PEDAGOGIKA RODZINY

dr Renata Doniec

Wykład nr 1 06.10.2011

Program wykładów:

1. Pedagogika rodziny - założenia teoretyczno- metodologiczne.

2. Rodzina- istota, zadania, cechy, struktura, typy rodziny.

3. Dyskursy, teorie i ujęcia badawcze rodziny.

4. Rodzina w procesie przemian społeczno- kulturowych (koncepcje przemian, modele rodziny- od tradycyjnej do nowoczesnej i ponowoczesnej).

5. Miłość, małżeństwo, dziecko w rodzinie XXI wieku- zagrożenia i szanse.

6. Relacje międzygeneracyjne a kultura wychowawcza rodziny.

7. Socjalizacja i wychowanie w rodzinie- koncepcje, typy, środowiskowe zróżnicowanie i zagrożenia.

8. Macierzyństwo i ojcostwo w XXI wieku- modele i wzory.

9. Rodzina polska w doświadczeniu społecznym i indywidualnym w procesie historycznym.

10. Profilaktyka, wspieranie i działania naprawcze na rzecz rodziny.

socjalizacja - wychowanie naturalne

enkulturacja- nabywanie określonych kompetencji kulturowych

autokreacja

akulturacja- pewne zjawiska, przemiany, które zachodzą w momencie zderzenia dwóch różnych kultur (np. tradycyjnej i nowoczesnej)

inkulturacja- nabywanie wzorów kulturowych w bierny sposób, bez wpływu naszego

Pedagogika rodziny - subdyscyplina pedagogiki zajmująca się kwestią wychowania w rodzinie w kontekście socjalizacji, enkulturacji, wychowania (wraz z opieką) i autokreacji.

Pedagogika rodziny kształtowała się oddolnie, na podstawie badań empirycznych.

Pedagogika jest nauką stosowaną, praktyczną.

Wykład nr 2 13.10.2011.

Rodzina jako wartość w kontekście przemian modelu rodziny (od rodziny tradycyjnej do ponowoczesnej).

Rodzina jako wartość:

- pojęcie wieloznaczne

- kategoria polimorficzna (wspólnota, instytucja, gr. społeczna, gr. naturalna)

- kontekst społeczno- kulturowy, historyczny, pozanaukowy

Rodzina- droga powszechna, najważniejsza, szczególna, jedyna i niepowtarzalna

Rodzinie zawdzięcza się fakt bycia człowiekiem.

Rodzina jako wartość:

- pierwsza

- wyjątkowa (niepowtarzalność, specyficzność)

- powszechna (uniwersalność czasowa i przestrzenna)

- niezastępowalna (dla prawidłowego i pełnego rozwoju człowieka)

Rodzina jest wartością pełną.

Rodzina jest wartością daną i zadaną!

Rodzina jest dziełem kultury i społeczeństwa.

Zależność między rodziną a systemem społeczno- kulturowym.

Zmiana w jednym systemie wywołuje zmiany w drugim.

Rodzina jest strukturą dynamiczną.

Rodzina jest przedmiotem i podmiotem w społeczeństwie.

Złożoność i różnorodność rodziny.

Różnorodność sposobów rozumienia rodziny (definicje).

Rodzina nuklearna- grupa osób połączona stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim

- mieszkają zazwyczaj razem, tworzą wspólne gospodarstwo domowe

- rodzice + dzieci (2+ 1,2,3…)

Rodzina duża, wielopokoleniowa, tradycyjna- grupa osób połączona stosunkiem małżeńskim, rodzicielskim i pokrewieństwa( dodatkowy aspekt)

Rodzina ma zapewnić ciągłość biologiczną i kulturową międzypokoleniową.

Rodzina reguluje zachowania seksualne.

Akcent na relację ! (na bazie więzi osobowych, bliskich, intymnych)

Definicje klasyczne:

- związek heteroseksualny

- małżeństwo

- dziecko/dzieci

- wspólne zamieszkanie

- wspólne gospodarstwo domowe

Definicje ponowoczesne nie wymagają tych warunków.

4 ujęcia rodziny.

