczególnych. stosuje się przepisy kpc.

Sprawa Gospodarcza - Szczególnego rodzaju sprawami cywilnymi są sprawy gospodarcze (art. 2 ustawy „o rozpatrywaniu przez sady spraw gospodarczych”).Art.479 kpc. posłużył do określenia postępowania w sprawach gospodarczych. Art. 479¹. § 1. (271) Przepisy niniejszego działu stosuje się w sprawach ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami, w zakresie prowadzonej przez nie działalności gospodarczej (sprawy gospodarcze).§ 2. Sprawami gospodarczymi, w rozumieniu niniejszego działu, są także sprawy:

1)ze stosunku spółki, 2)(272) przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub naprawienie szkody z tym związanej oraz zakazanie lub ograniczenie działalności zagrażającej środowisku, 3)(273) należące do właściwości sądów na podstawie przepisów o ochronie konkurencji, Prawa energetycznego, Prawa telekomunikacyjnego, Prawa pocztowego oraz przepisów o transporcie kolejowym, 4) (274) przeciwko przedsiębiorcom o uznanie postanowień umownych za niedozwolone. Sądy do spraw gospodarczych zastąpiły były Państwowy Arbitraż Gospodarczy. Objęto też sprawy gospodarcze klauzulą. Przy jej pomocy określono ,że chodzi o sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami, oraz prowadzone przez nich sprawy gospodarcze, czyli sprawy ,w których, w oparciu o kryterium materialne obowiązuje równorzędność stron.3 kryteria; - ze stosunku cywilnego - kryterium podmiotowe- miedzy przedsiębiorcami - funkcjonalne art. 479 .- sprawy przeciwko przedsiębiorcom

POSTEPOWANIE PROCESOWE

Rodzaje postępowania cywilnego:

Stosując kryterium organu, przed którym się je prowadzi, wyróżniamy dwa rodzaje. Postępowania .-sądowe-pozasądowe

Sądowe prowadzi się przed sądem powszechnym (rejonowym, okręgowym, apelacyjnym) i Sądem Najwyższym. (sądy szczególne to administracyjny i wojskowe.)Według Konstytucji, organami wymiaru sprawiedliwości są sądy.

W sprawach cywilnych występuje trój-instancyjność.

2 pierwsze są merytoryczne 3 instancja jest kasacyjna. (śr. odwoł. ) pełni ją Sąd Najwyższy. (funkcja kontrolna, legalność zaskarżania orzeczeń).

W sprawach karnych- są 2 inst. a kasacja jest nadzwyczajnym środkiem odwoławczym .Z uwagi na cel , któremu służy post cyw. wyodrębniamy: POSTĘPOWANIE: -rozpoznawcze-pomocnicze

-egzekucyjne -upadłościowe-międzynarodowe post. cywilne

POSĘPOWANIE ROZPOZNAWCZE Występują dwa tryby:

procesu cywilnego art.13§1 kpcArt. 13. § 1. (10) Sąd rozpoznaje sprawy w procesie, chyba że ustawa stanowi inaczej. W wypadkach przewidzianych w ustawie sąd rozpoznaje sprawy według przepisów o postępowaniach odrębnych. post nieprocesowego TRYB I POSTĘPOWANIA ROZPOZNAWCZEGO PROCES CYWILNY Wykształcił się stosunkowo najpełniej i najwcześniej. Jest on trybem modelowym art17§1kpc.Art. 17. (13) Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:1)(14) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o unieważnienie uznania dziecka oraz o rozwiązanie przysposobienia, 2) (15) o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych, 3) o roszczenia wynikające z Prawa prasowego,4) (16) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania i o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami oraz spraw o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, 5) (17) (uchylony), 6) (18) (uchylony).

Sąd rozpoznaje sprawę w procesie cywilnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Tryb procesowy = postępowanie procesowe

Pojęcia charakterystyczne dla trybu procesu sądowego:

Proces cywilny - oparty jest na zasadzie dwustronności, to jego cecha konstytutywna. Występują dwie przeciwstawne sobie strony. Powód , szukają ochrony i pozwany. Jeżeli dochodzi do śmierci strony, proces ulega zawieszeniu, a wchodzą zastępcy.

POST . NIEPROCESOWE

Wszczynane jest na wniosek lub z urzędu, gdy mówi o tym ustawa, na podst. art. 570 kpc. Nie ma pozwu.Art. 570. Sąd opiekuńczy może wszcząć postępowanie z urzędu.Może z urzędu, na podstawie art. 570, w sprawach opiekuńczych. np. O ustanowienie opieki nad dziećmi, gdy zginęli rodzice, o uznanie za zmarłego, stwierdzenie zgonu (tu z urzędu) -art. 543 kpc.(uchylenie post. o uznanie za zmarłego).

Art. 543. Jeżeli osoba, którą uznano za zmarłą lub której zgon stwierdzono, zjawi się osobiście w sądzie i wykaże swoją tożsamość, sąd niezwłocznie i bez dalszego postępowania uchyli postanowienie orzekające uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu.

art.559§1 kpc. jeżeli sąd orzeknie ubezwłasnowolnienie, ale odpadnie jego przyczyna ,to uchyla postępowanie z urzędu. Art. 559. § 1. Sąd uchyli ubezwłasnowolnienie, gdy ustaną przyczyny, dla których je orzeczono; uchylenie może nastąpić także z urzędu.

§ 2. Sąd może w razie poprawy stanu psychicznego ubezwłasnowolnionego zmienić ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe, a w razie pogorszenia się tego stanu - zmienić ubezwłasnowolnienie częściowe na całkowite.NA WNIOSEK- zasada dyspozycyjności

Z URZĘDU -zasada oficjalnościPost .nieprocesowe nie opiera się na zasadzie dwustronności, nie ma stron procesowych. Występuje 1, kilku / nastu UCZESTNIKÓW. Nie ma powoda, pozwanego.

Pojęcie uczestnika zostało zdefiniowane w art. 510 kpc. przez wcześniejsze określenie „zainteresowanego w sprawie”, że jest nim każdy , kogo praw dotyka wynik postępowania. Gdy zainteresowany przystąpi do postępowania, otrzymuje status ”uczestnika”.

Art. 2 § 10 kpc. -Sąd z urzędu wzywa do udziału w sprawie wszystkich w niej zainteresowanych. Art.510 kpc.: od I styczna 2005r.-zainteresowany jest każdy(...) aż do końca postępowania II -inst.

