2.03.2008r
POJĘCIA I SYSTEMY PEDAGOGICZNE:
-proces poznania naukowego.
NAUKA- wiedza ludzka o przyrodzie, człowieku i społeczeństwie, o zjawiskach, prawidłowościach rozwoju rzeczywistości, o sposobach badania i przekształcenia otaczającego świata, ujęta w system należycie uzasadnionych twierdzeń i hipotez. Jest ona tą dziedziną społecznej aktywności człowieka, która zmierza do obiektywnego poznania otaczającej nas rzeczywistości przyrodniczej i społecznej. Nauka w takim ujęciu jest procesem społecznym, w którego wyniku, powstają naukowe konstrukcje, czyli twierdzenia, hipotezy i teorie. Nauka jest społeczno- historycznym dorobkiem ludzkości i powstaje oraz rozwija się w związku z dążeniem d zaspokajania potrzeb praktyki społecznej, potrzeby, poznania, zrozumienia i opanowania obiektywnej rzeczywistości przyrodniczej i społecznej oraz przekształcenia jej zgodnie z potrzebami człowieka.
PROCES POZNANIA NAUKOWEGO otaczającego świata odbywa się według określonego porządku:
- Punktem wyjścia takiego poznania jest celowe gromadzenie systematycznych i planowanych spostrzeżeń, czyli obserwowanie zjawisk i faktów oraz rejestracja wyników obserwacji.
KOLEJNE CZYNNOŚCI POZNANIA NAUKOWEGO:
- uogólnienie rezultatów obserwacji
- ustalenie wzajemnych związków i zależności między poszczególnymi faktami i zjawiskami
- wyjaśnienie ich w postaci hipotez
- weryfikacja hipotez i formułowanie twierdzeń o charakterze empirycznych praw nauki (odzwierciedlających obiektywne prawidłowości funkcjonujące w rzeczywistym świecie)
Wszystkie wyżej wymienione czynności poznawania naukowego SA ściśle z sobą powiązane i stanowią organiczną jedność
- sformułowanie hipotezy i twierdzenia, sprawdzone i należycie uzasadnione, zostają uporządkowane w logicznie powiązany system wiedzy o obiektywnej rzeczywistości
- nauka to nie tylko formułowanie hipotez i twierdzeń empirycznych lecz także ich filozoficzna teoretyczna interpretacja i uzasadnienia.
- w naukach logicznych twierdzenia bezpośrednio prawdziwe, niewymagające dowodu, określone jako twierdzenia pierwotne lub aksjomaty, stanowią ostateczne przesłanki wszelkich dowodów.
- wszystkie inne twierdzenia wprowadzane są z twierdzeń pierwotnych w drodze wnioskowania. Nauki te nazywamy formalnymi lub dedukcyjnymi (od słów łacińskiego deducio - wprowadzenie)
- w toku historycznego rozwoju poznawania naukowego powstała tendencja do wyodrębnienia określonych dziedzin, tj. zbiorów twierdzeń i hipotez logicznie ze sobą powiązanych i dotyczących jednego i tego samego przedmiotu poznania.
- w wyniku tej, tendencji we współczesnym systemie wiedzy, charakteryzującej się dużą różnorodnością, powstał podział na dyscypliny naukowe.
KLASYFIKACJA DYSCYPLIN NAUKOWYCH
- aby dokonać klasyfikacji tych dyscyplin na poszczególne grupy nauk, można wziąć pod uwagę na przykład ich przedmiot badań
- przyjmując za kryterium podziału nauk przedmiot badań możemy wyodrębnić dyscypliny, które zajmują się badaniem zjawisk przyrody, określając je mianem nauk przyrodniczych
- natomiast zespół dyscyplin zajmujących się badaniem życia społecznego- zjawisk i procesów społecznych- wyodrębniamy jako NAUKI SPOŁECZNE
- są to między innymi takie nauki, jak socjologia, ekonomia, demografia, psychologia, etnografia: w skład tego zespołu wchodzi również pedagogika
CELE NAUK SPOŁECZNYCH:
- celem więc nauk społecznych jest poznawanie rzeczywistości społecznej po to żeby móc przewidywać; przewidywanie zaś po to, ażeby kierować procesami społecznymi
- nauki społeczne badają każdą ze swojego punktu widzenia rzeczywistość społeczną
- i tak socjologia zajmuje się badaniem struktury społeczeństw i praw ich rozwoju, a w szczególności wykrywaniem związków i zależności między poszczególnymi zjawiskami społecznym i uogólnieniem wszelkich aspektów wiedzy o życiu społeczeństw
NAUKI SPOŁECZNE:
- ekonomia zaś bada prawa rządzące produkcją i podziałem dóbr materialnych
- człowiek, jego cechy psychiczne, zachodzące w nim procesy psychiczne i jego stosunek z otoczeniem stanowi w najogólniejszym zarysie, zakres studiów psychologii
- nauki społeczne pozostają we wzajemnych powiązaniach i zależnościach, w coraz większym stopniu współpracując z sobą i wzajemnie się uzupełniając
PRZEDMIOT ZAINTERESOWAŃ:
- dzieje się tak dlatego, że poznanie człowieka stanowi ich wspólny przedmiot zainteresowań
- na przykład wychowanie jako proces społeczny, jest przedmiotem badań nie tylko pedagogiki ale również socjologii, psychologii, ekonomii i innych nauk.
