Banki

1. Uwagi ogólne

• Podstawa prawna - Ustawa z 31. I. 1989r. Prawo bankowe i Ustawa z 31. I. 1989r. o Narodowym Banku Polskim.

• Bank - samodzielna i samofinansująca się jednostka organizacyjna wyposażona w osobowość prawną. [Banki Państwowe nie podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych - otrzymują osobowość prawną z mocy prawa z chwilą ich utworzenia]

• Czynności bankowe:

• Prowadzenie rachunków bankowych.

• Przyjmowanie lokat oszczędnościowych i wkładów terminowych.

• Prowadzenie rozliczeń pieniężnych.

• Udzielanie i zaciąganie kredytów i pożyczek.

• Przyjmowanie i dokonywanie lokat w bankach zagranicznych.

• Udzielanie i przyjmowanie poręczeń i gwarancji bankowych.

• Prowadzenie obsługi pożyczek państwowych.

• Emisja obrót i prowadzenie kont papierów wartościowych.

• Dokonywanie zleconych czynności związanych z emisją papierów wartościowych.

• Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych w skrytkach i sejfach.

• Dokonywanie obrotu wartościami dewizowymi i prowadzenie obsługi finansowej obrotów za granicą.

2. Rodzaje banków i ich ustrój.

• Założenie banku:

• 3 osoby prawne, 10 fizycznych, 1 osoba 1 osoba (SP, bank krajowy, zagraniczny)

• zezwolenie NBP, warunki, aby je otrzymać:

• min. kapitał własny (np. w SA - akcyjny + zapasowy /agio/) - 5 mln. ECU

• odpowiednie pomieszczenia, sejfy, zabezpieczenia

• min. 2 osoby z kierownictwa posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe do kierowania bankiem

• trzyletni plan działalności

• forma prawna: spółka akcyjna, spółdzielnia lub bank państwowy

• Banki państwowe

• Tworzone i likwidowane przez RM w drodze rozporządzenia (określa: nazwę, siedzibę, przedmiot i zakres działalności, środki wydzielone z majątku SP, które stają się majątkiem banku) po zasięgnięciu opinii prezesa NBP.

• Organa banku

• zarząd: Działa kolegialnie w formie uchwał.

• prezes: powoływany przez RN banku. reprezentuje bank i organizuje działalność banku.

• członkowie: powoływani na wniosek prezesa przez RN banku.

• rada nadzorcza banku:

• Sprawuje kontrolę nad działalnością banku

• Zatwierdza bilans, przyjmuje sprawozdania i wydaje zlecenia.

• Może zawieszać w czynnościach członków zarządu.

• Powoływana na okres 3 lat z grona osób o odpowiednich kwalifikacjach. Przewodniczący powoływany i odwoływany przez Prezesa RM, pozostali członkowie przez MF, prezesa NBP i pracowników banku w równej liczbie.

• Banki spółdzielcze

• BS są spółdzielniami więc dziają na podstawie prawa spółdzielczego.

• Tworzone za zgodą prezesa NBP, w porozumieniu z ministrem finansów.

• Banki w formie S.A.

• Działają zgodnie z przepisami prawa bankowego i kodeksu handlowego.

• Tworzone za zgodą prezesa NBP, w porozumieniu z ministrem finansów.

• Może być utworzony przez osoby zagraniczne albo z udziałem kapitału zagranicznego (oparte na przepisach prawa bankowego, a nie ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym).

• Organa banku:

• zgromadzenie wspólników

• zarząd

• rada banku

• powoływana przez zgromadzenie wspólników

• minimum 5 osób

• Powołuje członków zarządu (w tym przewodniczącego po zasięgnięciu opinii Prezesa NBP) <chyba, że statut stanowi inaczej>

• Przekształcenie banków w SA.

• Na wniosek MF po zasięgnięciu opinii prezesa NBP, w drodze rozporządzenia RM.

• Rozporządzenie RM określa w jakim zakresie majątek przekształcanego banku zostanie wniesiony do spółki na pokrycie kapitału akcyjnego, a w jakim nastąpi jego zbycie tworzonej spółce.

• Bank utworzony w formie SA jest sukcesorem banku państwowego (państwowo - spółdzielczego).

• Zrzeszanie się banków.

• Banki mogą zrzeszać się w tzw. banku zrzeszającym, w celu reprezentowania ich wspólnych interesów.

• Prezesi zrzeszonych banków tworzą radę, której przewodniczy prezes banku zrzeszającego.

• Narodowy Bank Polski

• centralny bank państwowy z osobowością prawną

• centralna instytucja kredytowa

• j.w. rozliczeniowa

• wyłączność na emisję znaków pieniężnych

• współudział w kształtowaniu polityki gospodarczej państwa

• Prezes powoływany jest przez Sejm na wniosek Prezydenta RP

• zarząd

3. Działalność ubezpieczeniowa

• Regulowana ustawą z 28 VII 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej + kc odnośnie do umowy ubezpieczenia.

• Działalność w formie

• SA.

• Akcje wyłącznie imienne

• Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

• Staje się osobą prawną z chwilą wpisania do rejestru towarzystw ubezpieczeń wzajemnych.

• Działa na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz statutu sporządzanego w formie aktu notarialnego (statut: nazwa, siedziba towarzystwa, organizację władz nadzorujących i zarządzających, terytorialny zasięg działalności, ewentualną działalność reasekuracyjną, dane co do kapitału zakładowego i zapasowego, zasady co do uzyskiwania i utraty członkostwa, wykorzystywanie nadwyżki bilansowej, warunki uczestnictwa w walnym zgromadzeniu).

• Działalność wymaga zezwolenia MF. + podmiot krajowy, spółki z udziałem kapitału zagranicznego i ubezpieczyciele zagraniczni.

• Małe towarzystwo: (ograniczony zakres działalności ze względu na małą liczbę członków, niewielki terytorialny zasięg i liczbę zawieranych ubezpieczeń), uzyskuje status przez uznanie MF i wpis do rejestru.

• Ubezpieczyciel zagraniczny może prowadzić działalność ubezpieczeniową w PL jedynie za pośrednictwem przedstawiciela mającego siedzibę w PL (głównego przedstawiciela) + wymagania stawiane ubezpieczycielom polskim.

• Ubezpieczyciel może korzystać z usług:

• agenta

• maklera ubezpieczeniowego (brokera)

• brokera reasekuracyjnego

• Powyższe muszą uzyskać pozwolenie MF (może być osoba fizyczna lub prawna)

• Zadanie powyższych: pośredniczenie w zawieraniu umów, ich zawieranie na zlecenie i w imieniu zabezpieczającego, udzielanie przyrzeczenia zawarcia tych umów.

• Powyżsi są w sensie prawnym pełnomocnikami ubezpieczyciela, chyba, że umowa stanowi inaczej.

• Ustawa o działalności ubezpieczeniowej

• Prywatyzacja PZU →SA SP

• Zobowiązanie spółdzielni prowadzących działalność ubezpieczeniową do przekształcenia w SA

• Ubezpieczenia transgraniczne

• Na razie nie można w Polskiej firmy ubezpieczać za granicą - bad.

Działalność gospodarcza z udziałem podmiotów zagranicznych.

