Jak wygrać wybory samorządowe

1. Finansowanie wyborów i kampanii wyborczej. 

1. Komitety wyborcze partii politycznych oraz komitety wyborcze organizacji społecznych oraz komitety wyborcze wyborców.

 Wszystkie zobowiązania, wynikające z prowadzenia kampanii wyborczej mogą być realizowane jedynie z rachunku bankowego Komitetu Wyborczego.

1. Środki finansowe na pokrycie kosztów kampanii wyborczej mogą pochodzić jedynie:

1. z wpłat od osób fizycznych, tj. członków i sympatyków danego komitetu, posiadających polskie obywatelstwo. Jeśli wpłaty dokona osoba posiadająca polskie obywatelstwo, a na stałe mieszkająca zagranicą, wówczas dla uwiarygodnienia zgodności wpłaty z prawem należy żądać od tej osoby kserokopii polskiego paszportu i karty stałego pobytu,

2. z kredytów bankowych. Poręczenia kredytów dla komitetu wyborczego wyborców i komitetu wyborczego organizacji społecznych i stowarzyszeń, mogą dokonywać tylko osoby fizyczne, posiadające polskie obywatelstwo do wysokości 15 - krotnego najniższego wynagrodzenia za pracę, z wyjątkiem członków komitetu wyborczego, którzy mogą poręczać kredyty dla partii do wysokości nieograniczonej.

3. świadczenia w naturze osób fizycznych swoją pracą, np. wyklejanie plakatów, dystrybucja ulotek itp. Zabronione jest nieodpłatne używanie dla celów kampanii wyborczej, nawet drobnego i własnego sprzętu technicznego, np. samochód, komputer, drukarka itp.,

2. Na kampanię wyborczą jedna osoba może wpłacić kwotę w wysokości do 15-krotnego najniższego wynagrodzenia (w 2006 r. - najwyżej 13.486,50 złotych). Na komitet wyborczy środki można wpłacać jedynie przelewem bankowym, czekiem lub kartą płatniczą, bez względu na wysokość wpłaty

3. Środki finansowe wpłacone na komitet wyborczy niezgodnie z wymogami ordynacji wyborczej, powinny być w ciągu 30-tu dni od daty ich wpływu, zwrócone osobom wpłacającym, a w przypadku braku takiej możliwości (np. wpłata dokonana przez fikcyjną osobę), po rozliczeniu kampanii wyborczej powinny być przekazywane na rzecz Skarbu Państwa, za pośrednictwem właściwego Urzędu Skarbowego. Jeśli wpłata na komitet wyborczy dokonana jest właściwie (przelewem, kartą płatniczą lub czekiem), zaś łączna suma wpłat od tej osoby w ciągu roku przekracza dopuszczalną prawem sumę ( w 2006 roku - 13.486,50 zł.), wówczas zwrotowi podlega jedynie różnica pomiędzy wpłaconą, a dopuszczalną kwotą. 

1. Komitety wyborcze prowadzą rachunkowość na zasadach określonych w drodze rozporządzenia ministra finansów, z wyjątkiem komitetów wyborczych, które zostały utworzone wyłącznie dla zgłoszenia kandydatów na radnych gmin do 20 tysięcy mieszkańców. Tego rodzaju komitety wyborcze prowadzą rachunkowość uproszczoną, której zasady również określi minister finansów.

2. Zasady wydatkowania środków finansowych na kampanię wyborczą do samorządu terytorialnego oraz zasady prowadzenia dokumentacji księgowo-finansowej tej kampanii są takie same jak w przypadku kampanii wyborczej do Sejmu RP i do Senatu RP.

3. Ordynacja wyborcza do ogniw samorządu terytorialnego określa limity wydatków na kampanię wyborczą. Ich wysokość uzależniona jest od liczby mieszkańców i od liczby radnych danej gminy.