- wśród kierunków badań socjologii wyróżniamy np. socjologię wychowania, a także socjologię rodziny
PRZEDMIOT BADAŃ:
- jedna z dziedzin badań ekonomii jest ekonomika oświaty, zajmująca się wykrywaniem związków i zależności między wychowaniem i kształceniem człowieka, a rozwojem gospodarczym społeczeństwa
- psychologia interesuje się rozwojem i funkcjonowaniem psychiki ucznia- wychowanka i bada procesy psychiczne zachodzące w toku nauczania i wychowania
- pedagogika bada zjawiska w kontekście procesów społecznych i przy uwzględnieniu jednostkowych procesów psychicznych. Uogólnia ona praktykę ukazując istotę wychowania i jego rolę w kształtowaniu osobowości człowieka.
WZAJEMNE ZWIĄZKI:
- w procesie współdziałania poznawczego poszczególne nauki społeczne niejednokrotnie korzystają z teorii struktur pojęciowych i metod badawczych innych nauk także przyrodniczych.
- socjolog może, np. opisać tak jak je zaobserwował, cele i wartości jakiegoś społeczeństwa, lecz aby dokonać ich oceny i powiedzieć jakie powinny one być, musi wkroczyć w dziedzinę filozofii.
- istnienie wzajemnych związków między różnymi dyscyplinami naukowymi i ich współdziałanie dotyczą nie tyle nauk społecznych lecz są charakterystyczne dla wszystkich współczesnych dyscyplin naukowych.
16.03.08r
WZAJEMNE ZWIĄZKI:
- w procesie współdziałania poznawczego poszczególne nauki społeczne niejednokrotnie korzystają z teorii, struktur pojęciowych i metod badawczych innych nauk także przyrodniczych
- socjolog może np. opisać tak jak ją zaobserwował cele i wartości jakiegoś społeczeństwa lecz aby dokonać ich oceny i powiedzieć jakie powinny one być, musi wkroczyć w dziedzinę filozofii.
- istnienie wzajemnych związków między różnymi dyscyplinami naukowymi i ich współdziałanie- nie dotyczą nie tylko nauk społecznych, lecz są charakterystyczne dla wszystkich współczesnych dyscyplin naukowych
PRZENIKANIE NAUK:
- wzajemne powiązania i zależności między różnymi dyscyplinami naukowymi są jedynie odbiciem wszechzwiązku zjawisk obiektywnej rzeczywistości
ZALEŻNOŚCI:
- nauka jako całokształt wiedzy ludzkiej nie rozwija się harmonijnie, a poszczególne jej gałęzie znajdują się na różnych stopniach poznania także badacze dzieląc między siebie zadania poznawcze muszą współdziałać jeśli chcą osiągnąć wyrównanie istniejących dyspozycji.
- współzależności zaś i wzajemne powiązania między poszczególnymi dyspozycjami naukowymi ciągle ulęgają zmianom przeto względna samodzielność danej dyscypliny nigdy nie bywa ostatecznie określona, a świadomość takiej samodzielności ulega również zmianom.
PEDAGOGIKA:
- rozwój pedagogiki jako dyscypliny naukowej jest także zależny od rozwoju nauk współpracujących takich jak biologia, socjologia, psychologia oraz niektóre nauki medyczne, jak pediatria, higiena, zdrowie publiczne
- pedagogika korzysta również dla rozwiązania swoich własnych problemów badawczych z metod badawczych innych nauk a z ich uogólnień- dla potrzeb teorii i praktyki wychowawczej. Nie oznacza to jednak że nie opracowała ona własnych metod.
PRAWIDŁOWOŚCI:
- reasumując nasze dotychczasowe rozważania musimy pamiętać, że istnieje jedna obiektywna rzeczywistość, której odbiciem jest nauka. Zmierza ona do poznania i objaśnienia faktów i zjawisk tej rzeczywistości oraz do wykrywania obiektywnych praw nimi rządzących
- odkrywając prawa rozwoju i przebiegu zjawisk świata obiektywnego nauka umożliwia przewidywanie wydarzeń i jest dla człowieka instrumentem praktycznego przeobrażania świata i podporządkowania go interesom ludzkości.
