PISP T. 6 CZ.II W, Pojęcia i systemy pedagogiczne


(1)POJĘCIA I SYSTEMY PEDAGOGICZNE T. 6 CZ. II W

TEMAT 6. GENEZA I FUNKCJE WYCHOWANIA

Wykład - 4/4 godziny

I. PRZEDMIOTOWE CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku opanowania treści programowych przedmiotu student powinien:

Umieć:

- posługiwać się językiem różnych koncepcji wychowania dla opisu rzeczywistości społecznej,

- przeprowadzić analizę różnych koncepcji wychowania w zależności od wpływów kulturowych i różnych systemów społecznych,

- korzystać z aktualnej literatury i czasopism fachowych w doskonaleniu swoich umiejętności i rozbudowywaniu wiedzy.

Znać:

Zapoznać się z:

0x08 graphic
(3)II. WYŻSZA SZKOŁA BEZPIECZEŃSTWA

z siedzibą w Poznaniu

SYLABUS PRZEDMIOTU

Rok akademicki 2008/2009

Nazwa przedmiotu:

POJĘCIA I SYSTEMY PEDAGOGICZNE

Kod przedmiotu: zgodnie z programem kształcenia

Liczba punktów ECTS: 4

Prowadzący wykłady: dr Waldemar ŁAGODOWSKI

Prowadzący ćwiczenia i inne formy zajęć: mgr Natasza STARIK

Rok studiów: PIERWSZY (I)

Semestr: DRUGI (II)

Jednostka realizująca przedmiot (Katedra/Zakład):

  1. Katedra Pedagogiki

Łączna liczba godzin:40/28

w tym:

wykłady :20/14

ćwiczenia:18/12

inne formy zajęć:seminarium-2

Charakter przedmiotu: obowiązkowy

Sposób zaliczenia przedmiotu: egzamin

(4)

Treści kształcenia

Wychowanie a życie społeczne. Geneza wychowania. Wychowanie w różnych kulturach i różnych organizacjach (porządkach) życia społecznego. Wychowanie a rozwój. Funkcje wychowania. Problematyczność (nieoczywistość) wychowania i jej konsekwencje. Co to znaczy, że wychowanie obciążone jest nieusuwalną dwuznacznością i niespełnialnością? Dlaczego wychowanie wymaga zawsze moralnego uprawomocnienia? Wychowanie jako czynność techniczna, jako działanie komunikacyjne oraz jako fakt kulturowy. Instytucje edukacyjne.

(5)

Słowa kluczowe:

Wychowanie, funkcje wychowania, problematyczność (nieoczywistość) wychowania, dwuznaczność i niespełnialność wychowania, moralne uprawomocnienie wychowania , różne postaci wychowania, instytucje wychowania.

(6)

Literatura podstawowa:

1. Gajda, J.( 2006). Pedagogika kultury w zarysie, Kraków: Impuls

2. Górniewicz, J. (2005.). Teoria wychowania, Olsztyn

3.Gutek, G. L. (2003). Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, Gdańsk.

4. Krüger, H. (2005). Wprowadzenie w teorie i metody badawcze nauk o wychowaniu, Gdańsk.

5. Kubiak-Szymborska, E. (2006). Podstawowe problemy teorii wychowania, Bydgoszcz.

6. Łobocki, M. (2004). Teoria wychowania, Kraków.

7. Manek, A. M. (2004) . Elementy psychologii rozwoju i wychowania, wyd. BEL

8. Nalaskowski, A. (1994). Codzienne błędy w wychowaniu, "Wychowanie na co dzień" 3/1994.

9. Szołtysek, A. F. (2003.).Filozofia pedagogiki. Podstawy edukacji: teoria - metodyka - praktyka, Katowice

10. Wojnar, I .( 2000). Humanistyczne intencje edukacji, Warszawa.

* pozostawić właściwą

** obowiązkowy, fakultatywny.

*** egzamin / zaliczenie z oceną.

………………………… ………………………………………………

data wypełnienia sylabusu podpis prowadzącego przedmiot

(7) III. ROZLICZENIE GODZIN NA TEMATY

Nazwa

Tytuły tematów

Liczba godzin

Uwagi

Temat

Zajęcie

Razem

S/N

z tego na zajęcia

teoretyczne

praktyczne

6

GENEZA I FUNKCJE WYCHOWANIA

4/4

4/4

0

7

WYCHOWANIE A ŻYCIE SPOŁECZNE I ROZWÓJ

4/2

4/2

0

8

WYCHOWANIE W RÓZNYCH KULTURACH I PORZĄDKACH/SYSTEMACH ŻYCIA SPOŁECZNEGO

4/4

4/4

0

9

PROBLEMATYCZNOŚĆ WYCHOWANIA I JEJ KONSEKWENCJE.

