Wykład 1

Zakład Metodyki Szkolnego Wychowania Fizycznego

Jednostka organizacyjna w strukturze Uczelni.

Pracownicy Zakładu.

• Guła - Kubiszewska Halina dr hab. Profesor nadzwyczajny- kierownik Zakładu

• Kübler Magdalena dr,

• Kumala Regina dr,

• Skarul Aleksandra dr,

• Supińska Urszula dr,

• Wójcik - Grzyb Agnieszka dr,

• Starościak Wojciech dr,- kierownik Zespołu Gier i Zabaw Ruchowych

Informacje o pracownikach:

http://www.awf.wroc.pl/start.htm

Cele edukacyjne.

• Wyposażenie studentów w odpowiedni zasób wiedzy pedagogicznej i metodycznej umożliwiającej rozumienie procesów i zmian zachodzących w pedagogice i metodyce wychowania fizycznego oraz edukacji szkolnej.

• Przygotowanie studentów do samodzielnych oraz twórczych działań związanych z programowaniem, planowaniem i realizacją zajęć wychowania fizycznego na poszczególnych etapach edukacji.

• Wspomaganie studentów w odkrywaniu i określaniu indywidualnego świata wartości oraz działaniach ukierunkowanych na rozwój, samorealizację i samowychowanie, rozwijanie samorefleksji profesjonalnej nauczyciela wychowania fizycznego

Tematyka wykładów

1. Wychowanie fizyczne jako przedmiot nauczania- jego miejsce w edukacji szkolnej w kształtowaniu kompetentnych uczestników kultury fizycznej.

2. Aktualistyczne i prospektywne cele wychowania fizycznego- jak realizować w edukacji szkolnej treści zawarte w „Podstawie Programowej”, aby uczniowie pokochali aktywność ruchową i lekcje wychowania fizycznego?

3. Lekcyjne, pozalekcyjne i pozaszkolne formy wychowania fizycznego. Operalcjonalizacja celów w jednostkach metodycznych.

4. Samorefleksja profesjonalna nauczyciela wychowania fizycznego- jego kompetencje zawodowe oraz rola hospitacji nauczycielskiej na drodze awansu zawodowego.

5. Czuję się bezpiecznie na lekcjach wychowania fizycznego organizacja i bezpieczeństwo na lekcji WF, kwalifikacja lekarska do zajęć wychowania fizycznego.

Wychowanie fizyczne jako przedmiot nauczania- jego miejsce w edukacji szkolnej w kształtowaniu kompetentnych uczestników kultury fizycznej.

Edukacja do kultury fizycznej w społeczeństwie wiedzy

SPOŁECZEŃSTWO WIEDZY (C. Banach 2004, 2006; J. Szempruch 2004,2006)

Społeczeństwo ciągle uczące się (kształcenie ustawiczne, przez całe życie), korzystające z dynamicznie rozrastających się zasobów informacji , konwergujące wiedzę utajona
w wiedzę jawną, aangażowane w autoedukację, wykorzystujące nowoczesne technologie informacyjno- komunikacyjne (wirtualne biblioteki, sieciowość wiedzy- internet).

Reforma systemu edukacji:

- Reforma programową i metodyczna

- Zwiększenie dostępności do szkół i uczelni

- Odnowa kwalifikacji ludzi dorosłych

- Ukształtowanie nowej roli szkoły i uczelni jako organizacji „uczących się i doskonalących”

- Zwiększenie roli i zadań oraz jakości pozaszkolnych form edukacji równoległej.

SZKOŁA ZARZĄDZAJĄCA WIEDZĄ:

- Planowanie własnego uczenia się i indywidualnego rozwoju

- Samodzielne zdobywanie wiedzy w „drodze ku mądrości”

- Przetwarzanie wiedzy jest ważniejsze od jej posiadania

- Istotą człowieczeństwa jest myślenie twórcze

- Samodzielność, niezależność, rzetelność, metawiedza

Porównanie systemów edukacji tradycyjnego z nowoczesnym:
(W.Kojs. 2006, J. Sempruch 2006, E. Piotrowski 2006)

Wychowanie do wartości ciała (Pałucki, 1996)

„Człowiek przybywa na świat jako istota cielesna, dlatego podejmuje starania o rozwój związany z poznaniem wartości stanowiących o jego człowieczeństwie, które wyznaczają równocześnie kompetencje kulturowe, związane z poznawaniem wartości ciała (Pawlicki 1996).