Art. 510. § 1. (413) Zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może on wziąć udział w każdym stanie sprawy aż do zakończenia postępowania w drugiej instancji. Jeżeli weźmie udział, staje się uczestnikiem. Na odmowę dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

§ 2. Jeżeli okaże się, że zainteresowany nie jest uczestnikiem, sąd wezwie go do udziału w sprawie. Przez wezwanie do wzięcia udziału w sprawie wezwany staje się uczestnikiem. W razie potrzeby wyznaczenia kuratora do zastępowania zainteresowanego, którego miejsce pobytu jest nieznane, jego wyznaczenie następuje z urzędu.

Przedmiotowe zróżnicowanie post. cyw. nieprocesowego.

Do post. nieprocesowego należy wiele gatunków spraw. Sprawy przekazane do postępowania nieprocesowego można podzielić na dwie grupy -Sprawy przekazane do post nieprocesowego przez kpc. -na mocy przepisów poza kodeksowych (poza kpc.) ad A) W tej pierwszej grupie ustawodawca kieruje się charakterem stosunku prawnego, z którego te sprawy wynikają. To sprawy z zakresu prawa osobowego: ◦ np sprawy - uznanie za zmarłego uchwalenie lub zmiana ubezwłasnowolnienia

◦ inny zakres spraw to sprawy z zakresu prawa:

-rodzinnego -opiekuńczego -kurateli to np. sprawy małżeńskie- ze stosunków prawnych (zezwolenie na związek kobiety 16-letniej)

(przez chorego psychicznie) (o separację na zgodny wniosek małżonków) Między rodzicami i dziećmi, o władzę rodzicielską etc. O przysposobienie:

orzeczenie w trybie nieprocesowym. ponieważ nie ma sporu, zgoda stron, albo rozwiązanie w drodze procesu cywilnego, powództwo cyw.

(opieki i kurateli) ◦ Kolejna grupa spraw to sprawy z zakresu prawa rzeczowego: ( ust drogi koniecznej, współwłasność, zasiedzenie, o przepadek rzeczy w prawie celnym, post. wieczysto -księgowe) ◦ Inne z prawa spadkowego: (o zabezpieczenie spadku, spis inwentarza, dział spadku, przesłuchanie świadków spadkowych) ◦ Kolejna grupa -sprawy o przedsiębiorstwach państwowych i samorządzie przedsiębiorstw.

(Sprawy głównie sporne. Między organami przedstawicieli(dyrektor, rada),a organem założycielskim) Struktura procesu, oparta jest na dwustronności. dzieli podmioty. Dlatego tonuje się spór, a nie tonizuje. Z procesowego do nieprocesowego.◦ Sprawy o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego - nal. do zobowiązań.

◦ Sprawy rejestrowe -Wpisy w krajowym rejestrze spinają regulacje szczegółowe postępowań rejestrowych. ad B) Spr. pozakodeksowe.

spr .o : umarzanie utraconych dokumentów, o dyplomy i świadectwa ,o ochronę zdrowia psychicznego ,pr. Spółdzielczego

POSĘPOWANIE POMOCNICZE

Istota polega na zabezpieczeniu praw podmiotowych lub zapewnieniu sprawności przebiegu w postępowaniu głównym, np procesie, egzekucji, postępowaniu nieprocesowym.

1. postępowanie o odtworzenie akt zniszczonych lub zagubionych

2. postępowanie zabezpieczające

3. postępowanie o zwolnienie od kosztów sądowych

4. o zabezpieczenie dowodu

5. o udzielenie pomocy prawnej przez sąd wezwany

6. nadanie wyrokowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności

ad a) To postępowanie odtworzeniowe

1.Zakres odtwarzania zależy od tego, czy sprawa jest w toku ,czy została prawomocnie zakończona. -gdy w toku[zależnie od potrzeb- odtwarza się w całości lub w części] -gdy zakończona prawomocnie- odtworzeniu ulega orzeczenie kończące post. w sprawie i część akt potrzebną do wznowienia post. 2.Może być wszczęte na wniosek:

Mogą wnieść wniosek: strony, uczestnik, interwenient uboczny, nie główny, bo główny jest stroną. jeżeli zaginięcie nastąpiło w wyniku działania siły wyższej, -na wniosek. 3. Z urzędu: Gdy sąd może wszcząć takie postępowanie merytoryczne. 4. Mamy ograniczenia czasowe.718 kpc. ad b) Postępowanie zabezpieczające( np roszczeń)

(Uregulowane w 2 cz. kpc. łącznie z egzekucyjnym.-1 część to post. rozpoznawcze, a 3 część to międzynarodowe postępowanie cywilne-kodeks)(1.01.2005.-po nowelizacji zabezpieczające będzie oddzielnie od egzekucyjnego-4 części)

(od 5 .01. 2005. Mamy do czynienia z wierzycielem i dłużnikiem, jako stron, a będzie uprawniony i zobowiązany).

Może się toczyć przed wszczęciem postępowania rozpoznawczego. Podczas postępowania rozpoznawczego jest dopuszczalne tylko w przypadku roszczeń, których termin nie nastąpił. Gdy wierzyciel może żądać czegoś w egzekucyjnym, niedopuszczalne jest zabezpieczające.

Roszczenie materialne to żądanie określonego zachowania się od innej osoby konserwacyjne-utrzymywanie istnienia stanu rzeczy pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem. Wprowadzenie zakazu zmiany stanu rzeczy.

nowacyjne - tymczasowe, prowizoryczne uregulowanie sytuacji między wierzycielem a dłużnikiem. np. zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych (art. 754-jeszcze przed urodzeniem się dziecka sąd zabezpiecza przyszłe roszczenia alimentacyjne).

antycypacyjne- prowadzą do zabezpieczenia roszczeń wierzyciela, ale zabezpieczenie roszczenia nie może zmierzać do jego zaspokojenia.( przyszła nowela -art.753 ze zn.1 -w wypadkach wskazanych tym przepisem, ma zast. art.753, w sprawach o alimenty, zabezpieczenie może polegać na zapłaceniu jednorazowej sumy.)

POSTĘPOWANIA NIEPROCESOWE

1 . POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE

• Reżim pr. - ustawa o postępowaniu upadłościowym i naprawczym z 28.02.2003 r.

• Postępowanie to jest wszczynane i prowadzone przez samego przedsiębiorcę zagrożonego niewypłacalnością. (Chodzi tylko o przedsiębiorcę wpisanego do KRS - u)!