4/2

4/2

0

10

MORALNE UPRAWOMOCNIENIE WYCHOWANIA.

4/2

4/2

0

11

WPŁYW KULTURY NA PROCES WYCHOWANIA

4/4

0

4/4

12

WPŁYW SYSTEMU ŻYCIA SPOŁECZNEGO NA PROCES WYCHOWANIA

4/2

0

4/2

13

WYCHOWANIE JAKO CZYNNOŚĆ TECHNICZNA INSTYTUCJE EDUKACYJNE

4/2

0

4/2

14

WYCHOWANIE JAKO DZIAŁALNOŚĆ KOMUNIKACYJNA.

2/2

0

2/2

15

WYCHOWANIE JAKO FAKT KULTUROWY.

4/2

0

4/2

16

SEMINARIUM ZALICZENIOWE

2/2

2/2

0

(8)VI. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-METODYCZNE

  1. W czasie realizacji pierwszego tematu zapoznać studentów z tematyką, celami
    i wymogami dydaktycznymi.

  2. Dodatkowe wymagania prowadzącego: znajomość fachowej publicystyki, przygotowywanie prezentacji przydzielonych problemów

  3. Warunki i forma zaliczenia: aktywny udział w ćwiczeniach; zaliczenie z oceną.

  4. Warunki i forma egzaminu: aktywny udział w zajęciach, test, plus rozmowa.

(9)T. 1. GENEZA I FUNKCJE WYCHOWANIA

Wykład - 4/2 godziny

Cele kształcenia:

W wyniku opanowania treści tematu student potrafi:

- zaprezentować wnioski wynikające ze studiowania genezy wychowania.

- przedstawić postępowe myśli zawarte w poglądach twórców różnych nurtów/prądów w wychowaniu,

- omówić i ocenić znaczenie funkcji wychowania.

(10)ZAGADNIENIA:

1.POCZĄTKI WYCHOWANIA; WYCHOWANIE SPARTAŃSKIE; WYCHOWANIE ATEŃSKIE; WYCHOWANIE HELLENISTYCZNE; WYKSZTAŁCENIE;

2. MYŚL PEDAGOGICZNA; PEDAGODZY; HUMANISTYCZNE PRĄDY W WYCHOWANIU - POLSKA; ŚREDNIOWIECZE - WYCHOWANIE RYCERSKIE; ROZWÓJ UNIWERSYTETÓW W EUROPIE; REFORMACJA A SZKOLNICTWO;

3. FUNKCJE WYCHOWANIA RÓŻNYCH PODMIOTÓW.

(11)ZAGADNIENIE 1. POCZĄTKI WYCHOWANIA

Wychowanie bywa różnie określane literaturze pedagogicznej. Pojęcie to jest ciągle jeszcze przedmiotem analizy pedagogów w celu osiągnięcia większej jego precyzji, uwzględniającej korelacje między wychowaniem a współczesnym postępem społecznym, nauki i techniki. Jeśli chodzi o uściślenie pojęcia „wychowanie” istnieją dwa stanowiska. Jedni naukowcy przypisują mu szerokie znaczenie, inni starają się je określić w węższym zakresie.

(12)POJĘCIE WYCHOWANIA W PEDAGOGICE

Wychowanie rozumiane jest zwykle jako proces, swoisty rodzaj oddziaływań wychowawczych starszego pokolenia na młodsze lub jako wynik lub produkt tego rodzaju oddziaływań.  Wychowanie może jednak dotyczyć nie tylko młodszego pokolenia , proces wychowania obejmuje także ludzi dorosłych. Rozwojem ludzi dorosłych zajmuje się  w szczególności andragogika. Należy pamiętać, że współczesna teoria wychowania może w znacznym stopniu przyczynić się do skuteczniejszego postępowania z ludźmi w starszym wielu.

Każdy człowiek podlega rozwojowi przez całe życie. Mówimy wtedy o wychowaniu „całożyciowym”. Realizuje się ono poprzez kontakty międzyludzkie- wszyscy potrzebujemy kogoś, kto mógłby wesprzeć nas w trudnych chwilach, z kim możemy podzielić się z odczuciami i swoimi problemami. Ludzie oddziaływuja w ten sposób jedni na drugich. Wychowawcza praca w przypadku osób dorosłych wymaga znacznie większej przezorności i subtelności. Szczególnie istotne jest to w przypadku osób chorych. Wymagają oni zdwojonego taktu i humanistycznego podejścia, zgodnie ze współczesnym pojmowaniem wychowania także w odniesieniu do dzieci i młodzieży.

