TYPY WYPOWIEDZI JĘZYKOWYCH 1.opisowe- stw.pewne fakty lub zdarzenia.Są zdaniami logicznymi. Prawda lub fałsz. F.sprawozdawcza.„jest tak,że X” 2.ocenne- wyr.aprobatę lub dezaprobatę teraźniejszego,przyszłego lub przeszłego stanu rzeczy. F.expresyjna. O.zasadnicze-„X jest piękne...”Nie podlegają kryterium P,F. O.instrumentalne-„X jest dobre jako skuteczny środek do realizacji Y” Podlegają kryterium P,F. 3.normatywne- zawierają wzór powinnego zachowania.„X w okolicznościach O powinien zachować się w sposób Z” Nie podlegają P,F. Obow. lub nie. F.regulacyjna(wpływająca) *Dyrektywy-różne werbalne akty wpływające na przyszłe zachowanie się ludzi,które preferuje pewien sposób 4.performatywne(dokonawcze)- związ. z czynnościami konwencjonaln.,tzn.takimi,z którymi różne normy łączą dokonywanie umownych zmian w otoczeniu społ.”nadaję imię X”

JĘZYK PRAWNY I PRAWNICZY J.prawny- j. tekstów pr.zawartych w opublikow.aktach normat ywnych. *f. regulacyjna-wypowiedzi zawarte w tekstach pr.mają kształtować przyszłe zachowania *formułow. są wypowiedzi normatywne s(niezrela tywizowane i zrelatywizowane) ,wypowiedzi I stopnia, ocenne performatywneJ prawniczy- j. judykatury oraz doktryny prawniczej *f.inform.-jaka jest treść obowiąz. norm opublokow. w aktach normatywnych, *wypowiedzi są zdaniami o normach, II stopnia, ocenne,performatywne

PRZEPIS PRAWNY A NORMA PRAWNA Przepis prawny- wyst.w j.prawnym i prawniczym. To jednostka redakcyjna tekstu prawnegoNorma prawna- posługuje się nią doktryna oraz judykatura prawnicza.Wyst.w j.prawniczym.To najmniejszy analityczny elem.prawa, który daje odp. na pyt.kto,w jakich war.powinien się zachować i jakie są negatywne następstwa zachowania niezgodnego ze wzorem powinnego zachowania Poglądy: *PP=NP oznaczają regułę powinnego zachowania *NP/,PP -posługuję się nim prawodawca w tekstach pr. i organy prawo stosujące, *PP-napis NP-znaczenie napisu, *PP-jednostka redakcyjna tekstu pr.,NP -reguła zrekonstrułow. z przepisów pr. wg.okr.wzoru Elementy normy prawnej:*H-okr.adresata i okoliczności zastosow.NP.Wyznaczane w sposób generalny lub ogólny *D-wyznacza powinny sposób zachowania ,który jest wymagany od adresata w okoliczn ościach wskazanych w H.Okr.klasę zachowań, których dot.dana norma. *S-okr.negatywne skutki jakie spotkają adresata normy wyznaczonego w H, który w okolicznościach określo.w H,zachowa się w sposób niezgodny z regułą powinnego zachowania określo.w D. Rodzaje S:* karne-f.represyjna (odebranie lub ograniczenie dóbr),cele kary, zasada nullum crimen mulla poena sine lega poenaliante rion, katalog kar. Sankcje karne mogą by oznaczone:bezwzgl., wzgl., alternatywnie. *egzekuc.-f.restucyjna. Są 2 postacie: wykonania bezpoś. i zastępczego. Ze wzgl. na przedm.egzekucji wyróż.: *e.świadczeń pieniężnych, *e.św.niepien, *e.szczegól. rodzaju *nieważności- f.polega na wywoł. bezskuteczności czynności konwencjonalnych.związ. z normami,które konstruują ważność czynności konwanc., a nie z normami, które regulują zwykłe psychofiz.zachowania się ludzi. Czynność konwe ncjon.może być nieważna: bezwzgl.(ex lege)-z mocy prawa, wzgl.(ex nunc)-z chwilą wydania orzeczenia. Znaczenie sankcji: jurydyczne, socjologiczne.

STRUKTURA NORMY PRAWNEJ Rekonstrukcji norm z przepisów pr.dokonuje się w oparciu o: -koncepcje budowy NP, które są regułami formalnej struktury NP -reguły egzegezy prawniczej, do których zalicza się reguły walidacyjne i wykładnię prawa Koncepcja budowy NP: trójelementowa H>DS. dwueleme ntowa(norm sprzężonych): normy sankcjonowane: H-D, normy sankcjonujące H-S H1-D1/H2-S2 Wzajemna przekładność reguł budowy NP: redukcjonistyczna:3 lub 2, antyredukcjonisty czna:3 albo 2Słowny sposób sformułowania norm w przepisach pr. *jeden przepis w sposób zupełny wyraża NP,*część NP, *kilka NP

PODZIAŁ NORM PRAWNYCH 1.sposób wysłowienia normy w przepisach pr.: nakazujące, zakazu jące, uprawniające 2.zakres zastosowania: imperatywne(bezwzgl.obow.), dyspozytyw ne (wzgl.obow.) 3.sposób określ.adresata i wzór powinnego zacho wania: generalno-abstrakcyjne, indywidualno-konk retne 4.typ sankcji: leges perfectae-s. nieważności, leges plus guam perfectae-s.nieważności i kary, leges minus guam perfectae-s.kary, leges imperfectae-brak 5.terytorialny zakres obowiązyw.normy: obow. na całym obszarze państwa, miejscowe 6.relacje normy do przepisów pr. :konkretne,odsyłające,blankietowe 7.materialne,proced ralne,kompetencyjne

AKTY NORMATYWNE To wytwór prawodawczych działań organów państwowych mających kompetencje do stanowienia norm określonego typu w określonej formie. Akty normatywne sensu stricto dzielimy na: 1. prawa krajowego: *powszechnie obowiąz ujące: konstyt ucja,ustawy,ratyfikowane um.międzynar. ,rozporzą dzenia,akty prawa miejscowego, *wewn.obowiąz. 2. prawa międzynarodowego

NORMY PRAWA A INNE NORMY SPOŁECZNE W płaszczyźnie realnej NP należą do NS, bo geneza norm ma charakter społ.,ich celem jest ochrona wartości oraz zagwarantowanie określ.potrzeb dla społeczności. Wyróż.2 typy NS: *trwałe i bezpośrednio związane z państwem(NP.),*autonomiczne w/c organizacji państwowych,nie są przez nie tworzone(n.mor lne,obyczajowe, religijne,organizacyjne) N.moralne- wyznaczają postęp. „dobre, sprawiedliwe,słuszne”,a ich uzasadnieniem są oceny moralne. Kształtują się w sposób spontaniczny,pod wpływem gromadzonych doświadczeń lub określ.są w postaci doktryny moralnej.Spór między doktrynami moralnymi dot:*katalogu dóbr podst.,*dóbr instrum entalnych,*dopuszczalności spowo dowania zła w dążeniu do osiągnięcia dobra. N.obyczajowe-dot. praktycznej sfery życia N.religijne- regulują wykonywanie kultu religijnego. Wyznaczają zasady działania organizacji wyznaniowych i formułują NM uzasadniane moralną doktryną kościoła. N.organizacyjne- to reguły wiążące wew.różnych organizacji społ.i polit.Znajdują się w statusach organizacji uchwałach,itp. Wyróżnione NS mają wspólną cechę rodzajową- są wypowiedziami nakazując., zakazując.,d ozwalając. Różnica wynika z ich rangi społ. NP pod wzgl.rodz ajowym nie różnią się od NS,a różnica polega na tym,że:*NP stanowione lub sankcjionow.przez organy państwowe, *przestrze ganie NP zagwarantow.jest przymusem państwowym,*NP są zawarte w aktach normat.opublikow.w urzędowych dziennikach publikacyjnych

