ROZDZIAŁ 5

OBRONA

0501. ZASADY OGÓLNE

1. Obrona jest działaniem podstawowym, zamierzonym lub wymuszonym, rodzajem walki polegającym na udaremnieniu lub odparciu uderzeń wojsk przeciwnika, zadaniu mu maksymalnych strat, utrzymaniu zajmowanego rejonu (punktu oporu) oraz stworzeniu warunków do działań zaczepnych.

2. Celem obrony jest uniemożliwienie przeciwnikowi opanowania terenu, rozbicie zgrupowań uderzeniowych i załamania jego natarcia oraz przejęcie inicjatywy. Do celów szczegółowych zaliczamy:

- utrzymanie określonego terenu;

- rozbicie przeciwnika, który włamał się w ugrupowanie obronne;

- zyskanie na czasie;

- umożliwienie kolejnym siłom przegrupowanie się i wykonywanie zwrotu zaczepnego;

- zmuszenia przeciwnika do przyjęcia walki w niedogodnym dla niego terenie.

3. W każdej sytuacji obrona powinna być aktywna, trwała, zdolna do odparcia natarcia powietrzno-lądowych (powietrzno-morskich) zgrupowań uderzeniowych przeciwnika. Spełnienie tych warunków osiąga się przez:

- rozpoznanie przygotowań przeciwnika do natarcia;

- niszczenie wykrytych środków rażenia oraz stanowisk dowodzenia i środków łączności;

- prowadzenie skutecznej walki ze środkami napadu powietrznego, zwalczanie desantów powietrznych, pododdziałów i grup powietrznoszturmowych (desantowoszturmowych), a na kierunkach nadmorskich - desantów morskich;

- wykorzystanie właściwości taktycznych terenu do prowadzenia ognia, organizowania zapór i przeszkód, które ograniczą nacierającemu prowadzenie obserwacji i manewru;

- rozśrodkowanie oraz maskowanie pododdziałów i obiektów;

- sprawne odtwarzanie naruszonego obszaru (rejonu, punktu oporu) obrony i nieprzerwane oddziaływanie ogniem na elementy ugrupowania przeciwnika;

- prowadzenie działań na całą głębokość jego ugrupowania w celu zakłócenia zorganizowanego rozwinięcia zgrupowania uderzeniowego oraz wprowadzenia odwodów;

- udział w kontratakach szczebla nadrzędnego oraz manewrów połączonych z utrzymaniem najważniejszych rejonów i obiektów;

- skuteczną ochronę pododdziałów i punktów logistycznych.

4. Przechodząc do obrony należy dążyć, aby teren ułatwiał zarówno prowadzenie walki ogniowej, ustawianie wszelkich zapór, jak też wykonywanie manewrów. Jednocześnie teren powinien utrudniać przeciwnikowi prowadzenie obserwacji i przemieszczanie jego zgrupowań uderzeniowych. Z zasady większość sił należy przewidywać do pierwszego rzutu. W każdej sytuacji należy posiadać odwód (odwody) gotowe do szybkiej reakcji w dynamicznych sytuacjach. Dużego znaczenia nabiera zarówno wybór przedniej linii obrony, jak też przedsięwzięcie zmierzające do wprowadzenia przeciwnika w błąd co do jej rzeczywistego przebiegu.

5. Głębokość obrony powinna zapewnić potęgowanie przeciwdziałania natarcia wojsk przeciwnika, wzajemną więź taktyczną między elementami ugrupowania bojowego oraz manewr odwodami. Szerokość i głębokość obrony powinna umożliwiać podjęcie skutecznej walki z przeciwnikiem prowadzącym natarcie w wymiarze powietrzno-lądowym.

6. Manewr wykonywany jest w celu stworzenia (zrównoważenia) przewagi w decydującym miejscu i czasie lub uchylenia się od starcia w niekorzystnych dla obrońcy warunkach. Poprzez połączenie ruchu pododdziałów ogólnowojskowych i ognia broniący się powinien dążyć do zadania przeciwnikowi wysokich strat. Aby manewr był skuteczny, musi być prosty w zamiarze oraz przeprowadzony szybko i w miarę możliwości skrycie.

7. Siła ognia to zdolność oddziaływania posiadanymi środkami walki na podchodzącego i rozwijającego się do natarcia przeciwnika. Wyrażać się może liczbą porażonych celów oraz ilością zniszczonych środków opancerzonych przeciwnika.

8. Kontrataki są wyrazem aktywności w działaniach obronnych. Broniący się batalion nie może biernie oczekiwać na nacierającego, lecz w sprzyjających sytuacjach zaskakiwać przeciwnika takimi działaniami, zmuszając go do zmniejszenia tempa natarcia, wcześniejszego wprowadzenia odwodów i w konsekwencji do załamania natarcia. Broniący się batalion (kompania) wykonuje niekiedy kontratak samodzielnie lub bierze udział częścią sił w kontrataku przełożonego.

Kontrataki muszą być zawsze skoordynowane z walką pierwszorzutowych pododdziałów. Powinny być zrealizowane szybko i w taki sposób, aby swym działaniem zaskoczyć przeciwnika. Najkorzystniej jest wykonywać kontratak w skrzydło (skrzydła) i w tyły nacierającego przeciwnika, zwłaszcza w okresie, gdy nacierające oddziały (pododdziały) oraz przemieszczające się z głębi odwody zostały zatrzymane. Siły wykonujące kontratak powinny mieć co najmniej dwukrotną przewagę nad przeciwnikiem na kierunku wejścia do walki. Celem kontrataku może być:

- rozbicie zatrzymanych sił przeciwnika i odzyskanie utraconego terenu;

- rozbicie przeciwnika, odzyskanie rejonu kluczowego i umocnienie opanowanej rubieży w gotowości do odparcia ponownego ataku;

- uderzenie w takie miejsce nacierającego przeciwnika, aby zablokować i zniszczyć jego urządzenia logistyczne.