1. Uwagi ogólne

• Przedsiębiorstwo międzynarodowe w znaczeniu ekonomicznym: prowadzone przez osoby prawne różnej przynależności państwowej lub przez osoby fizyczne o różnym obywatelstwie.

• Przedsiębiorstwa takie mają z reguły charakter mieszany, występują zazwyczaj jako spółki cywilne lub handlowe, a ich kapitał organ zarządzający i skład osobowy międzynarodowy.

• Ich statut personalny wyznacza prawo państwa, w którym powstają i funkcjonują → są one pochodną prawa państwowego, a nie międzynarodowego [Else przedsiębiorstwo międzynarodowe w sensie prawniczym].

• Przedsiębiorstwami międzynarodowymi w znaczeniu ekonomicznym są przedsiębiorstwa działające na podstawie:

• ustawy z 14.VI.1991r. o spółkach z udziałem zagranicznym,

• ustawy o działalności ubezpieczeniowej,

• prawa bankowego,

• ustawy z 6.VII.1982r. o zasadach prowadzenia na terytorium PL działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne.

2. Spółki działające na podstawie ustawy z dnia 14.VI.1991r.

• Stwarza najszersze prawne przesłanki doprowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne w PL:

• ZOO

• SA z siedzibą w PL

• nabycie udziałów lub akcji w spółkach, które już prowadzą działalność w PL

• Podmiotami zagranicznymi w rozumieniu ustawy są:

• osoby prawne z siedzibą za granicą

• osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą

• spółki osób prawnych i fizycznych nie posiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie właściwych przepisów obcych

• osoby prawne zależne; tj. osoby z siedzibą na terenie PL, które są w ten sposób zależne od podmiotów zagranicznych (mają większość głosów lub gdy większość członków jej zarządu jest jednocześnie członkami zarządu lub pełniącymi funkcje kierownicze podmiotu zagranicznego lub innego podmiotu od niego zależnego)

• zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych → wg ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym danego państwa.

• W PL: uprawnione do tworzenia spółek z udziałem zagranicznym są:

• osoby fizyczne

• osoby prawne

• ułomne osoby prawne

• Nie ma ograniczeń geograficznych, ustrojowych czy politycznych, ale niektóre sfery działalności wymagają zezwolenia (wydaje MPW na wniosek zainteresowanych podmiotów, MPW może odmówić wydania zezwolenia gdy działalność spółki z udziałem kapitału zagranicznego zagrażałaby interesom gospodarczym państwa i obronności państwa oraz ochronie tajemnicy państwowej)

• Wkłady:

• pieniężne - z zagranicy i przeliczone wg. kursu NBP

• aport z zagranicy lub zakupiony w PL, ale za dewizy wymienione w NBP

• dochody uzyskane z akcji lub udziałów w innych spółkach, kwoty uzyskane z ich sprzedaży, itp.

• Spółki z udziałem zagranicznym są opodatkowane jak osoby prawne.

• Ulgi podatkowe nakierowane na:

• zwiększenie exportu towarów i usług,

• import nowoczesnych technologii,

• prowadzenie działalności w rejonach objętym strukturalnym bezrobociem.

ponadto gdy:

• przedsiębiorstwo ma odpowiednio wysoki wkład podmiotów zagranicznych do spółki - ponad 2 mln ECU,

• nabyło udziały lub akcje SP

• Prawo do:

• transferu dochodów bez odrębnego zezwolenia dewizowego z:

• kwot uzyskanych ze sprzedaży lub umorzenia udziałów,

• kwot uzyskanych z likwidacji spółki z tytułu odszkodowania

Odbywa się za pośrednictwem banku dewizowego na podstawie imiennego zaświadczenia wystawionego przez podmiot uprawniony do badania bilansu

• transferu wynagrodzeń dla pracowników spółki będącymi osobami zagranicznymi

Odbywa się za pośrednictwem banku dewizowego na podstawie imiennego zaświadczenia wystawionego przez spółkę

3. Drobna wytwórczość

• Na podstawie ustawy z 6.VII.1988r. o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów gospodarczych.

• Od dnia 12.I.1989r. gdy weszła w życie ustawa z 23.XII.1988r. o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych to:

• Na jej podstawie może odbywać się podejmowanie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne

• Przedsiębiorstwa zagraniczne i z udziałem zagranicznym działające na podstawie ustawy z 6.VII.1982r. mogły przekształcić się w:

• kontynuować działalność aż do wyczerpania się terminu określonego w pozwoleniu na dotychczasowych podstawach prawnych

• przekształcić się w spółki działające na podstawie nowej ustawy

• Przedsiębiorstwa:

• zagraniczne:

• spółka handlowa lub cywilna - udziałowiec - polski lub zagraniczny podmiot gospodarczy.

• z udziałem zagranicznym:

• prawa majątkowe przysługują wyłącznie zagranicznej osobie cywilnej lub prawnej

• działają na podstawie zezwoleń (do 20 lat, w wypadkach uzasadnionych okresem amortyzacji do 40 lat).

• te przedsiębiorstwa, które są SH lub SC opierają swą działalność odpowiednio na kodeksie H lub KC.

• w zakresie zatrudnienia, stosunków pracy, spraw socjalnych oraz ubezpieczeń społecznych stosuje się prawo PL

• both:

• mogą zaciągać kredyty obrotowe i inwestycyjne zaciągać w PL i zagranicznych bankach,

• inne niż w ustawie z 14.VI.1996r. zasady wykorzystania zysku i jego transferu za granicę - art. 27 - 28 ustawy

4. Banki i ubezpieczenia w formie spółki z udziałem zagranicznym

• Oparta na:

• przepisach prawa bankowego

• ustawy o działalności ubezpieczeniowej

• NIE (z wyjątkiem nabywania i obejmowania akcji zakładów ubezpieczonych przez podmioty zagraniczne) oparta na ustawie z 14.VI.1991r. o spółkach z udziałem zagranicznym

5. Przedstawicielstwa

• Podmioty zagraniczne mogą prowadzić działalność także na podstawie rozporządzenia RM z 6.II.1976r. w sprawie warunków, trybu i organów właściwych do wydawania właściwych do wydawania zagranicznym osobom prawnym i fizycznym do tworzenia przedstawicielstw na terytorium PL dla wykonywania działalności gospodarczej.

• Zagraniczna osoba prawna lub fizyczna może samodzielnie lub wspólnie z PL podmiotami gospodarczymi lub instytucjami utworzyć przedstawicielstwo:

• cel: działalność gospodarcza

• handel zagraniczny

• transport

• turystyka

• kultura

Ale NIE

• spedycja

• dystrybucja paczek zagranicznych

• skład konsygnacyjny

• usługi naukowo techniczne

• Przedstawicielstwo może działać jako:

• oddział lub agencja

• biuro informacji lub biuro nadzoru

• Przedstawicielstwo może działać dopiero od uzyskania zezwolenia Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą lub właściwego ministra w porozumieniu z MWGzZ oraz MF

Izby gospodarcze

1. Pojęcie izby gospodarczej - przedmiot działania

• Izba gospodarcza - organizacja samorządu gospodarczego reprezentująca interesy gospodarcze zrzeszonych w nim podmiotów w zakresie ich działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej lub usługowej, w szczególności wobec organów państwowych.