- uniwersalne (pokrewieństwo, normatywnie określona, rodzina w znaczeniu węższym i szerszym: rodzina nuklearna vs. duża)

- strukturalne (skład i członkostwo czyli struktura rodziny: min. dziecko i rodzic)

- funkcjonalne (cele i funkcje rodziny)

- inkluzywne ( otwarte) (relacje, motywy i preferencje jednostek, „jakakolwiek grupa dorosłych i dzieci…”, „jakiekolwiek połączenie dwóch lub więcej osób…”, „umowa społeczna” lub „wzajemna umowa”)

Funkcje rodziny

- jej zadania, realizuje je na rzecz swoich członków

Obecnie rodzina pełni coraz mniej funkcji, ale te które pozostały musi lepiej wypełniać. Obecnie najważniejsze funkcje to: socjalizacyjna, prokreacyjna (intymność), wychowawcza.

Przymus wychowywania dzieci „wysokiej, najlepszej jakości”.

Tyszka, Adamski, Ziemska - autorzy funkcji rodziny

Funkcje:

- opiekuńcza (kiedyś brakowało takich instytucji jak są teraz, które wspomagają rodzinę), stratyfikacyjna (obecnie mniej istotna, dotyczy pozycji społecznej dziecka), wychowawcza, ekonomiczna, seksualna, socjalizacyjna itd. itp.

Podział wg Tyszki:

1. funkcje biopsychiczne (prokreacyjna i seksualna)

2. funkcje ekonomiczne (materialno- ekonomiczna, opiekuńczo- zabezpieczająca)

3. funkcje społeczno- wyznaczające (klasowa, legalizacyjno- kontrolna)

4. funkcje socjopsychologiczne (socjalizacyjna, kulturalna, rekreacyjno- towarzyska)

Wykład nr 3 20.10.2011.

Rodzina nuklearna - zalety (przeciwieństwo do rodziny wielopokoleniowej, ze skomplikowanymi układami rodzinnymi)

- prostota rodziny małej

- łatwość zainicjowania i założenia rodziny

- łatwe sumowanie i rozdzielanie własności

- więzi biologiczne pokrywają się ze społecznymi

- dwupokoleniowość

- jeden rodzic i dziecko (1+1)

- duża mobilność (migracje na to wpłynęły)

- odpowiada romantycznemu ideałowi miłości (miłość w diadzie, osłabienie więzi rodziny dużej)

- mniejsza presja na kontynuację tradycji rodzinnych, określonej obyczajowości, stylu życia- mniejsza kontrola

Rodzina nuklearna- zagrożenia

- uboga socjalizacja rodzinna (np. dziecko narażone na wpływy jednej osoby, słaby przepływ transgeneracyjny, niebezpieczne czasem w sytuacji przemocy)

- mniejsze wspieranie ekonomiczne, psychologiczne, światopoglądowe

- mniejsza pomoc i poczucie bezpieczeństwa

- mniej trwała, łatwo się rozpada (wystarczy odejście jednej osoby- partnera, rodzica)

- podstawą jest małżeństwo, kohabitacja( wspólne mieszkanie), konkubinat

Rodzina jako kategoria polimorficzna

Wielopostaciowość ujęć rodziny:

- rodzina jako grupa (mała, duża, społeczna, pierwotna)

- rodzina jako instytucja (chroni ład społeczny)

- rodzina jako wspólnota (wpływ na rozwój sfery psychoruchowej)

- rodzina jako środowisko życia

- rodzina jako środowisko wychowawcze (wpływa na wychowanie człowieka)

- jako grupa społeczna

- wspólne gospodarstwo domowe, relacje wewnątrzrodzinne, więzi pokrewieństwa, więzi świadomowościowe, liczne role- rodzicielskie, małżeńskie, należy do powszechników kulturowych

- jako wspólnota

- poczucie odrębności, niepowtarzalna atmosfera, wspólnota przeżyć, intymności, silne poczucie przynależności członków, silne więzi, poczucie wspólnych celów, wzajemna pomoc w ich realizacji, zaspokajanie potrzeb psychicznych,

- wspólnota stwarza związki dobrane pod względem cech:

społeczno- kulturowe, osobowościowe, charakterologiczne, podobna motywacja

-jako instytucja

- funkcje rodziny, potrzeby indywidualne i społeczne, prawa i obowiązki jej członków, kontrola społeczna, instytucja uniwersalna