Podejmowanie działań mających na celu łączenie „uprawy ciała” z moralnymi wartościami dobra stanowi istotę pedagogiki wartości ciała i tłumaczy potrzebę wychowania przyszłego uczestnika dorosłego życia do wartości ciała.

Podstawę rzeczywistej działalności edukacyjnej stanowią dziedziny kultury ciała, wynikające ze znaczeń, jakie człowiek nadaje ciału oraz powodów, dla których podejmuje sensowne starania, aby to ciało zmieniać.

Wychowanie do wartości ciała oznacza wychowanie do kultury sportowej, zdrowotnej, rekreacji i pracy przedmiotowej oraz kultury estetyki zachowań ruchowych.

Celem wychowania fizycznego jest kształtowanie postaw wobec wartości ciała, tzn. dyspozycji do zachowań kreacyjnych, rekreacyjnych i korekcyjnych wobec ciała na podłożu poznania ich znaczenia dla zdrowia, sprawności i urody oraz pozytywnego do nich stosunku emocjonalnego. Efektem tak rozumianej edukacji (fizycznego wychowania) są kompetencje aksjologiczne, realizacyjne, komunikacyjne oraz technologiczne człowieka w zakresie dbałości o ciało. Jednym z przejawów akceptacji wartości ciała jest czynne uczestnictwo w różnych formach kultury fizycznej.

Ze względu na zakładane cele oraz strukturę organizacyjno- instytucjonalną (umożliwiającą ich realizację) można wyróżnić formy uczestnictwa w kulturze fizycznej w dziedzinie aktywności zdrowotnej, rekreacyjnej, sportowej i estetyczno- artystycznej.

Społeczeństwo o kompetencjach uczestnictwa w KF

Uczestnictwo w kulturze fizycznej oznacza zarówno postawy wobec różnych (np. zdrowotnych, utylitarnych, estetycznych, agonistycznych) wartości ciała, jak i zachowania (kreacyjne, rekreacyjne lub rehabilitacyjne) wobec ciała, a także różnorodne (np. morfologiczne, fizjologiczne, psychomotoryczne) rezultaty tych zachowań (H. Grabowski)

Edukacja społeczeństwa wiedzy do Kultury Zdrowotnej

Uczestnictwo w kulturze zdrowotnej to forma uczestnictwa w kulturze fizycznej w celu kreowania własnego ciała w zdrowiu, dla pozytywnych wartości życia (pomnażanie zdrowia pozytywnego). Wiąże się z wychowaniem medycznym (odzyskanie zdrowia) oraz higienicznym (zachowanie zdrowia) (H. Grabowski 1997). Wychowanie do kultury zdrowotnej ma na celu kształtowanie świadomości zdrowotnej ucznia oraz jego poczucia odpowiedzialności za prace na rzecz pomnażania zdrowia pozytywnego. Kultura zdrowia pozytywnego oznacza wzory kreacji ciała nie tylko dla samocelowej aktywności („zdrowie dla zdrowia”), ale dla aktywności wyższego rzędu („zdrowie dla człowieczeństwa”) (A. Pawłucki 2002).

Ważnym czynnikiem motywacyjnym aktywności ucznia w procesie edukacji zdrowotnej jest pragnienie bycia członkiem społeczeństwa i chęć kompetentnego życia społecznego. Przynależność do określonego środowiska wymaga, by uczeń czuł się odpowiedzialnym za swoje działanie (stosowanie swojej wiedzy i umiejętności) (prof. Geert Ten Dam). Nauczanie o zdrowiu ma im pomóc lepiej i kompetentniej uczestniczyć w społecznej i kulturowej rzeczywistości na swój własny, krytyczny sposób. Problematyka społeczna młodzieży staje w obliczu takich problemów, jak uzależnienia, zanieczyszczenie środowiska, złe nawyki żywieniowe, mała aktywność fizyczna. Należy poszukiwać skutecznych strategii edukacji zdrowotnej w szkole (w tym ważną rolę można przypisać procesowi szkolnego wychowania fizycznego), które będą sprzyjały transferowi nabytej wiedzy i umiejętności na nowe sytuacje poza szkoła, w perspektywicznych celach- na zdrowy styl całego życia.

Warunkiem takiego transferu jest świadomość uczniów, że tematyka zdrowotna ma znaczenie i jest ważna na poziomie osobistym, w realizacji ich osobistych celów (jest częścią ich sposobu myślenia).