Wykonanie kontrataku jest nieuzasadnione wtedy, gdy prognozowane straty własne nie zrekompensują osiągniętego sukcesu. Kontrataki są konieczne wówczas, gdy należy odzyskać utracony teren oraz utrzymać rejon kluczowy.

Obrońca powinien wszelkimi sposobami dążyć do przejęcia inicjatywy wszędzie tam, gdzie jest to możliwe.

9. Posiadanie odwodu jest istotnym elementem w reagowaniu zarówno na planowaną, jak i nieoczekiwaną sytuację pola walki. Odwody zapewniają swobodę działania elementom ugrupowania bojowego bez konieczności zmniejszenia ich w trakcie walki. W skład odwodu ogólnowojskowego batalionu (kompanii) powinny wchodzić pododdziały zmechanizowane i pancerne, przeznaczone do:

- wzmocnienia obrony pododdziałów pierwszego rzutu;

- zatrzymanie przeciwnika włamującego się głąb obrony;

- walki z desantami powietrznymi przeciwnika;

- ochrony rejonów tyłowych.

Jeżeli odwód otrzyma zadanie wejścia do walki każdy dowódca powinien dążyć do jego odtworzenia. Odwód lub jego część powinien być przygotowany do działań desantowoszturmowych.

10. Działania obronne mogą być prowadzone jako obrona manewrowa i pozycyjna.

Obrona manewrowa jest oparta na ruchliwości wojsk i ich aktywności oraz na obronie obiektów i rejonów kluczowych, których utrzymanie umożliwi skierowanie ruchu wojsk przeciwnika w pożądanym dla obrońcy kierunku.

Celem jej jest osłabienie i wyhamowanie natarcia przeciwnika, zyskanie czasu dla stworzenia przewagi na wybranym kierunku, zatrzymanie go na dogodnej rubieży terenowej oraz rozbicie jego sił głównych w wyniku zwrotów zaczepnych. Broniący się musi posiadać zdolność do wykonania manewru odwodami. W związku z tym głębokość obrony powinna być większa niż podczas prowadzenia obrony pozycyjnej.

Batalion (kompania) może brać udział w poszczególnych etapach obrony manewrowej, np.: opóźnianie natarcia przeciwnika, zatrzymanie obroną pozycyjną, wykonanie zwrotu zaczepnego (lub udział w nim).

Obrona pozycyjna polega na utrzymaniu terenu, dążeniu do rozbicia nacierających zgrupowań przeciwnika przed przednią linią obrony lub w rejonie pododdziałów pierwszego rzutu. W wypadku wdarcia się przeciwnika w głąb obrony dąży się do zatrzymania, a następnie przez wykonanie kontrataków, do odzyskania utraconego terenu.

11. Batalion (kompania), w zależności od sytuacji taktycznej, przechodzi do obrony w styczności z przeciwnikiem lub bez styczności z przeciwnikiem.

12. W zależności od czasu, jakim dysponuje pododdział na osiągnięcie gotowości do odparcia natarcia przeciwnika rozróżnia się obronę zawczasu i doraźnie przygotowaną.

0502. REJON ODPOWIEDZIALNOŚCI OBRONNEJ I ZADANIA

1. Rejon odpowiedzialności obronnej oddziału składa się z rejonu sił przesłaniania i rejonu obrony. Rejon obrony obejmuje główny rejon obrony i rejon tyłowy (rys. 5-1).

2. Rejon odpowiedzialności obronnej batalionu składa się z rejonu ubezpieczeń bojowych i rejonu obrony. Rejon obrony obejmuje główny rejon obrony i rejon tyłowy.

3. Rejon odpowiedzialności obronnej kompanii składa się z linii ubezpieczeń bezpośrednich i punktu oporu. Punkt oporu kompanii tworzą plutonowe punktu oporu, miejsca rozmieszczenia odwodu oraz punktów logistycznych.

Rys. 5-1. Podział rejonu odpowiedzialności obronnej brygady, batalionu i kompanii.

4. Szerokość rejonu (punktu) zależy od możliwości bojowych, miejsca w ugrupowaniu bojowym, właściwości terenu oraz przewidywanej siły przeciwnika i sposobu jego działania.

Głębokość rejonu (punktu) powinna zapewnić potęgowanie przeciwdziałania nacierającym pododdziałom przeciwnika, ochronę punktów logistycznych, zapewnić swobodę manewru odwodom oraz płynność dowozu i ewakuacji.

5. W pasie przesłaniania związku taktycznego może wykonywać zadania obronne oddział (oddziały) wydzielony w składzie od wzmocnionego batalionu do brygady. W rejonie sił przesłaniania może być organizowana pozycja przednia w sile od kompanii do batalionu. W celu ubezpieczenia pododdziałów od niespodziewanego napadu przeciwnika i utrudnienia mu prowadzenia rozpoznania naziemnego wysyła się z batalionów pierwszego rzutu ubezpieczenie bojowe, zazwyczaj w sile wzmocnionego plutonu.

Jeżeli przed frontem oddziału organizowana jest pozycja przednia, wówczas na jej kierunku nie organizuje się ubezpieczeń bojowych. W każdej sytuacji przed przednią linią obrony wysyła się ubezpieczenie bezpośrednie.