ZAGROŻENIE NIEWYPŁACALNOŚCI

- Przedsiębiorca jest zagrożony niewypłacalnością, gdy po mimo wykonywania swoich zobowiązań według rozsądnej oceny, z jego sytuacji ekonomicznej winika, że jest oczywiste, że w niedługim czasie stanie się niewypłacalny.Do sądu należ tylko pewne czynności nadzorcze nad postępowaniem naprawczym, tj. :

ustanowienie nadzorcy ,zatwierdzenie lub odmowa zatwierdzenia układu między wierzycielem a dłużnikiem,wszczęcie postępowania naprawczegoZ dniem wszczęcia postępowania naprawczego :zawiesza się :- spłatę zobowiązań p -biorcy

- naliczamy odsetki należny od przedsiębiorcy, istnieje zakaz wszczynania przeciwko przedsiębiorcy postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego a wszystkie w/ w postępowania ulegają zawieszeniu

potrącanie wierzytelności dopuszczalne jest z zachowaniem art.89 p.u.i n

2 . POSTĘPOWANIE POJEDNAWCZEPostępowanie to toczy się przed komisją pojednawczą powołaną do rozpatrywania sporów między pracownikami a pracodawcami. Reżim prawny- działanie komisji uregulowane jest w kodeksie pracy.zgodnie z art.242 §1,kp. - pracownik może dochodzić swoich roszczeń :-na drodze sądowej -przed komisja pojednawczą Cechy postępowania pojednawczego:-nie ma charakteru obligatoryjnego -FAKULTATYWNE-postępowanie to nie ma charakteru jurysdykcyjnego (komisja nie wydaje orzeczeń o skutkach prawnych stanu faktycznego uznanego za udowodniony)-CHARAKTER POJEDNAWCZY CEL: - rozwiązanie sporu w sposób polubowny, tj. doprowadzenie do zawarcia ugody, która jest spisywana do protokołu posiedzenia pojednawczego, podpisywanego przez członków komisji oraz strony.) niedopuszczalne jest zawarcie ugody
sprzecznej z prawemsprzecznej z zasadami współżycia społecznego, jeżeli ugoda zostanie zaopatrzona w klauzulę wykonalności, stanowi podstawę do wszczęcia i prowadzenia egzekucji.-Istnieje możliwość sądowego rozpoznania sprawy.-pracownik może zgłosić takie żądanie w ciągu 14dniod zakończenia postępowania pojednawczego-wniosek o postępowanie pojednawcze zastępuje pozew do sądu.-Żądanie pracownika o uznanie ugody za bezskuteczną(ma on wątpliwości zgodności z pr.)-30 dni -od zawarcia ugody-14 dni - gdy zawarto ugodę w sprawie o rozwiązanie stosunku pracy. 3 . POSTĘPOWANIE PRZED SĄDAMI POLUBOWNYMI(ARBITRAŻOWYMI)Rozwój sądow polubownych-korzenie tychże sądów sięgają prawa rzymskiego, gdzie nie były zrównane z sądami państwowymi-w Polsce stosowane były, jako alternatywa państw zaborczych

-dynamiczny rozwój rozpoczął się w XIX w. i trwa do dziś. Alternatywa dla sądópaństwowych ze względu na przyśpieszenie szybkości rozpoznania sprawy.Pozycja ustrojowa sądów polubownych

SĄD POLUBOWNY - to sąd niepaństwowy, powołany z woli stron do rozstrzygnięcia o prawach majątkowych.- można je określić, jako sądy prywatne -nadzór nad sądami polubownymi sprawują sądy państwowe-nie są zaliczane do organów wymiaru sprawiedliwości, choćby ze względu na brak ujęcia ich w podziale sądów -są to sądy I - instancyjne

• mogą w nich występować osoby specjalizujące się w danej(niekiedy szczególnej dziedzinie)

Rodzaje sądów polubownych w Polsce

stałe- działające z mocy -statutu stowarzyszeń, związków -regulaminu tzw.instytucjonalny arbitraż- np. arbitraż przy KIG w W-wie-arbitraż przy Związku Banków Polskich-arbitraż przy Izbie Bawełny Gdyni-Morski Sąd Polubowny dla spraw żeglugi morskiej-Sądy Konsumenckiead hoc - powoływane dla określonego sporu o prawa majątkowe zapis na sąd polubowny - to umowa stron o poddaniu się rozstrzygnięciu sądu polubownego kontrola sądu polubownego przez sąd państwowy-uznanie wykonalności-nadanie klauzuli wykonalności

-rozpoznawanie skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego

(art. 712 inst.)skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego

nie jest to odwołanie -zobacz art. 711 § 1-sądownictwo polubowne I instancyjne- od prawomocnych wyroków sądu polubownego

- jest ona nadzwyczajnym środkiem odwoławczym- jednocześnie jest samodzielnym powództwem- podstawy skargi- art.712 kpc. -wyliczone zostały w sposób enumeratywny

(np. brak zapisu na sąd polubowny)

APELACJA-zostaje w niej określony zakres przebiegu postępowania Ii instancyjnego.

Art. 388. (183) § 1. W razie wniesienia skargi kasacyjnej, gdyby na skutek wykonania orzeczenia stronie mogła być wyrządzona niepowetowana szkoda, sąd drugiej instancji może wstrzymać wykonanie zaskarżonego orzeczenia do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego lub uzależnić wykonanie tego orzeczenia - a w razie oddalenia apelacji także orzeczenia sądu pierwszej instancji - od złożenia przez powoda stosownego zabezpieczenia. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

§ 2. Zabezpieczenie może również polegać na wstrzymaniu wydania powodowi sum pieniężnych po ich wyegzekwowaniu od pozwanego lub na wstrzymaniu sprzedaży zajętego majątku.

§ 3. Do czasu upływu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej wstrzymuje się z urzędu sprzedaż nieruchomości.

§ 4. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do wstrzymania skuteczności zaskarżonego orzeczenia niepodlegającego wykonaniu.

art.388§1-sąd rozpoznaje sprawę w postaci apelacji -kpc. jednak nie wskazuje jakie są to granice, ale przyjmuje się ,że składają się na nią: -oznaczenie zaskarżonego wyroku, tj. zarzuty apelacyjne

(a więc, jakie części wyroku są zaskarżane) -zakres zaskarżonego wyroku

(tj. w całości czy w części)są to granice apelacji

-Sąd II instancji bierze pod uwagę kwalifikowane wypadki naruszenia prawa procesowego,

np. nieważność post. res iudicata art. 379, 1099 enumeratywnie wymieniają podstawy nieważności postępowania.