RELACJE NORM PRAWWNYCH DO REGUŁ POZAPRWANYCH System normatywny dzielimy na:*sformaliz.i zinstytucjonalizow.(system norm oraganiacyjnych,społ.i partii polit.) *niesformaliz.i niezinstytucjonaliz.(moralność,oby czaje,zwyczaje) Relacje: 1.treściowe- dot.zakresu regulacji NP oraz reguł prawnych ,głównie NM.Wyróż tu 2 stanowiska:* MWP(rownoległa, komplek sowa)*PM 2.systemowe- dot.kwestii podstaw obowiązywania systemów,czy norm w systemach.Wyr óż.rozwiązania: A) inkluzji-1 system jest całkowicie włączony do drugiego, B) nadrzędności i podporządkowania- obowiązywanie niektórych norm w systemie podporządk.jest określ.przez normy systemu nadrzędnego. Wyróż.tu 2 rodzaje relacji:*mocna- norma systemu nadrzędnego w sposób pozytywny oraz negatywny rozstrzygają o obowiązywaniu norm w systemie podporządkow anym.Pełnią + f.walidacyjną.Określ.co obowiązuje i wykluczają obowiąz. niektórych norm.*słabej- normy systemowe nadrzędne pełnią w stos. do systemowych podporzadkow . negatywną f. walidacyjną. Są samodzielnie rozstrzygane przez system podporządkowany, a system nadrzędny wyłącza normy nie spełniające wymogów, które on sam wyznacza. C) niezależności walidacyjnej- reguły i kryteria obowiązyw. dwóch systemów normatywnych są od siebie niezależne, bo oparte są na różnych podstawach.Relacje te mogą być: *systemy norm,które dot.zupełnie różnych podmiotów i nie posiadają wspólnego przedmiotowo zakresu regulacji,*dwa systemy częściowo regul. wspólny zakres zakres zachowań i mają wspólny krąg adresatów.:# nawzajem się regul., ale nie odsyłają do siebie, # odsyłają nawzajem jeden do drugiego. 3.strukturalne- jeden system normatywny odsyła za pomocą własnych reguł do drugiego systemu, wiążąc się z nimi. Następ.to w drodze inkorporacji(włączenie norm obowiązuj.w jednym systemie do drugiego systemu),lub odesłanie poza systemowe (jeden system norm odsyła do zasad i norm innych systemów norm), klauzule generalne 4.funkcjonalne- dot. zależności w których określa się jak prawo odziaływuje na moralność i odwrotnie.

MORALNE OCENY PRAWWA Oceny prawa- to standardy ocenne,przy pomocy których ocenia się NP,instyt.pr.,czy systemy prawne jako moralnie słuszne, naganne lub obojętne.Wyróż. 3 moralne oceny prawwa:1. dentologiczne- porównując treść NP i NM stwierdzamy ich zgodność lub nie 2. celowościo we- oceniamy cel regulacji prawnej 3. konsekutywne- dot.zamierzonych i ubocznych skutków regulacji prawnej Oceny w prawie-to standardy ocenne, zawarte w przepisach pr.,albo oceny do których prawo odsyła.Przy ich pomocy kwalifikuje się zachowania ludzi,którzy podlegają regulacji pr.jako zgodne lub nie z zasadami współż.społ.

SPÓR O POJMOWANIE PRAWA Prawno-naturalistyczna idea prawna: moralna ocena prawa ma znaczenie dla jego obowiązywania Pozytywistyczna idea prawna: prawo i moralność to dwa różne, niezależne porządki normatywne

SPRAWIEDLIWOŚĆ To teoria komparatystyczna jest częścią etyki.Wyróż. dwie formuły sprawie dliwości, ale ich wspólnym elem. jest: zasada sprawiedliwości formalnej- oznacza,że osoby, stany rzeczy, które są podobne, powinny być podobnie traktowane.O tym jakie osoby ...... należą do tej samej kategorii, co do której odnosi się nakaz takiego samego lub podobnego traktowania rozstrzygają reguły sprawiedliwości materialnej. Formułują one zasady rozdziału dóbr i ciężarów, co daje materialny sens regule równości formalnej.Wyróż. dwa rodzaje reguł sprawiedliwości:* rozdzielczej(dystrybutywna), *wymiennej(komutatywna) Sprawiedliwość proceduralna- to formuła zgodnie z nią jakikolwiek podział dóbr i ciężarów jest sprawiedliwy,gdy dokonuje się go w pewnym z góry ustalonym trybie.

SPÓR O POJĘCIE OBOWIĄZYWANIA PRAWA 1.systemowe- wymaga ustaleń,które rozstrzygają o tym ,czy norma została prawidłowo ustanowiona,opublikowana,weszła w życie,jest konsekwencją logiczną norm ustanowionych,nie została derego wana. 2.faktyczne- wymaga spełnienia norm przez ich adresatów 3.aksjologiczne- wymaga,by ustanowione normy były zgodne z uniwersalnymi zasadami moralnymi.

REGUŁY KOLIZYJNE Gdy prawodawca zastosował derogację milczącą rozstrzygnięcie dot.obow. norm są dokonywane w oparciu o reguły kolizyjne. 1.r.hierarchiczna- norma o wyższej mocy prawnej uchyla normie o niższej mocy prawnej,bez wzgl.na to w jakim czasie obie normy weszły w życie i która z nich jest b.ogólna 2.r.chronologiczna- akt normat.później wydany uchyla wcześniej wydanemu pod war.,że akt późniejszy ma co najmniej taką samą moc prawną co akt wcześniejszy. 3.r.merytoryczna- norma b.szcze gółowa wyłącza zastosow.normy b.ogólnej Reguły I i II stopnia.

CZSOWY,TERYT. I PERSONALNY ASPEKT OBOW.NORM PRAWNYCH 1.czasowy- *uchylenie przez przepisy derogacyjne zawarte w nowym akcie,*z dniem wskazanym w samym akcie,*z momentem wejścia w życie nowego aktu normat.,który zawiera normy odmiennie regulujące 2.terytorialny- oparte o zasadę zwierz chnictwa terytor.Normy obow.na teryt.danego państwa 3.perso nalny- *w pr.karnym wyznaczają zasady:# odpowiedz .podmioto wej- obejmują obywateli,którzy popełnili przestępstwo na teryt. swego lub obcego państwa, #odpow.przedmiotowa- obejmuje cudzoziemców,którzy popełnili przestępstwo na teryt.państwa,gdzie przebywają,#represji wszechświatowej- stosowane do przestępstw potępianych przez cały świat

MODELE SYSTEMÓW NORMATYWNYCH 1.dynamiczny- podstawą obow.normy jest zawsze norma hierarchicznie wyższa z wyj.najwyższej normy systemu,która ma charakter merytoryczny 2.statyczny- z treści normy wyższego stopnia da się logicznie wywieść treść normy niższego stopnia Systemowość prawa wyrażająca się w dynamiczno-statycznym powiązaniu norm ma znaczenie dla jednolitości syste mów prawa. Mówimy o jednolitości: 1.socjoligicznej- zespół norm tworzących system jest wytworem działań organów prawodawczych,które składają się na procesy tworzenia prawa 2.aksjologiczna- zespół norm tworzących system jest całością 3.strukturalna- przejawia się w delegacyjno-kompetenc. powiąz- niach norm wchodzących w skład systemu prawa