• Przedmiot działania:

• kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki w działalności gospodarczej

• normy rzetelnego postępowania:

• kiedyś - najwyższa staranność dłużnika

• dziś - należyta staranność dłużnika - związana ściśle z normami moralnymi (nakaz sumiennego, moralnego i uczciwego postępowania każdego podmiotu rynkowego) → zaufanie → jakość↑

• powinny:

• przyczyniać się do tworzenia warunków rozwoju życia gospodarczego

• wspierać inicjatywy gospodarcze członków

• popierać rozwój kształcenia zawodowego

• organizować i stwarzać warunki do polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów

• wydawać opinie o istniejących zwyczajach

2. Utworzenie izby gospodarczej

• liczba założycieli:

• minimum 50 - zakres działalności jedno województwo

• minimum 100 - zakres działalności przekraczający województwo

• Uchwalenie przez założycieli statutu:

• postanowienia obligatoryjne:

• nazwa

• siedziba

• terytorialny zasięg

• podstawowe zadania i formy ich realizacji

• prawa i obowiązki członków

• organy izby - zakres uprawnień, procedury wyboru, okres kadencji

• zasady dokonywania zmian statutu, rozwiązania izby, przeznaczenia jej majątku w razie likwidacji

• postanowienia fakultatywne:

• uzyskuje osobowość prawną przez wpis do rejestru izb gospodarczych prowadzonych przez sąd rejonowy

• rejestr izb gospodarczych jest wyposażony w jawność formalną ograniczoną - zainteresowania dostępem muszą wykazać swój interes

3. Charakter prawny izb gospodarczych

• osoba prawna typu korporacyjnego

• substrat istnienia - członkowie (ich prawa i obowiązki w statucie)

• musi posiadać majątek - składki

• reprezentowanie członów na walanym zgromadzeniu

• osoby fizyczne - osobiście

• osoby prawne - mogą przez swoich przedstawicieli

4. Krajowa izba gospodarcza

• Zrzesza izby gospodarcze

• Siedziba Warszawa

• Reprezentuje wspólne interesy gospodarcze

• Zarejestrowana w rejonowym sądzie gospodarczym w Warszawie

Spółdzielnie

1. Zasady ruchu spółdzielczego:

• dobrowolności - nie ma przymusu co do zakładania czy likwidacji spółdzielni, co do przynależności określonej grupy osób

• samorządności - o sprawach spółdzielni decyduje spółdzielnia, poprzez swoje organy. „swoje sprawy bierzmy w swoje ręce”

• wspólnoty członkowskiej - nakazuje jej członkom traktować spółdzielnię jako jej wspólnotę, prawa członkowskie są niezbywalne i nadają się jedynie do osobistego wykonywania

• podnoszenia poziomu kulturalnego członków - podstawowe założenie spółdzielni - zaspokajanie potrzeb członków zarówno gospodarczych jak i innych (kulturalnych)

• demokratycznego kierownictwa - członkowie spółdzielni posiadają równe prawa w zakresie wpływania na sprawy spółdzielni, niezależnie od liczby i wysokości udziałów, daty wstąpienia; „1 człowiek, 1 głos”

• otwartych drzwi - zakaz zamykania dostępu do członkostwa ale nie zakaz jego ograniczania - kryteria

• zmiennego składu osobowego i zmiennego funduszu udziałowego - feel free

• niepodzielności funduszu zasobowego - w przypadku likwidacji spółdzielni zakaz podziału funduszu zasobowego między jej członków - na cele innej organizacji lub cele społeczne

• współpracy między organizacjami spółdzielczymi - założenie, że cały ruch spółdzielczy jest niepodzielny

2. Pojęcie spółdzielni i jej funkcje w obrocie gospodarczym

• Spółdzielnia - dobrowolne, o nieograniczonej liczbie członków i o zmiennym funduszu udziałowym zrzeszeniem powołanym do prowadzenia działalności gospodarczej. Może ona prowadzić działalność społeczną i oświatowo - kulturową na rzecz swoich członków i ich środowiska.

• Jest zrzeszeniem osób nie kapitału! - szczególny rodzaj korporacji.

3. Rodzaje spółdzielni

• kryterium terenowego zakresu działania

• gminne

• okręgowe

• wojewódzkie

• krajowe

• kryterium charakteru przedmiotu działalności

• użytkowników - przedmiot działalności - zaspokajanie potrzeb gospodarczych członków

• handlowe: spożywców, zaopatrzenia, zbytu

• przetwórczo - handlowe: mleczarskie, pszczelarskie, ogrodniczo - warzywne

• oszczędnościowo - pożyczkowe

• mieszkaniowe

• usług społeczno - kulturalnych: wydawnicze, turystyczne

• rzemieślnicze

• pracowników - zatrudniają swych członków w celach zarobkowych na podstawie spółdzielczego stosunku pracy

• produkcyjne

• rolnicze spółdzielnie specjalistyczne

• inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną

• Kryterium rodzaju odpowiedzialności

• z odpowiedzialnością udziałami - odpowiedzialność do wysokości zadeklarowanych udziałów

• z odpowiedzialnością ograniczoną - odpowiedzialność do wysokości zadeklarowanych udziałów + do pewnych określonych w statucie kwot

• z odpowiedzialnością nieograniczoną - odpowiedzialność całym swoim majątkiem

4. Założenie spółdzielni

• Założyciele spółdzielni

• 3 osoby prawne

• 10 osób fizycznych; wyjątek spółdzielnie rolne 5

• mieszanie minimum w sumie 10

• Statut spółdzielni

• potwierdzenie przez założycieli podpisem

• podstawa prawna organizacji

• musi być zgodny z obowiązującym prawem

• powinien określać:

• nazwę: powinna zawierać wyraz „spółdzielnia” lub „spółdzielczy”

• siedzibę spółki

• przedmiot działalności i czas trwania

• wysokość wpisowego

• wysokość i ilość udziałów, którą członek zobowiązany jest zadeklarować, sposób i terminy ich wnoszenia

• prawa i obowiązki członków

• zasady przyjmowania, występowania, wykreślania i wykluczania członków

• zasady podziału nadwyżki bilansowej i pokrywania strat

• Wybór organów spółdzielni

• należy do kompetencji walnego zgromadzenia

• Może być zarząd, RN czy komisja organizacyjna (min 3 osoby)

• Postępowanie rejestrowe i wpis do rejestru

• wystąpienie do sądu rejonowego w którym ma siedzibę z wnioskiem o wpisanie do rejestru spółdzielni i ich związków

• wniosek powinien zawierać:

• dokładne dane potrzebne do wypełnienia rejestru

• dokumenty stanowiące podstawę wpisu

• z chwilą wpisania nabywa zdolność prawną

• spółdzielnia po zarejestrowaniu przejmuje na siebie wszelkie zaciągnięte zobowiązania i nabyte prawa przez założycieli → odpowiada za ich zobowiązania jak za własne; zachowuje jednakże prawo regresu w stosunku do założycieli

• rejestr spółdzielni nie stwarza całkowitej i pełnej wiarygodności danych w nim ujawnionych

5. Członkowie spółdzielni ich obowiązki i prawa

• Członkostwo spółdzielni

• osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych

• odpowiada wymogom zamieszczonym w statucie

• musi być pełnoletnia i nie może być nawet częściowo ubezwłasnowolniona (chyba, że szczególne przepisy - spółdzielnia mieszkaniowa)