Przyjmuje się na ogół, zgodnie z szacunkami ekspertów WHO, że ok. 50% zmienności umieralności zależne jest od zmiany stylu życia, 15% od uwarunkowań genetycznych, 10-20% od jakości opieki zdrowotnej, a pozostała część jest zależna od czynników środowiskowych, w tym 20% od uwarunkowań społecznych.

Znamiona kultury zdrowotnej, które mogą być przedmiotem edukacji szkolnej, to dbałość o higienę osobistą, higienę otoczenia, higienę pracy (nauki) i wypoczynku, określony stosunek do kwestii żywienia, bezpieczeństwo osobiste, profilaktyka w różnego rodzaju uzależnieniach (nikotynizm, alkoholizm, narkomania czy lekomania).

Ze wzorami zachowań żywieniowych wiążą się ważne problemy społeczne, jak otyłość, anoreksja, bulimia czy problematyka przedwczesnego starzenia się. Badania wskazują, że choroby wywołane otyłością w głównej mierze są przyczyną śmierci- bardziej niż inne nałogi (narkomania czy alkoholizm).

Otyłość, dotąd postrzegana jako problemem Amerykanów, dziś oficjalnie określana jest jako epidemia zagrażająca Europie. Szczególnie poważne rozmiary osiąga ona w odniesieniu do dzieci i młodzieży. Faktycznie, dane są alarmujące: blisko 25% europejskich dzieci jest otyłych, co trzeci 9-latek we Włoszech ma nadwagę, prognozuje się, że co drugie brytyjskie dziecko do roku 2020 będzie otyłe, w Polsce otyłych jest ok. 30%kobiet i 20% mężczyzn. Leczenie chorób związanych z otyłością kosztuje podatników rocznie 93 miliardy dolarów.

W Unii Europejskiej jest już 22 mln dzieci z nadwagą. Co roku przybywa ich 400 tys.

Według danych Komisji w UE najwięcej osób otyłych jest w Grecji (27 proc. otyłych mężczyzn i 37 proc. Kobiet. Wyjątkowo otyli są też kolejno Maltańczycy, Czesi, Cypryjczycy, Niemcy i Brytyjczycy. Najszczuplejsi są z kolei Włosi i Holendrzy (tylko po ok. 10 proc. otyłych kobiet i mężczyzn). Nieźle wypadają też Polacy - 10 proc. otyłych mężczyzn i 12 proc. kobiet, choć autorzy badania zastrzegają, że dane dotyczące niektórych krajów zostały ustalone drogą sondażową, więc mogą być zaniżone.
Wg danych Dyrektora Programu CIND/WHO w Polsce W. Drygasa 70% Polaków między 45 a 64 rokiem życia cierpi na otyłość i nadwagę, a nadciśnienie jest problemem dla około 12 mln osób.

Skrajnie przeciwne niebezpieczeństwo dla zdrowia stanowi choroba anorektyczna, polegająca na świadomie podjętej decyzji o zaprzestaniu jedzenia, narzucaniu sobie głodówki, jak totalna negacja swojej cielesności lub przeciwdziałanie otyłości. Bulimia, która wywołuje wilczy głód, jest również chorobą wyniszczającą organizm- nadmierne jedzenie kompensowane jest zabiegami typu wymioty, stosowaniem środków przeczyszczających, preparatów z tarczycy, na bazie amfetaminy czy zmniejszających łaknienie. Edukacja zdrowotna winna mieć na celu zmianę świadomości dotyczącej: walorów zdrowotnych a nie estetycznych ciała, nawyków żywieniowych i aktywnego stylu życia. Bezsprzecznie pozytywną rolę w zabiegach na rzecz zdrowia odgrywa aktywność ruchowa. Jest to nie tylko przejaw kultury zdrowotnej- aktywność ruchowa ma także szczególny udział w kształtowaniu tej kultury. Edukacja w tym zakresie to powinność szkoły, zwłaszcza w ramach obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego.

Edukacja społeczeństwa wiedzy do Kultury Rekreacyjnej

Uczestnictwo w kulturze rekreacyjnej dotyczy aktywności podejmowanej w czasie wolnym i oznacza formę uczestnictwa w kulturze fizycznej ludzi głównie w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Jej celem jest renowacja, podtrzymanie i pomnażanie sprawności fizycznej i urody ciała, a podstawowym środkiem - aktywność ruchowa (H. Grabowski 1997). Aktywność ta jest związana z aktywnością produkcyjną każdego człowieka. Praca jest celem i źródłem życia człowieka, dlatego przejawia on skłonności ochronne i kreacyjne względem swego ciała, poznaje sens troski użytecznościowej o własne ciało (wzory działań rekreacyjno-ochronne, przeciwdziałające kumulowaniu się zmęczenia czy chorobom zawodowym) (A. Pawłucki 2002).