-jako środowisko życia

- naturalność, psychiczność, duchowość, społeczność, rodzinność

Hegel: rodzina jest „królestwem miłości”, tak jak państwo jest „królestwem prawa”

G. Madiner: 1. zażyłość - poufałość (obecność, udzielanie się, wspólnotowość)

2. płodność (konsekwencja miłości)

3. duchowość

L. Dyczewski (socjolog, prof.KUL) : rodzina środowiskiem biologicznego, społecznego, duchowego rozwoju człowieka

-jako środowisko wychowawcze

- elementy społeczne, elementy kulturowe, elementy przyrodnicze

Cechy rodziny jako środowiska wychowawczego - wg. Piekarskiego

- sfera materialno- rzeczowa (ekonomiczna): wykształcenie, sytuacja mieszkaniowa, bogaci, biedni

- sfera oddziaływań o charakterze wychowawczym: atmosfera, postawy rodziców, style wychowawcze, sposób spędzania czasu wolnego, uczestnictwo w kulturze, wielkość rodziny, kto ma władzę, relacje i więzi

- sfera wartości (treści i cele wychowawcze): system wartości, aspiracje życiowe i edukacyjne, uznawane wzory i autorytety

Rodzina jako kategoria polimorficzna .

Różnorodność typów wiedzy o rodzinie.

- rodzina w dyskursie normatywnym

- rodzina w dyskursie instrumentalno- technicznym

- rodzina w dyskursie praktyczno- moralnym (krytycznym)

Trzy typy wiedzy o wychowaniu:

- wiedza normatywna (jak powinniśmy działać, na podstawie jakiego modelu organizować cele i działania) - popularne w latach 80

- wiedza instrumentalna (jak działać skutecznie, efektywnie, jakie stosować środki, metody, formy realizacji)

- wiedza emancypacyjna (jaki jest sens i istota działania, dlaczego działamy, co ją uprawomocnia?)

Rodzina w dyskursie normatywno- ideologicznym - zarzuty

- normatywna wiedza o rodzinie

- normatywizm najpełniej ujawnia się na:

1) płaszczyźnie epistemologicznej (opis czy wartościowanie)

dokonuje się wartościowania rodziny zamiast jej opisu, mówi się jaka powinna być, a nie jaka jest, przykłady: pełność rodziny, realizacja funkcji, style..

2) płaszczyźnie sensu działania (praktyka czy teoria)

brak refleksyjnego namysłu nad działaniem, pouczanie, przymus użyteczności

3) płaszczyźnie umiejscowienia (intencjonalność czy efektywność)

za mało namysłu nad intencją, a za dużo nad skutecznością działań, rozziew między intencją zawartą w celach wychowaniach a wynikami, efektem działań pedagoga (wypadek przy pracy, błąd w sztuce), przykłady: normatywny charakter postaw rodzicielskich (techniczne instrukcje obsługi)

4) płaszczyźnie jakości aksjologicznej (etyka czy ideologia)

porządek etyczny czy porządek ideologiczny, wartości czy ideologie

Przykłady normatywości

rodzina jest „święta”, nie podejmuje prób interpretacji przemian (w sferze wartości, stylów życia, jakości życia, praktyk); postrzega się zmiany zachodzące w rodzinie jako źródło zagrożeń oraz kryzysu rodziny; zagrożeniem dla rodziny są zmiany w systemie wartości, indywidualizm, ideologia sukcesu, zmiany roli kobiety, zmiany w modelu rodziny

Wykład nr 5 03.11.2011

Dyskursy, teorie i ujęcia badawcze - ciąg dalszy.

Niebezpieczeństwa

- uproszczona wizja świata/ wychowania

- domknięta wizja edukacji (bardzo mocna kontrola od celów po wyniki)

- bezrefleksyjne afirmacje celów

- odrzucanie innych poglądów, argumentów

- niezgoda na rzeczywistość (np. przemiany rodziny)

- tęsknota za idealizowaną przeszłością jako układem odniesienia, postulowany charakter wiedzy

Rodzina w dyskursie instrumentalno- technicznym

- wiedza odnosi się do doświadczenia, kontroli i sprawnych działań w panowanie nad światem, akcentuje się użyteczność i przydatność wiedzy