• w wyborach do rad gmin do 20 tysięcy mieszkańców wydatki komitetu wyborczego  nie mogą przekroczyć 750 złotych na jeden mandat,

• w wyborach do rad gmin powyżej 20 tysięcy mieszkańców oraz do Rady M. ST. Warszawy - wydatki komitetu wyborczego nie mogą przekroczyć kwoty 1.000 złotych na jeden mandat,

• w wyborach do rad powiatów, bez względu na ich liczebność, wydatki nie mogą przekroczyć kwoty 2.000 złotych na jeden mandat,

• w wyborach do rad miast na prawach powiatu, bez względu na ich liczebność, wydatki nie mogą przekroczyć kwoty 3.000 złotych na jeden mandat,

• w wyborach do sejmików województw, bez względu na ich liczebność, wydatki komitetu wyborczego nie mogą przekroczyć kwoty 5.000 złotych na jeden mandat,

• w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w gminach do 500 tysięcy mieszkańców, wydatki komitetu wyborczego nie mogą przekroczyć kwoty będącej iloczynem liczby mieszkańców danej gminy/miasta, mnożonej przez 50 groszy,

• w wyborach burmistrzów i prezydentów miast powyżej 500 tysięcy mieszkańców wydatki komitetu wyborczego nie mogą przekroczyć na kwoty będącej sumą:

• iloczynu liczby 500.000 x 50 groszy

• iloczynu nadwyżki liczby mieszkańców ponad 500 tysięcy x 25 groszy.

Np. jeśli liczba mieszkańców gminy wynosi 750 tysięcy osób, to limit wydatków komitetu wyborczego obliczamy następująco: 

1. W planowaniu budżetu kampanii wyborczej i w wyliczaniu limitów wydatków na kampanię dla poszczególnych komitetów wyborczych, oprócz środków finansowych, należy brać pod uwagę niewielkie świadczenia w naturze na rzecz komitetu wyborczego, np. bezpłatne świadczenie pracy, użyczenie sprzętu, samochodu itp. Wartość tych świadczeń należy określić wg średnich rynkowych cen zakupu towarów, pomniejszyć o stopień zużycia (amortyzacji), a świadczenia pracy - wg średnich wynagrodzeń za daną pracę w danym regionie. Następnie wartości te należy uwzględnić w sprawozdaniu finansowym komitetu wyborczego. 

1. Ordynacja wyborcza zabrania przekazywania środków jednego komitetu wyborczego na rzecz innego komitetu. 

1. Pełnomocnicy Finansowi Komitetów Wyborczych. 

1. Za gospodarkę finansową wszystkich komitetów wyborczych odpowiadają ich pełnomocnicy finansowi. 

1. Pełnomocnika finansowego Komitetu Wyborczego powołuje, w drodze uchwały, Komitet Wyborczy, uzyskując jego pisemną zgodę. Uchwała o powołaniu pełnomocnika finansowego, obok jego imion i nazwiska, powinna zawierać datę i miejsce urodzenia, dokładny adres zamieszkania oraz numer ewidencyjny PESEL.

2. Funkcję Pełnomocnika Wyborczego Komitetu Wyborczego może pełnić osoba pełnoletnia, mająca zdolność do czynności prawnych, która nie jest funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 115 § 13 Kodeksu karnego, a także, jeśli jest pełnomocnikiem wyborczym komitetu wyborczego.

   Zgodnie z powyższym przepisem funkcjonariuszami publicznymi są : Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, poseł, senator, radny, poseł do Parlamentu Europejskiego, sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy, osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie funkcje usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym jest upoważniona do wydawania decyzji administracyjnych, osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej, funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego, albo funkcjonariusz Służby Więziennej, osoba pełniąca czynną służbę wojskową. 

Ponadto, osoby kandydujące na funkcje pełnomocników finansowych komitetów wyborczych powinny posiadać ogólną doświadczenie i wiedzę o zarządzaniu finansami, jak też znać podstawy rachunkowości i księgowości. Cechować ich powinno zdyscyplinowanie oraz odpowiedzialność i systematyczność w wykonywaniu obowiązków. 

W komitetach wyborczych, które zamierzają zgłaszać jedynie kandydatów na radnych gmin do 20 tysięcy mieszkańców, pełnomocnik wyborczy pełni również funkcję pełnomocnika finansowego tego komitetu wyborczego. 

1. Pełnomocnicy finansowi komitetów wyborczych mogą równocześnie kandydować na radnych wszystkich szczebli oraz na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

2. Można być pełnomocnikiem finansowym tylko jednego komitetu wyborczego.

3. Pełnomocnik Finansowy Komitetu Wyborczego może udzielać dalszych pełnomocnictw osobom, którzy, jako pełnomocnicy finansowi lokalnych sztabów wyborczych, działać będą tylko w ramach udzielonego pełnomocnictwa szczególnego, tzn. zaciągać zobowiązania w imieniu tego Komitetu Wyborczego na prowadzenie kampanii wybzej w określonych okręgach wyborczych.