FUNKCJA SPOŁECZNA NAUKI:
- nagromadzony zasób wiedzy o obiektywnej rzeczywistości jest ciągle korygowany, pogłębiany i rozszerzany w procesie rozwoju poznania naukowego
- dzieje się tak dlatego, że w procesie rozwoju poznania człowieka, nie tylko odkrywa nową wiedzę, ale i ujawnia nowe braki w wiedzy dotychczasowej, napotyka nowe sprzeczności które z kolei stają się przedmiotem dalszych dociekań naukowych.
FUNKCJE NAUKI:
- FUNKCJA DIAGNOSTYCZNA: polegająca na gromadzeniu wiedzy o tym co było lub jest w obiektywnej rzeczywistości, czyli na stwierdzeniu jej obiektywnego stanu
- FUNKCJA PROGNOSTYCZNA: tj. określenie na podstawie poznanych prawidłowości przebiegu zjawisk przyszłych zmian i rozwoju obiektywnej rzeczywistości
- FUNKCJA INSTRUMENTALNO-TECHNICZNA: tj. dostarczanie wiedzy o tym, jak realizować zamierzone cele społeczne
- FUNKCJA HUMANISTYCZNA: która umożliwia zaspokajanie potrzeb intelektualnych człowieka w dziedzinie jego dążeń do pełnego poznania obiektywnej rzeczywistości oraz pozwala na kształtowanie się jego naukowego poglądu na świat.
ZNACZENIE NAUK SPOŁECZNYCH:
- szczególnie wzrasta obecnie znaczenie nauk społecznych, w skład których wchodzi pedagogika jako nauka badająca rzeczywistość ludzką.
- postęp techniczny i ekonomiczny powoduje pojawienie się określonych problemów społecznych, które mogą być rozwiązane za pomocą nauk społecznych.
PRZEDMIOT PEDAGOGIKI
- pedagogika jest nauka o wychowaniu człowieka. Jej polska nazwa została utworzona z wyrazu greckiego -paidagogos [ pais- chłopiec; agōgós- prowadzę]
- pierwotnie terminem „pedagogika” obejmowano wszystkie czynności związane z opieką nauczania i wychowaniem dzieci.
- stopniowo pedagogami zaczęto nazywać osoby zajmujące się problematyką wychowawczą
- twórcą nowożytnej pedagogiki był Jan Amos Komeński który pierwszy sformułował problemy badawcze dla pedagogiki
- zasady teoretyczne swej koncepcji przedstawił w dziele Pt. „ Wielka dydaktyka” (1657)
- pod koniec wieku XIX ukształtował się zasób wiedzy pedagogicznej dysponującej aparatem naukowej analizy zagadnień wychowania.
- tradycyjnie pedagogika była nauką o wychowaniu dzieci. Nieustanny jednak rozwój społeczeństwa ludzkiego spowodował że przedmiot badań pedagogiki uległ rozszerzeniu
- w szczególności w ostatnim stuleciu nastąpił szybki rozwój praktyki wychowawczej, ujawniając różnorodne problemy pedagogiczne
- powstały nowe kierunki działalności wychowawczej, a wraz z nimi utworzyły się nowe dziedziny pedagogiki: jak pedagogika przedszkolna, pedagogika zdrowia, pedagogika społeczna, pedagogika pracy, pedagogika pracy socjalnej, pedagogika społeczno- opiekuńcza, itp.
KSZTAŁTOWANIE OSOBOWOŚCI:
- rodzice świadomie uczą dziecko języka oraz zachowania się w czynnościach życia codziennego
- z kolei dzieci uczą się nawzajem obserwując życie ludzi dorosłych i starają się ich naśladować
- już więc przed rozpoczęciem nauki w szkole dziecko podlega wpływom wychowawczym swojego najbliższego środowiska
DALSZA EDUKACJA
- po opuszczeniu szkoły człowiek w dalszym ciągu poddawany jest oddziaływaniu różnorodnych wpływów otaczającej go kultury, a liczba tych bodźców zwiększa się jeszcze, gdy osiąga on dojrzałość
- zaczyna się wtedy bowiem wpływ partnerów miejsca pracy, organizacji politycznych, trendów społecznych, itp.
- ponadto współczesne warunki życia człowieka nie zapewniają my odpowiedniego zasobu czasu wolnego który mógłby odpowiednio zagospodarować i zając się samowychowaniem.
WPŁYW SPOŁECZNY
- życie społeczne wykazało więc że ucząc się i wychowują nie tylko dzieci, ale i dorośli.