SYSTEM-TYP To zespół atrybutów,które charakt.różne systemy prawne 1.s.prawa ustawowego- prymat ustaw w normatywnym systemie źródeł prawa, normatywny rozdział procesów tworzenia oraz stos. prawa,zakaz tworzenia prawa przez sądy,recepcja prawa rzymskiego. Aktem normat.jest tu ustawa. regul.:obowiązki i wolność obywatelską, ustrój organów państwowych,budżet państwa 2.s.prawa precedensowego- brak normatywn.rozdziału między tworzeniem a stosowaniem prawa, sądy tworzą prawo, brak recepcji prawa rzymskiego

KONKRETNY SYSTEM PRAWA Czyli ogół norm w danym państwie w danym czasie. 1.systema tyzacja pionowa- oparta na hierarchii aktów normat.bo moc prawna aktów normat.wyznacza normom, które są w nich zawarte odpow.miejsce w strukturze prawa obowiązującego 2.system.pozioma- ma char.konwencjonalny,bo w zależności od kryterium,które jest podstawą wyodrębn.gałęzi prawa otrzymamy większy lub mniejszy katalog. Do kryteriów system .poziomej zaliczamy:*k.przedmiot.-oparte o różnice między normowanymi stos.społ,które znajdują swój wyraz w podziale prawa na gałęzie *k.dualistyczne-podmiot może być ten sam dla wielu norm prawnych *k.funkcjonalne- podstawą podziału norm na gałęzie jest ich funkcja Gałęzie prawa- to normy regul.ten sam typ stos .społ. (pr.konstyt,administr, fin,cywilne, karne,rodzinne,pracy ,handl,wekslowe i czekowe,procesowe karne cywilne i administr.) Instytucje prawne- to zbiór norm prawnych regul.jeden typ stos.społ.,właściwy dla danej gałęzi prawa.

DYCHOTOMICZNY SYSTEM PRAWA Pr.publiczne: należą tu normy chroniące interes państwa. Pr.prywatne:interes jednostek. Pr.materialne:obejmuje normy,które w sposób pierwotny wyz naczają adresatom obowiązki i uprawnienia. Pr.proceduralne: obejmują normy,które służą realizacji norm prawa materialne go,wtórnie regulują stos.społ.

ZASADY SYSTEMU PRAWA 1.postulatywne- to pozaprawne ideały moralno-polit.dodatnio oceniane przez judykaturę i dok trynę,które mają większą doniosłość niż zwykłe normy. 2.normatywne- to normy prawa obowiązuj.,których znaczenia judykatura i doktryna uznaje za podst.ze wzgl.na cały system prawa lub jego część odnoszącą się do jednej lub kilku gałęzi prawa

NIESPRZECZNOŚĆ I ZUPEŁNOŚĆ SYSTEMU PRAWA 1.sprzeczność abstrakcyjna- polega na merytorycznej niezgodności norm N1 i N2 2.sprzeczność konkretna- norma N1 i N2 nakazują adresatowi A dwa różne sposoby postępow.,a realiz.normy N1 wyklucza realiz.normy N2. 3.sprzeczność technicz- na- jest rezultatem błędów w zakresie techniki prawodawczej 4.sprzeczność polityczna- jest rezultatem gry podmiotów polit.uczestniczących w procesach prawotwórczych. 5.sprzeczność pozorna-istnieją powierzchownie,są sprzecznościami sformułowań prawnych,a nie samego prawa 6.sprzeczność realna- to sprzeczności samego prawa,a nie sformułowań prawnych

1.zupełność obowiązywania- regły uznawania norm za obowiązujące są precyzyjne w stopniu,który pozwala orzec o każdej normie czy należy do systemu,czy nie. 2.zupełność kwalifikacyjna- o każdym zachowaniu lub zdarzeniu da się orzec czy jest ono regulow.czy indyferentne prawnie 3.zupełność proceduralna- dot.realizacji organu prawo stosującego do sprawy,ktorą rozstrzyga.

1.luka konstytucyjna- polega na braku elm.konstrukcyjnych ważności czynności konwencjon. 2.luka aksjologiczna- polega na negatywnej ocenie braku norm,które określ.zachownie 3.luka merytoryczna- polega na braku wyraźnych granic normy

ŹRODŁA PRAWA A SYSTEM PRAWA 1.znaczenie normodawcze- źródłem prawa jest tu akt kmpet entnego organu prawodawczego.Przedmiotem analizy są akty normatywne. 2.zn.funkcjon.- źr.prawa jest ogół czynnkiów,które wpływają w danej sytacji,na to że obowiązuje norma o takiej treści a nie innej. 3.zn.walidacyjne- źr.prawa są wszytkie reguły obow.systemowego 4.zn.decyzyjne- źr.prawa jest całokształt czynników,które powołuje organ wdecyzji tworzącej prawo 5.zn.informac.- źr.prawa jest ogół czynników,które dostarczają inform.na temt tego,co jest prawem obowiązującym w danym czasie i miejscu.

POJĘCIE STOSUNKU PRAWNEGOTo rodzaj społ.stos. tetycznych,tzn.takich,które są regulowane normami.W charakt.SP podkreśla się:*jest on zawsze stosunkiem między dwoma podmio tami,*jest regulow. NM,*wzajemne zachowania się stron SP dadzą się ująć w kategorię praw i obowiązków.

FAKTY PRAWNE To wszystkie okoliczności,które powodują powstanie lub wygaśnięcie stos.pr. Dzieli na:1.zdarzenia- to okoliczności,które są niezależne od woli podmiotów prawa, 2. zachowania- to fakty zależne od woli podmiotów prawa: A)czyny- to zewn.zachowania ludzi regul.i kwalifik.prawnie,które powodują powstanie skutków pr.:*dozwolone- to zachowania nie zakazane i nie nakazane, *niedozwolo ne- to zachowania zakazane przez normy prawne.Należą tu: #przestępstwa karne- to zawiniony czyn człowieka, społ.niebezpieczny,zakazany w prawie karnym,zagr ożony sankcją represyjną(zbrodnie i występki) #wykroczenia- to czyny,różniące się od przestępstw wysokością przewidzianej kary oraz trybem ścigania # delikty cywilne-to czyny zakazane przez normy pr.cywilnego.Ich następstwem jest szkoda lub naruszenie czyjegoś uprawnienia. B) akty prawne- to oświadczenia woli zmierzające do wywołania określonych skutków pr.Dzielą się na: *akty normatywne- to oświadczenia woli podmiotów, które mają kompetencje stanowienia norm gener-abstrakc. *orzeczenia sadowe i decyzje administra cyjne- to oświadczenia woli podmiotów prawo stosujących:#konstytutywne- to każda decyzja sądowa i admin.,która zmienia zakres praw i obow.podmiotów prawa, # deklaratoryjne- stwierdzają określ.prawa i obow.podmiotów prawnych. * czynności prawne- to oświadczenia woli os.fiz.i pr. ,które powodują powstanie,zmianę lub zaniechanie stos.pr.: #jednostronne, #dwustronne i wielostronne

PODMIOTY STOSUNKU PRAWNEGO Są nimi wszyscy,którzy na podst.norm obow.posiadają uprawnienia i obowiązki. Os.fiz.- to każdy człowiek od chwili urodzenia aż do śmierci. Z momentem urodzenia nabywa się zdolność prawną,tj.zdolność bycia podmi tem praw i obow. Ma ona charakter nieograniczony. Zdolność do czynności prawnych pozwala na rozporządzanie podmiotom prawa swoimi uprawnieniami i obow.Zdolnośc ta ma charakter stopnio walny: - pozbawione są ZDCP os.fiz., które nie ukończyły 13 lat oraz całkowicie ubezwłasnowolnione, - częściową ZDCP mają os.fiz.,które ukończyły 13 lat,a nie ukończyły 18 lat oraz są częściowo ubezwłasn.,- całkowitą ZDCP mają os.fiz. .,które uzyskały pełnoletniość,jeśli nie zostały częściowo lub całkowicie ubezwłasnowoln.