- nowe teorie analizy rodziny za pomocą pojęć ekonomicznych- kapitału, zasobów, kosztów, zysków

- teza o adaptacyjnym funkcjonowaniu rodziny : (potrafi się adaptować)

1) w sferze demograficznej ( rodzina dostosowuje się do rynku pracy, kosztów wychowania dziecka, warunków pracy, rodzina aktywnie uczestniczy w przemianach społecznych)

2) rodzina współczesna jest bardziej stabilna i bezpieczna niż z epoki przedindustrialnej (mniejsza śmiertelność), szanse dla kobiet, lepsze warunki wspólnego wychowania dzieci

3) rodzina nadal jest miejscem wzajemnych świadczeń i wsparcia (nadal intensywne kontakty, wsparcie ekonomiczne, zmieniło się jednak pojęcie zasobu rodziny, kiedyś wsparcie to redukcja niedoborów konsumpcyjnych, a dzisiaj emocjonalne inwestowanie w kapitał ludzki)

4) rodzina nadal pełni najważniejsze funkcje, pomimo zmian w relacjach między makro i mikrostrukturami, rodzina nadal produkuje dzieci, emocje, posiłki, zwiększa szanse na satysfakcję materialną jej członków, dobrobyt jednostek rośnie, gdy pozostaje ona w rodzinie niż gdyby pozostawały samotnie, rodzina nadal zapewnia bezpieczeństwo ekonomiczne (analiza procesów migracyjnych), ludzie w swych działaniach motywowani są własnym interesem, w rodzinie ma miejsce wymiana zasobów i dóbr

Teoria wymiany

Zasoby używane w wymianie: pieniądze, dobra, usługi, miłość, prestiż, informacja, tożsamość, pomoc, uczuciowość, ekspresyjność, towarzyskość, integracja społeczna, role rodzinne, małżeńskie, rodzicielskie

Teoria racjonalnego wyboru

- ludzie zachowują się w zgodzie z kalkulacją kosztów i zysków( życia rodzinnego, małżeństwa, posiadania dzieci), rodzina jako nagroda dla jednostek indywidualnych

Teoria strukturalno- funkcjonalna

- podejście do problemów rodziny i jej przemian (rodzina jest „światem w rozwoju”)

Rodzina w dyskursie emancypacyjnym (praktyczno- moralnym)

- wiedza w tym dyskursie ma charakter refleksyjny i emancypacyjny (nawiązanie do koncepcji hermeneutycznych)

- wiedza jest refleksyjnym wglądem w intersubiektywne doświadczenia związane z życiem rodzinnym

- poszukiwanie sensu i znaczeń, jakie ludzie nadają rodzinie

Koncepcje rozumienia i komunikacji wg J. Habermasa, M. Heideggera, H. Gadamera

- zadaniem badacza jest osiągnąć „rozumiejący wgląd w rzeczywistość”

- M. Heidegger: rozumienie ważne jest nie tylko w poznawaniu świata, siebie samego, ale także w każdym zachowaniu człowieka

- H. Gadamer: człowiek istnieje doświadczając i rozumiejąc

- wiedza tak zdobyta to wiedza praktyczno- moralna

- dostarcza ona człowiekowi kompetencji:

- interpretacyjnych (zdolność rozumiejącego odnoszenia się do świata, siebie samych- pytania o sens naszych działań)

- moralnych ( zdolność do refleksji moralnej- jaki powinienem być, jak postępować)

- komunikacyjnych ( zdolność do dialogu z innymi i samym sobą - zrozumienie siebie)

Propozycje p. Doniec:

- psychologicznych (odwaga, odporność na lęki, stres)

- działania

Wykład nr 6 10.11.2011

Rodzina w procesie przemian.

Od rodziny tradycyjnej do post-ponowoczesnej.

Koncepcje przemian rodziny.