6. Batalion (kompania) prowadzące działanie w rejonie przesłaniania mogą mieć następujące zadanie:

- rozpoznanie zgrupowań przeciwnika i ustalenie kierunku ich uderzenia;

- zmniejszenie tempa natarcia wojsk przeciwnika;

- zyskanie czasu na zorganizowanie obrony lub ześrodkowanie sił do wykonania zwrotu zaczepnego;

- skierowanie uderzenia przeciwnika w rejon kluczowy obrony;

- zamaskowanie przebiegu przedniej linii obrony.

Zadania te wykonywane są obroną na pozycjach (liniach) opóźniania.

7. Ubezpieczenie bezpośrednie organizuje się w celu niedopuszczenia do niespodziewanego uderzenia przeciwnika. Elementy ubezpieczeń bezpośrednich rozmieszcza się na linii ubezpieczeń.

Potrzeba zastosowania ubezpieczeń bezpośrednich uzależniona będzie od zagrożenia, warunków terenowych i stopnia widoczności .

Pododdziały (środki) prowadzące działanie na linii ubezpieczeń bezpośrednich mogą otrzymać następujące zadania:

- rozpoznanie podejścia przeciwnika i kierunku jego działania;

- zwalczanie elementów rozpoznawczych i ubezpieczeń bojowych przeciwnika;

- zmniejszanie tempa natarcia;

- mylenie co do przebiegu przedniej linii obrony;

- uprzedzenie sił głównych o podejściu przeciwnika.

8. Rejon obrony (punkt oporu) jest to teren ograniczony przednią linią obrony, z pozostałych trzech stron liniami rozgraniczenia. W tym terenie prowadzi się decydującą walkę. Usytuowanie rejonu obrony (punktu oporu) powinno zapewnić dobre warunki obserwacji, prowadzenie ognia oraz skrytego manewru, a jednocześnie utrudniać przeciwnikowi obserwację, rozwijanie pododdziałów i prowadzenie natarcia.

9. Przygotowane do obrony okrężnej batalionowe rejony obrony oparte na kompanijnych punktach oporu osłoniętych zaporami inżynieryjnymi, zwłaszcza przeciwpancernymi polami minowymi powiązanymi z przeszkodami naturalnymi tworzą pozycję obrony.

10. Linie ryglowe rozbudowuje się w celu uniemożliwienia nacierającemu przeciwnikowi rozprzestrzeniania się w stronę skrzydeł. Mogą stanowić linie rozwinięcia do kontrataków lub rubieże ogniowe dla odwodów.

11. Batalion będący w odwodzie przygotowuje obronę w głębi ugrupowania bojowego w gotowości do zwalczania włamującego się przeciwnika i utrzymania zajmowanego rejonu lub wykonania kontrataku. W zależności od warunków obrony batalion przygotowuje linie rozwinięcia do kontrataku oraz jedną - dwie rubieże ogniowe i zasadzki do odparcia ataku czołgów przeciwnika ogniem z miejsca. Rubieże ogniowe mogą pokrywać się z liniami rozwinięcia do kontrataków.

12. Kompania będąca w odwodzie przygotowuje obronę w głębi ugrupowania bojowego w gotowości do zwalczania włamującego się przeciwnika. W zależności od warunków obrony kompania przygotowuje jedną - dwie rubieże ogniowe i zasadzki. Rubieże ogniowe mogą pokrywać się z liniami kontrataków przełożonego.

13. Batalion (kompania) broniący rejonu obrony (punktu oporu) może mieć następujące zadania:

- zatrzymanie natarcia przeciwnika przed przednią linią obrony, a w wypadku wdarcia się jego sił w głąb obrony, odzyskanie utraconego terenu poprzez wykonanie kontrataku swoim odwodem;

- zatrzymanie natarcia przeciwnika w głębi obrony i stworzenie warunków do wykonania kontrataku siłami przełożonego.

14. Artyleria we wsparciu ogniowym w obronie może wykonywać następujące zadania taktyczne:

- dezorganizowanie dowodzenia pododdziałami przeciwnika;

- wzbranianie ataku przeciwnika;

- osłona zapór inżynieryjnych i naturalnych przeszkód terenowych;

- osłona skrzydeł i luk pomiędzy pododdziałami;

- wzmocnienie obrony przeciwpancernej pododdziałów pierwszego rzutu;

- zamknięcie wyłomów w obronie;

- wsparcie kontrataku.

Realizacja tych zadań jest uporządkowana, stosownie do stawianych celów, etapów działania wojsk własnych i przeciwnika oraz okresów wsparcia ogniowego.

W zależności od sytuacji taktycznej i sposobu działania przeciwnika, artyleria realizuje w obronie wsparcie ogniowe poprzez wykonywanie zadań w ogniowym odparciu ataku oraz ogniowym wsparciu kontrataku odwodu batalionu. W wypadku nie wykonania kontrataku przez odwód batalionu artyleria wykonuje zadania w okresie ogniowego wsparcia wojsk broniących się w głębi obrony brygady.