Os.pr.- każda jednostka organiz., która w zakresie stosunków cywilno-pr.posida ZP i ZDCP.Typy os.pr.:1. kroporacje- to os.pr.,która powst.w wyniku zorganizowania się ludzi zmierzających do osiągnięcia wyznaczonych celów. 2. zakład- jest os.pr.,której cel,sposób działania określa założyciel w statucie. Mamy 3 tryby tworzenia os.pr.: 1.erekcyjny- jednostka organiz.osobowość pr.nabywa z mocy prawa z chwilą swego powstania, 2. koncesyjny- na podstawie decyzji właściwego organu państwowego, 3. rejestra cyjny- poprzez wpis do rejestru os.pr. Tryby likwid.os.pr.: na podst.decyzji kompetentnego organu os.pr.,ogłoszeniu upadłości, decyzji kompetentnego organu państwa,upływu czasu. Teorie o os.pr. :*fikcji- os.pr.mają char.osobowej fikcji pozwalającej przypisywać jedn.organiz.takie same cechy i uprawnienia jak os.fiz. * substratu- odrzucają poglądzie są to fikcyjne podmioty.Istnieją one realnie, mają swój rzeczywisty substrat osobowy lub nieosobowy.

TREŚĆ STOSUNKU PRAWNEGO Są wyznaczone normami obowiązki i uprawnienia. Charakterystyka ta może mieć charakter:1. binarno-biegunowy- polega na ujęciu pojęcia obowiązku i uprawni enia na dwa różne bieguny,i określeniu ich różnic. Obowiązek pr.-to reguła powinnego zachowania zawarta w normie,która pozbawia adresata swobody wyboru postępowania. dzielą się na:*nakazy- stwarza dla adresata obow.działan ia(obowiązek pozytywny), *zakazy- stwarza dla adresata obowiązek zaniechania (obowiązek negatywny). Obowiązki sprzężone są z sankcjami. Uprawnienie- to reguła powinnego zachowania, która stwarza adresatowi możliwości wyboru postępow.Wiążą się z gratyfikacją. 2. rela cyjny- polega na określeniu związków między pojęciem obowiązku i uprawnienia. Obowiązek- jest on związany z czyimiś uprawnieniami.Wyróż.: *standardowe- to obow wyrażony normą,która wyznacza powsze chny zakaz lub nakaz jakiegoś zachowania *korelatywne- wyzna czone są w stos.do rodzajowo wyznaczonych normą podmiotów i z nimi prawo wiąże uprawnienia innych podmiotów prawa, *instru mentalne- to obow określ..zachowania,które mają doprowadzić do określ.skutku. Uprawnienia: *proste- wynik.z jednej normy w odniesieniu do rodzajowo wyznaczonego adresata, *złożone- to cały kompleks uprawnień prostych,które wiążą się z sobą i odnoszą do rodzajowo wyznaczonych adresatów, *do zachowań własnych- #mocne- są wprost wyrażone normami prawnymi, #słabe- są związane ze sferą wolności prawa, #preferencyjne- wskazują standard postępow. ,któremu norma nadaje priorytet przed innymi zachowaniami,# niepreferencyjne- normy nie wskazują zachowania ,które ma prioryt t przed innymi, *do zachowań cudzych, *eksklu zywne- to takie,do których w zakresie ich wykonywania istnieje prawna wyłączność podmiotu uprawnionego, *nieeksluzywne- realiz uprawnienia nie jest zastrzeżona prawem dla jednego podmiotu.

PRZEDMIOT STOSUNKU PRAWNEGOTo materialny substrat stosunku,do którego zaliczamy:* rzeczy- ruchomości lub nieruchom.(grunty,budynki)* przedm.niematerialne- dobra osobiste, *zachownia- są nimi ludzkie działania oraz zaniechania.

POJĘCIE WYKŁADNI PRAWA To zespół czynności zmierza jących do ustalenia znaczenia norm gen-abst.zawartych w przepisach prawnych.Sporny jest problem,czy przedm.wykładni są wyłącznie normy, których znaczenie budzi wątpliwości,czy wszystkie normy prawne. Przyczyny wątpliwości:1. właści wości języka, 2.sa następstwem faktu,że rozumienie normy musi uwzgl.kontekst systemowy, 3. nawet jasna z językowego pkt.widzenia norma może budzić wątpliwości dot.jej celowości,słuszności itp. Relacje uzasadn. wykładnię mają charakter językowy lub pozajęzyk. Interpretator ustalając znaczenie normy odwołuje się do reguł wykładni zwanej egzegezą prawniczą Są to: *dyrektywy I stopnia *dyrektywy wnioskowań prawniczych *reguły kolizyjne *dyrektywy II stopnia.

DYREKTYWY INTERPRETACYJNE,CZYLI I STOPNIA Dyrektywy językowe- obejmują wszystkie reguły,które charakteryzują znaczenie normy,ze wzgl.na jej właściwości językowe.Ze wzgl.na funkcję dzielą się na:1. reguły określ.zasady ustalania znaczeń poszczegól.zwrotow NP.:* zwrotom interpre tow.należy przypisać takie znaczenie,jakie mają one w j.potocznym ,chyba,ze powody przemawiają za odstąpieniem od tego, *zwrotom należy przypisać swoiste znaczenie prawne wówcza,gdy ustali się ze takie mają,* zwrotom należy przypisać znaczenie specjalne mające walor dla części systemu,gdy ustali się że takie mają,* jeżeli w systemie prawnym została sformułow.def.legalna,to należy się nim posłu giwać, * należy tak ustalać znaczenie normy,aby żaden ze zwrotów interpretowanej normy nie został uznany za zbędny. 2. reguły przekładu przepisów na normy postępow.: *jeżeli przepis ma postać zdania opisującego czyjeś zachowanie, to należy go interpretować jako zakaz lub nakaz tego postęp. * jeśli dokonuje się rekonstrukcji normy z przep.pr.,należy jej dokonać w oparciu o obow.kompleks przepisów dot.określonego przedmiotu,a nie na podst.jednego przepisu w oderwaniu od innych. Dyrektywy systemowe- obejmują reguły,które charakt.znaczenie normy ze wzgl.na jej właściwości systemowe. Dyrektywy te spełniają rolę pomocniczą do wykładni językowej,bo nie mogą stwarzać samodzielnej podstawy do przypisania normie określ.znaczenia,ale mogą decydować o tym które z możliwych znaczeń uzna się za wiązace. Dzielą się na: 1. reguły odwołujące do zasad systemy prawa: * w razie sprzeczności normy z zasadą prawa,należy tak ustalić jej znaczenie by nie było sprzeczne z zasadą,* powołując się na zasadę należy podać przepisy z których ona wynika, *w razie sformuł.dwoch wersji znaczeniowych normy,należy uznać za właściwe znaczenie zgodne z zasadami systemu prawa. 2. reguły odwołujące się do postulatu niesprzeczności i zupełności systemu prawa: *należy ustalić znaczenie normy,by nie powodowało ono sprzeczności z innymi obow.normami, * w razie sformuł. dwoch wersji znaczeniowych normy,należy uznać za właściwe znaczenie, które harmonizuje z treścią innych obow.norm,* należy tak ustalić znaczenie norm,by nie powodowało ono luk, 3. reguły odwołu jące się do zasad budowy aktu normat.: interpretator ustalając znacze nie normy,powinien grać pod uwagę wewn.i zewn systematykę aktu normat.,w którym dana norma jest zawarta. Dyrektywy celowo- ściowe- to wszystkie reguły,które nakazują uwzględniać kontekst społ.,ekonom.,aksjolog.Należą tu: *ustalając znaczenie normy należy brać pod uwagę powszechnie akceptowane zasady moralne *należy brać pod uwagę konsekwencje społ.i ekonom.,do jakich ono będzie prowadzić i wybrać takie znaczenie normy,które będzie najbardziej korzystne *należy brać pod uwagę cel regulacji prawnej

