Choroby pasożytnicze skóry

ŚWIERZB

 

• Cechy rozpoznawcze:

• - uciążliwy świąd, nasilający się w porze nocnej

• -  nowy świerzbowcowe, przeczosy, grudki i pęcherzyki

• -  umiejscowienie na bocznych częściach palców rąk, nadgarstkach, łokciach i na członku u mężczyzn

• -okolica międzyłopatkowa i twarz wolna od zmian

• - występuje u współlokatorów

Etiopatogeneza

• - choroba wywołana przez roztocze Świerzbowiec ludzki

• - zapłodniona samiczka świerzbowca ryje w warstwie rogowej naskórka norę, w której składa jaja

• - po 3 tyg. samica ginie, z jaj wylegają się larwy, które przedostają się na powierzchnię skóry i przekształcają w formy dorosłe

• - zakażenie przez kontakt bezpośredni

• Obraz kliniczny

• - w naskórku obecność charakterystycznych nor świerzbowcowych

• - świąd w porze nocnej, jest przyczyną powstawania przeczosów

• -występowanie grudek i pęcherzyków

• - wykwity umiejscowione na: krawędziach palców rąk, w przestrzeniach międzypalcowych rąk, nadgarstkach, na brzuchu w okolicy pępka, moszna, członek, otoczenie brodawek sutkowych

 

Leczenie

• -          miejscowo Novoscabin, Certiscabin, maść Wilkinsona

•  

WSZAWICA GŁOWOWA

 

Etiopatogeneza

• -          choroba wywołana przez wesz głowową, wielkości 2-4 mm

• -          zakażenie przy bezpośrednim kontakcie

• -          występuje u dzieci 4- 10 lat

 

Obraz kliniczny

• -          świąd, bąble pokrzywkowe i grudki obrzękowe na skórze głowy

• -          zmiany głównie w okolicy skroniowej, zausznej, potylicznej

• -          w wyniku drapania powstają przeczosy, które mogą ulec wtórnemu zakażeniu

• -          znamienną cechą jest niemożność usunięcia gnid inaczej, niż przez zsuwanie ich wzdłuż włosa do jego końca

 

Leczenie

• -          miejscowo czepiec z preparatu Jacutin

• -          ostrzyżenie włosów

WSZAWICA ODZIEŻOWA

 

Etiopatogeneza

• - choroba wywołana przez wesz odzieżową, większa niż głowowa, składa więcej jaj

• -  zakażenie rozprzestrzenia się przez wspólne używanie odzieży i pościeli

•  

Obraz kliniczny

• -  Zmiany występują w miejscach styczności skóry ze szwami odzieży: fałdach pachowych, pachwinowych, na karku, grzbiecie, pośladkach

• - Charakterystyczne są pozapalne przebarwienia skóry

• -  Odczuwalny jest silny świąd

• -Rezultatem drapania są linijne przeczosy, drobne nadżerki, zliszajcowacenie

•  

• Leczenie

• -   miejscowo Jacutin

• - odkażenie odzieży pudrem zawierającym Jacutin

Wszawica łonowa

jest zazwyczaj przenoszona drogą płciową, lecz możliwe jest także zarażenie się poprzez noszenie odzieży osoby zainfekowanej.

• Objawem głównym jest silny świąd wzgórka łonowego, a sama wesz i jej jaja są widoczne w okolicy łonowej, a także sino-fiołkowe lub szarawe plamy, powstające wskutek hemolizy erytrocytów w miejscu ukłucia przez owady, tzw. plamy błękitne

• Wesz może rozprzestrzeniać się na inne części ciała, głównie kończyny dolne (bytować we włosach brzucha, ud, pach, brwi) i zająć może nawet rzęsy, lecz nigdy nie zasiedli skóry owłosionej głowy.

Choroby łojotokowe skóry

• Tradzik różowaty

łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS)

Objawy liczne plamy rumieniowate, pokryte na powierzchni obfitymi żółtymi tłustymi łuskami.

Plamy łączą się ze sobą, powiększają ku obwodowi, a w środku zanikają, pozostawiając żółtobrunatne przebarwienie.

Zmiany te najczęściej lokalizują się w obrębie owłosionej skóry głowy, na twarzy (czoło, brwi, fałdy nosowo-policzkowe), za uszami i na małżowinach usznych, na skórze dekoltu oraz pomiędzy łopatkami, ponadto w okolicy narządów płciowych i odbytu. Chociaż obraz zmian przypomina nieco łuszczycę - łuski jednak nie sypią się i są wilgotne (tłuste). Zmianom skórnym może towarzyszyć świąd i pieczenie.

Najczęściej umiejscawiają się w miejscach najlepiej widocznych - na głowie i twarzy - powodują silny dyskomfort psychiczny u osób chorych.

• Choruje na tę chorobę 1-3% populacji -dorośli jak i dzieci. Częściej chorują mężczyźni niż u kobiety (nawet 6-krotnie częściej w porównaniu z kobietami. Schorzenie to pojawia się zwykle u osób młodych ( nawet do 5% populacji) - w okresie życia 18-40 lat). Częściej chorują osoby z zaburzeniami nastroju lub depresją oraz poddani długotrwałemu stresowi, z obniżoną odpornością, zwłaszcza nosiciele wirusa HIV, chorzy na AIDS lub nowotwory złośliwe oraz nadużywający alkoholu, niedbający o higienę, źle się odżywiający.

Nie udało się ustalić dokładnych przyczyn łojotokowego zapalenia skóry. Przypuszcza się, że przyczyną jest chorobliwie wzmożone wydzielanie łoju w miejscach, gdzie znajduje się najwięcej gruczołów łojowych, np. na owłosionej skórze głowy, czole, nosie, w fałdach nosowo-policzkowych i zausznych, w okolicach mostka i między łopatkami.

mają wpływ na rozwój tej choroby: predyspozycje genetyczne, zaburzenia immunologiczne, zaburzenia hormonalne, szczególnie androgenowe, zakażenia grzybicze skóry, w tym szczególnie nadmierna kolonizacja grzybami drożdżopodobnymi, zanieczyszczenia powietrza, podrażnienia skóry przez kosmetyki i wodę.

ŁZS może też wystąpić u osób z prawidłowo funkcjonującymi gruczołami łojowymi.

Objawy ŁZS mogą mieć nietypowe charakterystyczne postacie: 

- łupieżopodobne łojotokowe zapalenie skóry,
- rozsiane łojotokowe zapalenie skóry,
- łojotokowe zapalenie powiek,
- erytrodermię łojotokową (uogólniony stan zapalny skóry z zajęciem ponad 90% powierzchni skóry).


Na łojotokowe zapalenie skóry często chorują niemowlęta!