15. Z chwilą przejścia pododdziałów przeciwnika do ataku, artyleria wykonuje zadania w ogniowym odparciu ataku, które trwa do czasu zakończenia walki o utrzymanie pierwszej pozycji obrony. W tym okresie wsparcia ogniowego realizowane są następujące zadania:

- wzbranianie ataku pododdziałów pancernych i zmechanizowanych przeciwnika poprzez wykonywanie: ognia ześrodkowanego na pododdziały pierwszego rzutu na linii ataku, ognia zaporowego do atakujących pododdziałów przeciwnika oraz ognia ześrodkowanego i na wprost do celów na przejściach w polach minowych;

- niszczenie broni pancernej przeciwnika ogniem na wprost;

- oślepianie punktów dowodzenia i obserwacji przeciwnika oraz jego pododdziałów na wybranym kierunku i rubieży;

- maskowanie manewru własnych pododdziałów poprzez wykonanie zasłon dymnych amunicją specjalną.

16. W sytuacji wykonywania kontrataku przez odwód batalionu artyleria wykonuje zadania w ogniowym wsparciu kontrataku. W tym okresie realizowane są następujące zadania:

- rażenie siły żywej i środków ogniowych przeciwnika przed frontem i na skrzydłach kontraktującego odwodu;

- niszczenie celów przeciwpancernych;

- obezwładnianie punktów dowodzenia i obserwacyjnych pododdziałów przeciwnika.

17. W przypadku niepomyślnej walki o utrzymanie pierwszej pozycji obrony, przechodzi się do ogniowego wsparcia pododdziałów broniących się w głębi. Celem wsparcia ogniowego w tym okresie będzie zadanie przeciwnikowi strat, wzbranianie rozprzestrzeniania się w głąb obrony brygady i hamowanie tempa ataku, a tym samym stwarzanie warunków do ostatecznego załamania jego natarcia.

18. Do wykonania zadań wsparcia ogniowego wojsk artyleria rozwija się w odpowiednie ugrupowanie bojowe. W tym celu wyznacza się rejony stanowisk ogniowych (główne, zapasowe, tymczasowe), rejony punktów obserwacyjnych i miejsce stanowiska dowodzenia pododdziału artylerii.

19. Główne stanowiska ogniowe pododdziału artylerii w obronie wyznacza się w przedniej części rejonu tyłowego, tak aby zapewnić możliwość najkorzystniejszego zwalczania celów podczas odpierania ataku przeciwnika. Zapasowe stanowiska ogniowe wybiera się w głębi rejonu tyłowego lub na jego skrzydle.

Na tymczasowych stanowiskach ogniowych rozmieszcza się pododdział artylerii do wykonania zadań wsparcia ogniowego pododdziału ogólnowojskowego działającego w pasie przesłaniania (na pozycji przedniej).

20. Pododdziały wojsk inżynieryjnych w obronie wykorzystuje się głównie w celu wsparcia inżynieryjnego kontrmobilności oraz zdolności przetrwania wojsk własnych. Część sił może być wykorzystana do zapewnienia mobilności w czasie wykonywania kontrataków. Tworzenie warunków kontrmobilności polega na: zakładaniu zapór inżynieryjnych i wykonywanie niszczeń. Tworzenie warunków do zapewnienia zdolności przetrwania polega na: przygotowaniu i wykonaniu fortyfikacji polowych oraz realizacji przedsięwzięć w ramach maskowania maskowaniu.

21. Zapory inżynieryjne zakłada (buduje) się z uwzględnieniem przeszkód naturalnych i rażenia ogniowego. Wyznacznikami miejsc budowy zapór inżynieryjnych są: warunki terenowe, sytuacja bojowa, możliwości ich osłony ogniowej oraz obiekty oddziaływania minowego. Zapory minowe zakłada się przed przednim skrajem, w lukach i na skrzydłach oraz w głębi ugrupowania, w takich miejscach, aby przeciwnik nie mógł ich ominąć lub po ich ominięciu znalazł się w terenie dogodnym do rażenia ogniem. W toku obrony oddziały zaporowe lub pododdziały wyposażone w sprzęt do minowania narzutowego stosują pośpieszne sposoby zakładania zapór minowych przed broniącym się batalionem.

22. W przypadku planowania manewru elementami ugrupowania wojsk własnych mogą być ustalane rejony zastrzeżone do budowy zapór minowych. Decyzje o rejonach zastrzeżonych podejmuje dowódca organizujący obronę, kierując się ograniczeniem ich liczby do minimum. Informacje o planowanych i zakładanych zaporach inżynieryjnych oraz ustalonych rejonach zastrzeżonych przekazuje się do wszystkich dowódców prowadzących działania w danym rejonie.

23. Niszczenia obiektów inżynieryjnych wykonuje się głównie w celu utrudnienia ruchu wojskom przeciwnika, w miejscach ograniczających, kanalizujących ruch oraz przewężeniach. Zakres wykonywanych niszczeń (wstępne, przygotowane) określa dowódca prowadzący obronę z uwzględnieniem propozycji oficera wojsk inżynieryjnych. W każdej sytuacji ustala się uprawnienia do wydania rozkazów (komend) w celu wykonania niszczeń (odpalenia ładunków materiałów wybuchowych).

24. Batalion (kompania) organizuje obronę okrężną, a w ramach jej rozbudowy fortyfikacyjnej wojska inżynieryjne wspierają wykonywanie: okopów na środki ogniowe, ukryć dla żołnierzy, sprzętu bojowego i środki materiałowe, rowów łączących i innych obiektów wymagających użycia sprzętu do mechanizacji prac inżynieryjnych. Terminy i zakres wykonywanych prac fortyfikacyjnych ustalają dowódcy broniącego się pododdziału. Określa się kolejność wykonywania obiektów w zależności od dysponowanego czasu na przygotowanie obrony, stopnia zagrożenia oraz własnych możliwości wykonawczych. Większość prac fortyfikacyjnych pododdziały wykonują swoimi siłami.