Dynamika współczesnego życia powoduje, że mamy coraz mniej wolnego czasu na

zadbanie o własne przyjemności i odpoczynek jako warunku zdrowia. Wychowanie młodych ludzi do wartości rekreacyjnych poprzez aktywne formy wypoczynku ma na celu przeciwdziałanie zjawisku braku zainteresowania u dzieci i młodzieży rekreacyjnymi zajęciami szkolnymi i pozaszkolnymi. Społeczeństwo o wysokich kompetencjach uczestnictwa w KR ma ukształtowane potrzeby aktywnego spędzania wolnego czasu poprzez rekreację ruchową. Uspołecznienie czasu wolnego wiąże się z kształtowaniem kultury wypoczynku, na wypełnianiu go wartościową treścią, które wpływająca wzbogacenie osobowości człowieka, wychowanie w trosce o udział w fizycznej rekreacji. Edukacja do kultury rekreacyjnej uczy nie tylko odpowiedniego podejścia do ciała ale umożliwia uczniom poznawanie walorów otaczającej nas przyrody. Lekcje wychowania fizycznego winny dostarczać uczniom wzorów takich form aktywności ruchowej, które można wykorzystać w aktywności turystyczno- rekreacyjnej, w organizowaniu sobie czasu wolnego, jako wzorów zachowań na całe życie.

Obserwuje się także nowe, modne zjawisko na inny wymiar rekreacji fizycznej, która wychodzi poza swój pierwowzór.

Najnowsze podejście do tego problemu oznaczają dążenie człowieka do doskonalenia się poza stan genetycznie odziedziczony (i nie chodzi tu o sport). Wiąże się z przekraczaniem barier wyznaczonych przez naturę, dążeniu do perfekcji i tylko częściowo mieści się w pojęciu klasycznej rekreacji ruchowej. Jak podkreśla Prof. J. Gracz (2004, 2006) jest to rekreacja progresywno- kreacyjna i rekreacja ekstremalna, polegająca na zamierzonym podejmowaniu ryzykownych form aktywności fizycznej, prowadzących do skrajnych napięć emocjonalnych (ekscytacji). Ewaluacja aktywności rekreacyjnej ”przez rekreację do ekscytacji” wynika z potrzeb społecznych i osobistych uczestników tej formy kultury fizycznej. Zależy od ich oczekiwań dotyczących wybranych form aktywnego spędzania czasu wolnego, które coraz częściej mają na celu zaspokajanie potrzeb zaspokajania coraz bardziej skrajnie wysokich pobudzeń związanych ze smakiem ekscytującego ryzyka (jumping group, bungee jumping, rekreacyjne narciarstwo karwingowe), formy wywołujące stany oszołomienia (np. szalona jazda rollercasterem) czy rywalizacja z żywiołami natury (sporty latawcowi, alpinizm). Motywacja do tych działań ma charakter parateliczny, co oznacza nastawienie na samą aktywność, a nie na jej instrumentalny - wobec celu- charakter. Występuje potrzeba osiągania coraz wyższego pobudzenia emocjonalnego, które warunkuje coraz lepsze funkcjonowanie człowieka. Wymienione preferencje uczestnictwa w kulturze fizycznej wynikają ze względnie stałych zmiennych osobowych, ale zależą przede wszystkim od aktualnych uwarunkowań psychospołecznych, zmieniających hierarchię wartości kultury fizycznej i są odbiciem ogólnego stanu świadomości społecznej w tej dziedzinie.

