Foniatria - podspecj laryng - diag , lecze, reha mowy Audiologia - słuchu Głos - dźw wytw w narz głosotwórczym Mowa - czyn wyższa, właścdla człow, dźw poddany artykulacji Rola nosa Rzęski - bariera ochro,Ogrzew powi 8-10,nawilż pow,węch Odruchy nosowe - przyspieszenie akcji serca i oddechów Gardło dzieli się na część: gorna-noso-migd gardł do 7r przerasta Środk- ustna - nasa języ, podnieb, ograniczone po bokach łukami i zwartymi migdałkami podniebiennymi Doln- krtan - chrzęst- włóknis - mięśniową - zawiesz na kgnykowej Krtań składa się z chrząstek : niep (tarczowata,pierścienio,nagłośnia) parz (nalewkowe,klinowate,różkowate) Mięśnie zewnętrzne Mięśnie wewnętrzne - głosowy, rozwierający, zamykający Mięsień pierścienno - tarczowy - napina struny głosowe Struna głosowa = fałd głosowy zbudowany jest z: więzad głosowe, mgłosowy,naczyń,nerwów,blony głos Krtań funkcje: głosotwór,oddech,obronna - z funk.zbierającą (parcie) nerw krtaniowy - odgałęzienie nerwu błędnego. Mięśnie oddechowe: grzebieniowy więk,prosty brzu,przep,miedzyżebr w i mn Mechanizmy tworzenia głosu Strumień pow wydechowego( tchawica),drgani fald glosow, rezonatory nasady CUN ruchowe czucio,zmysl pole korowe Pierścień zbierający gardła -na poziomie pod mięk z języczkiem fałd Pasa Vantta - podczas wymaw głosek nos - powietrze wychodzi przez nos. Rodzaje oceny głosu: percepcyjna, wizualna,akustyczna Organiczne i czynnościowe zaburzenia głosu eufonia,dysfonia,afonia Dysfonia - wielopost zabu głosu dot wszyst składow akustycz tz. częstotliw, pozio głośnoś, czasu trwa tonacji, barwy. Charakterystyka dysfonii nieprawidłowość narządu głosu,Chrypka Subiekt niekorzystne odczucia ze strony gardła i szyi. Chrypka - zj akust powsta jako efekt nieprawidł wibracji fałdów głoso połączon ze szmer powiet nieregularnie ( turbulentnie) przechodzącego przez głośnię Dys. organi - zaburz czyn narzą głosu na skutek pierwotnej zmiany organicznej narządu głosu ( polip, brodawczak) Dys czynnoś -przyczsą zaburz czynn bez uchwytnych zmian organicz Subiektywne dolegliwości charakterystyczne dla dysfonii : suchosc gard,zalega sluzu w g,koniecz czest polyk,chrzakanie, pobudzenie do kaszlu, piecz i bol g,napiecieucis szyi,uczuc zanikania głosu,niemozn mowiena Czynnościowe zaburzenia głosu wg Perello: phonoponosis-w nastep niepr tworz glos phononeurosis - uwarunk zmian psych Afonia psychogenna: nagly bezglo,zachow dzwieczn kaszlu i smiech K:M 8:1 Dysfonia czynnościowa spazmatyczna ( kurczowa): skrajnie parta i chrapliwa tonacja, Drże i niereg załamy się głosu W stroboskopii nieregularne drgania z drżeniem Zależne od stopnia napięcia mięśniowego wyróżniamy: dys hyperfunkcjolanlnej cechy: Twar nastawienie głosowe, Hiperkineza mmi szyi, wzm napi m karku,obr bark,mm artykulacyjnych poszerz nacz zylne,podciag krt z kgnykowa ku gorze dys organiczne (ost zap krt-bol obrzek wydz, przew zanikow, przerosto zaostrz zap krt,prz za kr - reflux z-p,torbi faldu glosowego pr, to naglos guzki glosowe,polip, Obrzęki Reincke”go - u kob palac po wielu lat, brodawczaki krt, pochylenia krtani,niewydoln glosni Dysfonie dysplastyczne - zaliczane do dysfonii organicznych asymetrie krtaniowe, rowek glosni Presbyfonia - zanikowe zmiany w krtani

Emisja głosu - zespol czynn oddych, fonacji i artykuli w połącz ze zjawi rezonansu w komor rezonacyjnych klp, krtani i nasady. Efekt emisji zależy od wydechu fonacji artyluacji Całość narządu służącego do wytwarzania dźwięków mowy składa się Apa oddecho kt wytw prąd pow, niezb do powst dźwi mowy Aparatu fonacyjnego, czyli krtani w której powstaje dźwięk Ap artykulacyjnego (j: ust, gardł i noso nazywane jako całość nasadą Warunki prawidłowej emisji: Głos eufonicz - pow być tworz bez nap wewn, i bez nap mm szyi. Swobod ze świadom stoso miękk nastawieniem głosowym z wykorzy rezonansu nasady i z dobrą artyku, prawid tor odd, prawidłowa czynn fałdów głosow, Właściwe używe rezonatorów, Artykulacja Konieczne jest przestrzeganie wymogów dotyczących; Fizycz posta mówiącego, Mech tworz gł ; oddy, foniacji ,artykulacji Wpływu czyn psychiczn, Oddzi czyn zewn:infekcja ,leki,akustyka środow higieny: tryb życia, używki, odżywiania się, ogólnego stanu zdrowia Poprawna emisja; Jest wygodna - mm pracują w sposób skoordynowany i harmonijny estetyczna - wyr twa jest natur, ukł ust, brwi nie wymuszo, ogólna postawa swobodna nie napięta. Posiada dobrą dykcję - wyrazista dykcja jest wyr dosk emisji Oddychanie: Staty, czyli spocz- jest to odr bezwar zapew funkcje życiowe Dynami,w cz emisji gł - oddech waru,dost do logiki wypowi, wyćwicz Podparcie oddechowe (appoggia) Typy oddychania: żebrowo - brzuszny, z przewagą sektora piersiow z przewagą sektora brzusznego Podparcie oddechowe - świa zwoln f oddechoj za po kontrol napięcia mięsni wydechowych - najwolniejsze przesuwanie się przepony ku górze Zaburzenia fonacji + najcz wkut nadmier zacisk fald glosow przyczyny: oddy nprwd a podp odd slabe, prca krt wzmoz by wyrow NO Artykulacja Ostat ukształt f głos w narządach znajdujących się ponad krtanią Nasad,j gard,j ust, jama nos, zes rezonator - zatoki przynosowe). Prawidłowa artykulacja dopełnia prawidłową emisję. Ćwiczenia emisji głosu: wstep, oddech,glosow,artylulacyjn