25. Wsparcie inżynieryjne mobilności obejmuje: przygotowanie i utrzymanie dróg, wykonywanie przejść w zaporach inżynieryjnych i przeszkodach naturalnych oraz urządzanie przepraw przez przeszkody naturalne. Przygotowanie i utrzymanie dróg ma na celu zapewnienie wykonania manewru odwodem na linię kontrataku lub rubież ogniową. Większość dróg w obronie pododdziały utrzymują własnymi siłami, a tylko niekiedy przy wsparciu pododdziałów drogowo-mostowych.

26. Wykonywanie przejść w zaporach inżynieryjnych realizuje się w celu umożliwienia przekraczania własnym pododdziałom rubieży umocnionych zaporami podczas wykonywania kontrataku. Przejścia w zaporach wykonuje się, gdy nie ma możliwości ich obejścia. Do tego zadania angażuje się pododdziały saperów i czołgi z urządzeniami do trałowania i wystrzeliwania ładunków wybuchowych.

27. Pododdziały wojsk obrony przeciwlotniczej w zależności od sytuacji taktycznej będą prowadziły osłonę sił głównych batalionu (kompanii) przechodzących do obrony. Mogą również prowadzić osłonę całością lub częścią sił na pozycji przedniej lub osłaniać elementy ugrupowania batalionu w głębi obrony.

28. Skuteczność osłony przeciwlotniczej wojsk w obronie zapewnia się poprzez właściwą organizację rozpoznania przeciwnika powietrznego i systemu ognia przeciwlotniczego, tworząc zasadzki przeciwlotnicze i pododdziały wędrowne oraz umiejętnie wykorzystując teren i jego właściwości.

29. W sytuacjach szczególnych z pododdziałów przeciwlotniczych mogą być wydzielane środki ogniowe do prowadzenia walki z przeciwnikiem naziemnym (nawodnym).

30. Pododdziały wojsk obrony przeciwlotniczej działając w składzie zgrupowania taktycznego, zapewniają wojskom osłonę przeciwlotniczą na kierunku punktu ciężkości obrony oraz odwodu w czasie wykonywania kontrataku. Będąc w składzie odwodu, skupiają punkt ciężkości na osłonie przeciwlotniczej pododdziałów wykonujących kontrataki lub osłonie zasadniczych elementów ugrupowania bojowego batalionu.

31. W zależności od warunków i sposobu prowadzenia przez batalion (kompanię) obrony, do walki z przeciwnikiem powietrznym dla pododdziału przeciwlotniczego wyznacza się kilka rejonów (kierunków) działań bojowych, a w nich - rejony głównych i zapasowych stanowisk ogniowych.

32. Rejon działań bojowych pododdziałów przeciwlotniczych wyznacza się, uwzględniając przewidywane działanie przeciwnika powietrznego, możliwości bojowych, miejsca w ugrupowania bojowym oraz właściwości terenu.

0503. UGRUPOWANIE I STRUKTURA OBRONY

1. Ugrupowanie obronne jest to uszykowanie oraz rozmieszczenie sił i środków w terenie odpowiednio do celu (koncepcji) obrony.

2. W skład ugrupowania wchodzą elementy podstawowe i dodatkowe. W obronie ugrupowanie batalionu składa się z:

- pierwszego rzutu;

- odwodu ogólnowojskowego;

- pododdziału artylerii;

- elementów rozpoznawczych;

- stanowiska dowodzenia;

- pododdziałów i punktów logistycznych.

Dodatkowo, stosownie do realizowanych zadań i zaistniałej sytuacji bojowej mogą być tworzone inne elementy ugrupowania bojowego takie, jak: odwód przeciwdesantowy, oddział ratunkowo - ewakuacyjny i inne.

3. Kompania ugrupowuje się z reguły w jeden rzut z odwodem. W zależności od terenu plutony mogą rozmieszczać się w punkcie oporu kompanii kątem w tył (przód), występem w prawo (lewo) lub inny sposób, tak aby zapewnić najskuteczniejszy ogień przed frontem i na skrzydłach punktu oporu.

4. W specyficznych środowiskach walki oraz w zależności od sposobu i koncepcji rozegrania walki mogą być organizowane oddziały (grupy) obejścia, grupy szturmowe, grupy torujące i inne.

5. W skład ugrupowania pododdziałów wojsk operacyjnych włącza się pododdziały wojsk obrony terytorialnej, straży granicznej oraz innych sił znajdujących się w rejonie obrony (punkcie oporu).

6. Ugrupowanie powinno stwarzać warunki do wykonania zadania bojowego, zwłaszcza zapewnić efektywne użycie różnych środków walki, wykonanie swobodnego manewru oraz wykorzystanie właściwości terenu. W konsekwencji powinno umożliwić osiągnięcie zakładanego celu obrony.

7. Przyjęte ugrupowanie nadaje odpowiedni do celu walki kształt strukturze obrony, która powinna być dostosowana do potrzeb i możliwości pododdziałów.

8. Strukturę obrony stanowi układ i wzajemne relacje elementów składających się na całość obrony.

9. Batalion (kompania) organizujący obronę w ramach przydzielonego rejonu odpowiedzialności określa: rejon obrony (punkt oporu), rejon ubezpieczeń bojowych (linię ubezpieczeń bezpośrednich), linie ryglowe, rejony stanowisk ogniowych artylerii, rubieże ogniowe i kierunki planowanych kontrataków, strefy zapór i niszczeń, strefy rażenia i pułapek ogniowych, rejony rozmieszczenia odwodów i pododdziałów wspierających oraz elementów rozpoznawczych, rejony rozmieszczenia pododdziałów i punktów logistycznych, stanowiska dowodzenia, rejony zastrzeżone, drogi manewru, dowozu i ewakuacji.