- przy czym należy także zaznaczyć, że nie można zdecydowanie określić gdzie leża granice oddziaływań wychowawczych na młodzież, a gdzie zaczyna swą działalność oświata dorosłych, nie istniej bowiem wyraźny podział związany z wiekiem, wyznaczający wyraźnie początek pierwszego lub drugiego rodzaju działalności
- wszelkie rozgraniczenia są w tym wypadku umowne i sztuczne. Również cele i metody pracy z młodzieżą dorastającą i z dorosłymi są podzielone i nie można ich ściśle oddzielić
W PARZE Z CODZIENNOŚCIĄ
- w warunkach współczesnego postępu naukowo- technicznego kształcenie jest procesem stałym, ciągłym i niezbędnym przez całe życie człowieka
- współczesna dynamika życia powoduje konieczność uzupełniania i aktualizowania zdobytej wiedzy stawiając coraz większe wymagania w zakresie wykształcenia, kultury o znajomości techniki
- w tych warunkach pedagogika nie może ograniczać swoich zainteresowań tylko do wychowania dzieci i młodzieży
PRZEDMIOT BADAŃ PEDAGOGIKI
- pedagogika bada zatem wszelkie zjawiska wychowawcze odnoszące się tak do dzieci jak i do młodzieży i dorosłych
- przedmiotem jej badań są nie tylko wpływy wychowawcze organizowane świadomie i celowo, lecz również niezamierzone i żywiołowe
- pedagogika nie może nie ustosunkować się do wychowawczych wpływów niezamierzonych, ponieważ nabierają one coraz większego znaczenia w procesie wychowania
5.04.08r
WPŁYWY NIEZAMIERZONE
- dlatego też nauczyciel , wychowawca musi brać pod uwagę istnienie wpływów niezamierzonych i przeprowadzać ich ocenę pod katem widzenia swoich celów wychowawczych.
- z kolei uczeń, wychowanek również będzie oceniał doświadczenia i przeżycia wynikające z oddziaływania tych bodźców w jego zdolność oceny będzie zależeć od jakości wychowania jakie już otrzymał.
ZAINTERESOWANIA PEDAGOGIKI
- Do zainteresowań pedagogiki należy także zagadnienie funkcjonowania systemu szkolnego i oświatowego z punktu widzenia rozwoju społeczno-ekonomicznego społeczeństwa.
- nie tylko wiec opisuje ona fakty, ale je objaśnia i poszukuje odpowiedzi napytania jak i dlaczego przebiegają takie czy inne procesy wychowawcze oraz jak powinny być one organizowane.
ZADANIA PEDAGOGIKI
- podstawowym zadaniem pedagogiki jest wyposażenie tych, którzy zajmują się organizacja procesów dydaktycznych lub wychowawczych w wiedzę o skuteczności różnego rodzaju zabiegów.
-tak więc wyjaśnianie mechanizmów kształtowania osobowości wychowanków a nie samo kształcenie jest przedmiotem tej nauki.
- gromadzenie wiedzy o rzeczywistości wychowawczej i czytelny opis wyników tej obserwacji oraz stwierdzenie jak przebiegają procesy wychowawcze, wyrażone w formie zdań sprawozdawczych (opisowych)
- uogólnienie zebranych wyników obserwacji, wykrywanie związków i zależności między zjawiskami wychowawczymi
-dostarczanie wiedzy potrzebnej do przekształcania w formie zdań wartościujących i normatywnych.
- ustalanie celów i zasad wychowawczych w funkcjonalnym związku z rozwojem społeczno- ekonomicznym społeczeństwa.
- wytyczanie metod realizacji celów wychowywania.
- sprawdzanie skuteczności tych metod w praktyce wychowawczej.
STRUKTURA WIEDZY
-utrwalona w piśmie wiedza naukowa ma swoją strukturę. Stanowią ją 4 kategorie zdań:
-opisowe
-wyjaśniające
-oceniające
-normatywne
-kształcenie wielostronne opiera się właśnie na zależności między metodami poznania, a wymienionymi strukturalnymi składnikami wiedzy.
OPIS
- opis jest wytworem nauk posługujących się takimi badaniami jak obserwacja i doświadczenie.
-umożliwia on odtwarzanie rzeczy, zjawisk, procesów i wydarzeń w ich stanie przeszłym, obecnym lub przyszłym.
- przekaz opisu jest możliwy dzięki językowi, który spełnia role pośrednika między światem rzeczy, a poznaniem ludzkim.
WYJAŚNIENIE
- wyjaśnienie pozostaje w bliskim związku z opisem
- jest wytłumaczeniem lub uzasadnieniem opisowego stanu rzeczy zjawiska, procesu albo wydarzenia.