U niemowląt ta choroba jest zwana ciemieniuchą. Wynika zwykle z nadmiernego wytwarzania łoju przez gruczoły łojowe i obejmuje  owłosioną skórę głowy. Zapalenie może też obejmować okolice pieluszkową. Przyczyną tej drugiej lokalizacji zmian chorobowych jest głównie nieprawidłowa pielęgnacja skóry dziecka.  Niekiedy zmiany zapalne skóry obejmują również inne okolice ciała dziecka przyjmując postać rumieniowo-złuszczających ognisk z niewielkim wysiękiem. Wówczas są trudne do odróżnienia od atopowego zapalenia skóry.

Łupież zwykły skóry owłosionej głowy

Definicja:
cechuje się nadmiernym złuszczaniem się naskórka. Wywoływane jest najczęściej przez mikroskopijny grzyb o nazwie Pityrosporum ovale.

dotyczy ludzi w każdym wieku, ale najczęściej występuje u młodzieży. Szacuje się, że ta dolegliwość dotyczy od 2,5% do 70% ludności. Rozpoznawane są dwie odmiany łupieżu: łupież zwykły i łupież tłusty (z nasilonym łojotokiem). Skóra w łupieżu zwykłym nie wykazuje cech zapalnych, natomiast w łupieżu tłustym występują uwarstwione żółtawe strupy i objawy stanu zapalnego.

• Przyczyna

• nie jest znana, wydaje się jednak, że poza zwiększonym występowaniem grzyba Pityrosporum ovale, do jego powstawania przyczyniają się zarówno czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne.

• Do czynników wewnętrznych zalicza się m.in. zaburzenia hormonalne, osłabienie organizmu, stres, niewłaściwe odżywianie się oraz predyspozycje genetyczne.

• Natomiast czynniki zewnętrzne, które mogą wywołać i nasilać problem łupieżu to: nadmierne używanie środków do stylizacji włosów, niewystarczające spłukiwanie szamponu oraz czynniki klimatyczne - do zaostrzenia stanu chorobowego dochodzi zwykle zimą.

• Objawy i przebieg
  Choroba rozwija się stopniowo i objawia się rozlanym złuszczaniem owłosionej skóry głowy i świądem. W poważniejszych przypadkach wzdłuż linii włosów, w zewnętrznych przewodach słuchowych, w obrębie brwi oraz w okolicy mostkowej pojawiają się zmiany rumieniowo-złuszczające z towarzyszącym świądem.

• U starszych dzieci może dochodzić do powstania grubych, spoistych, pokrytych łuskami tarczek, osiągających średnicę od 1 do 2 cm. U młodzieży częściej występuje łupież zwykły, który - zwłaszcza u chłopców - może łączyć się z łysieniem.
  
  Leczenie
  Można stosować preparaty selenowe, odkażające, złuszczające, preparaty jodowe i dziegciowe

• Łupież pstry
  
  Definicja
  jest łagodną, przewlekłą grzybicą naskórka wywoływaną przez grzyby rodzaju Malassezia. Charakteryzuje się żółto-brunatnymi plamami, umiejscowionymi głównie na klatce piersiowej.
  
  Przyczyny
  Przyczyną choroby jest zakażenie drożdżakami obecnymi w skórze. Czynniki sprzyjające rozwojowi zakażenia to delikatna, wilgotna skóra i nadmierna potliwość. Duże znaczenie mają również takie czynniki jak: niedożywienie, sterydoterapia i predyspozycja genetyczna organizmu, oraz stan obniżonej odporności (zwłaszcza AIDS).

• Objawy i przebieg

• Choroba objawia się drobnymi, żółto- lub ciemnobrunatnymi plamami, które są bezładnie rozrzucone i z czasem się zlewają.

Występują na tułowiu i częściach przyległych: klatce piersiowej, szyi, brzuchu, czasami na twarzy (u osób silnie pocących się). Powierzchnia plam lekko się złuszcza, jednak złuszczanie może być widoczne dopiero po podrapaniu. Na słońcu plamy robią wrażenie odbarwionych na tle opalonej skóry ciała.

Bywa to powodem do niepokoju rodziców małych pacjentów, gdyż przypominają plamy obserwowane w bielactwie. Świąd występuje rzadko i przeważnie pojawia się, gdy pacjent jest przegrzany. Choroba jest rozpowszechniona u młodzieży, niezbyt często występuje u dzieci. Prawie zawsze dochodzi do nawrotów choroby, ponieważ przyczyną wywołującą zmiany są grzyby obecne w obrębie skóry.

Choroby alergiczne skóry

• Pokrzywka (urticaria)

wykwitem pierwotnym jest bąbel pokrzywkowy. Wykwit ten związany jest z gwałtownym wysiękiem  skórze właściwej, a charakterystyczną cechą jest szybkie powstawanie i równie szybkie ustępowanie bez pozostawienia blizny Bąble pokrzywkowe mogą być niekiedy bardzo dużych rozmiarów i obejmować większe obszary skóry, towarzyszyć może obrzęk naczynioruchowy tkanek głębszych, dając zniekształcenie rysów twarzy lub zmiany w drogach oddechowych pod postacią chrypki, a czasem silnej duszności. Ta postać pokrzywki może mieć ciężki i gwałtowny przebieg, a także powodować zagrożenie życia.

Bąblepokrzywkowe pojawiać się mogą  po kilku do kilkunastu dniach po kontakcie z alergenem (lekiem, surowicą) dając wraz z dolegliwościami ogólnymi, takimi jak bóle stawowe, objawy ogólnego rozbicia, wzrost temperatury ciała obraz pokrzywki typu choroby posurowiczej. Ustalenie rozpoznania postaci pokrzywki ważne jest ze względu na konieczność zastosowania zróżnicowanego leczenia.

• WYPRYSK (ECZEMA)

• ˘   Eczema to wyraz pochodzący z języka greckiego, powstały z połączenia trzech słów: ec-, -ze- i -ma, co oznacza w dosłownym tłumaczeniu "zmiana powstała w wyniku wykipienia"

• ˘       sugeruje to, iż eczema (inaczej egzema lub wyprysk) dotyczy najbardziej powierzchownych reakcji skóry

 Eczema jest powierzchownym stanem zapalnym skóry

• ˘       wyprysk jest jedną z najczęstszych chorób alergicznych skóry

•    zmiany wypryskowe są nieostro odgraniczone od skóry zdrowej (znalezienie granicy między skórą zmienioną wypryskowo a zdrową może nastręczać trudności).

• ˘       często dochodzi do wtórnego zakażenia zmian wypryskowych - tzw. zliszajcowacenie (impetiginisatio), co objawia się obecnością miodowożółtych lub szarożółtych ("brudnych") strupów.

   ˘       wyprysk rozpoczyna się w tym obszarze skóry, w którym następuje kontakt z antygenem

• ˘       obejmuje on zwykle odkryte części ciała, które są częściej narażone na oddziaływanie czynników zewnętrznych -twarz, grzbiety rąk, szyja, przedramiona i podudzia, oraz każda okolica ciała w przypadku szczególnych okoliczności kontaktu np. zależnie od ubrania, aplikowania zewnętrznego leków itp.