ZAZALENIE

Art. 394. § 1. (190) Zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:

1)(191) zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie,2)odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie;3)oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji;4)rygor natychmiastowej wykonalności;4¹) wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania;5)skazanie świadka, biegłego, strony i osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia;6) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;7)odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia;8)sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;9)zwrot kosztów, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty oraz wynagrodzenie biegłego;10)oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;

11)odrzucenie zażalenia.§ 2. Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie - od ogłoszenia postanowienia.

§ 3. Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów.Art. 394¹. (192) § 1. Zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające skargę kasacyjną oraz skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.§ 2. W sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna, zażalenie przysługuje także na postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie, z wyjątkiem postanowień, o których mowa w art. 398¹, a także postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji.§ 3. Do postępowania przed Sądem Najwyższym toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio art. 394 § 2 i 3, art. 395 i art. 397 § 1, art. 398¹⁰, art. 398¹⁴, art. 398¹⁵ § 1 zdanie pierwsze, art. 398¹⁶, art. 398¹⁷, art. 398²¹.

Art. 395. (193) § 1. Akta sprawy wraz z zażaleniem sąd pierwszej instancji przedstawia sądowi drugiej instancji po doręczeniu zażalenia stronie przeciwnej, a w wypadkach wskazanych w pkt. 2 i 5 § 1 artykułu poprzedzającego - niezwłocznie po złożeniu zażalenia bez doręczenia go stronie przeciwnej. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do sądu drugiej instancji w terminie tygodniowym od doręczenia zażalenia.§ 2. Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt sądowi drugiej instancji, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych.Art. 396. Sąd pierwszej instancji może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Postanowienie takie może zapaść na posiedzeniu niejawnym.Art. 397. (194) § 1. Sąd drugiej instancji rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym.

§ 11. (195) W postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia sąd drugiej instancji uzasadnia z urzędu postanowienie kończące to postępowanie.§ 2. Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu apelacyjnym.

Art. 398. Przepisy niniejszego działu stosuje się odpowiednio do zażaleń na zarządzenia przewodniczącego.

. SKARGA KASACYJNA

Art. 398¹. § 1. Od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie strona, Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich może wnieść skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.§ 2. Wniesienie skargi kasacyjnej przez stronę wyłącza - w zaskarżonym zakresie - wniesienie skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego lub Rzecznika Praw Obywatelskich.

Art. 398². § 1. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, w sprawach gospodarczych - niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.

§ 2. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna także w sprawach:

1)o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania,2)dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent,

3)rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym.

§ 3. Niedopuszczalna jest skarga kasacyjna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński.Art. 398³. § 1. Skargę kasacyjną strona może oprzeć na następujących podstawach:

1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,2)naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

§ 2. Prokurator Generalny może oprzeć skargę kasacyjną na podstawach określonych w § 1, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, a Rzecznik Praw Obywatelskich - jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.

§ 3. Podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

Art. 398⁴. § 1. Skarga kasacyjna powinna zawierać:

1)oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części,2)przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie,3) wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienie oraz4)wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany.§ 2. Ponadto skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a w sprawach o prawa majątkowe powinna zawierać również oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia. Do skargi kasacyjnej dołącza się także dwa jej odpisy przeznaczone do akt Sądu Najwyższego oraz dla Prokuratora Generalnego, chyba że sam wniósł skargę.

Art. 398⁵. § 1. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej.

§ 2. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich wynosi sześć miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem - od chwili doręczenia orzeczenia stronie.Art. 398⁶. § 1. Jeżeli skarga kasacyjna nie spełnia wymagań przewidzianych w art. 398⁴ § 2, przewodniczący w sądzie drugiej instancji wzywa skarżącego do usunięcia braków w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi.§ 2. Sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu, skargę niespełniającą wymagań określonych w art. 398⁴ § 1 oraz skargę, której braków nie usunięto w terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalną.§ 3. Sąd Najwyższy odrzuca skargę kasacyjną, która podlegała odrzuceniu przez sąd drugiej instancji, albo zwraca ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków.

§ 4. O odrzuceniu skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 398⁴ § 1 Sąd Najwyższy zawiadamia właściwy organ samorządu zawodowego, do którego należy pełnomocnik.

Art. 398⁷. § 1. Strona przeciwna może wnieść do sądu drugiej instancji odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie dwutygodniowym od doręczenia jej skargi. W razie wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego lub Rzecznika Praw Obywatelskich odpowiedź na skargę mogą wnieść obydwie strony.

§ 2. Po upływie terminu do wniesienia odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi skarżącemu, sąd drugiej instancji niezwłocznie przedstawia skargę kasacyjną i odpowiedź wraz z aktami sprawy Sądowi Najwyższemu. Do akt sprawy dołącza się dwa odpisy zaskarżonego orzeczenia z uzasadnieniem.Art. 398⁸. § 1. W każdej sprawie Sąd Najwyższy może zwrócić się do Prokuratora Generalnego o zajęcie na piśmie stanowiska co do skargi kasacyjnej wniesionej przez stronę i odpowiedzi na skargę. Prokurator Generalny lub wyznaczony przez niego prokurator przedstawia stanowisko w terminie trzydziestu dni, a jeżeli uzna, że wymaga tego ochrona praworządności, praw obywatelskich lub interesu publicznego, bierze udział w postępowaniu kasacyjnym.§ 2. Odpis pisma, o którym mowa w § 1, doręcza się stronom, które mogą się do niego ustosunkować w terminie czternastu dni, nie później jednak niż na rozprawie kasacyjnej.

Art. 398⁹. § 1. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli:1)w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne,

2)istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,

3)zachodzi nieważność postępowania lub4)skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.§ 2. O przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania Sąd Najwyższy orzeka na posiedzeniu niejawnym. Postanowienie nie wymaga pisemnego uzasadnienia.