Edukacja społeczeństwa wiedzy do Kultury Sportowej

Uczestnictwo w kulturze sportowej oznacza uczestniczenie w kulturze fizycznej ludzi o dyspozycjach somatyczno- motorycznych i aspiracjach agonistyczno-perfekcjonistycznych w celu zaspokajania potrzeb samorealizacji na drodze współzawodnictwa. Sport autoteliczny oznacza dążenie do osiągnięcia maksymalnych rezultatów w zakresie sprawności fizycznej, natomiast rozumiany instrumentalnie jest środkiem realizacji celów poza sportowych, jak zdrowotne, poznawcze, rekreacyjne, wychowawcze, estetyczne, hedonistyczne czy obronne. Pawłucki podkreśla moralny wymiar współzawodniczenia, jako zbiorowego wysiłku symbolicznej autokracji (ideału człowieka doskonałego). Symbolizm sportowy, jako rodzaj komunikacji społecznej może być realizowany w roli sportowca lub kibica. Sportowiec, jako współuczestnik działań agonistycznych, nie utrudnia i nie umożliwia konkurentowi osiągnięcia celu. Sportowcy są równi sobie moralnie, choć każdy z nich pragnie się wyróżnić i są świadomi, że jako rywale są powołani do ustanowienia dobra moralnego. Sportowiec jako podmiot wspólnoty interpretacyjnej potrzebuje swojego odbiorcy- kibica. Może być nim sędzia- kibic doskonały- recenzent i krytyk oraz widz sportowy- interpretator czynu sportowca.

Często pojawiające się pytanie wśród młodzieży to pytanie sens sportu wyczynowego.

Wpaja się jej szczytne cele sportu- a tak naprawdę jaka jest rzeczywistość:

- miała być bezinteresowna rywalizacja a są wielkie pieniądze

- miał być fair- play a są faule i oszustwa sędziów

- miało być dążenie do doskonałości a jest wszechobecny doping.

Zwiększeniem popularności widowiska sportowego i jego komercjalizacją, presją zwycięstwa i sukcesu staje się motorem coraz to bardziej wyrafinowanego procederu produkcji środków dopingujących oraz ich stosowania.
Zaczęła się w sporcie era steroidów anaboliczno-androgennych, określanych często angielskim skrótem AAS. Przemysł farmaceutyczny szybko rozwinął produkcję kolejnych odmian, a zawodnicy równie szybko nauczyli się stosować je zależnie od okoliczności, skuteczności, czasu ich metabolizmu itp. Szczególnie niebezpieczne jest to, że steroidy anaboliczne zaczynają wykraczać poza sport. Stają się modne wśród młodzieży, pragnącej imponować mocną sylwetką i siłą. Groźne działania niepożądane są w tym przypadku o wiele głębsze niż w wieku dojrzałym

Jednak w wielu krajach, wiele substancji i technik stosowanych w dopingu nie jest jednak

Inne zjawisko o społecznym negatywnym wydźwięku to chuligaństwo i wandalizm na stadionach, eskalacja przemocy czy rasizm. Niepokojący jest udział w tych zjawiskach nieletnich i bezkarność sprawców.

Edukacja odbywa się głównie przez przekaz medialny i nastawiona jest na informowanie odbiorców skalą zagrożenia oraz brutalnością zajść.

Jednocześnie Ustawa z dnia 29.07.2005 r o sporcie kwalifikowanym nakłada na związek sportowy zadania prowadzenia działalności edukacyjnej, wychowawczej i popularyzatorskiej w zakresie sportu. Edukacja do kultury sportowej nie może nie odnaleźć swojego miejsca w szkolnym wychowaniu fizycznym. Wiąże się z wprowadzaniem licznych strategii edukacyjnych w realizacji programów wychowawczych do niepełnoletnich kibiców w celu wyeliminowania zachowań agresywnych podczas imprez sportowych. Kształtowanie postawy samodoskonalenia i pracy nad swoim organizmem, przygotowanie kompetentnych uczestników widowiska sportowego i odbiorców tego widowiska oznacza rozwijanie świadomości młodzieży, że sport to coś więcej niż tylko rywalizacja za wszelką cenę.

Na czym polega edukacja do kultury kibicowania?

W Wielkiej Brytanii weekendowe wycieczki na stadion w celu obejrzenia swojej ukochanej drużyny traktowane są przeważnie niczym wypad do kina. Całe rodziny zbierają się w jednym miejscu, aby dopingować miejscowy zespół. Ludzie dumnie noszą barwy swoich ulubieńców, trzymają szaliki i śpiewają przeróżne pieśni, zapominając o codzienności. Nie inaczej jest w wielu innych krajach, jak Holandia czy Niemcy. Stadiony stały się tam częścią kultury, w dobrym tego słowa znaczeniu.