• ˘       wyprysk zlokalizowany na rękach obejmuje zwykle przestrzenie międzypalcowe, grzbietowe powierzchnie rąk, oraz zgięciowe powierzchnie nadgarstków  

•  wskutek rozprzestrzeniania się antygenu na powierzchni skóry lub drogami krwionośnymi z udziałem limfocytów, ogniska wyprysku są nieostro odgraniczone i występują także obwodowo od miejsca pierwotnego kontaktu skóry z antygenem

• ˘       wyjątkowo obserwowane objawy ogólne, jak gorączka czy też bolesność w okolicy zmian skórnych, są również sygnałem wtórnych powikłań ropnych

•  

• ˘       rzadziej wypryskowi towarzyszy stan zapalny tkanki podskórnej, co prowadzi do powstawania obrzęków, szczególnie w okolicach powiek, warg  i zniekształcenia rysów twarzy - możemy nawet nie rozpoznać znajomej osoby

• ˘       poza twarzą obrzęki dotyczą często rąk i stóp

• ˘       w przypadkach przewlekle utrzymujących się zmian wypryskowych lub nawracających stale w tej samej lokalizacji objawy sączeniowe typu grudek wysiękowych, pęcherzyków czy nadżerek wycofują się całkowicie, a dochodzi do tzw. zliszajowacenia skóry

• ˘       zliszajowacenie polega na zgrubieniu skóry, zmniejszeniu jej sprężystości oraz na tzw. wzmożonym poletkowaniu (nasilenie rysunku skóry, która wygląda, jakby była oglądana przez szkło powiększające)

• ˘       wypryskowi towarzyszy mniej lub bardziej nasilony świąd

• ˘       szczególnie w tzw. fazie ostrej  na początku wysiewu zmian - świąd jest wybitnie nasilony, stąd też obserwujemy u pacjentów liczne ślady zadrapań

• Wyróżnia się co najmniej trzy następujące odmiany wyprysku:

•      wyprysk endogenny - powstający pod wpływem czynników wewnątrzpochodnych

•       wyprysk kontaktowy alergiczny- powstaje w wyniku kontaktu z alergenami, z którymi ma kontakt skóra (np. chrom, kobalt, nikiel, składowe gumy, barwniki, leki, kosmetyki i in.)

•    wyprysk kontaktowy niealergiczny=   z podrażnienia - tzw. wyprysk    toksyczny lub egzema ze zużycia

 

WYPRYSK  KONTAKTOWY

• ˘       pacjenci konsultowani w poradniach dermatologicznych z powodu tejże postaci wyprysku stanowią ok. 5-7%

•  

• ˘       powstaje wskutek działania bezpośrednio na skórę różnych szkodliwych czynników środowiska zewnętrznego - w domu, podczas rekreacji czy też podczas wykonywania czynności zawodowych - tzw. egzema zawodowa

•  

• ˘       w skórze dochodzi wówczas do wystąpienia powierzchownych zmian zapalnych o charakterze niealergicznym lub alergicznym

• ˘       zmiany mogą występować w miejscu kontaktu z alergenem, ale może też dochodzić do postaci wyprysku rozsianego i wówczas zmiany skórne mogą zajmować nawet rozległe obszary skóry

 

Wyróżnia się jego dwie postacie:

 

• Ř       wyprysk  alergiczny

• Ř       niealergiczny (z podrażnienia).

•  

WYPRYSK KONTAKTOWY ALERGICZNY

• Klinicznie wyróżniono dwie postacie choroby:

•   wyprysk ostry (łac. contact dermatitis acuta, eczema acutum)

•   wyprysk przewlekły (łac. contact dermatitis chronica, eczema chronicum).

•  

•            PATOFIZJOLOGIA

• ˘       alergiczny wyprysk kontaktowy związany jest z IV typem reakcji nadwrażliwości wg Coombsa

• ˘       u jego patogenezy leży stymulacja limfocytów Th1 przez komórki Langerhansa, wystawione na działanie związków o charakterze haptenów, które nabierają cech antygenowych w kontakcie

•    z białkami

CZYNNIKI WYWOŁUJĄCE

• najczęstszymi czynnikami wywołującymi kontaktowe alergiczne zapalenie skóry są:

• Ř       chrom (zapałki, farby i barwniki, cement, beton)

• Ř       nikiel, kobalt (ozdoby, elementy ubioru, np. guziki, klamki, armatura łazienkowa)

• Ř       formaldehyd

• Ř       terpentyna

• Ř       guma

• Ř       kosmetyki

Alergeny kontaktowe dzieli się na trzy grupy:

 

•  alergeny niekiedy uczulające - uczulają rzadko i tylko nieliczne osoby

•  nowe alergeny lub dawniej nierozpoznawalne - częstość uczuleń na nie stale wzrasta

•   alergeny znane od dawna - wywołujące alergie u części pacjentów 

• OBJAWY I PRZEBIEG

• ˘       pierwotnym wykwitem jest grudka wysiękowa oraz pęcherzyk

• ˘       ogniska wyprysku kontaktowego nie są wyraźnie odgraniczone od otoczenia

• ˘       często towarzyszy im świąd

• ˘       zmiany ustępują bez pozostawienia śladu

• ˘       w przypadku znacznego nasilenia i predysponowanych okolic (narządy płciowe, skóra okolicy oczodołów) może towarzyszyć im obrzęk

•  

• ˘       w tej postaci wyprysku typowe jest zajmowanie grzbietowych powierzchni rąk, mimo że to powierzchnia dłoniowa styka się bezpośrednio z substancjami uczulającymi

•  

• ˘       czasami w przypadku uczulenia np. na wisiorek, zegarek, oprawki okularów czy klamrę paska dochodzi nawet do "odbicia" przedmiotu na skórze

• WYPRYSK DŁONI

• ˘       przebieg wyprysku kontaktowego jest nieregularny i uwarunkowany wieloma czynnikami, przede wszystkim ciągłą lub okresową ekspozycją pacjenta na zewnętrzne czynniki wywołujące

•  

• ˘       niekiedy nie da się ustalić, który konkretnie czynnik wywołuje zmiany skórne - mówimy wówczas o tzw. wyprysku samoistnym

• ˘       każda z postaci może przebiegać jako ostra lub przewlekła, z okresami remisji całkowitych lub częściowych

•  

• ˘       typową cechą wyprysku, szczególnie ostrego, jest to, że w stosunkowo krótkim czasie, np. kilku godzin, może dojść do znacznego nasilenia zmian skórnych

•  

•  

• ˘       szerzenie przez ciągłość - np. uczulenie na proszek do prania wywoła początkowo zmiany na dłoniach, a następnie może rozszerzyć się na przedramiona

•  

• ˘       poprzez wysiew tzw. idów - zmiany skórne pojawiają się w odległych od działania czynnika zewnętrznego partiach ciała - np. uczulenie na maść stosowaną na podudzie może spowodować reakcję typu egzemy na policzkach

• WYPRYSK KONTAKTOWY Z PODRAŻNIENIA    (ZW.TOKSYCZNYM LUB SKAZĄ ZE ZUŻYCIA)

•  

• ˘       wywoływany jest przez toksyczne oddziaływanie na skórę różnych substancji chemicznych, takich jak detergenty, farby, rozpuszczalniki, kwasy, zasady, oleje, kosmetyki, woda (czynnik pierwotnie drażniący skórę!) i in.