1) koncepcja klasyczno- uniwersalistyczna

rodzina jest instytucją powszechną i uniwersalną (w wymiarze ludzkości), posiada pierwotne, nieprzemijające własności w sferze jej misji, cech strukturalnych oraz wewnętrznych relacji (tradycyjny paradygmat analiz)

2) koncepcja konwergencji

przemiany zachodzące w rodzinie są podobne w różnych kręgach kulturowych, zwłaszcza na obszarze Europy rodziny upodobniają się do siebie zakresie: wielkości, struktury, funkcji, wielość i różnorodność rodzin

• w dyskursie normatywno- ideologicznym

przemiany rodziny oznaczają zagrożenie

Teza o detronizacji rodziny, jej rozkładzie, upadku w wyniku modernizacji społeczeństwa (P. Berger, A. Gehlen, R. Srcuton):

1. deinstytucjonalizacja rodziny (kryzys rodziny jako instytucji, instytucjonalne zachowania jednostek zostają rozbite)

2. subiektywizacja (instytucje tracą swój obiektywny status, rodzina przestaje regulować ludzkie zachowania, jej normy tracą moc obowiązującą, staje się zindywidualizowanym projektem życiowym)

3. detradycjonalizacja (odchodzenie od przestarzałych form)

4. laicyzacja (pozbawienie rodziny transcendencji, redukcja sakralnego wymiaru rodziny)

Wyrazem kryzysu rodziny jest (wg. F. Adamskiego):

1. wypieranie wartości rodzinnych

2. szerzenie idei, poglądów i form zachowań godzących w istotę małżeństwa i rodziny

3. podważanie i osłabianie roli rodziny w procesie jednostronnego i społecznego „stawania się człowiekiem”

Poglądy: zniszczenie rodziny jako fundamentalnej instytucji społecznej, kulturowa wojna o rodzinę, rodzina jako wróg postępowej ideologii, jako instytucja opresyjna (ideologia marksistowska, feministyczna, gender, homoseksualna)

• w dyskursie instrumentalno - technicznym

przemiany rodziny oznaczają nowy kierunek przemian rodziny (dokąd zmierza rodzina?)

Tezy: ( D.Bell, N.Postmann, A.Bloom)

1. nie ma kryzysu rodziny, rodzina jest i była podstawową grupą i instytucją społeczną

2. jej znaczenie jest duże i takie będzie w przyszłości

3. dominującą formą będzie model : rodzina homogeniczna i heteroseksualna

4. przemiany są naturalnym elementem rozwoju rodziny oraz czynnikiem zachodzących zmian

• w dyskursie emancypacyjnym

przemiany rodziny rodzą pytania o ich sens i znaczenie dla zachowań oraz działań ludzkich,

poprzez wgląd w rzeczywistość rodzinną i jej interpretację należy rozumieć istotę przemian, aby zdobyć o nich wiedzę i móc wspierać rodzinę

• Rodzina jest kategorią uniwersalną i indywidualną, jest dziełem kultury i społeczeństwa. Między rodziną a systemem społeczno- kulturowym istnieje zależność. Zmiana w jednym systemie powoduję zmianę w drugim. Obiektywnym kryterium znaczenia rodziny jest miejsce w kulturowym systemie wartości.

Przemiany modelu rodziny

- zawarte są w 3 wątkach:

1.społeczeństwa przednowoczesnego (rodzina tradycyjna - w Europie do końca XIX wieku, w Polsce do lat 30 XX w.)

2.nowoczesnego (r. nowoczesna- w Europie koniec XVIII w.-do połowy XX w., w Polsce po II wojnie do końca lat 80)

3.ponowoczesnego (r. ponowoczesna - w Europie od II połowy XX wieku, w Polsce od lat 90)

- kryteria

- mentalność (różnicujące)

- relacje rodzinne (różnicujące)

- pozycja społeczna członków rodziny

- możliwości współdziałania

- hierarchie wartości

- nadawanie znaczeń wartościom (różnicujące)

- kultura wychowawcza (różnicujące)

1. Rodzina tradycyjna - mentalność kolektywistyczna oraz hierarchiczne myślenie o rodzinie i społeczeństwie

2. Rodzina nowoczesna- mentalność indywidualistyczna i równościowe postrzeganie rodziny

3. Rodzina ponowoczesna- pogłębiona mentalność indywidualistyczna i równościowe postrzeganie rodziny (relacje interpersonalne)

4. Rodzina post- ponowoczesna - „rodzina przepuszczalna” - post rodzinna świadomość i równościowe relacje interpersonalne

Wykład nr 7 17.11.2011.