Zazwyczaj wychowanie kojarzone jest  z dyrektywnym (bezpośrednim) kierowaniem rozwojem wychowanków, czyli odgórnym oddziaływaniem wychowawców na wychowanków, albo w szczególności ze wspomaganiem wychowanków w ich osobistym (samodzielnym) kierowaniu własnym rozwojem.

Wychowanie pozostaje w ścisłym związku z opieką. Wychowanie i opieka wzajemnie się wzbogacają i uzupełniają. Wychowanie pozostaje w ścisłym związku z opieką. H. Radliński podkreśla: „wychowanie i opieka stanowią układ przeplatających się wzajemnie w takim stopniu, że można mówić jedynie o procesie opiekuńczo-wychowawczym bez wyodrębniania stron tego procesu i dzielenia go na opiekę i wychowanie”.

(13)DEFINICJA WYCHOWANIA W PEDAGOGICE /jedna z wielu/

Wychowanie - to całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego na jednostkę, trwające całe życie. W zakres pojęcia wchodzi:

(14)Pomoc w uporządkowaniu znaczeń terminu "wychowanie" mogą stanowić dwie równoważne formuły:
   
xRy ("x wychowuje y") / yRx ("y jest wychowywany przez x")
 
Występują w nich trzy zmienne: "x" ("wychowujący"), "y" ("wychowywany") i "R" (relacja między x a y).

Pod "x" można podstawić:
wychowawcę (pojedynczego człowieka);
grupę ludzi;
społeczeństwo;
kulturę /świat kultury;
naturę;
mechanizmy niezależne od człowieka;
wychowanka.

Pod "y" można podstawić:
wychowanka (pojedynczego człowieka);
grupę ludzi;
osobowość;
wychowawcę.

Najbardziej problematyczna jest relacja "wychowywania", oznaczana przez "R". Jako kategorie nadrzędne w stosunku do niej są wymieniane dwie przeciwstawne: "działanie" oraz "proces".

Specyfika "wychowywania" jako "działania" jest uzależniona od tego, co się podstawi pod "x" (jaki działający, takie działanie) i od celu "działania". "Proces" można scharakteryzować tylko przy pomocy celu.

"R" jako "działanie" może być rozumiane jako:
oddziaływanie, formowanie, zmienianie, kształtowanie;
wyzwalanie pożądanych stanów;
całokształt oddziaływań;
inicjowanie zmian w wychowanku;
wspieranie rozwoju wychowanka;
samodzielny trud wychowanka
samowychowanie;
samokształtowanie.

Celem "R" może być:
rozwijanie własnego człowieczeństwa;
względnie trwałe skutki w rozwoju.

"R" ma wówczas następujące cechy:
świadome;
celowe;
specyficznie pedagogiczne;
kształcące;
bezpośrednie.

Relacja "xRy" może być przedstawiona jako relacja antysymetryczna: "x wychowuje y", ale nie może być tak, że "y wychowuje x". W dwóch przypadkach relacja ta może stać się symetryczna: kiedy x=y (jest to tzw. "samowychowanie") oraz wtedy, kiedy ujmuje się "wychowanie" jako "relację między dwiema osobami" -  przy takim rozumieniu "wychowania" wychowawca wychowywałby wychowanka, i wychowanek - wychowawcę.

"R" jako "proces" może być rozumiane jako:
rozwój;
samorealizacja;
wzrost samoświadomości;
całokształt procesów.

Jako cecha tak pojętego "R" występuje "naturalność".

(14)WYCHOWANIE NATURALNE

Wychowanie naturalne polegało na wychowaniu poprzez obserwację starszego pokolenia przez dzieci. Nauczyciel pojawia się dużo później. Okres dzieciństwa skracany był do minimum, eliminowano starsze, nieprzydatne do niczego osoby, jednak gdy było wystarczająco dużo żywności, zachowywano ich w celu nauczania i wychowywania młodszego pokolenia. Powstała wówczas szkoła pierwotna, która kończona była inicjacją stanowiącą pewien próg i egzaminem przed wejściem w dorosłe życiem. Przejście owego egzaminu było równoznaczne ze staniem się pełnoprawnym członkiem danej społeczności.