• ˘       ww. czynniki uszkadzają komórki skóry i niszczą jej naturalny płaszcz lipidowy, zaburzając tym samym jej funkcję jako zewnętrznej bariery ochronnej

• ˘        cechą wyprysku z podrażniania jest zjawisko tzw. hartowania

• ˘       polega ono na tym, że początkowo dana substancja drażniąca doprowadza do wyprysku, a z czasem skóra jak gdyby "przyzwyczaja się" do niej i nie reaguje stanem zapalnym typu egzemy

• ˘  w okresie niemowlęcym najczęstszym schorzeniem związanym z tą postacią wyprysku jest :

•       tzw. pieluszkowe zapalenie skóry -wywołane kontaktem  z pampersem, moczem, kałem

•       zapalenie czerwieni wargowej wraz ze skórą otaczającą -jest wynikiem ślinienia, przygryzania, ssania smoczka oblizywania

ROZPOZNANIE I  LECZENIE

•  podstawą rozpoznania są próby płatkowe, polegające na przykładaniu do skóry, badanej substancji umieszczonej na płatku bibuły i przykrytej folią

•  w przypadku dodatnich prób w miejscu kontaktu występuje odczyn wypryskowy

 ZAPOBIEGANIE I LECZENIE

• ˘       właściwa pielęgnacja skóry, chroniąca przed jej przesuszeniem

• ˘       polega ona na odpowiednim doborze kosmetyków myjących (o kwaśnym lub obojętnym PH), preparatów natłuszczających skórę i stosowaniu kąpieli osłaniających

• ˘       warunkiem powodzenia leczenia wyprysku kontaktowego jest wykrycie substancji drażniących i alergizujących oraz ich eliminacja z otoczenia, bądź maksymalne ograniczenie kontaktu z danym czynnikiem przyczynowym

• ˘       duże znaczenie w profilaktyce wyprysku stóp ma częsta zmiana skarpet i noszenie jedynie wyrobów tekstylnych bawełnianych, najlepiej nie barwionych, właściwe pranie i płukanie trykotaży, oraz zapobieganie nadmiernej potliwości stóp

• ˘       w okresie wysiękowym stosuje się okłady, które mają działanie łagodzące i chłodzące

• ˘       gdy stan zapalny nieco się zmniejszy należy rozpocząć stosowanie kortykosteroidów

• ˘       w wyprysku przewlekłym korzystnie działają preparaty steroidowe w połączeniu ze środkami redukującymi (np. dziegcie)

• ˘       w leczeniu ogólnym stosuje się leki przeciwhistaminowe (niekiedy steroidy w małych dawkach) a w zmianach rozległych, opornych na leczenie miejscowe niewielkie dawki kortykosteroidów (hydrokortyzon, prednizolon)

• ˘       nie należy przedłużać ich stosowania (kortykosteroidów) ze względu na ryzyko powikłań (np. trądzik różowaty)

• Atopowe zapalenie skóry

należy do chorób z kręgu atopii, jest przewlekłą, nawracalną dermatozą, uwarunkowaną genetycznie.

Jest schorzeniem przebiegającym ze silnym świądem i przesuszeniem skóry o charakterze zapalnym, dotyczącym naskórka i skóry właściwej.
Często współtowarzyszą mu inne schorzenia atopowe, takie jak katar sienny czy astma oskrzelowa. Cechą charakterystyczną atopowego zapalenia skóry jest typowe umiejscowienie zmian, jak i ich określony obraz kliniczny z okresami nawrotów i remisji.

• Na przebieg atopowego zapalenia skóry mają ogromny wpływ czynniki środowiskowe, powszechnie uważa się, że jest to schorzenie cywilizacyjne, dotyczące głównie mieszkańców krajów wysoko uprzemysłowionych.

• Jest jedną z najczęściej występujących chorób skóry u dzieci, jednak może również występować u dorosłych.
  Rozpoczyna się w okresie wczesnego dzieciństwa i występuje zwykle rodzinnie.
  

• W patomechanizmie AZS ważną rolę mają czynniki immunologiczne, jak i genetyczne, które kontrolują wytwarzanie IgE i są odpowiedzialne za wystąpienie atopii.
  

• Wykwitem pierwotnym jest grudka sącząca o podłożu rumieniowym, natomiast wykwitem wtórnym są przeczosy, rozpadliny i strupy.
  

• Pierwszym podstawowym kryterium rozpoznania atopowego zapalenia skóry jest świąd, jest on odczuwany już przez dzieci w pierwszych tygodniach życia. U dorosłych świąd nasila sucha skóra oraz czynniki emocjonalne takie jak stres, znerwicowanie.

• Zwykle nasila się nocą, a silne drapanie pogarsza zmiany chorobowe. Nasilony świąd nocą prawdopodobnie związany jest z wzrostem temperatury ciała. Następstwem są zaburzenia snu u chorych.

• Drugą cechą atopowego zapalenia skóry jest charakterystyczne umiejscowienie ognisk chorobowych. Jest ono różne u dzieci i dorosłych.

• Trzecią cechą pozwalającą zdiagnozować atopowe zapalenie skóry jest przewlekły i nawrotny przebieg, występuje ona zwykle u wszystkich chorych.

• Czas, w którym występują zmiany skórne u różnych osób z AZS jest inny. U jednych czas trwania choroby to kilka lat u innych znacznie dłużej. Z powodu długich remisji trudno określić dokładny czas, a także dlatego, że u niektórych osób zmiany chorobowe pojawiają się tylko po kontakcie z alergenem.

• Czwartą cechą podstawową jest rodzinny lub osobniczy wywiad atopowy, który w 50-70% przypadków bywa dodatni. Występowanie atopii u obojga rodziców oraz współistnienie innych chorób alergicznych np. astmy, predysponuje do wystąpienia AZS. Przypuszcza się, że u chorych z ujemnym wywiadem atopowym, atopowe zapalenie skóry przebiega łagodniej niż u pozostałych pacjentów.