- odpowiada na pytanie dlaczego tak jest?
OCENA
- to wartościowanie według przyjętych kryteriów działalności człowieka
- jest wyrażana w sądach
- nauka niejednoznacznie traktuje oceny (zdanie oceniające)
- problem dotyczy takich kwestii jak prawdziwość- fałszywość ocen, ich subiektywność-obiektywność
- wiąże się to z faktem, że mówiąc o ocenach mamy na myśli określone wartości, których te oceny dotyczą.
NORMA
- norma- zdania tego typu występują obok zdań opisowych, wyjaśniających i oceniających.
- zdania normatywne przyjmują postać typu „Jeżeli ma się stać to a to, ktoś powinien te a te warunki”
- wyróżnia się normy rzeczowe, dotyczące różnej działalności ludzkiej (językowe, stylistyczne, dramatyczne, techniczne itd.) i normy emocjonalne (etyczne i estetyczne)
4 DROGI POZNANIA
- opis- poznanie przez przyswajanie
- wyjaśnianie- poznanie przez odkrywanie
- ocena- przez przeżywanie
- norma- przez działanie
DROGI UCZENIA SIĘ
- INFORMACYJNA: uczeń może opanować gotowe wiadomości z wykorzystaniem dostępnych źródeł pomocy opracowań- uczy się przez przyswajanie (gromadzi informacje)
- PROBLEMNOWA: może samodzielnie odkrywać wiedzę, odwoływać się do własnych pomysłów, tworzyć- uczy się przez rozwiązywanie problemów.
- EMOCJONALNA: może budować swój własny system wartości, sądów, ocen przez przezywanie różnych zjawisk, procesów, zdarzeń itd.- uczy się przez przezywanie (emocje)
- OPERACYJNA: może działać praktycznie tworząc w ten sposób normy albo je weryfikując, bądź przyswajać gotowe. Rozwija wówczas swoje umiejętności, nawyki, przekształca otoczenie, dokonuje zmian w samym sobie- uczy się przez działanie (operacje)
6.04.08r
WYCHOWANIE
- to całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego na jednostkę, trwające całe życie.
W zakres pojęcia wchodzi:
- WYCHOWANIE NATURALNE- pod wpływem środowiska w którym jednostka funkcjonuje- rodzina, kontakty społeczne, obyczaje, religia.
WYCHOWANIE INSTYTUCJONALNE- celowe, planowe oddziaływanie instytucji wychowujących takich jak- przedszkola, szkoły, internaty, domy dziecka.
SAMOWYCHOWANIE:
-oddziaływanie to ma wpływ na stosunek jednostki do otaczającego świata kształtowanie się systemu wartości, norm, celu życia
- jedne definicje kładą nacisk na celowe dokonywanie zmian w osobowości człowieka pod wpływem czynników zewnętrznych. Jednostka stanowi w nich przedmiot oddziaływań.
- inne definicje mówią o wychowaniu indywidualnym, czyli wspomaganiu rozwoju jednostki poprzez pobudzenie do udziału, ale pośrednio, wywołując nie na wychowanku lecz na warunki w których działa
PODSTAWOWE SKŁADNIKI WYCHOWANIA:
- wychowanie umysłowe
- wychowanie moralne
- wychowanie estetyczne
- wychowanie fizyczne
- wychowanie do życia w rodzinie
- wychowanie obronne
- wychowanie patriotyczne
- wychowanie zdrowotne
SAMOWYCHOWANIE
- samodzielna praca człowieka nad ukształtowaniem własnego poglądu na świat; własnych postaw, cech charakteru i własnej osobowości- stosowanie do założonych kryteriów, wzorów oraz ideałów.
- rozwijanie motywacji pobudzającej dzieci i młodzież do pracy nad sobą jest działaniem, które zwielokrotnia wpływ wychowawczy rodziny i szkoły.
OSOBOWOŚĆ
- zespół stałych właściwości i procesów psychofizycznych, odróżniających dana jednostkę od innych, wpływający na organizację jej zachowania, a więc na stałość w nabywaniu i porządkowaniu doświadczeń, wiadomości i sprawności, w reagowaniu emocjonalnym w stosunkach z innymi ludźmi oraz na stałość w wyborze celów i wartości.
OSOBOWOŚĆ NAUCZYCIELA
- stopień zaangażowania nauczyciela w poznawanie, rozumienie i wartościowanie stosunków panujących w świecie, ze szczególnym uwzględnieniem procesów kształcenia i wychowania oraz w twórczym przekształcani tych stosunków
UCZENIE SIĘ
- proces w którego toku na podstawie doświadczenie, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte.