4. Pełnomocnicy finansowi komitetów wyborczych oraz inne osoby, pracujące na rzecz kampanii wyborczej danego komitetu mogą za swoją pracę otrzymywać wynagrodzenie. Jeśli zaś obowiązki swoje wypełniają honorowo, ich pracę należy wycenić wg średniego w danym regionie poziomu prac analogicznych, a następnie uwzględnić w kosztach kampanii wyborczej i w sprawozdaniu finansowym komitetu z wyborów.

1. Zasady obiegu dokumentów księgowo-finansowych, związanych z prowadzeniem kampanii wyborczej.

         Komitety wyborcze wyborców oraz komitety wyborcze organizacji spolecznych i stowarzyszeń, mogą gromadzić środki finansowe na kampanię wyborczą tylko na specjalnie w tym celu utworzonym rachunku bankowym i dopiero po przyjęciu przez Państwową KomisjęWyborczą uchwaly lub przez KomisarzaWyborczego postanowienia, o przyjęciu informacji o utworzeniu komitetu wyborczego.  Dokumentami księgowo-finansowymi kampanii wyborczej są:

• zlecenia i zamówienia oraz inne umowy cywilno-prawne, podpisane przez upełnomocnionych przedstawicieli komitetu wyborczego (wzory w załączeniu),

• faktury VAT, rachunki, paragony fiskalne za dokonane na potrzeby kampanii wyborczej zakupy towarów lub usług,

• zaświadczenie: KW, KP, będące dowodami wypłaty zaliczek bądź ostatecznych płatności gotówką,                  

• protokoły potwierdzenia wykonania i odbioru zakupu towarów, bądź wykonania usługi na potrzeby kampanii wyborczej (wzór w załączeniu),

• wyciągi z rachunku bankowego komitetu wyborczego,

• raporty kasowe, sporządzane co siedem (czternaście dni, miesiąc) z przepływów gotówkowych Komitetu Wyborczego,

• protokoły z wykazem i wyceną świadczeń w naturze, wykorzystanych w trakcie kampanii wyborczej (wzór w załączeniu),

• egzemplarze wydrukowanych na potrzeby kampanii wyborczej materiałów reklamowych (plakaty, ulotki, broszury, reklamy prasowe), dokumentacja fotograficzna wielkoformatowej kampanii reklamowej (billboardy, banery, inne nośniki), płyty CD i DVD z reklamami i programami audio i wideo), wydruki z portali internetowych.

     Wszystkie dokumenty finansowe z kampanii wyborczej powinny mieć postać oryginałów i w takiej formie dostarczać je należy, jako załączniki do sprawozdania finansowego z wyborów do Państwowej Komisji Wyborczej lub do właściwego Komisarza Wyborczego. Jeśli niektóre faktury/rachunki nie zostały zapłacone do dnia złożenia sprawozdania finansowego komitetu wyborczego z wyborów, wówczas państwowej Komisji Wyborczej lub właściwemu komisarzowi Wyborczemu przekazuje się uwiarygodnione kopie tych dokumentów finansowych.

     Nie wolno przyjmować żadnych dokumentów finansowych, związanych z kampanią wyborczą wystawionych na osoby fizyczne, ani inne podmioty prawne.

   Wszystkie dokumenty finansowe, związane z kampanią wyborczą muszą zawierać nazwę komitetu wyborczego, dokładny adres (z kodem pocztowym) oraz numer NIP. 

2. Zaciąganie zobowiązań w imieniu komitetu wyborczego.

   Podstawą zaciągnięcia zobowiązania materialnego w imieniu komitetu wyborczego może być tylko umowa lub zlecenie, bądź zamówienie, sporządzone w formie pisemnej, podpisane przez osoby do tego uprawnione.

3. Pełnomocnicy finansowi komitetów wyborczych powinni opracować budżety kampanii wyborczej swojego komitetu. W swojej pracy, po stronie przychodów uwzględniają oni:

     - przewidywane wpłaty od osób fizycznych na fundusz wyborczy PSL, z

       przeznaczeniem na kampanię wyborczą na terenie danego województwa/okręgu

       wyborczego,

     - wyliczoną wartość nieodplatnych świadczeń pracy na rzecz kampanii wyborczej. 

Po stronie wydatków należy przewidzieć główne koszty rodzajowe kampanii, takie jak:

• koszty organizacyjne (lokale, materiały biurowe, telefony, drukarki, koszty transportu, wynagrodzenia, organizacja spotkań wyborczych i inne,

• wydatki na działalność promocyjną:  druk materiałów wyborczych, ogłoszenia i reklamy płatne, płatne reklamy w radiu im telewizji, billboardy, banery, gadżety, organizacja konferencji prasowych, produkcja bezpłatnych i płatnych audycji radiowych i telewizyjnych i inne. 