Pozostałe objawy

• - Natychmiastowe reakcje skórne, nawrotowe zapalenie spojówek, nietolerancja niektórych pokarmów, nietolerancja wełny, podwyższone stężenie IgE w surowicy krwi, skłonność do nawrotowych zakażeń skóry, wczesny początek, akcentacja mieszków włosowych, łupież biały, skłonność do nieswoistego stanu zapalnego dłoni i/lub stóp, rogowacenie mieszkowe, rybia łuska, wyprysk sutków, zapalenie czerwieni wargowej, biały dermografizm, świąd po spoceniu, zaciemnienie wokół oczu, zaostrzenie po zdenerwowaniu/stresie, fałd na dolnej powiece, fałd szyjny, rumień na twarzy, stożek rogówki, zaćma.
  

• Na owłosionej skórze głowy występują grudki, które pod wpływem świądu są rozdrapywane co prowadzi do powstania przeczosów, a następnie krwawiących strupów. Często występuje złuszczanie i przerzedzenie włosów, głównie na skroniach.

• Nawracające zapalenie skóry powiek dotyczące głównie kobiet, może świadczyć o atopowym zapaleniu skóry. Skóra powiek jest cienka, dlatego obrzęk i lichenifikacja występują względnie szybko. Pogłębienie fałdów podoczodołowych jest typowym objawem atopowego zapalenia skóry. Objaw ten jest zauważalny szczególnie u dzieci. Boczne odcinki brwi są przerzedzone lub całkowicie zanikają, jest to prawdopodobnie spowodowane ich pocieraniem pod wpływem świądu.

• Rozległe zmiany na skórze karku są objawem AZS. W niektórych przypadkach lichenifikacja skóry karku ustępuje wyjątkowo opornie.

• W miejscu połączenia płatka usznego z szyją powstają czasem pęknięcia, strupy oraz stan zapalny. Zaczerwieniona i pokryta strupami może być również skóra za małżowinami usznymi.

• Skóra warg u chorych na atopowe zapalenie skóry jest sucha i pokryta łuszczącym się naskórkiem. Charakterystyczna jest głęboka bruzda występująca w połowie długości dolnej wargi. Lizanie warg inicjuje proces zapalny sąsiadującej skóry, typowy dla AZS jest również stan zapalny w kącikach ust.

• Objawem atopowego zapalenia jest także obustronne zapalenie skóry sutków. Przebieg choroby jest przewlekły. Często u kobiet występuje AZS zlichenifikacją skóry sromu. Charakterystyczna jest znaczna lichenifikacja prowadząca do hipertrofii warg sromowych większych oraz odsłonięcia warg sromowych mniejszych.

• Skóra rąk osób chorych na AZS stanowi szczególny problem.
  Objawem jest lichenifikacja skóry nadgarstków po stronie grzbietowej.
  U dorosłych mogą pojawić się sączące wykwity oraz strupy lub jedynie zlichenifikowane plamy kształtem przypominające łuki, a także strupy.

• Na skórze dłoni pojawia się nadmierne rogowacenie oraz bruzdowanie, objawy te przypominają rybią łuskę. U 20-30% chorych z AZS występuje jednocześnie rybia łuska zwykła.
  Skóra dłoni, palców rąk i palców nóg jest sucha. U dzieci często widoczne jest wysychanie skóry na końcach opuszków palców rąk i nóg. Oprócz suchej skóry objawami są także spłycone linie papilarne, delikatnie przylegające łuski i rumień opuszek palców.

• Czynniki zaostrzające:

• Zbyt higieniczny, sterylny styl życia we wczesnym dzieciństwie wpływa niekorzystnie na profilaktykę chorób atopowych. Atopowe zapalenie skóry znacznie częściej występuje u dzieci, które nie były narażone na kontakt z bakteriami i z innymi pospolitymi zakażeniami. Według niektórych specjalistów występowanie AZS jest częstsze u jedynaków niż u dzieci posiadających rodzeństwo.

• Duży wpływ na przebieg i stopień nasilenia objawów atopowego zapalenia skóry mają czynniki środowiskowe m.in. kurz, sierść zwierząt domowych, pyłki roślin, żywność, drobnoustroje, konserwanty, nikiel, lateks oraz czynniki drażniące, takie jak detergenty i mydła.

• Czynnikiem zaostrzającym przebieg atopowego zapalenia skóry jest stres, wykazano istotną zależność pomiędzy czynnikami emocjonalnymi a nasileniem objawów w AZS. Stres, wewnętrzne napięcie emocjonalne, a również zaburzone relacje chorego z rodziną są powodem zaostrzenia choroby.

• W leczeniu atopowego zapalenia skory stosuje się leki przeciwświądowe, uspokajające i przeciwzapalne.
  - Leki przeciwhistaminowe
  - Kortykosteroidy
  - Cyklosporyna A
  - Leki antyleukotrienowe
  - Fotochemioterapia i fototerapia, PUVA lub UVB, UVA - jest to metoda immunomodulacji stosowana u osób z rozległymi zmianami skórnymi.

• W leczeniu miejscowym wykorzystuje się emolienty, które działają okluzyjnie, a także inne preparaty zatrzymujące wodę w naskórku np. preparaty zawierające mocznik. Stosuje się preparaty ze środkami przeciwświądowymi, jak również maści lub kremy steroidowe o słabym lub średnim działaniu miejscowym.

W profilaktyce atopowego zapalenia skóry podstawową zasadą jest unikanie czynników drażniących, alergenów wziewnych i pokarmowych.

• - Karmienie piersią
  - Ograniczanie pokarmów z dużą zawartością konserwantów, barwników i innych ulepszaczy
  - Unikanie czynników drażniących skórę, takich jak detergenty, syntetyczne materiały, wełna
  - należy zwalczać odruch drapania
  - temperatura otoczenia nie powinna być wyższa niż 20°C, szczególnie w nocy
  - Chory powinien nosić lekką, przewiewną odzież z naturalnych materiałów, najlepiej bawełnianych.
  - Należy zwalczać roztocza
  - Stałe nawadnianie i natłuszczanie skóry
  - Należy unikać ostrych ręczników i gąbek, gdyż mogą potęgować świąd skóry
  - Terapia klimatyczna, która wiąże się z przeprowadzą w rejony nad morskie lub podgórskie
  - Kąpiele w morskiej wodzie

• PIELĘGNACJA

• Ważnym postępowaniem terapeutycznym przy AZS jest zwalczanie suchości skóry, zarówno w okresach zaostrzeń jak i remisji. Dzięki natłuszczaniu i uwadnianiu warstwy rogowej, skóra staje się mniej swędząca oraz mniej szorstka.
  Stosowanie emolientów, humektantów pomaga odbudować barierę skórną, której funkcja w atopowym zapaleniu skóry jest upośledzona. Preparaty te zapobiegają nadmiernej utracie wody oraz chronią skórę przed wnikaniem szkodliwych substancji. Muszą być dobierane indywidualnie po konsultacji z dermatologiem lub kosmetologiem.

• Preparaty do pielegnacji skóry z AZS powinny zawierać: glicerol, mocznik, α-hydroksykwasy, sterole, kwas gammalinolenowy, alantoina,gliceryne, d-pantenol, śluzy.