ZACHOWANIE
- ogół złożonych i celowych reakcji występujących pod wpływem bodźców otoczenia lub sygnałów wewnętrznych organizmu.
RODZAJE UCZENIA SIĘ
-uczenie się wiadomości, nabywanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń, rozwijanie zdolności i przekonań.
- sposoby uczenia się: uczenie się przez próby i błędy, naśladownictwo, uczenie się przez odkrywanie, przez działanie.
-warunki uczenia się: wiek, środowisko, motywy, bodźce, zdolności.
- rezultaty: przyrost wiedzy i sprawności, umiejętności, rozwój uzdolnień i postaw, transfer
19.04.2008r
UCZENIE SIĘ:
- rodzaje uczenia się: uczenie się wiadomości, nabywanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń, rozwijanie zdolności i przekonań
SPOSOBY UCZENIA SIĘ:
- uczenie się przez próby i błędy, naśladownictwo, uczenie się przez odkrywanie, przez działanie
WARUNKI UZCENIA SIĘ:
- wiek, środowisko, motywy, bodźce, zdolności
NAUCZANIE:
- planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniem mająca na celu wywołanie pożądanych trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości, pod wpływem uczenia się i opanowania wiedzy, przeżywania wartości i działań praktycznych.
- nauczanie jest działalnością intencjonalną
- tak szeroko rozumiane nauczanie umożliwia uczniom nie tylko zdobycie wiadomości, umiejętności i nawyków oraz rozwijanie zdolności i zainteresowań, lecz także ukształtowanie przekonań i postaw oraz trwałych dyspozycji do uczenia się.
- tak więc nauczanie wiąże się z kształceniem i wychowaniem
KSZTAŁCENIE:
- ogół czynności i procesów umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury, a zarazem uczestnictwo w ich przekształcaniu, jak również osiągnięcie możliwie wszechstronnego rozwoju, sprawności fizycznych i umysłowych, zdolności i uzdolnień, zainteresowań i zamiłowań, przekonań i postaw oraz zdobycie pożądanych kwalifikacji zawodowych.
- w ostatnich latach coraz częściej przez kształcenie, rozumie się łączenie nauczania i uczenia się. Rezultatem kształcenia jest wykształcenie. Jest to proces organizowany głównie przez instytucje.
SAMOKSZTAŁCENIE:
- osiąganie wykształcenia poprzez działalność, której cele, treści, warunki i środki ustala sam podmiot.
- proces samokształcenia rzadko występuje w postaci czystej, dość często natomiast bywa powiązany z pracą w szkole, z kształceniem korespondencyjnym czy eksternistycznym
KULTURA:
- ogół stworzonych przez ludzi wartości naukowych, społecznych, artystycznych i technicznych oraz procesy tworzenia tych wartości
- współcześnie zaczyna się pojmować kulturę szeroko, a więc zarówno jako efekty, jak i procesy tworzenia dóbr zarówno jako normy, wartości i wzory zachowań jak wytworzone przez ludzi, dzieła zarówno wartości naukowe i artystyczne jak społeczne i techniczno- cywilizacyjne
CZAS WOLNY:
- czas do dyspozycji jednostki po wykonaniu przez nią zadań obowiązkowych, pracy domowej, nauki obowiązkowej w szkole i w domu oraz niezbędnych zadań domowych.
- rekreacja to wszelkie zajęcia, których celem jest odpoczynek, rozrywka lub własny rozwój, wykonywane w czasie pozostającym wyłącznie do dyspozycji jednostki.
CZAS WOLNY RACJONALNIE PRZEZNACZA SIĘ NA:
- odpoczynek tj. regeneracja sił fizycznych i psychicznych
- rozrywka która sprawia przyjemność
- działalność społeczna: o charakterze dobrowolnym i bezinteresownym
- rozwój zainteresowań i uzdolnień jednostki przez dobywanie wiedzy
- działalność artystyczna, techniczna, naukowa, czy sportowa
ŚRODKI MASOWEGO ODDZIAŁYWANIA (masowego przekazu, masowej komunikacji):
- do urządzeń tych zalicza się zwykle:
Radio, film, TV, prasę, Internet
- Cecha specyficzną środków masowego przekazu jest to, że komunikaty trafiają względnie równocześnie do wielu odbiorców
ŚRODOWISKO:
- całość procesów ekologicznych, ekonomicznych, politycznych, społecznych, kulturalno- oświatowych i instytucjonalnych- w ich wzajemnych związkach i zależnościach
- w tym rozumieniu środowisko jest przestrzenią w obrębie której społeczeństwo realizuje różne formy działalności, tworząc w ten sposób warunki własnego życia oraz zaspokajania materialnych i duchowych potrzeb
SOCJALIZACJA:
- ogół działań ze strony społeczeństwa zwłaszcza rodziny, szkoły i środowiska społecznego zmierzających do uczynienia z jednostki istoty społecznej tj. umożliwienia jej zdobycia takich kwalifikacji, takich systemów wartości i osiągnięcia takiego rozwoju osobowości, aby się mogła stać pełnowartościowym członkiem społeczeństwa.