Niezwłocznie po rozpoczęciu kampanii wyborczej pełnomocnicy finansowi komitetów wyborczych sporządzić powinni umowy na nieodpłatne świadczenie pracy. w kampanii wyborczej.    

Należy ściśle przestrzegać zasady, aby wysokość zaciąganych zobowiązań na prowadzenie kampanii wyborczej nie przekraczała wielkości środków, przewidzianych w budżecie kampanii, przeznaczonych na działania, na które zobowiązania są podejmowane. 

4. Każda umowa lub zamówienie, podpisywane w imieniu komitetu wyborczego, oprócz wyczerpującego opisu stron umowy/zlecenia, powinny zawierać:

- dokładny opis przedmiotu umowy/zamówienia,

- termin realizacji usługi/dostawy towaru,

- miejsce dostawy/odbioru towaru,

- cena za usługę/towar oraz warunki płatności,

- wymogi wysokiej jakości i staranności wykonania usługi/towaru oraz

- kary umowne za złe wykonanie, opóźnienia realizacji lub dostawy. 

5. Wszystkie umowy/zlecenia/zamówienia powinny mieć datę zawarcia nie wcześniejszą, niż dzień podjęcia przez Państwową Komisję Wyborczą uchwały o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego i nie późniejszą niż ostatni dzień prowadzenia kampanii wyborczej. Przypominamy, że cisza wyborcza obowiązuje przez 48 godzin przed datą głosowania. 

6. Wszystkie faktury/rachunki/paragony, związane z prowadzeniem kampanii wyborczej, nie mogą mieć daty realizacji usługi/zakupu towaru oraz daty ich wystawienia, wcześniejszej, niż dzień podjęcia przez Państwową Komisję Wyborczą/Komisarza Wyborczego uchwały o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu Komitetu Wyborczego i nie późniejszej niż 7 dni od dnia głosowania. 

7. Odbiór każdego towaru lub wykonanej usługi powinien być potwierdzony protokółem odbioru, poświadczającym zgodność dostawy/wykonania warunkami z umowy/zamówienia. Protokół odbioru jest potwierdzeniem dostawy/wykonania usługi zgodnie z umową/zamówieniem. Podpisują go: upoważniony przedstawiciel komitetu wyborczego oraz przedstawiciel dostawcy towaru/wykonawcy usługi. 

8. Każda faktura/rachunek/paragon kasowy powinny być opisane. Opis powinien informować za co dokument został wystawiony (nazwa towaru/usługi, ilość), jakiego województwa/powiatu/gminy/okręgu wyborczego i kandydata dotyczy, powołanie się na umowę/zlecenie/zamówienie. Opis, powinien być podpisany przez pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego i ostemplowany jego pieczęcią imienną oraz pieczęcią komitetu wyborczego. Opis faktury jest równocześnie podstawą do jej zapłaty.   

9. Pełnomocnicy finansowi komitetów wyborczych powinni sporządzać, po zakończeniu każdego tygodnia raport finansowy, zawierający wykaz transakcji, przeprowadzonych w ramach kampanii wyborczej w danym okresie, raport kasowy z przepływów gotówkowych. Komplet dokumentów powinien zawierać oryginały:

• - opisane faktury/rachunki/paragony,

• - umowy/zlecenia/zamówienia,

• - kwity KW i KP,

• - protokóły odbioru towaru/usługi,

• - po jednym egzemplarzu materiałów wyborczych, reklamy prasowej lub dokumentacji fotograficznej, płyty CD lub DVD, wydruku z portalu internetowego itp.

• W ciągu trzech miesięcy od zakończenia kampanii wyborczej, pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, sporządza projekt sprawozdania finansowego z wyborów do samorządu terytorialnego w 2006 roku i przedkłada go do zatwierdzenia komitetowi wyborczemu, a następnie przekazuje do Państwowej Komisji Wyborczej lub do właściwego Komisarza Wyborczego. Jeśli komitet wyborczy nie wydatkował żadnych środków finansowych na kampanię wyborczą, wówczas pełnomocnik finansowy tego komitetu stwierdza ten fakt w formie stosownego oświadczenia dla PKW lub właściwego Pełnomocnika Wyborczego. 