• Nabycie członkostwa

• założyciele stają się członkami

• zostaje się przyjętym (złożenie deklaracji na piśmie)

• Prawa i obowiązki członków

• PRAWA majątkowe

• do korzystania ze świadczeń spółdzielni w zakresie statutowym

• prawo do partycypowania w nadwyżce bilansowej

• OBOWIĄZKI majątkowe

• wniesienie wpisowego - specjalna opłata z tytułu przynależności do spółdzielni - składnik funduszu zasobowego

• wniesienie zdeklarowanych w statucie udziałów - składnik funduszu udziałowego; postać pieniężna lub aport; charakter imienny; niezbywalny; niedziedziczony; gwarancja wypłacalności spółdzielni, podstawa zaufania

• wniesienie wkładów - niektóre spółdzielnie; podstawowy element własność spółdzielczej; w stratach spółdzielni członek uczestniczy swoim udziałem a nie wkładem; podlegają zwrotowi w momencie ustania członkostwa lub likwidacji spółdzielni

• świadczenie pracy - niektóre spółdzielnie

• PRAWA korporacyjne - [w niektórych] - normuje ustawa o statut

• czynne i bierne prawo wyborcze

• prawo uczestnictwa głosem w walnym zgromadzeniu

• Ustanie członkostwa

• wystąpienie członka za wypowiedzeniem - forma pisemna; termin i okres wypowiedzenia

• wykluczenie członka ze spółdzielni - przyczyny określa statut; nie da się pogodzić jego obecności z wypełnianiem postanowień statutowych

• wykreślenie z rejestru członków - z przyczyn nie zawinionych przez członków nie wykonali obowiązków statutowych; śmierć

6. Organy spółdzielni

• Walne zgromadzenie (zebranie przedstawicieli) - najwyższy organ

• podejmuje uchwały dotyczące:

• kierunków rozwoju działalności gospodarczej i społeczno - kulturalnej

• zatwierdzanie i rozpatrywanie sprawozdań rady

• uchwał w związku z oceną postulacyjną działalności spółdzielni

• podziału nadwyżki bilansowej lub sposobu pokrycia strat

• zbycie nieruchomości

• łączenie, likwidacja spółdzielni

• zmiany statutu

• zwoływanie:

• zwoływane minimum 1 w roku w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego

• na wniosek 1/10 członków spółdzielni jednak nie mniej niż 3

• w spółdzielniach gdzie WZ zostało zastąpione zebraniem przedstawicieli zarząd zwołuje je na wniosek 1/3 przedstawicieli obejmujących co najmniej 1/5 ogólnej liczby członków spółdzielni

• Rada nadzorcza

• zakres działania:

• kontrola i nadzór działalności spółdzielni

• podejmowanie uchwał: nabycie nieruchomości, zakładu; przystąpienie do innych organizacji;

• zatwierdzanie struktury organizacyjnej spółdzielni

• rozpatrywanie skarg na działalność zarządu

• składanie sprawozdań walnemu zgromadzeniu

• minimum 3 członków wybranych stosownie do postanowień statutu

• Zarząd

• kieruje działalnością spółdzielni i reprezentuje ją na zewnątrz

• kompetencje obejmują podejmowanie decyzji nie zastrzeżonych dla innych organów

• Liczba i skład członków - statut - 1 lub wieloosobowy

• wybierany i odwoływany przez WZ lub RN → odwołanie wymaga pisemnego uzasadnienia

• Zebranie grup członkowskich - tam gdzie WZ zastąpiono zebraniem przedstawicieli

• kompetencje

• wybieranie i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli

• wybieranie i odwoływanie członków rady spółdzielni, jeśli statut tak stanowi

• rozpatrywanie okresowych sprawozdań rady nadzorczej i zarządu

• wyrażanie swojej opinii i wniosków w sprawach spółdzielni

• rozpatrywanie spraw mających być przedmiotem najbliższego zebrania przedstawicieli i wyrażanie w tych sprawach swych wniosków

7. Reprezentacja spółdzielni w obrocie gospodarczym

• reprezentacja łączna - oświadczenie woli za spółdzielnię składają min 2 członków zarządu lub 1 członek zarządu i pełnomocnik

• zarząd spółdzielni reprezentuje na zewnątrz chyba, że w stosunkach cywilno prawnych wtedy rada spółdzielni

• odnosi się do oświadczeń woli w zakresie praw i obowiązków majątkowych i niemajątkowych

• Pełnomocnicy spółdzielni

• nie przewiduje możliwości ustanawiania prokury

• 3 rodzaje pełnomocnictwa

• ogólne: do dokonywania czynności prawnych związanych z prowadzenie bieżącej działalności gospodarczej spółdzielni lub zakładu

• rodzajowe:

• do poszczególnych części

• Ustanowienie pełnomocnictwa wymaga uchwały zarządu

8. Majątek spółdzielni

• Charakter prywatnej własności grupowej

• Przedmiotem własności spółdzielczej są wszelkie dobra majątkowe

• Na majątek spółdzielni składają się:

• fundusz udziałowy - z wpłat udziałów członkowskich, odpisów na udziały członkowskie, podziałów nadwyżki bilansowej, w razie ustana członkostwa lub likwidacji spółdzielni podlega on zwrotowi

• fundusz wkładów - istnieje w niektórych spółdzielniach; w razie ustana członkostwa lub likwidacji spółdzielni podlega on zwrotowi; różni się od udziałowego tym, że nie może być przeznaczony na pokrycie strat spółdzielni

• fundusz zasobowy - ma charakter niepodzielny i bezzwrotny - w razie ustania członkostwa lub likwidacji członek nie ma do tej części praw - jest on przeznaczony na cele spółdzielcze lub społeczne

• Podział nadwyżki bilansowej

• nadwyżka = zysk - podatek

• zasady określa statut, ale:

• podział następuje na podstawie uchwały WZ

• min 5% nadwyżki przeznaczona jest na zwiększenie funduszu zasobowego jeżeli nie osiąga on wysokości wniesionych udziałów obowiązkowych

• Jeżeli członek nie wniósł jeszcze zadeklarowanych udziałów to nadwyżka na ten cel

• Bilans spółdzielni i pokrywanie strat

• rachunkowość według przepisów

• pokrywa się z funduszu zasobowego a gdy on nie wystarcza z funduszu udziałowego a potem z innych - kolejność statut

• zasada - straty bilansowe pokrywamy w tym samym roku w którym zostały wykazane w bilansie - nie dotyczy pierwszego roku

• Odpowiedzialność za zobowiązania

• spółdzielnia odpowiada całym swoim majątkiem

• za zobowiązania spółdzielni nie ponoszą odpowiedzialności jej członkowie

• członkowie odpowiadają względem spółdzielni jedynie do wysokości zadeklarowanych wkładów

9. Przekształcenie i likwidacja spółdzielni

• Łączenie się spółdzielni

• warunki

• uchwała WZ 2/3 głosów

• oznaczenie spółdzielni przejmującej

• data połączenia

• rodzaje

• likwidacja spółdzielni łączących się i powstanie nowej

• inkorporacja - przejęcie jednej spółdzielni przez drugą

• what happenes then:

• członkowie starej stają się członkami nowej

• forsa przechodzi na nową i wlicza się do funduszu udziałowego

• Podział spółdzielni

• uchwała WZ - 2/3 - w wydzielonej części powstaje nowa spółdzielnia

• zarząd nowej ma 14 dni na wniosek o wpis do rejestru

• zarząd starej ma 14 dni na wpisanie do rejestru faktu podziału

• na własność wyłączonej spółdzielni przechodzą z chwilą jej zarejestrowania wynikające podziału składniki majątku oraz prawa i zobowiązania

• za zobowiązania powstałe przed odziałem spółka wyłączona odpowiada solidarnie

• Likwidacja spółdzielni

• likwidatorzy: członkowie zarządu lub osoby wybrane przez WZ, a nawet osoba nie będąca członkiem spółdzielni, a nawet osoba prawna

• obowiązki likwidatora:

• zgłoszenie do rejestracji wniosku o wpisanie otwarcia likwidacji

• powiadomienie banku finansującego o otwarciu likwidacji

• ogłoszenie o otwarciu likwidacji w Monitorze Spółdzielczym

• wezwanie wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności w terminie do 6 miesięcy

• sporządzenie sprawozdania finansowego spółdzielni na dzień otwarcia likwidacji oraz listy zobowiązań spółdzielni

• sporządzenie planu finansowego likwidacji i planu zaspokojenia zobowiązań

• likwidator nie może zawierać nowych transakcji chyba, że jest to konieczne do likwidacji

10. Związki spółdzielcze

• Związek rewizyjny

• może założyć min 10 spółdzielni

• zadania:

• przeprowadzanie lustracji zrzeszonych spółdzielni

• działalność instruktażowa, sondażowa, kulturalno - oświatowa, szkoleniowa i wydawnicza na rzecz zrzeszonych spółdzielni

• reprezentacja zrzeszonych spółdzielni

• inicjowanie i rozwijanie współpracy między spółdzielniami i placówkami naukowo badawczymi

• likwidacja

• zmniejszenie się liczby członków poniżej 10

• uchwała ogólnego zebrania przedstawicieli

• orzeczenie sądowe - naruszanie w sposób rażący prawa lub statutu związku

• Krajowy samorząd spółdzielczy

• Krajowa Rada Spółdzielcza - naczelny organ samorządu spółdzielczego - jest osobą prawną działającą na podstawie ustawy i statutu

• reprezentuje polski ruch spółdzielczy w kraju i za granicą

• współdziała z naczelnymi organami państwowymi w sprawach dotyczących ruchu spółdzielczego

• inicjowanie i opiniowanie statutów prawnych istotnych dla spółdzielni

• badanie i ocena działalności ruchu spółdzielczego → info dla państwa

• organizowanie działalności naukowo - badawczej, szkoleniowej i informacyjnej

• inicjowanie i propagowanie idei spółdzielczego współdziałania

• Kongres Spółdzielczości - organ najwyższy samorządu spółdzielczego

• zwoływany przez KRS co 4 lata

• ocena stanu spółdzielczości w PL, warunków i możliwości jej rozwoju

• uchwala statut KRS

• zasady finansowania KRS

• wybór członków KRS

Papiery wartościowe i ich funkcja w obrocie handlowym

1. Akcje

• Regulacje prawne: kh + przepisy szczególne + statut

• definicja: udziałowy papier wartościowy, za którym stoją prawa majątkowe jak i niemajątkowe.

• wartość nominalna a emisyjna a rynkowa /GPW/

• forma zewn. - nie uregulowana kh, but ... dla bezpieczeństwa obrotu powinny być drukowane przez wytwórnię papierów wartościowych. lub uprawnioną drukarnię

• dokument akcji = płaszcz [właściwy papier wartościowy.] + arkusz dywidendowy

2. Obligacje

• Regulacje prawne: Ustawa o obligacjach 29.07.1995 r. - nie dotyczy obligacji emitowanych przez NBP i inne banki ← tu: Prawo bankowe, Ustawa o NBP

• definicja: papieru wartościowego., w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego, jako obligatariusza, do spełnienia określonego świadczenia (wykupu obligacji; świadczenie może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny)

• Emitentami mogą być:

• podmioty gospodarcze będące osobami prawnymi,

• osoby prawne, które są upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw,

• gminy,

• związki międzygminne,

• miasto stołeczne Warszawa

• Obligacje

• imienne

• na okaziciela

• Obligacja powinna zawierać:

• podstawę prawną emisji,

• emitenta,

• nazwę obligacji + cel emisji,

• wartość nominalną + numer / serię,

• przy imiennej - wierzyciela,

• ewentualny zakaz lub ograniczenie zbywania obligacji imiennej,

• wysokość oprocentowania + warunki wykupu + terminy wypłaty %,

• dodatkowe zobowiązania, gwarancje, zakres, forma zabezpieczeń,

• miejsce + data wystawienia obligacji,

• podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań przez emitenta

• Emisja

• poprzez publiczną subskrypcję

• Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych

• dane o emisji w dwu dziennikach ogólnopolskich

• termin zapisów na obligacje max 3 months

• przydział w ciągu dwóch tygodni

• przez propozycję nabycia do max. 300 osób

• przydział 6 weeks

• emisję uważa się za niedoszłą do skutku, gdy nie sprzedadzą min. 80% → trzeba poinformować zainteresowanych - emisja publiczna - dwa dzienniki, niepubliczna - listy polecone

• emitent musi zawrzeć przed rozpoczęciem emisji umowę z bankiem o reprezentację - ochrona interesów obligatariuszy

• Świadczenia emitenta

• pieniężne - zapłata należności głównej lub odsetek i różnicy między ceną nominalną i emisyjną

• niepieniężne - np. udział obligatariusza w przyszłych zyskach emitenta, możliwość zamiany obligacji na akcje emitenta

• emitent odpowiada całym majątkiem za zobowiązania z tytułu obligacji

• ponadto te wierzytelności mogą być zabezpieczone całkowicie lub częściowo hipoteką, zastawem, gwarancjami NBP, banku o KW min. 10 mln ECU, zabezpieczeniem SP, banku zagranicznego lub międzynarodowej instytutucji finansowej

• Nabywanie, zbywanie i wykup obligacji

• czynności związane ze zbywaniem, wykupem, wypłatą oprocentowania obligacji emitent może powierzyć bankowi

• emitent może nabywać własne obligacje jedynie w celu ich umorzenia

• Przeznaczenie środków z emisji

• nie można ich przeznaczyć na cele inne niż określone w obligacji

• funkcje obligacji:

• funkcja lokacyjno - pożyczkowa - przepływ wolnych środków od tych co mają do tych co potrzebują; stabilny, z góry określony dochód dla właścicieli obligacji; emitent - pożyczka na bardzo długi okres - e.g. government

• funkcja środka płatniczego - za jej pomocą można regulować niektóre należności - podatki, kaucje

• Odmiany obligacji: zamienne [na akcje], opcyjne, listy zastawne, zaświadczenia kasowe, obligacje kasowe banków, akcje założycielskie