10. Punkty oporu należy rozbudować wzdłuż naturalnych przeszkód terenowych, odpowiednio je maskując.

11. Przednią linię obrony można wyznaczyć na podstawie mapy, a sprecyzować na rekonesansie. Nie musi być ona całkowicie obsadzona ani też utrzymywana.

12. W celu wprowadzenia przeciwnika w błąd, co do przebiegu przedniego skraju obrony i ubezpieczenia pododdziałów od niespodziewanego uderzenia przeciwnika na pododdziały pierwszego rzutu może być przygotowany rejon ubezpieczeń bojowych. Nie powinien odróżniać się od innych punktów oporu.

13. Punkty oporu w głębi obrony należy rozbudować tam, gdzie istnieje możliwość zatrzymania włamującego się przeciwnika lub teren stwarza możliwość rozbicia go.

14. Linie ryglowe rozbudowane ukośnie do kierunków natarcia wojsk przeciwnika kanalizują ich ruch i mogą jednocześnie stanowić linie rozwinięcia do kontrataków lub rubieże ogniowe dla odwodów. Z reguły określają one również teren planowanego rażenia lub pułapki ogniowej.

15. Położenie rejonów stanowisk ogniowych artylerii i rejonów rozmieszczenia pozostałych pododdziałów wzmocnienia i wsparcia uzależnione jest od ich możliwości i zamiaru użycia.

16. Rejony rozmieszczenia pododdziałów i punkty logistycznych oraz stanowiska dowodzenia nie powinny znajdować się na prawdopodobnym kierunku uderzenia przeciwnika.

17. Tworząc strukturę obrony w maksymalnym stopniu powinny zostać wykorzystane obiekty i urządzenia znajdujące się w terenie działania.

0504. PROWADZENIE OBRONY

1. Sposób prowadzenia obrony zależy od jej celu, rodzaju i warunków obrony.

2. W obronie wyróżniamy: działania ubezpieczeń bojowych i bezpośrednich, rozstrzygającą walkę obronną obejmującą: walkę o utrzymanie przedniego skraju obrony i walkę w głębi.

3. Straty zadanie przeciwnikowi znacznie wzrosną, jeżeli prowadzona jest walka ubezpieczeń bojowych i bezpośrednich wykorzystujących teren, dyżurnych czołgów, bojowych wozów piechoty i innych środków ogniowych z zapasowych lub tymczasowych stanowisk ogniowych, które myląc przeciwnika co do rozbudowy przedniego skraju obrony podejmują walkę z siłami przeciwnika prowadzącymi rozpoznanie lub przenikającymi w głąb obrony.

4. Luki w zaporach, jakie zostały pozostawione dla wycofujących się sił przesłaniania i ubezpieczeń, muszą być strzeżone, a po przejściu zamykane.

5. Najważniejszy okres walki obronnej zaczyna się w czasie, gdy przeciwnik podchodzi, atakujące pododdziały razi się wszystkimi środkami ogniowymi, doprowadzając do największego natężenia ognia podczas walki o utrzymanie przedniego skraju obrony.

6. W pierwszej kolejności niszczy się czołgi i wozy bojowe piechoty, a jeżeli przeciwnik naciera w ugrupowaniu pieszym, odcina się piechotę od wozów bojowych i zwalcza ogniem broni strzeleckiej i moździerzy.

7. Jeżeli przeciwnik dokona włamania w głąb obrony, dąży się do zatrzymania go od czoła, uniemożliwiając rozprzestrzenianie się w stronę skrzydeł oraz wzbranianie użycia odwodów podchodzących z głębi. Ogniem wszystkich środków rażenia, manewrem sił z nie atakowanych odcinków, a także działaniem pododdziałów, które znalazły się na tyłach przeciwnika, zadaje się maksymalne straty, dezorganizując jego działanie.

8. Stosownie do rozwoju sytuacji, należy ciągle wzmacniać punkt ciężkości obrony, wykorzystując do tego celu siły z kierunków mniej zagrożonych.

9. Odwód batalionu z zasady nie wykonuje kontrataku samodzielnie. Uczestniczy w kontrataku związku taktycznego (oddziału) lub też kontratakuje wspólnie z odwodem sąsiada w czasie walki o pierwszą pozycję. Odwód kompanii z reguły wykorzystuje się na rubieżach ogniowych wyznaczonych w plutonowych punktach oporu lub w głębi.

10. Precyzując zadania dla pododdziałów kontratakujących, należy określić sposób działania po wykonaniu kontrataku.

11. W wypadku dużej przewagi przeciwnika kontrataku nie wykonuje się, a jego natarcie powinno zostać zatrzymane na rubieżach ogniowych w głębi, aby w ten sposób tworzyć warunki do wykonania zwrotu zaczepnego przez szczebel nadrzędny.

12. Luk pomiędzy rejonami obrony (punktami oporu) nie wolno pozostawić bez osłony i wariantowego działania pododdziałów. Muszą one być obserwowane, osłaniane ogniem lub, zablokowane zaporami. Odpowiedzialność za to musi być jednoznacznie określona.

13. Jeżeli w trakcie walki okaże się, że spoistość obrony kompanii nie może być dłużej utrzymana, to dowódca batalionu powinien wyznaczyć dodatkowe siły wzmacniające, blokujące lub kontratakujące.