Art. 398¹⁰. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w składzie trzech sędziów. W pozostałych wypadkach Sąd Najwyższy orzeka w składzie jednego sędziego.Art. 398¹¹. § 1. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym, chyba że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, a skarżący złożył w skardze kasacyjnej wniosek o jej rozpoznanie na rozprawie. Sąd Najwyższy może także rozpoznać skargę kasacyjną na rozprawie, jeżeli przemawiają za tym inne względy.§ 2. Sędzia sprawozdawca przedstawia na rozprawie zwięźle stan sprawy, ze szczególnym uwzględnieniem podstaw i wniosków kasacyjnych.

§ 3. Udzielając głosu stronom, przewodniczący może ograniczyć czas wystąpienia, stosownie do wagi i zawiłości sprawy.

§ 4. Jeżeli w rozprawie bierze udział Prokurator Generalny lub upoważniony przez niego prokurator, przewodniczący udziela mu głosu po wysłuchaniu stron.Art. 398¹². Z wyjątkiem wypadków określonych w art. 173-1751, postępowanie przed Sądem Najwyższym ulega zawieszeniu jedynie na zgodny wniosek stron.

Art. 398¹³. § 1. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania.

§ 2. W postępowaniu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia.

§ 3. Skarżący może przytoczyć nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.Art. 398¹⁴. Sąd Najwyższy oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma uzasadnionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.

Art. 398¹⁵. § 1. Sąd Najwyższy w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, lub innemu sądowi równorzędnemu; Sąd Najwyższy może uchylić także w całości lub w części orzeczenie sądu pierwszej instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi temu samemu lub równorzędnemu. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy przepis art. 415 stosuje się odpowiednio.§ 2. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie.

Art. 398¹⁶. Jeżeli podstawa naruszenia prawa materialnego jest oczywiście uzasadniona, a skargi kasacyjnej nie oparto także na podstawie naruszenia przepisów postępowania lub podstawa ta okazała się nieuzasadniona, Sąd Najwyższy może na wniosek skarżącego uchylić zaskarżony wyrok i orzec co do istoty sprawy. Przepis art. 415 stosuje się odpowiednio.

Art. 398¹⁷. § 1. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Sąd Najwyższy może odroczyć wydanie orzeczenia i przekazać to zagadnienie do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi tego Sądu.§ 2. Uchwała powiększonego składu Sądu Najwyższego jest w danej sprawie wiążąca.

§ 3. Sąd Najwyższy w powiększonym składzie może przejąć sprawę do swego rozpoznania.Art. 398¹⁸. W razie wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego lub Rzecznika Praw Obywatelskich koszty procesu w postępowaniu kasacyjnym podlegają wzajemnemu zniesieniu.Art. 398¹⁹. Jeżeli pozew ulegał odrzuceniu albo istniała podstawa do umorzenia postępowania, Sąd Najwyższy uchyla wydane w sprawie wyroki oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie. Przepis art. 415 stosuje się odpowiednio.Art. 398²⁰. Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.Art. 398²¹. Jeżeli nie ma szczególnych przepisów o postępowaniu przed Sądem Najwyższym, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy o apelacji, z tym że skargę kasacyjną cofnąć może również sama strona, a termin na sporządzenie uzasadnienia orzeczenia przez Sąd Najwyższy wynosi miesiąc.

WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU

Def. - Właściwość sądu to prawo sądu do rozpoznawania spraw cywilnych i podejmowania czynności procesowych. Jest to zakres kompetencji do rozpoznawania takich spraw .Czym innym będzie pojęcie jurysdykcji krajowej , czym innym drogi sądowej a jeszcze czy innym pojęcie właściwości sądu. Jurysdykcja krajowa to właściwość sądu danego państwa do rozpoznawania spraw cywilnych z elementem międzynarodowym. Droga sądowa to kompetencje sądów powszechnych i SN do rozpoznawania spraw cywilnych, a właściwość sądu oznacza zakres sądu do rozpoznawania spraw cywilnych i podejmowania czynności procesowych .

Ze względu na źródło właściwość dzieli się na :

1.ustawową 2.umowną3.delegaccyjną Ad 1.Wynika z ustawy, regulują ją przepisy ustawyAd 2. Wynika z umowy między stronami

Ad 3. Gdy sąd wyższej instancji lub przełożony przydzieli daną sprawę danemu sądowi Są również inne kryteria :właściwość funkcjonalna, rzeczowa, miejscowaAd 1 .Odpowiada na pytanie jakie funkcje i czynności procesowe są tu wykonywane przez sądy określonej instancji i sądy równorzędne.Ad 2 . Jaki sąd jest właściwy do rozpoznawania sprawy w I lub w II instancji, czy w III instancji.

Ad 3. Jaki sąd w danym miejscu jest właściwy.

WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA

art. 16 kpc. pewne właściwości spraw są dla sądów okręgowychDZIAŁ I. WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU

Przepis wstępnyArt. 15. § 1. Sąd właściwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy.§ 2. Sąd nie może uznać, że jest niewłaściwy, jeżeli w toku postępowania stał się właściwy.Rozdział 1. Właściwość rzeczowa

Oddział 1. Podstawy właściwościArt. 16. (12) Sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.Jest więc zrealizowana zasada jednolitego sądu.Ustawodawca ustalając właściwość rzeczową kierował się :- charakterem stosunku prawnego, z którego wynika sprawa (rationae materiae)-wartością przedmiotu sporu w sprawach majątkowych (rationae valoris)

art. 17.określa wyraźnie które sprawy a które nie, należą do właściwości sądów okręgowychwyłączone są tu sprawy oustalenie pochodzenia dziecka,rozwiązanie przysposobienia ,unieważnienie pochodzenia dzieckapkt.1 mówi o prawach majątkowych i łącznie dochodzonych prawach niemajątkowychArt. 17. (13) Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:1)(14) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o unieważnienie uznania dziecka oraz o rozwiązanie przysposobienia,2)(15) o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,3)o roszczenia wynikające z Prawa prasowego,4)(16) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania i o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami oraz spraw o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,Na mocy art. 479³ -sprawy gospodarcze należą do właściwości sądów okręgowychArt. 479³. § 1. (277) Sprawy gospodarcze, w tym rozpoznawane w postępowaniu nakazowym i upominawczym, należą do właściwości sądów okręgowych, z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów rejonowych lub sądu antymonopolowego.

§ 2. Do właściwości sądów rejonowych należą sprawy:1)(278) w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza stu tysięcy złotych, w tym sprawy rozpoznawane w postępowaniu nakazowym i upominawczym,2)(279) (skreślony), inne, przekazane tym sądom przez odrębne przepisy.

WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA

Odpowiada na pytanie , który z równorzędnych sądów powołany jest do rozpoznania sprawy cywilnej ze względu na obszar swojego działania (zwany okręgiem sądowym).

Są 3 rodzaje właściwości miejscowej:

ogólna -to zasada. Przemienna- to wyjątki, wyłączna

Ustalenie właściwości miejscowej ogólnej:

Rządzi tu stara zasada actor secuitur forum rei. Właściwym dla powoda jest sąd pozwanego. Dlaczego? No bo przecież nie on chciał doprowadzić do postępowania. Liczy się tu miejsce zamieszkania pozwanego, a jeżeli nie mieszka w Polsce, to według miejsca jego pobytu, lub miejsca „ostatniego” pobytu (w Polsce). Jeżeli się tak zdarzy, że i to miejsce pobytu nie jest znane, nasuwa się pytanie, czy właściwy jest sąd w Warszawie? Otóż nie. No to który? I tu należy odnieść się do art. 45 kpc . SN określa właściwość delegacyjną.Art. 45. Jeżeli w myśl przepisów kodeksu nie można na podstawie okoliczności sprawy ustalić właściwości miejscowej, Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym oznaczy sąd, przed który należy wytoczyć powództwo.

W przypadku osoby prawnej i jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, bierze się pod uwagę siedzibę tejże osoby (nie fizycznej).

W przypadku Skarbu Państwa, miejsce statio fisci (jego jednostka organizacyjna).

Ustalenie właściwości miejscowej przemiennej (konkurencyjnej):

I tu powództwo cywilne można wytoczyć albo przed sądem według przepisów kpc. o właściwości miejscowej ogólnej, albo według przepisów o właściwości miejscowej przemiennej.

Powód dokonuje wyboru (lepszy wybór), według miejsca zamieszkania, czy siedziby i według właściwości przemiennej.

Właściwość wyłącznaArt. 38. § 1. Powództwo o własność lub o inne prawa rzeczowe na nieruchomości, jak również powództwo o posiadanie nieruchomości można wytoczyć wyłącznie przed sąd miejsca jej położenia. Jeżeli przedmiotem sporu jest służebność gruntowa, właściwość oznacza się według położenia nieruchomości obciążonej.

§ 2. Właściwość powyższa rozciąga się na roszczenia osobiste związane z prawami rzeczowymi i dochodzone łącznie z nimi przeciwko temu samemu pozwanemu.Art. 39. Powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku, jak również z tytułu zapisu, polecenia oraz innych rozrządzeń testamentowych wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.Art. 40. Powództwo ze stosunku członkostwa spółdzielni, spółki lub stowarzyszenia wytacza się wyłącznie według miejsca ich siedziby.Art. 41. (23) Powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne zamieszkanie, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze stale przebywa. W braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a gdy i tej podstawy nie ma - sąd miejsca zamieszkania powoda.Art. 42. Powództwo ze stosunku między rodzicami a dziećmi oraz między przysposabiającym a przysposobionym wytacza się wyłącznie przed sąd miejsca zamieszkania powoda, jeżeli brak jest podstaw do wytoczenia powództwa według przepisów o właściwości ogólnej.

ZDOLNOŚĆ SĄDOWA

Zdolność sądowa -odpowiada na pytanie ,kto może być stroną

art. 13§2kc -odpowiada na pytanie ,kto może być stroną .

jest to bezwzględna przesłanka procesowa.Art. 13. § 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

§ 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską

Nie każdy podmiot może wystąpić w procesie cywilnym, jest to odpowiednik zdolności prawnej. Zdolność sądowa jest to zdolność do występowania przed sądem w charakterze strony.artt.64 § 1kpc.- A więc zdolność sądową mają :1.osoby fizyczne, posiadające zdolność prawną , czasami zdolność prawną ma nasciturus. Każdy może pozywać i być pozwanym, decydująca jest tu jednak nie zdolność sądowa ale procesowa.2.osoby prawne, np. państwowa szkoła , która nie chce wypełniać swoich zadań. gdyby nie miała legitymacji procesowej to nie można by było wytoczyć procesu .3.osoby nie będące ani osoba fizyczną ani prawną są nimi:a)posiadające zdolność na podstawie kpc b)posiadające zdolność wynikającą z przepisów spoza kpc. Ad a)art. 64 § 2-mają ją organizacje społeczne, choćby nie miały osobowości prawnej, stowarzyszenia zwykłe Rady rodziców nie mają zdolności sądowej. Ma ją pracodawca w zakresie prawa pracy, choćby nie miał osobowości prawnej W zakresie ubezpieczeń społecznych mają ją organy rentowe. Zdolnością sądową , jest zdolność przedsiębiorcy będącego jednostką organizacyjna nie posiadającą osobowości prawnej, ale utworzonej zgodnie z prawem, a jego działalność obejmuje działalność gospodarczą .Zdolność sądową ma dyrektor i rada pracownicza Ad b) Pozakodeksowe unormowania. art. 8 kodeksu spółek handlowych przyznaje im zdolność sądową, np. jawna czy komandytowa.Wspólnota mieszkaniowa ma zdolność sądową.

Można powiedzieć o zdolności, że jest bezwzględną przesłanka procesową, co oznacza, że naruszenie jej powoduje nieważność postępowania(art. 379kpc.), a sąd musi z urzędu uwzględnić istnienie przesłanki procesowej. W przypadku braku przesłanki sądowej, sąd na posiedzeniu niejawnym odrzuci pozew, gdy braki nie zostaną uzupełnione. Gdy jednostka nie ma np. tylko wypisu, to sąd nałoży termin do uzupełnienia tego braku, jeżeli możliwość konwalidacji istnieje. Jeżeli pierwotne braki nie zostaną uzupełnione , sąd odrzuci pozew.Brak następczy zdolności sądowej, zgodnie z art. 174 §1 sąd zawiesi postępowanie do czasu wejścia spadkobiercy prawnego ,a w przypadku jego braku, umorzy postępowanie po 3 latach

LEGITYMACJA PROCESOWA-to uprawnienie danego podmiotu do bycia stroną w konkretnym procesie cywilnym.-pojęcie jest dualistyczne, istnieje legitymacja materialna i formalna

L. materialna -posiadanie interesu prawnego lub prawa podmiotowego, podlega ochronie w procesie.L. formalna -uprawnienie do wytoczenia powództwa lub zgłoszenia wniosku w celu ochrony praw własnych lub cudzych (np. w przypadku długu spadkowego)Legitymacja procesowa powinna występować i po stronie powoda i po stronie pozwanego.