Stadion Polonii Warszawa zamienił się w salę lekcyjną, w której działacze uczą o kulturze kibicowania i historii najstarszego klubu stolicy- Właśnie dlatego, aby łamać stereotypy organizujemy dla uczniów program edukacyjny „Lekcje historii - nauka na przyszłość“ - tłumaczy Adam Drygalski, z Polonii. Stadion Polonii to miejsce historyczne, związane z dziejami Warszawy, któremu należy się szacunek - mówiła Małgorzata Budnicka z Muzeum Powstania Warszawskiego. Opowiadała o historii klubu. W czasie powstania stadion „Czarnych koszul“ znajdował się na pierwszej linii walk. - Trzy razy powstańcy próbowali przedzierać się przez nie, aby połączyć Stare Miasto z Żoliborzem. Na boisku zginęło kilkunastu żołnierzy - opowiadała.

Spotkania z młodzieżą będą odbywały się w drugi wtorek miesiąca. W czasie wakacji wezmą w nich udział dzieci uczestniczące w akcji „Lato w mieście“. Uczniowie mogą także, bezpłatnie obejrzeć mecz.

Uczestnictwo w kulturze estetyczno-artystycznej odnosi się do kultu ciała.

Moda na modne ciało jest szczególnie ważna dla osób w fazie poszukiwań własnej tożsamości (nowoczesnego wizerunku ciała). Kreacja własnego ciała może stanowić cel sam w sobie (np. kolczykowanie, tatuowanie, wyszczuplanie) i często z kreatora czyni niewolnika swojego „usztucznionego” cała. Wniesiona do szkół „podkultura ciała” niesie często zagrożenia dla życia wychowanka oraz destrukcję jego własnego wizerunku. Troska o ciało może jednak służyć innym wartościom, samostanowieniu siebie jako osoby i dobru drugiego człowieka. Uczestnictwo w kulturze estetycznej oznacza wychowanie w trosce o godność ciała, umożliwiające rozpoznanie znaczeń i znaków ciała, sensu i bezsens kultu ciała (Pałucki 2002).

Ciało człowieka jest ważnym elementem jego tożsamości osobowej. Estetyka ma dwa znaczenia: - ładny, porządny gustowny, wrażliwy na piękno

- nauka o pięknie, o jego kryteriach i przeżyciach związanych z jego odbiorem (S. Dubicz, Słow. J. pol.)

Przez sposób bycia a także wygląd zewnętrzny istnieje możliwość zaakcentowania swojej obecności bądź pozostanie niezauważonym w postaci harmonii z otoczeniem (Fogar 1977).

Obok pojęcia estetyki pojawia się pojęcie antyestetyki. Praktyki zdobienia ciała, które nie mieszczą się w tradycyjnie pojmowanej funkcji piękna spotykane były już w przeszłości jak i współcześnie. Stwarzają one miejsce dla nowego typu przeżyć związanych z odbiorem (anty)sztuki oraz innych niż dotychczasowe relacje międzyosobowe, niosące ze sobą realne zagrożenia: malowanie ciała, (body petting), tatuowanie, okaleczanie ciała (przekłuwanie, nacinanie skóry) (A. Zalewska- Meler 2008). Stanowią one emblematy pozaestetyczne cielesnej atrakcyjności. Oderwanie wartości estetycznych od wzorów moralnych, świadoma cielesna kreacja wartości ujemnej, gdzie piękno nie przenika się z dobrem często wyznacza modne zachowania młodzieży uczestnictwa w kulturze estetycznej. Maskulinizacja ciała kobiecego, podkultura „karków”, kiczowata forma kostiumowych akcesoriów ciała (piercing, tatuaże), a także nihilizm cielesny- posiadacz ciała ma prawo robić z nim co mu się podoba. `Wzornictwo cielesne' miało i ma różne znaczenia: amulet przed utratą zdrowia, symbol wiary, element oręża wojownika, upiększanie ciała, symbol przynależności plemiennej, rodowej, oznaka pozycji społecznej, naznaczanie osób popadających w konflikt z prawem- jakie wartości nadaje tym zabiegom dojrzewająca młodzież? Moda na (anty)estetykę dotyczy również osoby dorosłe- co chce zakomunikować nauczyciel wychowania fizycznego czy student akademii wychowania fizycznego swojemu odbiorcy? Uczenie się samoregulowane jako strategia edukacji na lekcjach wychowania fizycznego do kultury estetycznej, dzięki której uczeń uczy się świadomie określać własne cele i dążenia dotyczące estetycznych wzorów uprawy ciała. Kształtuje świadomość o zagrożeniach zdrowotnych wynikających z fascynacji formami wpisującymi się w obszar (anty)estetyki, uczy się odpowiedzialności za własne wybory- czy ciało można traktować jako poligon doświadczalny- nawet za cenę utraty zdrowia? Szczególnie aktualna problematyka ciała „wiecznie młodego”).