Leukoplakia (rogowacenie białe) - zm przedr w obrębie just charakt powst biał plam lub smug na pow bł śl. Zm są wyn niepr rogow nabł bł śl jst or zgrubienia jego warst kolczyst. L wiąże się z uży tyton mn znacz - przew drażnie błsl (niedop protezy), alk,ostre potr Może występować na fałdach głosowych. Pachydermia - nadmierna grubość nabłonka Rozpoznawanie Badanie podmiotowe - wywiad Obj wcz - nagł,fał gło-obj górn pięt r kr (chrypka,otalgia-bol ucha Obj późn-bol sziy,poszerz obw szyi krwipolucie,cuchnicie z ust,duszno Badprzedm. Bpalpacy szyi (ruchomo puszki kr,ukl chlonn),blaryng laryngosk pośr, laryngowideostroboskopia,lar bezp,USG szyi,TK krt,ogl Schem at krtani z podziałem na piętro: nagłos -cz gor, glosnia - cz sr, podglo Raki nagłośniowe rozwijają się z : kieszonek krtaniow,nalewek,krtaniowej powierzchni

Przełyk składa się z części: cz.szyjna,piersiowa,brzuszna cz szyj od ch. pierści 6kr do szyjn wcięc most gr 2 i 3 kr pier przylega do powi przedkr od przod przykryty prz tchaw, boczn tarczy. C pier: śródpier tyl, przez rozwór przełyk przep. Aor piers począt wzdł lew brzeg przeł, następ mzy przeł a kręgo. Wzd tyl ści prz - przw piersi Z ty po st pr- ż gł d. Z prz do 4 kr piers przykr prz tchaw. Nerwy błędne Na wysTh 4 - łuk aorty(L), ponij stya się z osierdz ścienn. Bocz przyk przez opłucną śródpiersiową. C brz:1-3cm,my przep a wpus żołąd Przykr otrzew.Z prz wątroba, nerwy X. ściana przełyku zbudowana jest: błślu : nabwielowa pła, w czę brzu wys nabł walco bl.sluz,bl podsl,bl mm, przydanki tk podśl - włókna spręż -dl błś układ się w fałdy, gruczoły śluzowe bł m- war zewn podł -waa wew okr: gorna1/3 -pop pr, sr1/ miesniowka miesz, d1/3 m gl Unerwienie współczu (spl przełyk,przywspół(część piers nbłędn) i somat Unaczynienie z aorty i tęt:międzyże, tarczowej d, przep d, żołądkowych lew. Urazy przełyku (oparzenia-chem,termicz;ur mech-zew,ewe,samois peknie - z berheve'a Oparzenie przełyku to ubytki - nadżerki, owrzodzenia Oparzenia chemiczne: kw-martwic skrzepowa, zas -ma rozplywowa powikla zap srodpi tyl - poezofagosk-b mdzy lop,wzr t perfor prez -obj meningerode - pow midzy kresg a prz triada hutanta - bol temp pow ----torakotomia Urazy mechaniczne tepe szyi,komunik, ostre,jatrogenne wymi+krew,odma podsk klp szyi, o srodpiers, Ezofagoskopia - b end przeł E: sztywna: podej now przel,zwez prze,bad endosonograficzne usun c obc,lagod guzkow, brodawcz, pol,rozszerz zwez, ostrzykn zyla

Ostra duszność krtaniowa d.wysilk,d spoczynk, orthopnoe,afiksja - w ONO,schylk PNO stridor - świst krtaniowy - obj duszi - turbulencje pow odde przecisk się prz zwęż świ d oddch i powodujące wibracje otaczających tkanek. Zasada Venturiego: gaz przesu się pr zwęż ru (krt, tchaw, osk) ciśn odśrodk obniża się powod zapadanie się jej ścian i zamkn świa ↑ ciśn poza zwęże i otwarcie świa. Naprzemie otw i zam św dodde powoduje wibracje otaczających tkanek i stridor. Trzy poziomy powstawania stridoru: I naglo(wr z gard) -wdechowy II glosn, ok. podgl, szyj cz tchaw -wdrch-wydech III tch drz oskrz w klp - wydechowy Tracheotomia Górna - pow Węziny tarczycy pod ch pierscieni lub 1 ch tchawicy Środkowa - przecięcie i podkłucie Węziny tarczycy, pod 2 lub3 chrzą Dolna - poniżej Węziny tchawicy, pod 4 chrząstką tchawicy

2

---