RODZINA:
- mała grupa społeczna, składająca się z rodziców, ich dzieci i krewnych
- rodziców łączy więź małżeństwa
- rodziców z dziećmi: więź rodzicielska
- stanowiąca podstawę wychowania rodzinnego jak również więź formalna, określająca obowiązki rodziców i dzieci względem siebie.
FUNKCJE RODZINY:
- wyróżnia się instytucjonalne funkcje rodziny i funkcji drugorzędne. Przez pierwsze rozumie się te bez których żadne społeczeństwo nie może istnieć. Są nimi:
- prokreacja- zrodzenie potomstwa
- socjalizacja- przekazanie wzorców kulturowych dziecku oraz
- funkcja miłości- zaspokajania potrzeby seksualnej małżonków oraz potrzeby miłości w wymiarze psychicznym i duchowym
DRUGORZĘDNYMI FUNKCJAMI RODZINY SĄ:
- f. ekonomiczna- zdobywanie i konsumpcja dóbr w rodzinie
- f. integracyjna- f. nieformalnej (bardzo silna) kontroli zachowań poszczególnych członków rodziny
- f. rekreacyjna- przekazywanie dzieciom religijnej doktryny i norm postępowania oraz utrwalanie ich w rodzinnej wspólnocie
- f. stratyfikacyjna- przypisująca członkom rodziny określony status społeczny
RODZINA NIEPEŁNA:
- rodzina pozbawiona ojca lub matki
- dość często w takiej rodzinie powstają trudności wychowawcze związane przede wszystkim ze zmniejszoną bo sprawowaną tylko przez jedna osobę opieką nad dzieckiem, jak również z brakiem normalnej atmosfery wychowawczej
RODZINA ZASTĘPCZA:
- rodzina wychowująca dzieci, których rodzice nie żyją, bądź nie są w stanie ich wychowywać
- rodzina zastępcza jest formą zastępczego środowiska rodzinnego i powstają na mocy orzeczenia sądu, lecz stanowi nie stała a czasową formę opieki nad dzieckiem. Utworzenie rodziny zastępczej nie powoduje powstawania więzi rodzinno- prawnej pomiędzy rodzicami zastępczymi a dzieckiem, jak to się dzieje w adopcji
RODZINNY DOM DZIECKA:
- rodzinny dom dziecka jest placówka sprawująca całodobową opiekę nad dzieckiem pozbawionym właściwej pieczy ze strony rodzin naturalnych w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego
- placówkę taką powołują specjalną uchwałą lokalne władze w odpowiedzi na realne potrzeby występujące w tym względzie na danym terenie. Dzieci pozostają w nim do czasu powrotu do rodziny, umieszczenia w rodzinie adopcyjnej lub usamodzielnienia
RODZINA ADOPCYJNA:
- jest formą zastępczego środowiska rodzinnego, która powstaje na mocy orzeczenia sądu i niesie za sobą skutki podobne jak w przypadku rodziny naturalnej. Wiąże się z tym władza rodzicielska, obowiązek alimentacyjny, pokrewieństwo i dziedziczenie itp.
Przysposobić można dzieci których rodzice:
- nie żyją
- zostali pozbawieni przez sąd władzy rodzicielskiej
- zrzekli się przed sądem władzy rodzicielskiej
- są ubezwłasnowolnieni
10.05.2008r
POZYCJA I ROLA PEDAGOGA:
- rola społeczna pedagoga, wychowawcy, nauczyciela czy opiekuna należy do szerszego zbioru pochodnych- względem rodzicielskich- ról społecznych
- ogólnie biorąc w roli tej wykonywany jest pewien specyficzny rodzaj działań społecznych o charakterze publicznym, którego istotą jest kształtowanie rozwojowe ludzi przez ludzi.
POZYCJE I NAZWY HISTORYCZE:
- kapłani w starożytnym Egipcie;
- filozofowie- sofiści;
- nauczyciele wymowy (retoryki) w starożytnym Rzymie;
- mentorzy (mentor = „nauczyciele, wychowawca, mądry doradca”);
- tutorzy;
- belfrowie w tradycyjnej szkole wojskowej;
- piastunki dzieci królewskich;
- mistrzowie fechtunku na dworach feudalnych;
- guwernerzy w domach arystokratycznych;
- opiekun;
- instruktor (w nauce pływania, prowadzeni samochodu);
- druh (jako opiekun zuchów)
- wykładowca akademicki;
- szkoleniowiec;
- trener (sportowy);
- pedagog szkolny;
- wychowawca w zakładzie karnym;
- nauczyciel- specjalista przedmiotowy (matematyki, fizyki, chemii);
- twórca telewizyjnych programów edukacyjnych;
- autor komputerowych programów edukacyjnych;
- terapeuta, itp.