Rodzina - stosunek do intymności i bliskości

1. Rodzina tradycyjna - mentalność kolektywistyczna

- integralny związek z rodziną, podporządkowanie rodzinie

- postrzeganie siebie w kategoriach członka rodziny

- prymat praw grupy, ignorowanie indywidualności

- silne zróżnicowanie ze względu na role rodzinne (i płeć)

- role są ściśle ustalone przez normy grupowe

- członków grupy obowiązuje zawsze działanie na rzecz rodziny

- moralny nakaz poświęcania się dla jej dobra

- odpowiedzialność za rodzinę i stawanie w jej obronie

- wybór wartości zgodnych z tradycją

jako instytucja:

- duża, wielopokoleniowa

- mentalność kolektywistyczna (prymat grupy)

- hierarchiczna struktura władzy

- role zgodne z tradycją i płcią

- więzi formalno- rzeczowe, relacje asymetryczne, dystans między pokoleniami

- brak intymności (brak bliskości psychicznej pomimo bliskości fizycznej)

- cele: walka o przetrwanie, bezpieczeństwo

„szczęście” oznaczało „dobre małżeństwo” (wierność, dzieci)

nie miłość, lecz dobór „odpowiedniego” partnera ( miłość „w przyjaźni”)

„dobra żona” - cierpliwa, uprzejma, miłosierna, posłuszna mężowi

„dobry mąż” - szanować żonę, troszczyć się o rodzinę, sprawować kontrolę, płodzić dzieci

Małżeństwo i dziecko stanowiły układ gospodarczy (charakter zadaniowy).

Dziecko - wartość instrumentalna („ręce do pracy”, „dzieci jako mali dorośli”)

- brak przywiązania do dziecka

- miłość rodzicielska: chronić dziecko przed złem i wyrabiać w nim najlepsze cechy

- w wychowaniu model zależności (posłuszeństwo, religijność, przestrzeganie norm moralnych, szacunek dla starszych, dbałość o porządek)

- „dobry ojciec” - strażnik wartości, autorytet

- „ dobra matka” - dobra gospodyni, opiekunka

- macierzyństwo „misją” kobiety

- wczesne wysyłanie dzieci na służbę lub naukę

WALORY

- trwałość, stabilność (poczucie bezpieczeństwa)

- przejrzystość struktury

- jasno określone reguły

- wyraźne granice

- otwartość na środowisko zewnętrzne

- silna pozycja mężczyzny (odpowiedzialność za rodzinę)

- rodzina skoncentrowana wokół ojca

NIEBEZPIECZEŃSTWA

- instrumentalne traktowanie człowieka (dziecka, kobiety)

Wykład nr 8 01.12.2011.

1. Rodzina nowoczesna (czasy rozwoju przemysłu, miast fabryk)

(mentalność indywidualistyczna)

- człowiek określa się częściej w kategoriach własnego „ja”

- prymat jednostki nad grupą

- stosunki z drugimi osobami oparte są na zasadzie wymiany, współpracy, rywalizacji

- podstawą wzajemnych relacji jest wzajemność interesów i korzyści

- poczucie własnej wartości zależy od osiąganych sukcesów

- jednostka sama podejmuje aktywność i realizuje cele

- cele służą samorealizacji jednostki

- dobro jednostkowe stawiane jest ponad dobro rodzinne

- role mają charakter kontraktu

- jednostka sama odpowiada za siebie

- rodzina nie ponosi odpowiedzialności za swych członków

2. Rodzina nowoczesna - związek przyjacielski

- równościowe postrzeganie rodziny, maleje dystans między pokoleniami

- w relacjach rodzinnych odkrywanie intymności (wzajemne porozumienie, przyjaźń)

- małżeństwo staje się romantycznym związkiem we dwoje

- udana seksualność sposobem wyrażania miłości do współmałżonka

- szczęście rodzinne i osobiste wypływa z dobrego małżeństwa

- autonomia, możliwość samodzielnych wyborów

- egalitaryzm praw i obowiązków - nowa struktura rodziny

- przyjazny i romantyczny stosunek do dziecka (owoc miłości rodziców)

- w rodzinie nowoczesnej dziecko jest elementem prestiżu rodziców - dzieci „dobrej jakości”, wykształcone, zdolne, z osiągnięciami