11. Jeżeli po rozliczeniu kampanii wyborczej na rachunku bankowym pozostaną niewykorzystane środki finansowe, nadwyżka przekazywana jest na rzecz instytucji charytatywnej. Jeśli ta nadwyżka przekracza kwotę 1000 złotych, to pełnomocnik finansowy powiadamia społeczeństwo o przekazaniu jej w ogłoszeniu w dzienniku ogólnopolskim. Wysokość nadwyżki ustala się dopiero po ostatecznym zatwierdzeniu lub odrzuceniu przez Państwową Komisję Wyborczą sprawozdania finansowego komitetu wyborczego z wyborów.

12. Jeśli zaś na rachunku bankowym komitetu wyborczego organizacji społecznej lub komitetu wyborczego wyborców zabraknie środków na pokrycie zaciągniętych zobowiązań, wówczas zobowiązania niezapłacone pokrywają solidarnie wszyscy członkowie komitetu wyborczego z własnych środków.

2. Strategia kampanii wyborczej - metody i środki

1. Planowanie kampanii

2. Metody i techniki zabiegania o głosy wyborców

3. Współpraca z mediami

4. Wizerunek kandydata

5. Etyka w kampanii

Marketing polityczny może być rozumiany jako zespół teorii, metod, technik i praktyk społecznych mających na celu przekonanie obywateli, by udzielili poparcia politykowi, partii lub projektowi politycznemu. Jest jedną z form komunikacji politycznej. Jego istotą jest przekonanie obywateli do swojej koncepcji. "Mamy do czynienia z różnorodną ofertą. Wyborcy, podobnie jak klienci, oczekują podpowiedzi, która z nich jest najlepsza i dlaczego".

Zabiegi marketingowe prowadzone są niemal na co dzień podczas wszelkiego rodzaju programów informacyjnych, debat, szczególnie jednak intensyfikują i precyzują się podczas kampanii wyborczej. Dla zabiegów marketingowych prowadzonych w tym okresie używa się nawet specjalnego określenia - marketing wyborczy. Celem staje się wówczas spopularyzowanie kandydatów i programu politycznego partii, doprowadzenie do uzyskania przez kandydatów jak najwięcej głosów, a w konsekwencji - wygranie wyborów lub osiągnięcie w nich jak najlepszego wyniku.

Zarówno marketing polityczny jak i szerzej komunikacja polityczna służą centralnemu, niejako definicyjnemu celowi polityki - zdobyciu i utrzymaniu władzy. W systemie demokratycznym władza jest zdobywana dzięki wygranym wyborom, nie może więc dziwić fakt, że zabiegi marketingowe są intensyfikowane w okresie kampanii wyborczej. Partie polityczne w Polsce dopiero poznają metody marketingowe, stosują je już szerzej w wyborach parlamentarnych, ale na mniejszą skalę - poza nimi. Jeszcze trudniej im poradzić sobie z projektem politycznym takim jak konstytucja czy reforma administracyjna.

Każda partia w dowolnym momencie zawsze dysponuje pewnym zestawem zasad albo punktów programowych, które mogą być dla niej tak samo charakterystyczne i ważne dla jej sukcesu, jak markowe produkty sprzedawane przez dom towarowy ważne są dla jego powodzenia" - pisze Joseph A. Shumpeter, który twierdzi, iż partia i politycy stanowią "próbę uregulowania konkurencji politycznej w sposób bardzo podobny do odpowiednich praktyk związku handlowego. Psychotechnika kierowania partią i pozyskiwania jej zwolenników, slogany i melodie, w takt których się maszeruje, nie są tylko dodatkiem. Są raczej istotą, treścią polityki". W takim rozumieniu marketing polityczny nie jest dodatkiem do polityki czy efektowną acz przy tym kosztowną oprawą do działań politycznych, ale efektywnym i odpowiednim do epoki wykorzystaniem naturalnych zasobów partii politycznych.

Stosowanie marketingu politycznego zaczyna się więc od zmiany sposobu myślenia o osobie polityka i zdobywaniu przez niego poparcia dla swoich działań. Polityk i partia traktowani są w myśl marketingu politycznego jak produkty, które trzeba dobrze sprzedać. Przeprowadzane są kampanie reklamowe podobne do tych obmyślanych dla telefoni komórkowej czy proszków do prania. Prowadzą je profesjonalne agencje reklamowe, w przygotowaniu materiałów biorą udział profesjonalne studia graficzne i zespoły autorów.