• Kosmetyki stosowane w AZS nie posiadają barwników oraz substancji zapachowych, aby nie podrażniać wrażliwej skóry. Łagodzą podrażnienia, swędzenie, odbudowują płaszcz lipidowy, chronią przed utratą wody ze skóry.

• Kosmetyki przeznaczone dla osób z AZS powinny być łagodne, o naturalnym dla skóry pH, bez konserwantów, substancji zapachowych oraz barwników.

• Prawidłowo dobrane do skóry kosmetyki nie tylko poprawiają wygląd chorobowo zmienionej skóry, ale również łagodzą świąd i stany zapalne.
  Ważne jest wyeliminowanie z otoczenia chorego czynników drażniących, unikanie stresu, nawadnianie i natłuszczanie suchej skóry, łagodzenie świądu. Należy zapobiegać odruchowemu drapaniu, które przyczynia się do zakażeń grzybiczych, bakteryjnych, a także może prowadzić do zakażeń gronkowcem złocistym.
  Odpowiednia metoda profilaktyki i pielęgnacji AZS jest podstawowym kryterium decydującym o skuteczności leczenia, a tym samym polepszenia życia osoby chorej.

Zaburzenia rogowacenia

Liszaj płaski

• schorzenie grudkowo-złuszczające, atakującym skórę, błony śluzowe, paznokcie i włosy. Nie towarzyszą mu zmiany narządowe.
  Choroba może pojawić się w każdym wieku, najczęściej jednak występuje między 30. a 60. rokiem życia, częściej u kobiet niż u mężczyzn, rzadko występuje u ludzi młodych. 

• Na zmienionym chorobowo miejscu powstają wielkości 1-3 mm, czerwone, czasami czerwono-granatowe wykwity o płaskiej błyszczącej powierzchni, które nierzadko wywołują nasilone swędzenie.

• Zmiany mogą występować na całej skórze- nadgarstki, dłonie, przedramiona, pępek, okolica krzyżowo-lędźwiowa i okolice narządów rozrodczych. U wielu chorych zmiany pojawiają się także w obrębie jamy ustnej, na skórze głowy i na paznokciach.

• Zmiany są długotrwałe - trwają kilka, nawet kilkanaście lat. Jednakże nie pozostawiają blizn. Choroba ma charakter przewlekły, z okresami remisji i zaostrzeń.

• Przyczyna liszaja płaskiego jest ciągle nieznana. Uważa się, że w jego rozwoju mogą odgrywać rolę procesy autoimmunologiczne albo przyjmowanie niektórych leków. Lekarze sugerują także, że silnym czynnikiem wywołującym to schorzenie może być stres.

• Choroba często występuje wraz ze stanem zapalnym lub marskością wątroby. Czasami towarzyszy cukrzycy. Jak do tej pory medycyna potrafi leczyć jedynie objawy tej dolegliwości, a nie jej przyczyny.

• Zazwyczaj pierwszy wysiew niewielkich wielobocznych grudek pojawia się symetrycznie, w zgięciach nadgarstkowych i łokciowych rąk, na nogach, tułowiu, w fałdach skóry. Na skórze owłosionej zmiany lokują się wokół mieszków włosowych, czego skutkiem może być łysienie rzekomoplackowate.

• W liszaju płaskim jamy ustnej wykwitem podstawowym są mlecznobiałe, szybko zlewające się z sobą grudki - najczęściej na błonie śluzowej policzków, niekiedy dochodząc do kątów ust i warg. Rzadziej występuje na wargach i dziąsłach, w dnie jamy ustnej i na podniebieniu miękkim.

• Liszaj płaski na paznokciach objawia się płytkimi, płaskimi ubytkami w części dalszej płytki, stopniowym wykruszaniem się paznokcia od wolnego brzegu w kierunku korzenia. W zmianach zaawansowanych może dochodzić do zaniku płytki. Czasami zmiany na paznokciach występują w postaci podłużnych żółtawych bruzd.

Rogowiec dłoni i stóp

•  

• Jest schorzeniem dziedzicznym i rodzinnym. Zmiany skórne są symetryczne na przeroście naskórka, zwłaszcza warstwy rogowej, na dłoniach i stopach po stronie zginaczy oraz powierzchni bocznych palców. Miejsca zrogowaciałe są wyraźnie odgraniczone, na granicy skóry zdrowej spostrzega się czerwono-sine zabarwienie. U chorych stwierdza się nadmierną potliwość stóp i dłoni. W odmianie wrodzonej objawy mogą wystąpić już w pierwszych tygodniach, utrzymując się przez całe życie. Odmiana późna odznacza się nieznacznymi objawami w dzieciństwie, które nasilają się w późniejszym wieku.

• Rogowiec dłoni i stóp Unny-Thosta jest najczęściej spotykaną odmianą dziedzicznego rogowca dłoni i stóp -występuje rodzinnie, dziedziczy się autosomalnie dominująco. Pierwsze objawy nadmiernego rogowacenia ujawniają się w pierwszych pięciu latach życia, narastając z wiekiem. Zmiany występują symetrycznie, zajmują zlewnie całą powierzchnię dłoni i podeszew oraz przechodzą na części boczne tych okolic z wyraźnym odgraniczeniem od skóry zdrowej. Naskórek dłoni i podeszew jest zgrubiały, twardy, barwy żółtej lub żółtowoskowej, o powierzchni gładkiej lub poprzedzielanej bruzdami oraz rozpadlinami. 

• Rybia łuska

 

• Rybia łuska należy do chorób skóry związanych z nadmiernym i nieprawidłowym rogowaceniem. Pojawia się na szczęście rzadko. Nazwa nie w pełni oddaje obraz morfologiczny schorzenia. Łuski nie zachodzą tu jedna na drugą jak u ryby, lecz leżą obok siebie jak kostki bruku, co bardziej przypomina skórę gada. Większość odmian rybiej łuski ma podłoże dziedziczne, lecz istnieje też nabyta odmiana tego schorzenia - rybia łuska nabyta. 
  

• Rybią łuskę dziedziczną można podzielić na cztery podstawowe grupy: 
  - rybia łuska zwykła, 
  - rybia łuska o dziedziczeniu sprzężonym z płcią, 
  - rybia łuska jeżasta, 
  - erytrodermia rybiołuskowa sucha.

• Każda z tych odmian może dotyczyć tylko skóry lub współistnieć z innymi zaburzeniami rozwojowymi.

Rybia łuska zwykła

Rybia łuska zwykła jest najczęstszą postacią choroby, Dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący. Oznacza to, że do ujawnienia się choroby wystarczy przekazanie tylko jednego genu, decydującego o wystąpieniu schorzenia, od jednego z rodziców.

Ponieważ dziedziczenie wielu schorzeń i cech nie zależy zwykle od obecności tylko jednego konkretnego genu, ale od nałożenia się jednocześnie i genów, i wielu innych okoliczności, rybia łuska zwykła może występować w bardzo różnym nasileniu w jednej rodzinie.