Edukacja do kultury estetycznej winna przygotować młodego człowieka do autorefleksji nad wartościami kostiumowej kultury ciała- nad dążeniem do posiadania cech i właściwości cielesnych pożądanych w danej społeczności wyłącznie dla nich samych czy jako wybór wartości piękna i harmonii.

Nie można zaprzeczyć, że praktyki młodych są bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Otwarte rany mogą doprowadzić do zakażeń nawet podczas kąpieli w brudnej wodzie. Stosunek seksualny z osobą chorą na AIDS lub nawet wyleczalną chorobę weneryczną może dla zdrowego mężczyzny zakończyć się bez groźnych konsekwencji. Okaleczony "bodmod" nie ma w tym przypadku szans. Metalowe gadżety wywołać mogą alergie. Zwiększa się ryzyko zakażenia żółtaczką. Lista zagrożeń jest bardzo długa. Może więc zrezygnować z upiększania i żyć dłużej?

TANIEC jest nieodłączną i niezbędną częścią naszej kultury. Edukacja poprzez taniec jest oczywista i jest jednocześnie chyba jedną z piękniejszych edukacji.

Więź tańca z kulturą fizyczną jest oczywista, choć nie zawsze przez wszystkich bywa zauważana i doceniana. Taniec nie mieści się jednak tylko w kategoriach kultury fizycznej, był i jest jedną z najstarszych form sztuki i kulturowej działalności człowieka. Specyfiką ruchu tanecznego jest wyrażanie, często bardzo obrazowe, stanów emocjonalnych, napięć psychicznych lub określonych treści. Można więc zdefiniować taniec jako ruchową aktywność człowieka, wyabstrahowaną z czynności utylitarnych, ujętą w pewne układy rytmiczne, wyrażającą określone treści i uczucia. Tak zdefiniowany taniec ukazuje związek z kulturą fizyczną w podstawowej kanwie swego występowania, gdyż realizuje się przez wyabstrahowane, zrytmizowane, treściowe ruchy ludzkie. Taniec zawsze spełniał i spełnia rolę środka usprawniającego motoryczność ludzką, wpływającego na rozwój i kształtowanie sprawności ruchowej człowieka i jego cech. Jest również skutecznym sposobem kształtowania precyzji ruchów, formowania nawyków ruchowych wyraźnie określonych pod względem rysunku przestrzennego, dynamiki i czasu trwania. Kształcenie precyzji ruchów wpływa zaś w istotny sposób na doskonalenie ogólnej koordynacji i ich płynnego harmonijnego przebiegu.
Taniec jest elementem obrzędów, obyczajów i ceremonii. Ta wywodząca się z głębokich ludowych tradycji funkcja występuje obecnie w europejskiej strefie kulturowej, najczęściej w środowisku wiejskim. Tendencje rozwijania tradycji regionalnych i narodowych działają stymulująco na kultywowanie różnych obrzędów i obyczajów. Zmienia się jednak niewątpliwie ich charakter, z pewnych samoistnych praktyk przekształcają się w widowiska popularyzujące folklor danego regionu czy kraju w element atrakcji turystycznej.
W pełnym rozkwicie znajduje się kolejna postać tańca- taniec towarzyski. Pozostaje on ciągle powszechną i popularną formą zabawy i rozrywki, elementem życia towarzyskiego, swoistą grą erotyczną. Nowy styl tańczenia, rozwój dyskotek uczynił taniec jednym z najbardziej preferowanych - szczególnie przez młodzież - sposobów zabawy i czynnego wypoczynku.

Czy tańcem możemy wpłynąć na psychikę młodych ludzi?

W procesie nauki tańców wykorzystywane są także takie dziedziny jak historia, etnografia regionalna, dzięki którym młodzież zapoznaje się ze swoistą kulturą, oryginalną mową, etnicznymi obrzędami i zwyczajami.

Estetyka, twórczy aspekt interpretacji; ekspresja, czynność wyrażania i wywoływania wrażeń; umiejętność odczuwania odprężenia psychicznego - to cechy tańca mające również ogromny wpływ na rozwój duchowo emocjonalny.