DYREKTYWY WNIOSKOWAŃ PRAWNICZYCH 1. argumentum a fortiori(wnioskowanie z uzasa- dnienia): „jeżeli A to tym bardziej B”.Wyst. tu dwie wersje;* wnioskowanie argumentu silniejszego na słabszy-ma zastosow.do norm uprawniających,a schemat to:”komu jest dozwolone czynić więcej,temu tym bardziej jest dozwolone czynić mniej” * wnioskowanie argumentu słabszego na silniejszy- ma zastosow.do norm zakazujących,schemat to:”komu zakazane jest czynić mniej,temu tym bardziej zakazane jest czynić więcej” 2. argumentum a simile(w.z podobieństwa): *analogia z ustawy- podstawą jest tu obow.NP.,która regul.syt.pod istotnymi względami podobne do faktu nieunormow.i powiązanie z faktem nienormo wanym podobnych lub takich sanych konsekwencji prawnych co z faktem unormow. *analogi z prawa- podstwą jest NP. regul.zasady systemu prawa,czy jego poszcegól.gałęzi. 3. argumen tum a contrario(w.z przeciwieństwa)- zwroty tj.wyłącznie,jedynie tylko-użyte w dla wyrażenia normy w przep.pr.oznaczają,że wolą prawodawcy było ograniczenie konsekwencji prawnych normy do faktów w niej wskazanych 4. wnioskowanie z celu na środki- czyli reguły nakazu i zakazu oparte są na idealiza cyjnym założeniu racjonalności prawodawcy,które dot.jego preferencji.Należ tu reguły: *jeżeli obow. norma N1 nakazująca zrealizow.stanu rzeczy S,to należy uznać,że obow.także norma N2,która nakazuje to,co jest konieczne dla zrealizow.stanu rzeczy S. Jest to dyrektywa instrumen talnego nakazu. * jeżeli obow.norma N1 zakazująca zrealizow.stanu rzeczy S,to należy uznać,że obow.także norma N2,która zakazuje czynić wszystko,co jest konieczne dla zrealizow.zakazanego stanu rzeczy S. Jest to dyrektywa instrumentalnego zakazu.

DYREKTYWY II STOPNIA-TEORIE WYKŁADNI Wskazują jak rozwiązać konflikt interpretacyjny powstały w skutek zastosowania różnych dyrektyw wykładni I stopnia. Wyróżnia się teorie: *subiek- tywne- NP. ma jedno nie ulegające zmianom znaczenie i dlatego interpretator winien je ustalać zgodnie z wolą historycznego prawodawcy, * obiektywne- znaczenie normy,w razie zmiany jej celów powinno także ulec zmianie i dlatego interpretator ma je ustalić zgodnie z wolą aktualnego prawodawcy, * statyczne- opowiadają się za pewnością prawa,i preferują językowe i systemo we dyrektywy * dynamiczne- opowiadają się za adekwatnością prawa i preferują celowościowe dyrektywy.

KLASYFIKACJE WYKŁADNI 1.kryterium mocy wiążącej (związ.jest z tym,kto i w jakim trybie dokonuje wykładni) *autentyczna- dokonyw.przez prawodawcę.Moc prawna tej wykładni jest równa mocy prawnej aktu norm.,w ktorym zawarta jest norma poddana interpret. *legalna- dokon przez podmiot upowazn.przez prawodawcę do interpret.normy *operatywna- dokonyw.przez organy prawo stosujące i obejmuje wykładnię dokonyw.:przez sady i inne org.stosujące prawo,w trybie odwoławczym przez sądy i inne org.stosujące prawo,przez Sad Najwyższy * doktrynalna- dokonywana przez przedstawicieli doktryny prawniczej 2.rezultat wykładni: *literalna- dosłowna,gdy z pośród różnych znaczeń normy uzyskanych za pomocą odmiennych dyrektyw interpretac. zostanie wybrane znaczenie ustalone za pomocą dyrektyw językowych *rozszerzająca- gdy z pośród różnych znaczeń normy uzyskanych za pomocą odmiennych dyrektyw interpretac. zostanie wybrane znaczenie ustalone za pomocą dyrektyw pozajęzykowych i jest ono szersze od znaczenia językowego *zwężająca- polega na wyborze spośród różnych znaczeń normyjej rozumienia uzyskanego na podstawie dyrektyw pozajęzykowych,które zawsze mają węższe znaczenie niż językowe. 3.materiał wykładni: *porównaw- cza- polega na ustaleniu znaczenia NP. przez porównanie ich z podobnymi normami o ustalonym już znaczeniu i przyjęciu wniosków co do znaczenia norm interpre towanych. *historyczna- polega na ustaleniu interpretow.normy w oparciu o materiały mające historyczne znaczenie.

FORMY TWORZENIA PAŃSTWA Stanowienie- jest doniosłą prawnie czynnością konwenc.organu państwa,przez którą nakazuje się,aby gen.-abstr.normy zawarte w przepisach aktu normt.były realizow przez adresatów. Współstanowienie- w czynności konwenc.uczestniczą co najmniej dwa podmioty Umowa- to co najmniej dwustronny akt prawodawczy,polegający na tym,że osoby uczestniczące w umowie ustalają wiążące je normy gen.-abstr. Zwyczaj- w społeczeństwie kształtuje się powszechna praktyka określ.postępowania w określonych okolicznościach i kształtuje się przekonanie,że postępo wanie to jest zgodne z jakimiś normami,które nazywa się zwyczajowymi. Precedens- charakteryz. system common law.

DECYZYJNY PROCES TWORZENIA USTAWY Ujęcie proceduralne: polega na opisie czynności, które składają się na decyzyjne etapy procesu tworzenia ustaw. Składa się na to: *inicjatywa faktyczna- to działania,które zmierzają webalizacji potrzeby ustanowienia nowej ustawy,lub zmiany obow.Etap ten rozpoczyna się artkulacją interesów społ.,polit,ekonom,przez różne podmioty społ Kończy ten etap decyzja polit.o potrzebie prawnego uregulowania określ.fragmentu rzeczywistości i wskazanie organu państwowego,który tę inicjatywę zrealizuje. *przygotowanie projektu ustawy- to działania zmierzające do sformułow.projektu ustawy:#zebranie inf.o stanie prawnym i fakt.tego fragmentu rzecywistości,który ma być regulowany, #opracowanie projektu #konsultacje projektu z zainteresow.regulacją prawną organizacjami #kontrola sformułowanego projektu przez podmiot wyspecjalizo wany na potrzeby legislacji *inicjatywa jurydyczna- to działania zmierzające do spełnienia czynności konwenc.,której skutkiem prawnym jest wniesienie projektu ustawy pod obrady parlamentu .Składają się na to trzy etapy: wniesienie projektu ustawy oraz jego uzasadnienie,debata nad przyjęciem projektu lub jego odrzuceniem podjęcie decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu. *rozpatrzenie projektu ustawy- polega na wskazaniu podmiotu,który jest kompetentny do rozpatrzenia projektu,ocenę projektu pod wzgl.merytoeycznym i formalnym oraz dokonanie poprawek,skierowanie projektu na plenarne obrady parlamentu. *ustanowie- nie ustawy- to działania których celem jest dokonanie ważnej czynności konwenc. polega jącej na ustanowieniu przedstawionego projektu ustawy przez parlament. Ujęcie merytoryczne:polega na przedst.problemów,które muszą rozwiązać podmioty faktycznie uczestniczące w decyzyjnych etapach tworzenia ustaw. Składa się na to: *określenie celu- czyli przyszłych stanów społ.jakie zamierza się zrealizować *ustalenie katalogu prawnych i pozaprawnych środków realizacji założonych celów *wybór środka oddziaływania prawnego- należy rozstrzygnąć do jakich gałęzi prawa zaliczyć regulację prawną *sformułowanie alternatyw regulacyjnych- tzw.rożnych rozwiązań prawnych oraz dokonanie wyboru *zredagowanie projektu tekstu ustawy- dotyczą dyrektyw dot.budowy tekstu prawnego oraz dyrektyw dot.sposobu wyrażania NP w przepisach prawnych.