Choroba występuje jednakowo często u obu płci.  Po urodzeniu skóra noworodka jest prawidłowa. Pierwsze objawy choroby pojawiają się między 3. miesiącem a 4. rokiem życia. Łuski są drobne, białawe i pierzaste. Zmiany mogą obejmować całą skórę bądź tylko powierzchnie wyprostne kończyn.

Nigdy nie umiejscawiają się w dołach pachowych, pachwinach, zgięciach łokciowych i podkolanowych. Chorobie towarzyszy rogowacenie mieszkowe (często określane jako tzw. gęsia skórka) oraz nadmierne rogowacenie wewnętrznych powierzchni dłoni i stóp.

Te dwa ostatnie objawy występujące w postaci izolowanej (tzn. jako jedyne objawy choroby) pozwalają rozpoznać poronną postać choroby. 
Rybia łuska zwykła często przebiega z atopowym (alergicznym) zapaleniem skóry. Schorzenie zwykle łagodnieje z wiekiem. Samoistna poprawa następuje także w miesiącach ciepłych i wilgotnych.

• ZNAMIONA 

•  to plamy barwnikowe różnego kształtu i wielkości, wyraźnie odgraniczone od otoczenia. Występują od urodzenia lub pojawiają się wraz z wiekiem. Mogą być płaskie lub wyniosłe. Istnieje ryzyko przejścia znamienia w czerniaka w przypadku drażnienia mechanicznego, działania promieniowania UVB czyli w wyniku częstego opalania się oraz
  w przypadku poparzeń słonecznych. Oglądając naszą skórę powinniśmy zwrócić uwagę na pojawiające się nowe tzw. pieprzyki, na kształt, kolor, symetrię, wielkość znamion. W celu oceny znamienia wykonuje się badanie dermatoskopowe i w przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy je usunąć w całości chirurgicznie oraz wykonać badanie histopatologiczne.

• RODZAJE ZNAMION:

• ·         z. barwnikowe naskórkowe

• ·         plama soczewicowata

• ·         znamię płaskie

• ·         z. barwnikowe

• ·         z. naskórkowe

• ·         brodawkowate

• ·         brodawka łojotokowa

• ·         z. naczyniowe (naczyniaki)

• ·         krwionośne

• ·         limfatyczne

• ·         z przydatków skóry

• ·         z. z gruczołów łojowych

• ·         z. z gruczołów potowych

ZNAMIONA BARWNIKOWE -NASKÓRKOWE

• Nazwane tak zostały od melanocytu jest to komórka odpowiedzialna za produkcję melaniny (barwnik skóry). Znamiona tego rodzaju można podzielić na naskórkowe należą tu znamiona płaskie i plamy soczewicowate) i skórne.

 

ZNAMIĘ PŁASKIE

• To plamy barwnikowe o różnym kształcie i wielkości, które są wyraźnie odgraniczone od otoczenia i wykazują tendencję do powiększania się wraz z wiekiem. W przypadku stałego drażnienia ogniska może dojść do transformacji nowotworowej w kierunku czerniaka, jednak są to niezwykle rzadkie przypadki.

 

PLAMA SOCZEWICOWATA

• to jasno- lub ciemnobrunatna plama, również dobrze ograniczona od otoczenia. Zazwyczaj nie występują pojedynczo i pojawiają się obrębie tułowia. Można je zauważyć już w dzieciństwie. W przypadku, gdy liczne plamy soczewicowate pojawiają się w obrębie warg i błony śluzowej jamy ustnej, wiąże się to nierzadko z polipowatością jelit.

• Plamy soczewicowate wchodzą w skład zespołu LEOPARD, do którego objawów zaliczają się również zaburzenia elektrokardiograficzne, zaburzenia oczne, płucne, anomalie narządów płciowych, mały wzrost oraz zaburzenia słuchu do głuchoty włącznie. Plamy soczewicowate powstałe w wyniku długotrwałego działania promieni słonecznych nie są nigdy wyjściem czerniaka. Leczenie rozległych zmianach polega na bardzo powolnej i delikatnej krioterapii. Niekiedy dobre rezultaty uzyskuje się też przez długotrwałe stosowanie maści w witaminą A.

ZNAMIONA BARWNIKOWE

Występują bardzo często, a dzieli się je na łączące, skórne i mieszane. Mogą mieć kolor zbliżony do barwy skóry, a także jasnobrunatny, aż do bardzo ciemnego. Ich powierzchnia bywa gładka, brodawkowata, zrazikowa, mogą być płaskie, wypukłe, guzowate, nawet uszypułkowane i owłosione. Praktycznie u każdego człowieka można stwierdzić kilkanaście zmian tego typu. Ryzyko ich zezłośliwienia jest niewielkie. Najbezpieczniejsze są znamiona wyniosłe uszypułkowane i owłosione, najgroźniejsze - wrodzone i dysplastyczne.

ZNAMIĘ SUTTONA

Występuje najczęściej u dzieci i młodzieży, zwykle na tułowiu. W otoczeniu typowego znamienia komórkowego pojawia się wąski rąbek całkowicie odbarwionej skóry, który stopniowo się rozszerza. W dalszym przebiegu samo znamię najczęściej spłaszcza się,
a nawet całkowicie zanika. Pozostała odbarwiona plama może utrzymywać się trwale, choć nierzadko ponownie przybiera zabarwienie skóry prawidłowej.

 

ZNAMIĘ SPITZ

Do niedawna nosiło niefortunną nazwę czerniaka młodzieńczego. Znamiona te bowiem nie ulegają zezłośliwieniu, a swą dawną nazwę zawdzięczają podobieństwu w obrazie histologicznym do czerniaka. Pojawiają się najczęściej u młodzieży na twarzy, rzadziej na kończynach. Są zwykle pojedyncze, barwy czerwonej lub sinawej, czasem w otoczeniu zmiany głównej występują drobne guzki - satelity.

ZMIANY NACZYNIOWE

To rozmaite morfologicznie zmiany istniejące zazwyczaj od urodzenia, powstają
w następstwie  bądź poszerzenia naczyń krwionośnych, bądź rozrostu naczyń włosowatych, tętniczych, żylnych lub chłonnych.

 

NACZYNIAKI KRWIONOŚNE

• to różnie wyglądające zmiany powstałe w wyniku rozszerzenia naczyń krwionośnych lub ich rozrostu, istniejące zwykle od urodzenia. Wyróżnia się naczyniaki krwionośne płaskie oraz jamiste.

NACZYNIAK PŁASKI

• Leży w poziomie skóry, często jest jednostronny, umiejscowiony na karku i twarzy. Zmiany umiejscowione w okolicy linii środkowej ciała mogą ustępować samoistnie, położone jednostronnie zwykle utrzymują się trwale.