• Charakter prawny obligacji

• papier wart, za którym stoi zobowiązanie

• którego źródłem jest wystawienie przez emitenta dokumentu

3. Weksle

• Regulacje prawne: prawo wekslowe

• weksel własny(prosty, sola): trasat → remitent

• weksel trasowany: trasant → trasat (płaci) → remitent

• Definicja: papieru wartościowego stwierdzający wierzytelność pieniężną wystawcy na rzecz posiadacza weksla

• weksel własny(prosty, sola):

• nie ma miejsca przyjęcia, zwrotnego poszukiwania, wyręczenia

• papier wartościowy, który zawiera:

• nazwę „weksel”

• przyrzeczenie bezwarunkowego zapłacenia

• termin i miejsce płatności

• nazwisko osoby, na rzecz której ma być dokonana zapłata

• data, miejsce wystawienia weksla

• podpis wystawcy weksla

• Weksel trasowany (trata, weksel ciągniony)

• trzy podmioty: wystawca [trasant], trasat i remitent

• definicja: polecenie zapłaty sumy wekslowej na rzecz określonej osoby, skierowanym przez wystawcę weksla do innej osoby [trasata], która staje się zobowiązana po przyjęciu zobowiązania [po zakceptowaniu weksla]

• powinien zawierać:

• nazwę „weksel”

• polecenie bezwarunkowe zapłacenia

• nazwisko trasata

• termin i miejsce płatności

• nazwisko remitenta

• data, miejsce wystawienia weksla

• podpis wystawcy weksla

• w wekslu można zastrzec dodatkowe klauzule

• Weksel in blanco

• nie wypełniony całkowicie, nie posiadający wszystkich cech weksla - uzupełnienie o cechy brakujące (np. suma wekslowa) na podstawie dodatkowej umowy między wystawcą weksla a remitentem [porozumienie / deklaracja wekslowa] - wskazuje kiedy i jak weksel może być wypełniony

• z chwilą uzupełnienia weksel in blanco staje się wekslem zwyczajnym

• Wystawienie weksla tworzy zobowiązaniowy stosunek wekslowy, w którym występują:

• dłużnicy:

• wystawca weksla

• trasat [akceptacja]

• poręczyciel [awal]

• indosant [żyrant]

• regresat [osoba, która odpowiada za sumę wekslową w drodze regresu]

• płacący w miejsce trasata lub akceptanta bez umocowania lub z przekroczeniem umocowania

• wierzyciele:

• remitent

• indosatariusz [osoba, która w drodze indosu nabyła weksel]

• wyręczyciel [osoba, która przychodząc z pomocą dłużnikowi wekslowemu wyręcza go (interwencja) i w ten sposób sama staje się wierzycielem wobec dłużnika

• regredient [osoba, która w drodze regresu żąda sumy wekslowej]

• Czynności wekslowe

• Przyjęcie weksla - akcept rodzący zobowiązanie trasata do zapłacenia sumy wekslowej, zaciągnięte przez podpis na wekslu pod wyrazem „przyjmuję [akceptuję]” - trasat staje się głównym dłużnikiem wekslowym

• przyjęcie weksla - bezwarunkowe, ale może być ograniczone do części sumy

• zwrócenie akceptowanego weksla jego posiadaczom / pełnomocnikom czyni przyjęcie ostatecznym i nieodwołalnym (można wcześniej skreślić akcept to avoid ...)

• Poręczenie (awal) - rodzaj poręczenia za dług wekslowy (nie wyłącza jednak możliwości poręczenia na zasadach prawa cywilnego)

• poręczyciel odpowiada w takim samym zakresie jak dłużnik wekslowy

• poręczenie jest ważne nawet, gdy zobowiązanie jest nieważne

• awalista, który zapłacił za weksel, nabywa prawa wynikające z weksla przeciw osobie, za którą poręczył

• awal umieszcza się na przedniej stronie weksla lub na przedłużniku (wystarczy podpis) or on the back (podpis + zwrot „poręczam/gwarantuję”

• awal jest bezwarunkowy, może się ograniczać do części sumy wekslowej

• poręczycielem może być zarówno strona stosunku wekslowego jak i osoba 3cia

• Indos (żyro) - szczególna forma przeniesienia praw z weksla

• indos - pisemne oświadczenie umieszczone na papierze wartościowym na zlecenie (zawiera co najmmniej podpis zbywcy) - oznaczające przeniesienie praw na inną osobę - połączone z wydaniem dokumentu i istnieniem nieprzerwanego ciągu indosów

• uwaga! weksel [poza indosem] może być także nabyty przez przelew, dziedziczenie, zapis itd.

• nabycie weksla w drodze indosu ma charakter pierwotny - na indosatariusza przechodzą wszystkie prawa z weksla

• przez indos można przenieść każdy weksel (także na trasata, wystawcę)

• w formie indosu może być przeniesiona jedynie cała suma wekslowa (częściowy indos jest nieważny)

• Zapłata - polega na wręczeniu przez dłużnika wekslowego posiadaczowi weksla sumy wekslowej + ewentualne inne należności

• zapłata powinna nastąpić w terminie oznaczonym na wekslu

• posiadacz weksla może nie przyjąć zapłaty przed terminem, ale nie może odmówić zapłaty częściowej w terminie

• po zapłaceniu weksla trasat może żądać wydania weksla z pokwitowaniem [także inni dłużnicy wekslowi, którzy zapłacili]

• Protest - urzędowy akt stwierdzający odmowę przyjęcia weksla, bądź jego zapłacenia

• protest sporządza notariusz lub urząd pocztowy

• protest sporządza się na odwrotnej stronie weksla (grzbiecie)

• protest jest formalną przesłanką zwrotnego poszukiwania - czyli regresu

• notyfikacja - instytucja różna od protestu, polega na tym, że posiadacz weksla powinien powiadomić o nieprzyjęciu lub niepłaceniu weksla swojego indosanta i wystawcę weksla, zaś indosant swojego poprzednika i tak kolejno aż do wystawcy; kto nie dokona tego obowiązku odpowiada za szkodę spowodowaną niedbalstwem do wysokości sumy wekslowej; notyfikacja nie jest przesłanką zwrotnego poszukiwania

• Zwrotne poszukiwanie (regres) - prawo przysługujące posiadaczowi weksla do dochodzenia od zwrotnie zobowiązanego [każdego dłużnika wekslowego, będącego poprzednikiem posiadacza weksla] - sumy regresowej

• na sumę regresową składają się:

• nie przyjęta lub nie zapłacona suma wekslowa

• odsetki ustawowe

• koszty protestu, notyfikacji, inne

• prowizja komisowa (1/6 sumy wekslowej)

• dłużnik, przeciwko któremu zostało wykonane poszukiwanie zwrotne może żądać wydania weksla, protestu i pokwitowania rachunku

• odpowiedzialność dłużników wekslowych jest solidarna (nie ma to zastosowania do weksli własnych)

• Wyręczenie - tzw. interwencja wekslowa - polega na zastąpieniu trasata, gdy ten odmówi przyjęcia lub zapłaty lub jego wypłacalność stanie się niepewna

• celem tej instytucji jest zapobieżenie poszukiwaniu zwrotnemu i związanym z nim konsekwencjom

• how to do that? dłużnik wekslowy wskazuje osobę, która przyjmie lub zapłaci weksel w potrzebie; dłużnikiem jest wystawca, indosant, poręczyciel, ale nie akceptant

• osoba, która ma w potrzebie przyjąć/zapłacić weksel - to wyręczyciel (honorant, interwenient)