DYREKTYWY TECHNIKI PRAWODAWCZYCH DOT.BUDOWY TEKSTU PR. Tekst prawny rozpoczyna nagłówek,w którym wymienia się rodzaj aktu normat.,datę ustanowienia,tytuł. Tekst prawny aktu wykonawczego wymaga wskazania podstawy prawnej zawartej w ustawie,która upoważnia określony organ do ustanowienia danego aktu.Wyrożnia się upoważnienia: *fakultatywne- zezwalaja na ustanowienie aktu wykonawczego przez określ.organ, *obligatoryjne- jest nakazem ustanowienia prawa o charakt.wykonawczym. To wszystko składa się na część nienormowaną oraz nieartkułowaną. Zsadnicza część tekstu pr.to część artykułowana i normatywna. Składa się z przepisów prawnych zawierających normy prawne. Przepisy umieszcza się w następ.kolejności: 1.p.ogólne- zawierają normy ogólne wyznaczajace podmiot.i przedmiot.zakres regulacji,zakres stos. wyłączonych spod regulacji, def.legalne. 2.p.szczegółowe- zawierają normy regul.psychofiz.zachowanie ludzi oraz wyznaczają ważność czynności konwenc. 3.p.przejściowe- zawierają normy reguluj oddziaływ nowego aktu normatywn.na stosunki ukształtow .w czasie obow.dotychczasowego prawa.Rozstrzygnięcia te dot.: sposobu zakończenia postępow.w sprawach,które są w toku rozpoznania,określ.sposobu powołania oraganów,które przewiduje nowy akt norm. utrzymania uprawnień i obow.adresatów prawa, które powst. w czasie obow dotychczas.prawa,utrzymania na wyznaczony czas instytucji prawnych,które likwiduje nowy akt normat. 4.p.końcowe-derogacyjne,o wejściu w zycie,o wygaśnięciu mocy obow aktu.

DYREKTYWY TECHNIKI PRAWODAWCZEJ DOTYCZ. WYSŁAWIANIA NORM W PRZEPISACH PR. Dot.to kwestii: 1.słownictwa tekstów prawnych: *słownictwo tekstów pr.powinno być zrozumiałe dla adresatów,*tych samych terminów należy używać w tym samym znaczeniu,*należy unikać używania terminów wieloznacznych, nieostrych,*słownictwo powinno uwzgl. terminolo gię obow. aktów norm., *należy unikać wadliwości składniowych 2.przyjmowanych konstrukcji prawnych dla wyrażania w przepisach prawnych norm określonego rodzaju: *należy wskazać jakiego rodzaju podmioty prawa i w jakich ooliczn.są zobow.do świadczenia na rzecz podmiotów uprawnionych,*czy świadczenie to ma char.pozytyw.,czy negatywn.obow.,*czy podmiotowi uprawnionemu przysługuje roszczenie o ochronę w przyp.,gdy podmiot zobowiązany nie spełni świadczenia, *należy wyznaczyć kierunki ważnego dokonania czynności konwencj.przez podmiot,któremu przysługuje roszczenie.3. dyrektywy wyznacz ające sposoby rozczłonkowania oraz kondensacji poszczegól. elem.norm w przep.pr:*należy wyróżnić przepisy zasadnicze oraz uedwakniające ,w których należy doprecyzować określenie adresata oraz okoliczności jego zachowania,które nie zostały wyznaczone w przep. zasadn-i czych,*jeżeli w przep.uedwakniających powtarzają się elem.treściowe wspólne wielu normom,to należy dokonać podziału tekstu prawnego na część ogólną oraz szczegółową.

TWORZENIE A PODPORZĄDKOWANIE PRAWA OBOW. Kodyfikacja- prowadzi do ustanowienia kodeksu,który jest całościo wym,wzgl. wyczerpującym, niesprzecznym unormowaniem jakiejś obszernej dziedziny stos.społ.,w miejsce wielu uchylonych aktów normat. Konsolidacja- to zespolenie w jednym akcie normat.dwu lub więcej uchylonych aktów,który regul.w sposób rozproszony określ. dziedzinę stos.społ. Inkorporacja- to usystematyzow.,opublik ow. zbiór uprzednio ustanowionych aktów norm.bez zmiany ich treści.

STOSOWANIE PRAWA To władcza działalność organów państwo wych,polegająca na wydawaniu norm konkretno-indyw.na podst. obow.norm gen-abstr. Przestrzeganie prawa- to stosowanie się do prawa. Wyróż.trzy typy stosowania:# sądowy- chrakteryz. niezawisłość i bezstronność organów prawo stosujących #quasi-sądowy - obejmuje procesy decyzyjne,w których podmiotem stosuj.praw są rożnego rodzaju sądy polubowne,komisje rozjemcze, czyli pozapaństwowe podmioty społ,#administracyjny- podmioty wydające decyzje, które zawierają normy konk-indyw. są związane dyrektywami oraz poleceniami organów hierarchicznie wyższych, #quasi-administr. - to decyzje władcze zawierające normy konkr-ind.,które podejmowane są przez agendy publ.,instyt.pozapaństwow, które realizują zadania z zakresu administr.publ.