- w przeciwieństwie do rodziny tradycyjnej dziecko nie musi doznać cierpienia (tam w wychowanie wpisane było cierpienie dziecka), nie ma też ono wartości instrumentalnej (w tradycyjnej dziecko razem z rodzicami stanowiło gospodarczy układ) - np. w Norwegii dzieci muszą doznać jakiś nieprzyjemności- głodu, zimna, choroby- aby się zahartować, są przyzwyczajane do trudnych warunków, np. leki podawane są dopiero przy bardzo wysokiej gorączce, wcześniej organizm musi sam walczyć, w krajach północnych często panuje właśnie taki model zbliżony do tradycyjnego

3. Rodzina nowoczesna - kultura wychowawcza

( the king child with parents)

- cel wychowania: emancypacja (samorozwój, samodzielność, wolność, partnerstwo); wychowanie intencjonalne

- uwaga na dziecku- lepsze warunki życiowe, poświęcanie mu czas, obdarzanie czułością

- „dobra matka” z początku XXw. to dobra gospodyni, kocha swe dzieci i opiekuje się nimi

- „dobra matka” w połowie XXw. odznacza się empatią i zrozumieniem

- przemiany modelu matki - w kierunku pogłębiania wzajemnej intymności oraz podmiotowości dziecka

4. Rodzina nowoczesna- WALORY

- model sprzyjający dziecku- infantocentryczny

- zaspokajał potrzebę bezpieczeństwa i miłości

- dzieci chronione przed światem dorosłych

- dziecko - wymiar romantyczny (owoc miłości)

- tworzył jasno określone granice zewnętrzne

- redukował stres

- rozwijał podmiotowość oraz więzi osobowe w rodzinie

Wykład nr 9 08.12.2011.

1. Rodzina nowoczesna - kultura wychowawcza (zagrożenia)

- przesadna racjonalizacja dziecka (w kategoriach ekonomicznych „kosztów i korzyści” medycznych)

- z jednej strony wzrost intymności a z drugiej spadek wrażliwości na dziecko (ambiwalentne postawy)

- osłabły więzi międzypokoleniowe oraz poczucie rodzinnej tożsamości

- wzrost nieufności młodych do dorosłych

2. Rodzina post-ponowczesna (postprzemysłowa) - prognoza tego co być może jest obecnie

w Europie Zachodniej od lat 60 XX wieku

w Polsce od końca XX wieku i początek XXI

3. Najważniejsze cechy rodziny ponowoczesnej

- wzrost indywidualizmu, autonomii i wolności jednostki

- wolność od zobowiązań, odpowiedzialności, od dziecka

- wzrost odpowiedzialności za siebie („tylko za siebie”)

- wzrost potrzeby samorealizacji

- sens życia - pogłębianie intymności w bliskich relacjach, z równymi mu osobami w intymnych związkach

- wzrost postaw konsumpcyjnych i hedonistycznych

- dyferencjacja norm i wartości w rodzinie

- wypieranie wartości tradycyjnych

- niechęć do wchodzenia w role małżeńskie i rodzicielskie („post- rodzinna świadomość”)

4. Rodzina ponowoczesna (związek partnerski, pogłębianie intymności)

- stosunki na zasadzie uznania, rywalizacji, kontraktu

- podstawą relacji jest: wzajemność interesów, obopólność korzyści, atrakcyjność osobista

- relacje między partnerami mają charakter „czystej relacji” - pojęcie wprowadzone przez A. Giddens'a - cechy tej relacji to zaufanie, autentyczność, satysfakcja, negocjacje, brak stałości)

- dobry związek - negocjacje, zrozumienie, przyjemność

- seks nie służy budowaniu trwałych układów

- oddzielenie seksu od miłości, małżeństwa i prokreacji

- miłość ma charakter kontraktowy

- wymagana tolerancja, kompromis, nieustanna refleksyjność, przymus samodzielnych wyborów

5. Różnorodność modeli rodziny i form alternatywnych

- rodzina monoparentalna z wyboru

- rodzina wielorodzinna (wielokrotnie zrekonstruowana)

- rodzina dwustopniowa (najpierw kohabitacja, później formalizacja gdy pojawia się dziecko)

- rodzina weekendowa („na odległość”)

- rodzina konsensualna (kohabitacja, konkubinat)

- związki typu LAT - jesteśmy razem, ale mieszkamy osobno

typu Dinks - tylko kariera, żadnych dzieci

- życie w samotności z wyboru (pokolenie „Solos”)

- rodzina dwu karier

Wykład nr 10 15.12.2011.