14. Decyzja o wycofaniu musi być podejmowana z uwzględnieniem sąsiednich rejonów (punktów oporu) obrony, nową przednią linię obrony ustala ten dowódca, który odpowiada za obronę danego rejonu obrony. Gdy tylko jest to konieczne, nawet w czasie krótkich przerw w walce, pododdziały muszą być przeorganizowane, uzupełnione i wzmocnione. Podjęte muszą być także prace w celu naprawy zniszczeń w punktach oporu, zaporach, drogach przegrupowania i zaopatrywania. Gdy natarcie przeciwnika zostanie odparte, wykorzystane powinny być wszelkie możliwości do odtworzenia pierwotnej sytuacji. Powinno być to skoordynowane ze skrzydłowymi pododdziałami.

15. Decyzję o wycofaniu podejmuje przełożony.

0505. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ

1. Przygotowanie obrony wymaga dużo czasu, dlatego powinno odbywać się w miarę możliwości równolegle na wszystkich szczeblach dowodzenia. Istotne jest więc przekazywanie w jak najkrótszym czasie zadań podwładnym.

2. Ważne jest rozpoznanie przez dowódcę rejonu odpowiedzialności zanim sprecyzuje zamiar i zaplanuje ugrupowanie.

3. Celowe jest nawiązanie bezpośredniego, osobistego kontaktu ze wszystkimi swoimi podwładnymi.

4. W celu zapewnienia dowodzenia, współdziałania, alarmowania oraz sterowania środkami rażenia w obronie wykorzystuje się wszystkie rodzaje środków łączności. Zakres wykorzystania zależy przede wszystkim od zaistniałej sytuacji taktycznej, otrzymanego zadania i decyzji dowódcy. Podstawą będzie radiowa sieć pola walki, zbudowana w oparciu o radiowe środki łączności (zakresu UKF, KF).

5. Podstawowymi sieciami radiowymi w batalionie organizowanymi w czasie prowadzenia obrony są:

- sieć dowodzenia;

- sieć kierowania działaniami i rozpoznania;

- sieć kierowania zabezpieczeniem logistycznym batalionu;

- sieci specjalne (do których można zaliczyć: sieć wsparcia ogniowego, sieć ostrzegania OPL, sieć naprowadzania lotnictwa).

W kompanii w czasie prowadzenia działań obronnych organizuje się tylko sieć dowodzenia.

6. Podczas prowadzenia obrony mogą występować ograniczenia w wykorzystaniu środków łączności:

- zachowanie ciszy radiowej przez wojska nie znajdujące się w styczności z przeciwnikiem;

- w celu maskowania, do czasu rozpoczęcia działań bojowych, głównie wykorzystuje się środki przewodowe oraz doraźnie łączników.

7. Z chwilą rozpoczęcia natarcia przez przeciwnika, łączność środkami radiowymi, radiotelefonicznymi w pododdziałach prowadzących walkę obronną wykorzystuje się bez ograniczeń.

0506. LOGISTYKA

1. Zabezpieczenie logistyczne batalionu (kompanii) w obronie jest organizowane i realizowane w oparciu o własne siły i środki logistyczne i przełożonego oraz o terenowej infrastruktury wojskowej i cywilnej.

2. Wielkość potrzeb materiałowych batalionu (kompanii) wynika ze stanu zapasów środków bojowych i materiałowych w czasie organizowania obrony, przewidywanego ich zużycia i strat w toku działań taktycznych oraz wielkości zapasów jakie powinny posiadać pododdziały pod koniec dnia walki. W każdych warunkach prowadzenia działań obronnych należy dążyć do zgromadzenia i utrzymania pełnych zapasów środków bojowych i materiałowych.

3. Dostarczanie środków bojowych i materiałowych realizowane może być głównie transportem własnym pododdziałów oraz transportem przełożonego. Pododdziały walczą w pierwszym rzucie i głównym punkcie ciężkości, dostarczanie środków bojowych i materiałowych odbywa się przede wszystkim środkami transportu przełożonego, natomiast do pododdziałów będących w odwodzie - własnymi środkami transportu. Jeżeli warunki taktyczne na to pozwalają należy dążyć do dostarczania bezpośrednio do pododdziałów, szczególnie amunicji, z pomijaniem pośrednich punktów zaopatrzenia. W drodze powrotnej, opróżniony transport można wykorzystać do ewakuacji opakowań po amunicji, zbędnego lub niesprawnego uzbrojenia oraz, po uprzednim przystosowaniu, lżej rannych i chorych.

4. Sposób żywienia w czasie organizacji i prowadzenia obrony zależeć będzie od sytuacji taktycznej i każdorazowo powinien być określany przez dowódcę pododdziału. Zaopatrywanie w wodę należy realizować na ogólnych zasadach, jednak każdorazowo powinno się określać jej zdatność. Zabronione jest korzystanie z wody z niesprawdzonych źródeł lub niewiadomego pochodzenia.

5. Dostarczanie amunicji powinno odbywać się zgodnie z potrzebami pododdziałów, nawet kilkakrotne w ciągu doby. Nie należy dopuszczać do znacznego obniżania posiadanych zapasów w pododdziałach, szczególnie pierwszego rzutu. Dowóz amunicji w czasie działań obronnych odbywać się będzie transportem przełożonego, bezpośrednio do pododdziałów lub do wozów bojowych, pomijając pośrednie punktu amunicyjne. Sposób uzupełniania amunicji w pododdziałach, w zależności od sytuacji taktycznej, określają ich dowódcy.