Z równą starannością jak dla produktów handlowych opracowywane są znaki graficzne partii, hasła wyborcze, treść i forma plakatów i ulotek. Politycy starają się zniwelować skutek działań ich konkurentów poddając jej krytyce. Taka kampania negatywna jest stosowana na znacznie większą skalę niż w marketingu towarów czy usług. Marketing polityczny, podobnie jak marketing handlowy, często odwołuje się do emocji odbiorców.

Hasło wyborcze, zwane też sloganem to "dobitne, zwięzłe, wyraziste sformułowanie nakłaniające do czegoś, zalecające jakąś opinię, zasadę postępowania, pogląd polityczny bądź reklamujące towar.". Hasła wyborcze oceniane są również przez fachowców od reklamy; ich opinie pojawiające się w mediach potęgują wrażenie traktowania polityki jako produktu.

W Polsce na stosunkowo niewielką skalę stosowane są takie metody marketingu politycznego jak listy do wyborców i kontakt telefoniczny. Partie nie dysponują jeszcze listami adresów, gromadzonymi w komputerowych bazach danych, niezbędnymi do realizacji tych działań. Działania takie są stosowane od dawna w Stanach Zjednoczonych, a od kilku lat również w Europie. Dodatkowym utrudnieniem w prowadzeniu takich działań mogą być uregulowania prawne dotyczące ochrony prywatności - w tym nowa konstytucja i ustawa o ochronie danych, obowiązująca od 30 kwietnia 1998 roku. Niezbyt często stosuje się wizyty u wyborców i rozmowy w ich domach czy nawet krótki uścisk dłoni na ulicy. Nie ma również zwyczaju wyrażania przez wyborców telefonicznie aprobaty czy dezaprobaty dla działań politycznych, który istnieje w Stanach Zjednoczonych.

Listy do wyborców i kontakt telefoniczny są odpowiednikiem sprzedaży bezpośredniej w marketingu handlowym. W Polsce sprzedaż bezpośrednia za pomocą poczty (direct mail) dopiero zaczyna się rozwijać, stanowi 1 procent form sprzedaży. Zaletą takiej formy sprzedaży jest stworzenie poczucia indywidualnego kontaktu. Odbiorca powinien odnieść wrażenie, że nadawca oferty sprzedaży zwraca się bezpośrednio do niego, rozumie jego potrzeby i chce je zaspokoić. Co najmniej połowa sukcesu direct mail leży w dobrej bazie danych odbiorców.

W czasie kampanii wyborczej stosowane są również klasyczne sposoby zyskiwania poparcia wśród wyborców - masowe wiece, spotkania wyborcze, odwiedzanie miejsc publicznych, spotkania z przedstawicielami środowisk opiniotwórczych. Spotkania te są jednak traktowane jako okazja do zaprezentowania kandydatów i partii w środkach przekazu - prowadzone z nadzieją na relację w wiadomościach telewizyjnych i codziennej prasie. Podczas spotkań tych politycy mogą wypróbowywać swoje hasła polityczne, sposoby prezentacji programu i sprawdzić reakcję na nie zgromadzonych. Sprawdzeniu i ocenie w oczach potencjalnych wyborców i dziennikarzy podlegają również sami politycy.

Warto myślę w tym okresie odwołać się do dokumentu, który powstał przed wyborami parlamentarnymi 1997 roku i dotyczył zasad etyki w reklamie politycznej - Zasady etyki w reklamie politycznej. Zasady zaproponował polski oddział Międzynarodowego Stowarzyszenia Reklamy; omówione zostały 27 sierpnia 1997 w Rzeczpospolitej.

"Reklama polityczna nie powinna zawierać treści i obrazów, które obrażają powszechnie obowiązujące normy obyczajowe. Przekaz reklamy politycznej powinien być tak formułowany, aby nie nadużywać zaufania odbiorcy, ani też nie wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy politycznej.

Reklama polityczna nie powinna bez uzasadnionej potrzeby odwoływać się do uczuć lub strachu; opierać się na przesądach; zawierać elementów zachęcających do przemocy lub przemoc uspokajających; zachęcać lub aprobować dyskryminacje na przykład z powodu rasy, religii lub płci. Reklamy polityczne nie powinny w sposób mylący używać wyników badań lub cytatów z innych publikacji. Dane statystyczne nie powinny być prezentowane w sposób sugerujący ich większą wartość niż rzeczywista. Nie wolno używać żargonu naukowego lub innych elementów nie związanych z przedmiotem reklamy w celu wytworzenia przekonania o jej naukowych podstawach, jeśli jej nie posiada. Reklamy polityczne zawierające porównania powinny być tak skonstruowane aby samo porównanie nie wprowadziło w błąd i nie naruszało zasad uczciwej konkurencji. Elementy porównania powinny być oparte na dających się udowodnić faktach i dobrane w sposób uczciwy.