WSPÓŁCZESNY OFICJALNY JĘZYK PEDAGOGICZNY:
- opiekun
- wychowawca
- nauczyciel
- pedagog
W większości przypadków bez zbyt ścisłego określenia ich znaczenia
WG. SŁOWNIKA JĘZYKA POLSKIEGO:
OPIEKUN- ten kto się kimś lub czymś opiekuje; osoba sprawująca z ramienia sądu opiekę nad małoletnim lub ubezwłasnowolnionym;
- opiekun całej rodziny
- opiekun nieletnich, dzieci, sierot
WYCHOWAWCA- osoba wychowująca dzieci, wpływająca na ukształtowanie ich osobowości w szkole nauczyciel opiekuje się klasą.
NAUCZYCIEL- człowiek trudniący się (najczęściej zawodowo) uczeniem kogoś, wykładowca jakiegoś przedmiotu, udzielający lekcji, nauczyciel fizyki, matematyki, nauczyciel języka francuskiego.
PEDAGOG- gr. Pedagogom, dosłownie: prowadzący chłopca; wychowawca dzieci. Pracownik naukowy zajmujący się badaniem oraz pisarstwem w dziedzinie wychowania i oświaty; nauczyciel
WYCHOWAWCA= termin ten oznacza osobę która zajmuje się wychowaniem dzieci, młodzieży bądź dorosłych mając do tego formalne kwalifikacje, a więc w zasadzie studia wyższe, może to być m.in. wychowawczyni w żłobku, wychowawca (wychowawczyni) w przedszkolu, w domu dziecka, w szkole, w zakładzie poprawczym, czy w więzieniu, wychowawca jest również nauczycielem.
WYCHOWAWCA KLASY = nauczyciel odpowiedzialny za koordynację i prowadzenie pracy wychowawczej w powierzonej mu klasie, do jego zadań należą: poznanie wszystkich uczniów w klasie oraz ich warunków domowych, czuwanie nad zachowaniem, postawami społeczno- moralnymi, kulturą i zdrowiem uczniów, kształtowanie pozytywnego stosunku do nauk, organizowanie pomocy i opieki w przypadkach indywidualnych.
NOWY SŁOWNIK PEDAGOGICZNY:
NAUCZYCIEL = nazwa ta oznacza kogoś, kto uczy innych, przekazując im jakieś wiadomości bądź naucza kogoś, jak ma żyć. To pierwsze znaczenie uległo pod wpływem nowych tendencji pedagogicznych znacznej ewolucji, przybliżając się coraz bardziej do znaczenia drugiego.
WSPÓŁCZESNY NAUCZYCIEL- staje się więc tym, kto kształci, wychowuje i rozwija znajdujących się pod opieką uczniów (dzieci, młodzież, dorosłych)
ZADANIA PEDAGOGA:
FUNKCJE RZECZOWE- (pierwotne) pełnione są w ramach bezpośrednich relacji:
Wychowawca- wychowanek
Opiekun- podopieczny
Nauczający- nauczany
Obejmują czynności określane w pedagogice m.in. jako:
- opieka, ochrona, pielęgnacja, wychowanie (w sensie szerokim jako: formowanie umysłu i charakteru), wychowanie (w sensie wyższym jako: formowanie postaw, charakteru), kształcenie, nauczenie (przekaz wiedzy; formowanie umysłu); organizowanie uczenie się; poradnictwo; resocjalizacja; psychoterapia; opieka społeczna i inne.
FUNKCJE WTÓRNE- mają ogólnie biorąc charakter organizacyjno- sterujący: tj. dotyczą kierowania (planowanie, organizowanie i kontrola) działaniami własnymi oraz partnerów edukacyjnego dialogu
DIAGNOZOWANIE POTRZEB EDUKACYJNYCH, konstytuowanie relacji edukacyjnych
PLANOWANIE I ORGANIZOWANIE DZIAŁAŃ: określenie celów, stymulowanie wysiłku, pozyskiwanie zasobów, kontrola wyników, korygowanie działań, itp.
WSPÓŁDZIAŁANIE z partnerami działania, koordynowanie poczynań edukacyjnych, współpraca z rodzicami
DOKUMENTOWANIE przebiegu oraz wyników własnej pracy