Taniec jako sztuka wykonawcza pozwala także na odkry­cie nowych jakości ciała i ruchów. Kształtuje poczucie este­tyki ciała i ruchów, kształtuje intuicyjne poczucie rytmu, roz­budza wrażliwość na sugestie emocjonalne płynące z muzyki, a co za tym idzie, rozwija także wrażliwość na muzykę.

Dzięki tym walorom taniec w dużym stopniu przyczynia się do kształtowania wykształconej, wrażliwej jednostki.

c) rozwój społeczny

Taniec od zawsze umacniał więzi wspólnotowe. Razem zjednoczeni tańczyli myśliwi, zbieracze czy wyznawcy róż­nych religii. Dzisiaj nie zmieniło się nic. Czując jedność ze sobą, tańczą zwolennicy heavy metalu, disco polo czy tańca towarzyskiego.

Taniec był i jest też w grupie środkiem komunikacji mię­dzyludzkiej. Grupa porozumiewa się ze sobą. Można nim wy­razić miłość, przyjaźń, zaufanie (tańcząc blisko siebie) czy też nienawiść, wstręt, strach (tańcząc osobno). Taniec oparty na wzajemnym dotyku tańczących niejednokrotnie przełamał nawet znaczne bariery wzajemnego kontaktu.

Cele prospektywiczne w procesie wychowania fizycznego wiążą się z przygotowaniem świadomych uczestników kultury fizycznej.

Wizja nowoczesnej szkoły, określanej mianem „Szkoły jako organizacji uczącej się” w edukacji społeczeństwa wiedzy do kultury fizycznej będzie nierozerwalnie związana z:

- Stworzeniem wspólnej wizji - łączącej konkretne potrzeby i plany każdego uczestnika kultury fizycznej

- Preferowaniem zespołowych form uczenia się - otwartość na dialog i współdziałanie

- Przyswojeniem myślenia systemowego i poznawaniem całego systemu - skuteczna strategia nabywania kompetencji kulturowych wartości ciała

- Zainwestowaniem w rozwój osobisty uczestników - przygotowaniem ich do twórczego działania w różnych obszarach kultury fizycznej (sportowej, rekreacyjnej, zdrowotnej, estetycznej)

- Gotowością do poznawania własnych nawyków i stereotypów - pracą nad ich zmianą

- Wykorzystaniem technologii informacyjnych - rozwijaniem samowiedzy każdego uczestnika kultury fizycznej oraz społecznych wzorów wartości i zachowań kulturowych.

Piśmiennictwo:

1. Banach Cz. (2004) Edukacja wobec problemów współczesnego świata i człowieka, [w:] K. Denek, T. Koszczyc, M. Lewandowski (red.) Edukacja jutra. X Tatrzańskie Seminarium Naukowe, WTN Wrocław, ss.79-84;

2. Banach Cz. (2006) Cele strategii rozwoju edukacji na lata 2007- 2013 i działania zmierzające do ich realizacji, [w:] K. Denek, T. Koszczyc, P. Oleśniewicz (red.) Edukacja jutra. XII Tatrzańskie Seminarium Naukowe, WTN Wrocław, ss.107-112;

3. Gracz J(2004) Rekreacja- kreacja- ekscytacja, czyli w poszukiwaniu psychospołecznego sensu aktywności rekreacyjnej, Kultura Fizyczna, nr 3-4, s.16-19;

4. Piotrowski E.(2006), Niezbędność zmian w koncepcji kształcenia ogólnego w reformowanej szkole [w:] J. Sempruch, Edukacja wobec wyzwań i zadań współczesności i przyszłości. Strategie rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 245-251,

5. Pawłucki A. (2002) Osoba w pedagogice ciała, Wydawnictwo OSW, Olsztyn;

6. Pawłucki A. (1992) Wychowanie jako kulturowa rzeczywistość, Gdańsk- Oliwa;

7. Szempruch J.(2004)Dylematy przemian polskiej szkoły i edukacji w kontekście tendencji europejskich, [w:] K. Denek, T. Koszczyc, M. Lewandowski (red.) Edukacja jutra. X Tatrzańskie Seminarium Naukowe, WTN Wrocław, ss.85-94;

9. Szempruch J.(2006) Strategie rozwoju szkoły w społeczeństwie wiedzy [w:] J. Szempruch, Edukacja wobec wyzwań i zadań współczesności i przyszłości. Strategie rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s.93-103;

10. Zalewska- Meler A.(2008) Estetyka i (anty)estetyka ciała, Lider nr 1, s.11-12;.

11. www.reformaprogramowa.men.gov.pl

---