DECYZYJNY PROCES STOSOWANIA PRAWA Ujecie proceduralne:polega na wyodrębn.etapów decyzyjnych,które są doniosłe z pkt.widzenia norm regul.procedurę stos.pr.Wyróż.trzy etapy: 1. wszcz ęcie postępowania: to dokonanie pierwszej czynn ości przez organ prawo stosujący lub pomocniczy w/c podmiotu, którego sprawa dotyczy,i odwrotnie. 2. wstępne przygotowanie sprawy do rozpoznania: to działania niezbędne do podjęcia zasadniczego postępow. rozpoznawczego.Polegają na: doręczeniu aktu oskarżenia,pozwu,wezwania stron,ustalenie środków dowodo wych,biegłych,świadkow itp. 3. zasadnicze postępow. rozpoznaw cze:to działania zmierzające do ustalenia faktów oraz dokonania ich oceny,a potem wyznaczeniu konsekwencji prawnych faktów uzna nych za udowodnione. ZPR ma charakter rozprawy, zorganizow.w formie sporu przed sądem. Elem.rozprawy są: postępow.dowodowe i podjęcie decyzji. Postepow.może mieć char.:*kontradyktoryj ny-zasada skargowoś ci(pozwala tylko stronom decydować o wszczęciu postępow, zasada skargowości (wiąże sąd wnioskami stron i dowodowymi) *inkwizycyjny- postępow. wszczynane jest z urzędu,sąd nie jest związany żądaniami stron i wnioskami dowod owymi. W systemie dwuinstanc. I instancja jest powołana do meytorycznego rozpoznania sprawy,a II instancja do kontroli zaskarżonej decyzji. Środki zaskarżenia:umożliwiają skorygowanie wadliwych decyzji organu I instancji mogą mieć char.: *kasacji- organ II i.może tylko uchylić dec.org.I i. i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia. Kontroli tej podlegają ustalenia prawne. ,*rewizji- organ II i. wydaje sam ostateczne rozstrzygnięcie, zmieniając zaskarżona decyzję.Kontroli podlegają ustalenia prawne i faktyczne,*apelacja-przed organem II i. ponownie toczy się postępow.jak przed org.I i. Organ ten orzeka co do istoty sprawy. Ujęcie merytoryczne: polega na wskazaniu problemów,których rozstrzygniecie jest koniecznym warunkiem dla wydania aktu stosow.prawa zawierającego normę kaonkr.-indyw. Obejmuje on etapy:1. ustalenie obow.normy gen.-abst.oraz dokonanie jej wykładni 2. ustalenie stanu faktycznego- dokonują go organy prawo stosuj.w oparciu o dowody zgromadzone w postępow. dowodo wym. *dowód w znaczeniu określ. twierdzenia- to zespół twierdzeń dowod.,z których w oparciu o reguły dowod. wyprowadza się tezę dowodu(dowody bezpośrednie,pośrednie,poszlaki) *dowód w znaczeniu czynnościowym- są to zeznania świadkow,przesłuchanie stron,opinia biegłych itp.(dowody rzeczowe, osobowe) W doktry nie prawniczej wyrożnia się trzy typy dyrektyw dowodowych: *językowo-logiczne (obejm.reguły jezyka,w którym opisany jest stan fakt.oraz reguły wnioskowań logicznych pozwalających na podst.stwierdzonych faktów wnioskować,że inne zdarzenia miały miejsce., *empiryczne(obejmują zasady nauki itechniki,zasady doświadczenia zyciowego.Powołuje się biegłych. *legalne(są sformułow. w normach pr.albo przyjęte w doktrynie i judykaturze. Określ.jakie dowody są dopuszczalne a jakie nie,w jakim trybie i w jakiej fazie procesu mogą być wykorzystane) Szczegol. rodzajem są tu !!!domniemania prawne(są to sformułow.w przep.pr.reguły dowodowe,które nakazują uznać za udowodniony fakt,na podstawie innych stwierdzonych podczas ustalania stanu faktycznego (dopuszc zające dowód,nie dopuszczające domniemania upraszczają postęp. .dowodowe i zmieniają ciężar dowodu )!!!fikcje prawne-to nakaz uznania za udowodniony fakt,który nie mógł zaistnieć albo nie musiał zaistnieć na podst.innych stwierdz.podczas ustalania stanu fakt.okoliczności 3.subsumpcję- polega na normatywnej kwalifik .faktu,który został udowodniony. Ma ona char.sylogizmu,którego przesłanką większą jest NP.,przesłanką mniejszą ustalony stan fakt.,wnioskiem zaś decyzja organu prawo stosuj. Luz decyzyjny- NP pozostawiają organom prawo stos.wybor,jaką podjąc decyzję. Wyróżniamy: *l.wyboru normy (związany jest,gdy stan faktyczny podpada pod kilka różnych NP. *l.interpreacyjny (jest następstwem niejasności,nieostrości i wieloznaczności zwrotów zawartch w przep.pr *l.dowodowy (gdy nie da się jednoznacznie roztrzygnąć,czy fakt będący przedm.sprawy miał miejsce,czy nie 4.usta lenie i wybór konsekwencji prawnych udowodnionego faktu.Możliwe są syt.:*stosow.NP. wyznacza jedną konsekwen cję prawną,*szereg konsekw,*ustalenie konsekw.pr.uzależnia od swobodnego uznania organu podejmując.decyzję 5. sformułowanie i uzasadnienie decyzji:*oznaczenie organu,który wydał decyzję oraz oznaczenie adresata decyzji,*wskaznie podst.prawnej decyzji,*sentencję czyli osnowę decyzji,*opis stanu fakt.

FUNKCJE PRAWA1.kryterium adresatów NP. funkcja prawa polegająca na: *kontroli zachowań, organizowaniu i koordynowaniu zachowań ludzkich,*dystrybucji dóbr i ciężarów,*rozstrzyganiu konfliktów, *wychowawcza 2.kryterium całego układu społ.-polit: *stabilizująca(utrwalała zastane otoczenie społ.-polit.oraz stos.gosp) *dynamizująca(sprzyjająca określ.przeobrażeniom) 3.kryterium widzenia podst.wartości realizow.przez prawo:*zapewnienie ładu społ.,*minimaliz.konfliktow, *promowanie ludzkich umiejętności

1.społeczeństwo,więź społ.,gr.społ.,oraganizacja

2.Def.państwa.Typologia charakt.państwa

3.Państwo jako organiz.społ

4.,4a władza publiczna

5.,5a Terytorium

6.,6a.,6b Ludność

7. Suwerenność

8.przymusowy char.państwa

9.,9a.,9b.Aparat państwowy

10.,10a.Geneza państwa

11.Forma państwa

12.,12a.,12b.,12c.Forma rządów

13.,13a.Struktura prawna państwa

14.,14a.,14b.reżim polit.

15.,15a. Funkcje państwa

16.,16a.Przedmiot i typologia funkcji państwa

17.Systemowa typologia funkcji państwa

18.,18a.,18b.Partie polityczne i systemy partyjne

19.Grypy nacisku

20.Organiz.społ.

21.Kościoły i związki wyznaniowe

T.W.JĘZYKOWYCH:1.opisow,2.ocenne(zasadnicze,instrumentalne3.normatywne(dyrektywy,optatywy),4.performatywne(dokonawcze)

PRZEPIS PRAWNY A NORMA PRAWNA4 stanowiska, NP: 1.hipoteza(zakres podm. i przedm.) 2.dyspozycja,3.sankcja: *karna (cel kary,zasada, katalog kar, oznaczenie SK:bezwzgl.,wzgl., alternat.) *egzekucyjna (wykonania: bezpośr. i zastępczego, rodza je:św.pienięż.,św.niepien.,szcegól.rodzaju) *nieważności(czynność konwenc.może być nieważna:bezwzgl.,wzgl.) Znaczenie SK: jurydyczne i socjologiczne

STRUKTURA NP1.trójelement. H>DS. 2.dwuelement.H-D (sankcjonowana), H-S (sankcjonująca) 3.dwuczłonowa norm sprzęż. H1-D1/H2-S2 Wzajemna przekładność reguł budowy NP: 1.stanowisko redukcjonistyczne(3 lub 2), 2.stanowisko antyredukcjo nist.(3 i 2) Słowny sposób sformułow.NP w PP:1.jeden PP w sposób zupełny wyraża NP,2....część NP.,3....kilka NP.

PODZIAŁ NP. ZE WZGL.NA: 1.sposób wysłowienia N w PP(nakazuj.,zakazuj., uprawniaj.) 2.zakres zastosow. (interpre tatywne,dyspozytywne) 3.sposób okresl. adresata oraz wzoru powinnego zachow(gen-abst,konk-indyw) 4.typ sankcji(leges perfectae,leges plus guam perf actae,leges minus guam perfactae, leges inperfectae) 5.teryt.zalres obow.NP(całego państwa ,miejscowe) 6.relację N do PP(konkretne, odsyłające,blankietowe) 7.materialne,proceduralne,kompetencyjne)

AKTY NORMATYWNE1.prawa krajowego:*powszechnie obow. (K,ust.,ratyfik.um. międz.,rozporz.,zarządz.) *wewn.obow. 2.prawa międzynar.

NP. A INNE NORMY SPOŁ. 1.Geneza norm ma char.społ. 2.Celem jest ochrona wartości oraz zagwarant.okresl. potrzeb 3.Dwa typy: związane i autonomiczne moralne(spory),obyczjowe,religijne, organizac. Cechy rodzajowe i różnice NS i NP.