1. Rodzina ponowoczesna - relacje z dzieckiem (the king pair with a child)

- przeciążenie podmiotowością roli rodzicielskiej (efekt: rezygnacja z wychowania własnych dzieci, marginalizacja swojej roli, brak zainteresowania dzieckiem, niechęć do posiadania dziecka)

- rodzina „parentocentryczna” (potrzeby rodziców)

- relacje rodzicielskie zamienia się na relacje partnerskie

- partnerstwo rozumiane opacznie, przedwczesne wymuszanie samodzielności na dziecku w celu redukcji stresu i odpowiedzialności, koleżeńskie relacje mają ułatwić to zadanie („przyspieszenie dzieciństwa”)

- cele wychowania : samodzielność, niezależność, odpowiedzialność, przekaz wartości typowy dla kultury prefiguratywnej

2. Rodzina ponowoczesna - zagrożenia relacji z dzieckiem

- adultyzacja dzieci a infantylizacja rodziców (efekt: zacieranie granic między światem dorosłych a dzieci)

- rezygnacja rodziców z bycia autorytetem

- ignorowanie potrzeb i autonomii dziecka na korzyść potrzeb i autonomii dorosłych (nowe modele rodziny)

- rozluźnienie więzi dzieci z rodzicami („pokolenie dzieci bez rodziców”), dalszy spadek zaufania do dorosłych

- instrumentalizacja oraz „odczarowanie” wzajemnych relacji (treningi, techniki zamiast autentycznej relacji, odarcie relacji z miłości, intymność)

3. Zagrożenia - rodzina ponowoczesna

- nietrwałość rodziny (strach przed trwałym zaangażowaniem i odpowiedzialnością)

- dekonstrukcja wartości rodzinnych (w hierarchii i znaczeniu)

- dekonstrukcja podejścia do wierności małżeńskiej

- kruchość, nietrwałość wzajemnych relacji

- dopasowanie związku do własnej wizji szczęścia (dążenie do „granic rodziny”), dawniej odwrotnie

- nowi rodzice: androgeniczny ojciec - ojciec „matkujący”, bezpłciowy, „tacierzyństwo”, rezygnacja z ojcostwa

- matka „ojcująca”, „ojco- matki”, DDM - Dość Dobra Matka

- napięta relacja między pracą a domem

4. Rodzina post- ponowoczesna (przepuszczalna) - MODEL PROGNOZOWANY

- świat przenika do rodziny i rozpuszcza strukturę rodziny, role, reguły życia, wewnątrzrodzinne granice (przepuszczalność granic rodziny, rodzina elastyczna)

- zacieranie granic między pracą a domem oraz między dorosłością a dzieciństwem

- napięta relacja między pracą a domem

- nacisk na pracę, rozwój, karierę, edukację

- stres, poczucie niepewności

- brak wsparcia społecznego i instytucjonalnego dla rodziny

- typy rodzin: rodzina pracująca („dwu karier”), rozwiedziona, monoparentalna, adopcyjna, zrekonstruowana

- miłość kontraktowa, konsensualna (zastępuje romantyczną)

- odchodzenie od matrocentryzmu w kierunku partnerstwa

- rodzina zaspokaja potrzeby dorosłych (parentocentryczna) a nie dziecka

- pozycja dziecka niekorzystna, zaniedbywane kosztem pracy i rozwoju rodziców

- bardziej pokojowa adolescencja (mniejsza potrzeba separacji ze strony młodych)

- podstawą wychowania jest znajomość technik wychowawczych (eksperci, poradniki)

- ściśle zdefiniowane kompetencje rodziców

- zmiana relacji rodzicielskich na partnerskie (zmniejsza odpowiedzialność i ułatwia stosunki)

- kurczenie się dzieciństwa (zanikanie kultury dziecięcej, zastępowanie przez kulturę tworzoną przez dorosłych dla dzieci), przyśpieszenie dzieciństwa

- adultyzacja dzieci

- zanikanie obszarów normalności

---