NACZYNIAKI JAMISTE

• Mogą mieć postać czerwonych guzków lub przybierać kształt lekko wklęśniętej niebieskawej zmiany (jeśli położone są w głębi skóry). Występują na twarzy, w obrębie owłosionej skóry głowy, czasem na języku dając jego powiększenie. W czasie pierwszych 6 miesięcy życia zmiany mogą się powiększać, najczęściej jednak samoistnie ustępują do 2-4 roku życia.

NACZYNIAK GWIAŹDZISTY

• Liczne, drobne guzki barwy czerwonej, z promieniście rozchodzącymi się naczyniami włosowatymi, powstają w wyniku nowotworzenia naczyń włosowatych i drobnych naczyń tętniczych. Umiejscowione najczęściej na tułowiu lub twarzy. Są częste u dzieci i kobiet, wystąpić mogą wysiewnie w ciąży i po połogu, towarzyszą chorobom wątroby.

Teleangiektazje

• - są jedną z najczęściej występujących zmian w układzie naczyniowym skóry. Występują głównie u kobiet, ponieważ hormony estrogenowe działają rozluźniająco na mięśnie naczyń co prowadzi do zwiększenia ich skłonności do poszerzania się.
  Teleangiektazje

• - to trwałe rozszerzone naczynia włosowate splotu podbrodawkowego, które prześwitują przez naskórek w postaci czerwonych "nitek". W skrajnych przypadkach mogą one ściśle przylegać do siebie tak, że dają obraz jednorodnego zaczerwienienia - tzw. teleangiectatic erythema.
  

• Podział teleangiektazji:

• Pierwotne (samoistne) - związane najczęściej z zespołami wrodzonymi, dotyczącymi samej skóry i narządów wewnętrznych.

• Wtórne (nabyte) - będące wynikiem działania czynników zewnętrznych, schorzeń skóry i chorób ogólnoustrojowych oraz po leczeniu.
  Odmianą teleangiektazji występującą na kończynach dolnych to - wenektazje czyli rozszerzenia żylakowate

• Usunięcie teleangiektazji

• - polega na zamknięciu naczynia krwionośnego z obu stron przez przerwanie jego ciągłości.
  
  Wybór metody

• zależy od rozległości zmian, umiejscowienia, doświadczenia osoby wykopującej zabieg. Zamknięcie naczynek wykonuje się metodą elektrokoagulacji lub laserową (na twarzy i górna część ciała) oraz skleroterapią (na nogach). Duże znaczenie ma profilaktyka (kosmetyki/kosmeceutyki ochronne).
  
  Metody usuwania teleangiektazji:

• elektroterapia

• kriochirurgia

• laseroterapia

• skleroterapia

Podział metod usuwania teleangiektazji:

• Zabiegi fizykoterapeutyczne: jonoforeza, galwanizacja, lampa Solux z niebieskim filtrem, drenaż limfatyczny.

• Jonoforeza - wykorzystuje się prąd stały. Metoda zapobiegająca poszerzania się naczynek krwionośnych. Zabiegi wykonywane w serii ok. 10, powtarzanych co pół roku. Zawęża i chroni przed powstawaniem nowych naczynek.

• Galwanokaustyka (elektrokaustyka) - wykorzystanie prądu stałego za pomocą którego rozżarzonym kauterem następuje ścięcie białka.

• Elektroliza - prąd stały niszczy tkanki przez działanie chemiczne

• Termoliza - prąd zmienny niszczy tkanki przez działanie termiczne

• Blend - połączenie metod termolizy i elektrolizy. W tych metodach wykorzystywane są specjalne igły, którymi wkłuwa się w rozszerzone naczynia co 1-2 mm.

• Elektrokoagulacja  - (tzw. diatermia chirurgiczna - metoda bezinwazyjna) - koagulacja tkanek za pomocą prądu wysokiej częstotliwości. Specjalną elektroda dotyka się każdego naczynka powodując jego zamknięcie, - jedna z najskuteczniejszych metod do usuwania naczynek na twarzy i górnej części ciała.
  Zabieg odbywa się bez zbytniej uciążliwości i potrzeby ograniczenia obowiązków zawodowych.
  Skóra po zabiegu (w zależności od HF- częstotliwość prądu)) jest lekko podrażniona - zaczerwieniona
  Proces gojenia jest bardzo krótki i trwa w zależności od wrażliwośći skóry - od kilku godzin do jednego dnia. 
  Jest to metoda bezinwazyjna tzn. bez wkłuwania się w rozszerzone naczynia

• Kriochirurgia (krioskleroterapia) - przy użyciu podtlenku azotu lub ciekłego azotu. Głównie dla osób z przeciwwskazaniami do elektrokoagulacji.

• Lasery wysokoenergetyczne (fototermoliza) - światło lasera pochłaniane jest przez barwnik hemoglobiny, zawarty w czerwonych krwinkach. Powoduje to termiczną koagulację naczyń. Wykorzystuje się lasery: argonowy, neodymowy, CO2 oraz najnowszy barwnikowy (day laser) - wadą tej metody jest pojawianie się sinych plamek bezpośrednio po zabiegu, które utrzymują się przez 7-10 dni. 
  W zastosowania laserów stwierdza się jednak często tylko punktowe przerwanie ciągłości naczynia, oraz powstawanie przebarwień i blizn w wyniku pochłaniania światła lasera przez melaninę.
  Efektem działania światła laserowego jest nieodwracalne oparzenie III lub IV stopnia w miejscach zabarwionych na ciemno i odwracalne oparzenie I lub II stopniajaśniejszego otoczenia. Blizna jest gładka, jeżeli działanie lasera sięgało tylko warstwy brodawkowej skóry. Jeżeli została ona przekroczona ze względów terapeutycznych blizna może być widoczna. 

• Skleroterapia - polega na wstrzyknięciu do naczynia krwionośnego preparatu obliterujacego co powoduje zarastanie światła naczynia. Najskuteczniejsza do usuwania wenektazji - naczyń na kończynach dolnych (uda, okolica podkolanowa,podudzia, okolice kostki przyśrodkowej)

• Skuteczność zabiegu zamykania naczynek jest uzależniona od: rodzaju metody, jakości urządzenia, umiejscowienia i rozległości zmian. Każdym nawet najbardziej skomplikowanym urządzeniem steruje ręka specjalisty, w związku z tym ostateczny rezultat zabiegu zależy od jego doświadczenia i techniki jaką wykonuje zabieg.
  
  Czynniki zewnętrzne sprzyjające rozszerzaniu naczyń m.in.:

• przewlekła ekspozycja na słońce

• zbyt częste korzystanie z solarium

• wiatr

• duże wahania temperatur

• duża wilgotność

• stosowanie długotrwałe miejscowo sterydów, zwłaszcza na twarz i szyję i dekolt, u osób predysponowanych (cienki naskórek, jasna karnacja, dzieci)

• stosowanie laserów biostymulujacych (np. melonowo-neonowy)

---