Może być indywidualna lub grupowa w zależności od tego, czy przysługuje jednej osobie czy grupie osób.Może być legitymacją procesową łączną ,gdy grupa tylko łącznie stanowi stronę procesu, np. dłużnicy solidarni. (w przypadku unieważnienia małżeństwa -oboje małżonków)Przeciwna jest legitymacji dowolnej.Legitymacja procesowa- Istnieje podział na legitymację zwykłą, przysługującą stronie stosunku materialno -prawnego, i legitymację nadzwyczajną, gdy legitymacja przysługuje osobie 3 nie będącej stroną .-Zwana jest podstawieniem procesowym, które może mieć charakter subrogacji rzeczowej lub substytucji procesowej.Subrogacja-gdy podmiot 3 uzyskuje legitymację kosztem stosunku materialno-prawnego.

ZDOLNOŚĆ PROCESOWA

Jest to zdolność do czynności procesowych.

art.69 kpc. jest to zdolność do podejmowania czynności w procesie: Art. 69. Dla strony nie mającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony nie mającej organu powołanego do jej reprezentowania, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynność procesową nie cierpiącą zwłoki. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

art. 13 §2 kpc stosuje się odpowiednio: § 2. Przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych w niniejszym kodeksie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Zdolność procesową posiadają 3 osoby:1. osoby fizyczne- decyduje zakres zdolności do czynności prawnej < 13 roku życia lub ubezwłasnowolnione < 13 do 18 roku życia -ograniczona zdolność

ubezwłasnowolniony w ogóle nie ma zdolności do czynności prawnej

art. 20 - 22 kc. mówi , czym taka osoba ograniczona może swobodnie zarządzać.Art. 20. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.Art. 22. Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.Są dwa wyjątki:art. 560 kpc. który mówi, że do zaskarżenia postanowienia o ubezwłasnowolnieniu ma także prawo sam ubezwłasnowolniony, chociaż -ma doradcę tymczasowego-ponieważ ma doradcę i jeszcze nie jest ubezwłasnowolnionaArt. 560. Do zaskarżania postanowień uprawniony jest sam ubezwłasnowolniony nawet wówczas, gdy ustanowiony został doradca tymczasowy.Wniosek o uchylenie ubezwłasnowolnienia nie jest środkiem zaskarżania, inicjuje to nowe postępowanie.wyjątki:-osoba pozostająca pod władzą rodzicielską lub opieką ma zdolność do czynności dotyczącej tej osoby, chyba, że nie ukończyła 13 lat lub jest całkowicie ubezwłasnowolniona

-ma się zdolność do osobistego wykonywania czynności procesowej Są dwa ograniczenia:a)natury faktycznejb)natury prawnej ad a) mogą wynikać z pełnej ułomności osoby fizycznej, np. głuchej czy niewidomej, a nawet nieznajomości języka polskiego .ad b) wiąże się z instytucja przymusu adwokackiego, który jest:względna- wtedy, gdy strona może podejmować czynności procesowe, ale , gdy chce pełnomocnika, to musi nim być adwokat,adwokat do danej czynności procesowej jest niezbędny

Zasady działania współuczestnictwa

zasada samodzielności- każdy ze współuczestników działa samodzielnie73§1kpc-czynności procesowe działającego w procesie współuczestnika ,są skuteczne tylko względem jego osoby a nie względem innych. wyjątek:art. 73§2-odnosi się do zrzeczenia się, uznania ,wymagana jest zgoda współuczestników jednolitych.

Art. 73. § 1. Każdy współuczestnik działa w imieniu własnym.

§ 2. W wypadku jednak, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok dotyczyć ma niepodzielnie wszystkich współuczestników (współuczestnictwo jednolite), czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne wobec nie działających. Do zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa potrzeba zgody wszystkich współuczestników.

Art. 74. Każdy ze współuczestników sporu ma prawo samodzielnie popierać sprawę. Na posiedzenie sądowe wzywa się wszystkich tych współuczestników, co do których sprawa nie jest zakończona.

Interwencja główna i uboczna :

główna -art. 75 kpc. Z roszczeniem o rzecz lub prawo w procesie pomiędzy innymi osobami można , aż do momentu zamknięcia rozprawy I inst. wytoczyć tym osobom powództwo.np. A jest właścicielem BMW . użyczył go osobie B, umową użyczenia. B zobowiązał się co do terminu. Termin minął, zabrakło B pieniędzy i B użyczył go osobie C z umową Tak samo. C zachował się tak jak B. B wytacza powództwo przeciwko C o wydanie BMW.Właściciel A albo czeka ,albo INTERWENCJA GŁÓWNA. Wytacza proces przeciwko B i C.B i C-współuczestnictwo konkurencyjne-istnieje niezgodność interesów mimo tego że są stroną.Tą interwencję główną zgłasza się z chwila doręczenia pozwu. Po zamknięciu przed sądem I inst. żądanie interwencji głównej jest niedopuszczalne.Są więc 2 procesy- A z B i C. i B z C .art177kpc§1punkt 2.-Sąd może(nie musi) zawiesić postępowanie , gdy osoba 3 wystąpiła przeciwko stronom z interwencją główna .b) uboczna :-wiąże się w prawie cywilnym z udziałem osoby 3,która ma interes prawny, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron. Występuje ona jako interwenient uboczny.(pomocnik procesowy).Decyduje tu interes prawny.

ps. Interes - to subiektywnie odczuwana potrzeba ,a interes prawny to obiektywnie odczuwana potrzeba polegająca na uzyskaniu przez osobę trzecią praw ochrony swojego interesu w świetle przepisów prawnych. Interes może być :majątkowy lub niemajątkowy albo pośredni i bezpośredni.

Ale każdy rodzaj interesu prawnego uzasadnia udział tej osoby 3 w charakterze interwenienta ubocznego.

Terminy: początkowy- z chwilą doręczenia pozwu , końcowy-zamknięcie rozprawy przed sądem II instancji. Interwencja uboczna powinna być zgłoszona pisemnie ,gdzie osoba 3 wskazuje w jakim charakterze bierze udział (czy w charakterze pozwanego, czy powoda) tzn. musi podać swój interes prawny. Również strona przeciwna może zgłosić swoją opozycję co do zastąpienia osoby trzeciej w charakterze interwenienta ubocznego. Jeżeli obie strony się sprzeciwią(os.3) jest to „opozycja” przy rozpoczęciu rozprawy. Obowiązkiem interwenienta jest uprawdopodobnienie istnienia interesu pr.