Reklamy polityczne nie powinny zawierać ani powoływać się na jakiekolwiek rekomendacje, jeśli nie są one prawdziwe lub nie dotyczą własnych doświadczeń osób, które ich udzielają. Nie wolno posługiwać się rekomendacjami, które straciły swą ważność. Reklamy polityczne nie mogą dyskredytować żadnej firmy, osoby, polityka, innego ugrupowania politycznego ani ich działalności bezpośrednio lub przez implikacje ani przez przedstawienie w sposób obraźliwy lub ośmieszający ani jakikolwiek podobny sposób".

Dokument wyznacza pewien kierunek w marketingu politycznym - postępowania etycznego. Wskazuje również, jakie nieetyczne działania w reklamie są podejmowane i to na tyle powszechnie, że trzeba bronić przed nimi odbiorców reklam.

Partie polityczne starają się nie tylko utrzymać przy sobie swój dotychczasowy elektorat, ale pragną pozyskać coraz większą liczbę niezdecydowanych obywateli, ich głos w dużym stopniu decyduje o pozycji partii politycznej na rynku politycznym. Rynek polityczny utożsamiany jest jako proces interakcji pomiędzy partiami i liderami politycznymi, występującymi w roli dostawcy dóbr, a wyborcami traktowanymi jako konsumenci. Marketing polityczny jest więc instrumentem służącym do osiągania sukcesów na rynku politycznym. Jest to możliwe dzięki odpowiedniej orientacji na obywateli, przejawiającej się w badaniu i poznawaniu ich potrzeb oraz wytwarzaniu takiej oferty politycznej, która najlepiej zaspokajałaby istniejące i rodzące się potrzeby, wprowadzanej we właściwym czasie i właściwym miejscu. Unikalny charakter rynku politycznego oraz jego produkt (oferta polityczna) wymusza stosowanie takich technik, które z jednej strony pozwolą na promowanie określonych postulatów ideologicznych i wartości politycznych, reprezentowanych przez partie polityczne oraz grupy liderów, z drugiej zaś - pozwolą na wykreowanie oferty wychodzącej naprzeciw wnioskowanym potrzebom obywateli. Ta złożona sytuacja powoduje, iż niejednokrotnie sprawnie pod względem technicznym przeprowadzona kampania polityczna nie przynosi wymiernych efektów politycznych. Celem partii politycznej jest nie tyle jednorazowe zwycięstwo polityczne, ile przede wszystkim przetrwanie organizacyjne oraz dążenie do powiększania zakresu wpływu politycznego. Musi ona stale poszukiwać tzw. przestrzeni do egzystencji. Rywalizacyjna natura rynku politycznego doprowadziła do sytuacji, w której kandydaci polityczni oraz partie polityczne, aby zwiększyć swoje szanse na osiągnięcie zamierzonego celu, zmuszeni są do dostosowania się do nowych reguł i praw rządzących areną walki politycznej.

Podsumowując można by zdefiniować marketing wyborczy jako zespół skomplikowanych działań prowadzonych na rynku wyborczym, mających na celu określenie i promocję konkretnej oferty wyborczej w warunkach stałej konkurencji. Techniki marketingowe służą kreacji skutecznego wizerunku partii politycznej, lidera partyjnego, kandydata politycznego w kontekście kampanii wyborczej. Każda kampania wyborcza jest szczególnym i niejednorodnym procesem, który powinien być poprzedzony wnikliwymi badaniami, analizami wyborczymi, ankietami. Tutaj zastosowanie znajduje marketing wyborczy, który jako dyscyplina marketingu politycznego pośrednio odpowiada za dynamikę zmian obserwowanych współcześnie w kontekście rozwoju strategii wyborczych podmiotów rywalizacji na wciąż ewoluującym rynku wyborczym.

3. Wymogi dotyczące kandydatów na radnych

Kandydatów na radnych zgłasza się zawsze w formie list kandydatów, nawet wówczas, gdy lista obejmuje jedną kandydaturę (art. 95 ust. 2 Ordynacji wyborczej). Listy zgłasza się w okręgach wyborczych. Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym tylko jedną listę kandydatów. Kandydat może być zgłoszony tylko jeden raz, w jednym okręgu wyborczym, na jednej liście. Kandydować można tylko do jednej rady (art. 98 ust. 1 i 3, art. 8 ust. 1 Ordynacji wyborczej).