• Umarzanie weksli

• właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd rejonowy - który wzywa ewentualnego posiadacza weksla utraconego do okazania go sądowi w ciągu 60 dni → jeśli w tym czasie nikt się nie zgłosi, sąd uznaje weksel za umorzony

• Funkcje weksla

• kredytowa - możliwość dokonania transakcji bez natychmiastowej zapłaty gotówką, np. forma kredytu towarowego

• płatnicza - zamiast zapłaty gotówką pokrywamy dług wekslem

• obiegowa - możliwość nieograniczonego przenoszenia praw wekslowych w drodze indosu na inną osobę - dyskonto w bankach, weksle zagraniczne przedmiotem obrotu na giełdach pieniężnych

• gwarancyjna - weksel może stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu

4. Czeki

• regulacja prawna: prawo czekowe

• czek jest podobny do weksla trasowanego - od niego się wywodzi

• papier wartościowy oparty na instytucji przekazu, kreujący zobowiązanie pieniężne wystawcy i innych osób podpisanych na nim

• dokument obiegowy, przeznaczony do funkcji płatniczych, a nie kredytowych

• czek na okaziciela przenosi się przez wręczenie, czek na zlecenie - przez indos, a czek imienny - w formie przelewu (cesji)

• ze wzg. na funkcję płatniczą - czek jest zawsze płatny za okazaniem - w ciągu 10 dni od jego wystawienia

• dokument powinien zawierać:

• nazwę „czek”,

• polecenie bezwarunkowe zapłacenia danej sumy,

• oznaczenie trasata (banku),

• podpis wystawcy,

• miejsce płatności,

• data i miejsce wystawienia czeku

• czek in blanco

• trasatem czeku może być tylko bank

• gdy czek zostanie wystawiony na bank, jednakże bez zachowania wskazanych wymagań - czek bez pokrycia - wystawca ponosi sankcje odszkodowawcze i karne

• bank nigdy nie jest dłużnikiem czekowym → nie jest odpowiedzialny wobec remitenta

• dłużnikiem czekowym jest zawsze wystawca czeku

• wykonanie zwrotnego poszukiwania przez posiadacza czeku wymaga albo protestu czeku, albo oświadczenia banku, że mimo przedstawienia go do zapłaty we właściwym czasie nie został zapłacony

5. Różnice między czekiem a wekslem trasowanym:

• trasatem czeków może być tylko bank → weksle - każda osoba fizyczna / prawna

• czek nie podlega przyjęciu → weksel tras. podlega przyjęciu przez trasata

• czek może być wystawiony także na okaziciela → weksel musi wskazać remitenta

• czek płatny tylko za okazaniem → weksel: za okazaniem, w pewien czas po okazaniu, w pewien czas pod dacie lub dniu oznaczonym

• czek może być odwołany → weksel raz wystawiony nie podlega

• odmienne są terminy przedstawienia czeku i weksla do zapłaty - czek wystawiony i płatny w tym samym kraju - 10 dni

• odmowa zapłaty czeku może być stwierdzona nie tylko protestem, ale i oświadczeniem banku jako trasata

• odmienne terminy do sporządzenia protestu weksla i czeku

• Rodzaje czeków:

• czek gotówkowy - dyspozycja wystawcy czeku, udzielona bankowi do wypłaty gotówki osobie przedstawiającej czek do wykupienia (imienny lub na okaziciela)

• czek rozrachunkowy - dyspozycja wystawcy czeku, udzielona bankowi do obciążenia jego rachunku daną kwotą i uznania tą kwotą rachunku odbiorcy czeku

• przekazowy,

• podróżniczy,

• in blanco

6. Akredytywa dokumentowa

• forma zapłaty za pośrednictwem banku → czynność prawna akredytującego, upoważniająca akredytata (bank) do świadczenia (przez zapłatę) akredytowanemu, a tego ostatniego do przyjęcia zapłaty od akredytata

• to nie jest papierem wartościowym

• funkcja kredytowa i gwarancyjna

• handel zagraniczny

7. Bony prywatyzacyjne

• Papiery wartościowe służące do zapłaty za akcje i udziały nabywane od SP w skomercjalizowanych spółkach SP + nabycie innych tytułów uczestnictwa w instytutucjach finansowych dysponujących tymi akcjami

8. Konosamenty

• podstawa prawna - kodeks morski

• papier wartościowy; dokument towarowy wystawiony przez przewoźnika morskiego lub w jego imieniu agenta lub kapitana statku

• konosament stanowi dowód przyjęcia na statek ładunku w nim oznaczonego w celu przewozu i jest dokumentem legitymującym do rozporządzania tym ładunkiem i do jego odbioru

• jest zbywalny, może być przeniesiony na inną osobę, która nabywa uprawnienia do rozporządzania ładunkiem i do jego odbioru

Papiery wartościowe w ujęciu nauki i obowiązujących przepisów

• papier wartościowy - dokument, który inkorporuje określone w jego treści zbywalne prawo podmiotowe (najczęściej wierzytelność)

• prawo idzie za dokumentem - ten do kogo należy dokument, uchodzi za uprawnionego wprowadzenie papieru wartościowego do obrotu wymaga zgody KPW (organ administracji rządowej - kontrola i nadzór)

1. Rodzaje papierów wartościowych

• Podział ze wzg. na przedmiot uprawnień inkorporacyjnych

• papiery, które opiewają na wierzytelności pieniężne [weksle, czeki, obligacje, losy loteryjne, bony pieniężne]

• papiery zawierające uprawnienia do rozporządzania towarem, który znajduje się pod pieczą wystawcy dokumentu [konosamenty, dowody składowe domów składowych]

• papiery, w których inkorporowane są prawa udziałowe [akcje]

• podział ze wzg. na kryterium obrotu pap.wart. [regulacja prawna obrotu]:

• papiery imienne - imienne wskazanie osoby, której przysługuje prawo; może ona je przenieść tylko w drodze przelewu (cesji) i wydania dokumentu

• papiery na zlecenie - zbycie prawa na podstawie indosu [nieprzerwany ciąg indosów] i wręczenia papieru

• papiery na okaziciela - uprawnionym jest posiadacz - poprzez wydanie

2. Powstanie papieru wartościowego

• teoria kontraktowa - poprzez wystawienie i wręczenie drugiej osobie odpowiedniego dokumentu

• teoria kreacyjna - przez jednostronne poświadczenie woli osoby podpisującej dokument

• teoria emisyjna - z chwilą przekazania innej osobie przez wystawcę

• teoria dobrej wiary - teoria kreacyjna + nabycie dokumentu w dobrej wierze

3. Umorzenie papieru wartościowego

• wykonywanie praw inkorporowanych w pap.wart. uzależnione jest od posiadania dokumentu

• w razie utraty dokumentu - właściciel nie może dysponować prawem - aby zapobiec ujemnym skutkom - możliwość umorzenia - pozbawienia ważności utraconego dokumentu

• umorzenie odbywa się w drodze nieprocesowego postępowania sądowego na wniosek ostatniego prawnego posiadacza dokumentu lub osoby, która w umorzeniu ma interes prawny

• wszynając postępowanie sąd może wydać tymczasowe zakazy dotyczące realizacji praw z danego dokumentu pod rygorem nieważności