RELACJE NP. DO REGUŁ POZAPR. 1.treściowe:MWP(regulacja równol.i kompleks.),PM 2.systemowe:inkluzji,nadrzędn.i podpo rządk.(mocna,słaba), niezależn.walidacyjnej (ignorują,odsyłają) 3.strukturalne: inkorporacja,odesłanie pozasystem.,klauzule generalne 4.funkcjonalne

MORALNE OCENY PRAWA Oceny prawa: deontologiczne, celowościowe, konsekutywne Oceny w prawie

SPÓR O POJMOW.PRAWA1.prawno-naturalist.idea pr., 2.pozytywistyczna idea

SPRAWIEDLIWOŚĆ Zasada sprawiedl.formalnej,reguły sprawiedliwości moralnej(rozdzielcze, komutatywnej), sprawiedliwość proceduralna

OBOWIĄZYWANIE PRAWA1.systemowe(NP ustanowiona, opublik.,weszła w życie,konsekw.norm explicity, derogowana: wyraźna,milcząca) 2.faktyczne, 3.aksjologiczna REUŁYKOLIZYJNE1.hierarchiczne,chronologiczne,merytoryczn

TERYT.I PERSON.ASPEKT OBOW.PRAWA1.czsowy, 2.teryt., 3.person. (odpowiedz.podm.,przedm., represja wszechświat.)

MODELE SYST.NORMATYWNYCH1.dynamiczny,2.statyczny Systemowość prawa ma znacz.dla jednolitości systemu prawa: socjologiczna,aksjolog.,strukturalan

SYSTEM TYP1.syst,prawa ustawowego,2.syst.prawa precedensowego

KONKRETNY SYST.PRAWA1.syst.pionowa(powiązania między aktami,uchylanie), 2.syst.pozioma(kryt.przedm., dualist.,funkcjon.)

DYCHOTOM.SYST.PRAWA1.pr.publiczne i prywatne, 2.pr.materialne i proceduralne

ZASADY SYST.PRAWA1.postulat.,2.normatywne Kryteria odróżn.normy od zasad.

NIESPRZECZNOŚCI I ZUPEŁNOŚCI Niesprzeczności:abstrakc.,konkretna, techniczna, polityczna ,pozorna,realna Zupełności: obowiązywania, kwalifikacyjna, proceduralan, Luki: konstrukc.,aksjologiczna, merytoryczna

ŹRODŁA PRAWA A SYST.PRAWA 1.normodawcze, 2.funkcjonalne(prawne i pozorne), 3.walidacyjne, 4.decyzyjne (prawne i pozaprawne),5.informac.

FAKTY PRAWNE1.zdarzenia, 2.zachowania:*czyny:-dozwolone -niedozwolone (delikty cywilne, przest ępstwa karne,wykroczenia) *akty prawne:-akty normat.,-orzecz.sądowe i dec.admin. (konstytutywne i deklaratoryjne) -czynności pr.(jedno-,dwu-,lub wielostronne)

PODMIOT STOS.PRAWNEGO1.os.fiz., 2.os.pr.(korporacja,zakład) Tryb tworzenia os.pr.:erekcyjny,koncesyjny, rejestracyjny Tryb likwid.os.pr.: decyzja komp.organu os.pr.,lub organu państw owego, upadłość,upływ czasu Teorie os.pr.:fikcji,substratu

TREŚĆ STOS.PRAWNEGO1.binarno-biegunowe:*obowiązek(nakazy i zakazy), uprawnienie 2.relacyjna: *obowiązek(standardowy,korelatywny,instrument.) *uprawnienie :proste,złożone,do zachowań własnych(mocne,słabe,preferencyjne, niepreferenc.),do cudzych zachowań, ekskluzywnw,nieekskluzywne

PRZEDM.STOS.PRAWNEGO*rzeczy-przedm.niematerialne, *przedm.materialne, *zachowania

WYKŁADNIA PRAWA Dwa stanowiska Przyczyny wątpliwości Relacje uzasadn. wykładnię: *dyrektywy I stopnia, *dyrektywy wnioskowań prawniczych, *reguły kolizyjne, *dyrektywy II stopnia

DYREKTYWY INTERPRETACYJNE1.językowe:*reguły określ.zasady ustalania znaczeń zwrotów NP., *reguły określ. zakres przekładu PP na NP. 2.systemowe: *zasady syt.pr.,*postulat zupełności i niesp rzeczności,*zasad budowy aktu normat. 3.celowościowe

DYREKTYWY WNIOSKOWAŃ PRAWNICZYCH 1.wnioskowanie z uzasadnienia (argumentum a fortiori) 2. wnioskowanie z podobień stwa(argumentum a simile) 3. wnioskowanie z przeciwieństwa(argumentum a contrario) 4.wnioskowanie z celu na środki

TEORIE WYKŁADNI-DYREKTYWY II STOPNIA1.subiektywne i obiektywne, 2.statyczne i dynamiczne

KALSYFIKACJA WYKŁADNI1.kryterium mocy wiążącej: autentyczna,legalna, operatywna,doktrynalna 2.kryterium wyniku wykładni:literalna,rozszerzająca, zwężająca 3.kryterium materiału wykładni: porównawcza,historyczna

FORMY TWORZENIA PRAWA Stanowienie,umowa,zwyczaj, precedens

DECYZYJNY PROCES STANOWIENIA USTAW Ujęcie proce duralne: *inicjatywa faktyczna,*przygot.projektu ustawy, *inicjat .jurydy czna, *rozpatrzenie projektu ustawy, *ustanowienie ustawy, *podpisanie i ogłoszenie Ujęcie merytoryczne: *określ. celu, *ustalenie katalogu prawnych i pozaprawnych środkow realiza cji załozonych celow, *wybór środka oddziaływania prawnego, *sfor mułow.alternatyw reguluj., *zredagowanie projektu tekstu ustawy

DYREKTYWY TECHNIKI PRAWODAWCZEJ DOT.BUD. TEKSTU PR. 1.nagłówek, 2.część nienormatywna(nieartkułowana), 3.część normatywna (artkułowana) :przepisy ogólne,szcegółowe, przejściowe,końcowe 3.tekst jednolity

STOSOWANIE PRAWA1.typ sądowy, 2.administr., 3.quasi sadowy i administr.

DECYZYJNY PROCES STOSOW.PRAWA Ujęcie proceduralne: *wszczecie postępow., *wstępne przygotowanie sprawy do rozpatrze nia, *zasadnicze postępow. rozpoznawcze(ma char.rozprawy: postęp. dowodowe i podjęcie decyzji) Proces kontradyktoryjny:-zasada skargowości i dyspozycyjności Proces inkwizycyjny:-kasacja,-rewizja,-apelacja Ujecie merytoryczne: *ustalenie obow.normy gen-abstr., *ustalenie stanu fakt.:-dowód jako określ. twierdzenia(bezpośr.,pośredni,poszlaki) -dowód w zn.czynnościo wym (rzeczowe i osobowe) -dyrektywy dowodowe(językowo-logiczna,empiryczne, legalne: domniemania prawne i fikcje prawne) *subsumpcja:-sylogizm prawniczy, -luz decyzyj ny(wyboru NP. ,interpretac.,dowodowy) *ustalenie i wybór konsekw.pr. udowodnione go faktu *sformułow.i uzasadnienie decyzji

FUNKCJE PRAWA1.z pkt.widzenia adresatów NP.:*kontrola zachowań,*organizow.i koordynow zacho- wań,*dystrybucja dóbr i ciężarów,*rozstrzyganie konfliktów, *wychowawcza 2.z pkt.widzenia pozycji całego układu społ.-polit.: *stabilizująca *dynamizujaca 3.z pkt.widzenia podst.wartości realizow.przez prawo:*zapewnienie ładu społ.,*minimaliz.konfliktów,*promowanie ludzkich umiejętności

---