6. Odtwarzanie zapasów materiałów pędnych i smarów w zasadzie realizowane będzie pod koniec doby walki. Uzupełnianie paliwa w wozach bojowych, znajdujących się na pierwszych pozycjach obrony, należy realizować poprzez sukcesywne wycofywanie ich do odwodu, a po zatankowaniu ponownie wprowadzać do walki. W przypadku gdy jest to niemożliwe należy stosować inne metody, w tym dowóz wszelkimi dostępnymi środkami (samochody, wozy techniczne, donoszenie przez obsługi itp.)

7. W realizacji przedsięwzięć zabezpieczenia technicznego stosuje się zasadę odtwarzania w pierwszej kolejności sprawności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego spełniającego zasadniczą rolę w obronie, a także wymagającego najmniejszego nakładu sił i środków remontowych. W czasie odtwarzania zdolności bojowej należy wykonać przysługujące obsługiwania techniczne uzbrojenia i sprzętu wojskowego w pełnym zakresie lub gdy warunki taktyczne nie pozwalają - etapami oraz remonty pierwszego stopnia.

Rozpoznanie techniczne oraz ewakuację techniczną, w ograniczonym zakresie, należy realizować przez batalionowy patrol rozpoznania i pomocy technicznej oraz, działające w rejonie batalionu, grupy ewakuacyjno - remontowe przełożonego. Patrol rozpoznania i pomocy technicznej z zasady zabezpiecza działania batalionu lub jego pierwszego rzutu, a w warunkach szczególnych (punkt ciężkości, trudny teren itp.) przełożony może wydzielić dodatkowe patrole, które zabezpieczą zadania bojowe kompanii. Patrole powinno rozmieszczać się w pobliżu stanowiska dowódcy kompanii, batalionu, jednak nie dalej jak na odległość wzrokową. W batalionie może być organizowana grupa ewakuacyjno - remontowa siłami i środkami remontowymi plutonu remontowego batalionu, wzmocnionego siłami i środkami remontowymi przełożonego.

8. W realizacji przedsięwzięć leczniczo-ewakuacyjnych obowiązuje system leczenia na etapach ewakuacji medycznej z ewakuacją według wskazań lekarskich. W czasie działań obronnych, w zależności od ich intensywności, batalionowy punkt opatrunkowy może się rozwijać do kilku razy na dobę. Pozostałe przedsięwzięcia zabezpieczenia medycznego powinny być realizowane na ogólnych zasadach.

9. W obronie pododdziały i punkty logistyczne zwykle ugrupowują się w dwóch rzutach. W pierwszym rzucie logistycznym mogą działać: wydzielany transport sanitarny z plutonu medycznego oraz patrol rozpoznania i pomocy technicznej wydzielany ze składu plutonu remontowego, działające w pierwszym rzucie batalionu. W drugim rzucie logistycznym działa pluton zaopatrzenia rozwijając batalionowy punkt zaopatrywania, pozostałość plutonu medycznego rozwijając w rejonie odwodu batalionu batalionowy punkt opatrunkowy oraz pozostałe siły i środki plutonu remontowego. W szczególnych przypadkach w obronie pododdziały logistyczne batalionu mogą być zgrupowane w jednym rzucie, wydzielając określone siły i środki techniczne i medyczne do pierwszego rzutu batalionu. Wszystkim pododdziałom i punktom logistycznym wyznacza się główne i zapasowe rejony rozmieszczenia.

W kompanii szef kompanii organizuje kompanijny punkt zaopatrywania oraz kampanijny punkt opatrunkowy.

Konieczność przemieszczania pododdziałów i punktów logistycznych batalionu (kompanii) w toku obrony wynikać może z bezpośredniego zagrożenia ze strony przeciwnika włamującego się w głąb obrony pododdziałów, skutków oddziaływania jego środków rażenia (skażenia, pożary, minowanie nawierzchniowe itp.) oraz uchylenia się przed uderzeniem środków rażenia. Zmiana rejonów rozmieszczenia następuje poprzez przemieszczenie pododdziałów i punktów logistycznych do rejonów zapasowych lub nowych, z zachowaniem ciągłości realizacji przedsięwzięć zabezpieczenia logistycznego na rzecz pododdziałów batalionu. Każda zmiana rejonu rozmieszczenia powinna być poprzedzona jego rozpoznaniem.

10. Rozmieszczone w terenie pododdziały i punkty logistyczne powinny być odpowiednio bronione i chronione w celu niedopuszczenia do niespodziewanych napadów przeciwnika oraz zmniejszenia skuteczności jego oddziaływania. Sposób obrony i ochrony, uwzględniając szczególnie warunki terenowe oraz możliwości pododdziałów logistycznych określają ich dowódcy. W przypadku szczególnego zagrożenia oddziaływaniem przeciwnika do wzmocnienia obrony i ochrony dowódca batalionu może przydzielić dodatkowe siły i środki.

11. W celu zapewnienia ciągłości dostaw oraz ewakuacji materiałowej, technicznej i medycznej wyznacza się drogi dowozu i ewakuacji, przebiegające od rejonów rozmieszczenia pododdziałów i punktów logistycznych drugiego rzutu logistycznego batalionu do punktów logistycznych kompanii pierwszego rzutu batalionu oraz do stanowisk pododdziałów artylerii wsparcia. Drogę rokadową natomiast wyznacza się i utrzymuje na linii rozmieszczenia punktów logistycznych kompanii oraz stanowisk pododdziałów artylerii wsparcia.

11

RDTWZiP batalion-kompania

5-5

---