• po prawomocnym umorzeniu - wystawca musi wydać nowy dokument

• niektóre pap.wart. nie podlegają umorzeniu [losy loteryjne]

4. Podstawy prawne

• kodeks cywilny

• Prawo o publicznym obrocie pap.wart. i funduszach powierniczych

• Prawo wekslowe

• Prawo czekowe

• Ustaw o obligacjach

• kodeks handlowy

• kodeks morski

• Prawo bankowe

• Rodzaje znaków

• znaki legitymacyjne - jedynie stwierdzają obowiązek świadczenia; uproszczone środki dowodowe, które nie mają postaci dokumentu [kwity bagażowe, nr w szatni]

• znaki wartościowe - nie mają formy dokumentu, ale inkorporują wyrażone w nich prawa [znaki opłaty skarbowej, sądowej, znaczki pocztowe]

• papiery legitymacyjne - postać dokumentu, nie inkorporują żadnych praw [bilet tramwajowy, teatralny]

Działalność ubezpieczeniowa

• Regulowana ustawą z 28 VII 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej + kc odnośnie do umowy ubezpieczenia.

• Działalność w formie

• SA.

• Akcje wyłącznie imienne (od 12/93 możliwość emisji akcji na okaziciela)

• lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

• Staje się osobą prawną z chwilą wpisania do rejestru towarzystw ubezpieczeń wzajemnych.

• Działa na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz statutu sporządzanego w formie aktu notarialnego (statut: nazwa, siedziba towarzystwa, organizację władz nadzorujących i zarządzających, terytorialny zasięg działalności, ewentualną działalność reasekuracyjną, dane co do kapitału zakładowego i zapasowego, zasady co do uzyskiwania i utraty członkostwa, wykorzystywanie nadwyżki bilansowej, warunki uczestnictwa w walnym zgromadzeniu).

• Działalność wymaga zezwolenia MF + podmiot krajowy, spółki z udziałem kapitału zagranicznego i ubezpieczyciele zagraniczni.

• Małe towarzystwo: (ograniczony zakres działalności ze względu na małą liczbę członków, niewielki terytorialny zasięg i liczbę zawieranych ubezpieczeń), uzyskuje status przez uznanie MF i wpis do rejestru.

• Ubezpieczyciel zagraniczny może prowadzić działalność ubezpieczeniową w PL jedynie za pośrednictwem przedstawiciela mającego siedzibę w PL (głównego przedstawiciela) + wymagania stawiane ubezpieczycielom polskim.

• Ubezpieczyciel może korzystać z usług:

• agenta

• maklera ubezpieczeniowego (brokera)

• brokera reasekuracyjnego

• Powyższe muszą uzyskać pozwolenie MF (może być osoba fizyczna lub prawna)

• Zadanie powyższych: pośredniczenie w zawieraniu umów, ich zawieranie na zlecenie i w imieniu zabezpieczającego, udzielanie przyrzeczenia zawarcia tych umów.

• Powyżsi są w sensie prawnym pełnomocnikami ubezpieczyciela, chyba, że umowa stanowi inaczej.

• Ustawa o działalności ubezpieczeniowej

• Prywatyzacja PZU →SA SP

• Zobowiązanie spółdzielni prowadzących działalność ubezpieczeniową do przekształcenia w SA

• Ubezpieczenia transgraniczne

• Na razie nie można w polskiej firmy/osoby fizyczne ubezpieczać za granicą - bad.

Stosunek zobowiązaniowy w obrocie handlowym

1. Charakterystyka ogólna

• Obrót handlowy (gospodarczy) odbywa się na podstawie różnych stosunków zobowiązaniowych, których źródłem są:

• głównie umowa

• inne zdarzenia:

• jednostronne czynności prawne

• decyzje upoważnionych organów państwowych

• bezpodstawne wzbogacenie i nienależne świadczenie

• ustawa

2. Leasing

• Narodziny w USA - 1952 - dobra inwestycyjne i konsumpcyjne

• Europa - lata 60

• Wspiera postęp techniczny

• Zalety:

• ↑ płynności finansowej - wsparcie długiem

• poprawa zdolność kredytową

• stabilizacja warunków działania przedsiębiorstwa

• umożliwia elastyczne dostosowanie opłat

• Regulacja prawna

• zasada swobody umów

• włączenie do umowy leasingowej ogólnych warunków i wzorów umów

• Rodzaje leasingu

• bezpośredni - leasingodawca producentem; pośredni - transakcja 3 stronna - leasingodawca kupuje od producenta by przekazać do korzystania

• finansowy - długi okres czasu; operacyjny

• czysty; pełny - wraz z utrzymaniem

• zwrotny „sales back”

• Prawny charakter leasingu

• podobny do umowy najmu, dzierżawy, umowy kredytowej

• ograniczony jest tylko do rzeczy

• umowa

• nienazwana

• konsensualna

• odpłatna

• podejmowana w zakresie działalności przedsiębiorstwa

• przedmiotem mogą być rzeczy ruchome i nieruchomości

• oddanie w używanie za opłatą

3. Franchising

• Metoda rozszerzania rynków zbytu

• Franchisingodawca:

• organizuje sieć placówek sprzedaży i usług

• udostępnienie franchisigobiorcy prawa do znaku towarowego

• przekazanie know - how

• modernizacja metod produkcji, handlu, usług

• wdrażanie innowacji

• szkolenie personelu

• Franchisingobiorca

• prowadzi działalność

• wprowadza w życie wiedzę technologiczną i organizacyjną

• dba o jakość świadczonych usług i identyczność towaru

• często podpisują umowę o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej

• udzielenie jednorazowej opłaty za pozwolenie, licencję na działalność

• stała opłata od obrotów

• Rodzaje:

• usługowy - Mac

• produkcyjny

• dystrybucyjny - tylko sprzedaż

4. Factoring

• Rodzaj specjalistycznego pośrednictwa handlowego w, którym wyspecjalizowana instytucja finansowa nabywa w drodze cesji od przedsiębiorstw handlowych lub przemysłowych roszczenie o zapłatę należnych im kwot z różnych źródeł.

• Rodzaje:

• otwarty - o przelewie wierzytelności powiadamia się dłużnika

• półotwarty - dłużnik zawiadamiany jedynie o konieczności dokonania zapłaty na rachunek factora

• tajny - dłużnik nie jest w ogóle powiadamiany

• Factoring właściwy - factor przejmuje wszelkie wierzytelności dłużnika i zostaje obarczony ryzykiem wypłacalności else niewłaściwy

Zabezpieczenia

1. Zabezpieczenia osobiste

• weksel własny in blanco

• poręczenie wekslowe aval

• poręczenie według prawa cywilnego

• gwarancja bankowa

• przelew wierzytelności

• przystąpienie do długu kredytowego

• pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem bankowym

2. Zabezpieczenia rzeczowe

• zastaw ogólny

• bankowy zastaw rejestrowy

• zastaw na prawach

• przewłaszczenie na zabezpieczenie

• kaucja

• blokada środków na rachunku bankowym

• hipoteka

• kupieckie prawo zatrzymania

| Copyright by Piotr `Cashi' Wróbel & Dariusz `Darth' Zaremba | University of Gdańsk Business Administration faculty of Business Economics group 314 |

- 1 -

---