Kandydatem na radnego do danej rady może być obywatel polski, mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat, stale zamieszkuje na obszarze działania rady, do której kandyduje i jest wpisany do rejestru wyborców w gminie na obszarze działania danej rady, nie był karany za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego prawomocnym wyrokiem sądu oraz nie wydano wobec niego prawomocnego wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego (art. 5, art. 7 ust. 1 i 2 Ordynacji wyborczej).

Kandydować mogą też osoby wchodzące w skład komitetów wyborczych, a także pełniące funkcje pełnomocników wyborczych lub finansowych.

Kandydatem na radnego do rady gminy może być również mający prawo wybierania obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, jeżeli nie był karany na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego i nie wydano wobec niego prawomocnego wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego oraz nie został pozbawiony praw wyborczych w kraju członkowskim Unii Europejskiej, którego jest obywatelem (art. 6a ust. 1, art. 7 ust. 2 i 3).

Liczba wybieranych radnych oraz kandydatów zgłaszanych na liście w wyborach do rad poszczególnych szczebli wynosi:

- w wyborach do rad gmin:

w gminach do 20 tys. mieszkańców, w okręgu wybiera się od 1 do 5 radnych. Na liście kandydatów w danym okręgu można zgłosić najmniej 1 kandydata, a najwyżej tylu kandydatów, ile mandatów jest w tym okręgu: np. w okręgu 3-mandatowym można zgłosić listę z 1, 2, 3 kandydatami

w gminach powyżej 20 tys. mieszkańców, a także w miastach na prawach powiatu, w tym w m. st. Warszawie oraz w dzielnicach m. st. Warszawy, w okręgu wybiera się od 5 do 8 radnych. Na liście kandydatów w okręgu może być zgłoszonych nie mniej niż 5 kandydatów i nie więcej niż dwukrotność liczby radnych wybieranych w danym okręgu. Np. w okręgu 6-mandatowym można zgłosić listę najmniej z 5 kandydatami, a najwięcej z 12 kandydatami

- w wyborach do rad powiatów w okręgu wybiera się od 3 do 10 radnych. Na liście kandydatów w danym okręgu może być zgłoszonych nie mniej niż 3 kandydatów i nie więcej niż dwukrotność liczby radnych wybieranych w tym okręgu. Np. w okręgu 6- mandatowym można zgłosić listę najmniej z 3 kandydatami, a najwięcej z 12 kandydatami

- w wyborach do sejmików województw w okręgu wybiera się od 5 do 15 radnych. Na liście kandydatów w danym okręgu może być zgłoszonych najmniej 5 kandydatów, a najwięcej dwukrotność liczby radnych wybieranych w tym okręgu. Np. w okręgu 7-mandatowym można zgłosić listę najmniej z 5 kandydatami, a najwięcej z 14 kandydatami

Zgłoszenie każdej listy kandydatów powinno być poparte podpisami wyborców:

- do rady gminy w gminie do 20 tys. mieszkańców - nie mniej niż 25 wyborców,

- do rady gminy w gminie powyżej 20 tys. mieszkańców, rady dzielnicy m.st. Warszawy i rady w mieście na prawach powiatu - nie mniej niż 150 wyborców,

- do rady powiatu - nie mniej niż 200 wyborców,

- do sejmiku województwa nie mniej niż 300 wyborców

Poparcia danej liście mogą udzielić wyborcy stale zamieszkali na obszarze działania tej rady, do której lista jest zgłaszana (ustawa nie wymaga zamieszkiwania na obszarze okręgu, w którym lista jest zgłaszana - art. 5 i 7 Ordynacji wyborczej). Wzór wykazu osób popierających listę kandydatów określa rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2002 r. w sprawie wzoru wykazu osób popierających listę kandydatów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

Literatura:

1. S. Trzeciak, Jak wygrać wybory samorządowe. Poradnik dla sztabów wyborczych i kandydatów na radnych, Zielona Góra 2002.

2. E. M. Komorowska, Jak wygrać wybory. Poradnik dla kandydatów do Rad Gmin, Powiatów, Województw, 1997.

3. W. K. Szałkiewicz, Kandydat. Jak wygrać wybory, Bydgoszcz - Olsztyn 2006.

1

---