Powództwo- zindywidualizowane okolicznościami faktycznymi żądanie strony o udzielenie ochrony prawnej w procesie cywilnym. Wynika z żądania i jego podstawy Są 3 rodzaje powództwa:1.o świadczenie

2.o ustalenie stosunku pracy lub prawa3.o ukształtowanie stosunku pracy lub prawa

Pozew- pismo procesowe wnoszone poza rozprawą. Uważa się go za wniesiony z chwilą nadania go na placówce pocztowej operatora publicznego. Decyduje data stempla. Można ustnie zgłosić powództwo do protokołu. Nikogo nie można zmusić do dochodzenia roszczenia.

Nieważność postępowania

Art. 379. Nieważność postępowania zachodzi:

jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany, jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona, jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw, jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu. Nieważność może też nastąpić w sytuacji opisanej w art. 1099 kpc. Art. 1099. Brak jurysdykcji krajowej stanowi przyczynę nieważności, którą sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. W razie stwierdzenia braku jurysdykcji krajowej sąd odrzuca pozew lub wniosek

PRZYPOZWANIE

Art. 84. § 1 kpc. mówi, że strona, której w razie niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia przysługiwałoby roszczenie względem osoby trzeciej albo przeciwko której osoba trzecia mogłaby wystąpić z roszczeniem, może zawiadomić taką osobę o toczącym się procesie i wezwać ją do wzięcia w nim udziału( jako interwenienta ubocznego).Według § 2. W tym celu strona wnosi do sądu pismo procesowe wskazujące przyczynę wezwania i stan sprawy. Pismo to doręcza się niezwłocznie osobie trzeciej, która może zgłosić swe przystąpienie do strony jako interwenient uboczny.Art. 85. Skutki związane z interwencją uboczną określone w art. 82 powstają w stosunku do wezwanego, który nie zgłosił przystąpienia, z chwilą, w której przystąpienie było możliwe.

Np. jeżeli osoba trzecia występuje przeciwko użytkownikowi rzeczy z roszczeniem dotyczącym używania rzeczy, to powinien on o toczącym się procesie zawiadomić właściciela rzeczy.

Np. Jeżeli wierzyciel wytacza powództwo cywilne przeciwko poręczycielowi, to poręczyciel powinien zawiadomić o toczącym się procesie dłużnika głównego.

Jeżeli osoba nie weszła do procesu w charakterze interwenienta ubocznego, a była zawiadomiona, nie może tutaj podnieść zarzutu w stosunku do strony,(złej obrony).

DOPOZWANIE

Jest to sposób konwalidacji braków procesowych, po stronie (procesowej) pozwanej.Jest tu PODMIOTOWE PRZEKSZTALCENIE STRONY.Jeżeli powództwo cywilne zostało wytoczone przeciwko osobie, która nie powinna być pozwaną, to sąd na wniosek powoda lub pozwanego, pozwie (dopozwie) osobę, która powinna być stroną pozwaną. I tu osoba trzecia będzie stroną. art. 198 kpc

PEŁNOMOCNICTWO PROCESOWE

Źródła pełnomocnictwa :1.opiera się na ustawie2.opiera się na oświadczeniu woli osoby reprezentowanejIstotą pełnomocnictwa jest udział w interesie imieniu i ze skutkiem dla osoby reprezentowanej.art. 86 kpc. -  Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.Podmioty muszą mieć zdolność postulacyjną.RODZAJE:1. procesowe2. do poszczególnych czynności procesowych Art. 88. Pełnomocnictwo może być albo procesowe - bądź to ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw - albo do niektórych tylko czynności procesowych.Ad1. W ramach procesowego wyróżniamy:

-ogólne pełnomocnictwo procesowe, które pozwala na prowadzenie wszystkich spraw mocodawcy-szczególne, do prowadzenia poszczególnych spraw(w sprawach między rodzicami i dziećmi i małżeńskich)Zakres pełnomocnictwa procesowego- art. 91 kpc.(zakres przedmiotowy zarówno ogólnego, jak i szczególnego).To pełnomocnictwo z mocy prawa. Obejmuje umocowanie wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania , post. wywołującego wniesienie tych środków a także wniesienie interwencji głównej przeciw mocodawcy .Także czynności dotyczące zabezpieczenia i egzekucji.też :-zawarcie ugody art. 777 kpc. nie ma wyroku, jest tytuł egzekucyjny-zrzeczenie się roszczenia-uznanie powództwa- jest wyrok z uznania, jest tytuł egzekucyjny-obejmuje dalszego pełnomocnika. Adwokata /radcę i odbiór kosztów procesu +art. 93 kpc.- Art. 93. Mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika. Można udzielić pełnomocnictwa szerszego lub tylko do wniesienia jakiejś czynności. W każdym wypadku zakres, czas i skutki trzeba oceniać FORMY PEŁNOMOCNICTWA: Jest to czynność dwustronna -można wypowiedzieć pełnomocnictwo .Stosunek podstawowy- podstawą jest umowa zlecenia. Pełnomocnictwo jest udzielone na piśmie- art. 89 § 1 kpc. Art. 89. § 1. (49) Pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Adwokat i radca prawny, a także rzecznik patentowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa. Sąd może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony. Można ustnie ,np. na posiedzeniu sądowym, jest o tym wpis do protokołu. WYGAŚNIĘCIE PEŁNOMOCNICTWA:

-przez mocodawcę lub pełnomocnika, przez wypowiedzenie

Zdolność postulacyjna jest to zdolność do osobistego podejmowania czynności procesowych przez strony i uczestników postępowania.

Ograniczenia zdolności postulacyjnej:

1. ograniczenia natury faktycznej

2. ograniczenia natury prawnej

Ograniczenia natury faktycznej wynikają z ułomności fizycznych danej osoby (niewidoma, głucha, niema), brak znajomości danego języka. Osoba taka musi mieć pełnomocnika.

Ograniczenia natury prawnej wiążą się z instytucją przymusu adwokackiego. Ten przymus adwokacki może być względny lub bezwzględny .Ze względnym przymusem adwokackim mamy doczynienia w tych wszystkich wypadkach, kiedy strona może podejmować osobiście czynności procesowe, ale jeśli zechce ustanowić pełnomocnika procesowego, to musi nim być adwokat.

---