(15)Starożytna Grecja

Wychowanie w Starożytnej Grecji obejmowało:

(16-21) Wychowanie fizyczne -starożytni Grecy bardzo dbali o wygląd swojego ciała, które to najpierw wzmacniano i hartowano, a potem ćwiczono je pod względem zwinności i gibkości, czemu służyły różne gry i zabawy, w których brali udział chłopcy w wieku dziecięcym. Ponadto, stworzono program wychowania gimnastycznego młodzieży, który stanowił tzw. pantathlon składający się z pięciu następujących ćwiczeń: bieg, skakanie, rzut dyskiem oraz dzidą i mocowanie się. Pantathlon stanowił proste fizyczne ćwiczenia, które były traktowane jako przygotowanie do wychowania wojskowego mającego miejsce w późniejszym czasie. Ładnie uformowane i silne ciało młodego mężczyzny stanowiło ideał piękna oraz przedmiot dumy dla ojca tego chłopca, natomiast wszelkie ułomności oraz szpetota traktowane były Grecji jako nieszczęścia oraz przejaw klątwy bogów. Jednak mimo takiego zainteresowania ciałem męskim oraz jego rzeźbą, Gracy nie tolerowali wyrabiania w nim muskułów, jak również nie szanowali osób zawodowo zajmujących się wyrabianiem mięśni, zapasami czy lekkoatletyką. Dla utrzymywania kondycji męskiej części społeczeństwa prowadzono palestry oraz gimnazja, w których młodzież każdą wolną chwile przeznaczała na ćwiczenie wraz ze swoimi kolegami. Wychowanie fizyczne ,uważane jako najważniejsze przez państwo greckie, było najczęściej normowane przez odpowiednie ustawy i nadzorowane przez urzędników państwowych.

Wychowanie moralne (z grec. Kalokagathia; "kalos" znaczy piękny a "agathos" dobry) stanowiło dla Greków, obok wychowania fizycznego, drugi bardzo ważny kierunek kształtowania młodego pokolenia; uważano, iż dzielność fizyczna nie jest wystarczająca dla osiągnięcia doskonałości, jeśli nie idzie z nią w parze szlachetność oraz piękno moralne. Z tego powodu, już od najwcześniejszych lat starano się wpajać dzieciom pewne zasady moralne oraz uczyć je skromnego postępowania. Cnotą u młodzieńców była również wstydliwość, dlatego też uczono ich unikania ordynarnych, rażących ruchów czy gestów, oraz nauczano chodzenia w milczeniu, siedzenia i stania w odpowiedniej pozie jak i skromnego ubioru. Szczególnie wpajany był dzieciom szacunek dla rodziców i osób starszych. Nie zezwalano również na stykanie się młodzieży z pospólstwem i nakazywano unikania zatłoczonych ulic, gdzie panowały sytuacje mogące narazić chłopców na sceny obrażające ich wstydliwość.

Wychowanie muzyczne odgrywało równie ważną rolę w kształtowaniu charakteru oraz umysłu greckich obywateli co wychowanie fizyczne i moralne. Wychowanie to stanowiło drugi (obok służby wojskowej) publiczny obowiązek państwa oraz związane było z religią i kultem bogów. Mimo iż Grecy stanowili bardzo religijny naród, młodzież nie pobierała jednak żadnych nauk z tego zakresu, a znajomość narodowych bóstw przyswajana była przez dzieci w trakcie ich uczestnictwa (od wczesnych lat) w różnych obrzędach religijnych. W greckim państwie, każdy moment publicznego czy prywatnego życia przepełniony był czcią bogów, jak również wszelkie uroczystości publiczne odbywały się zawsze przy towarzyszeniu śpiewu hymnów i utworów poetyckich przez dzieci i młodzieży, co wymagało od nich nauczenia się na pamięć wszystkich tych utworów oraz nauki gdy na lutni. Wychowanie muzyczne miało zazwyczaj prywatny charakter, jednak odbywało się ono pod opieką oraz nadzorem publicznym.

(22-29)Wychowanie Spartańskie

Naród Spartański odznaczał się niezwykła szorstkością w obyciu oraz zamiłowaniem do wojen, zdobyczy i pragnieniem władzy, przez co nie przykładał on większej wagi do wartości umysłowych czy estetycznych. Spartanie wysoko cenili natomiast siłę, którą wykorzystywali głównie do celów militarnych. Takie upodobania oraz model wychowania był zdeterminowany polityczną sytuacja Sparty, która miała panowanie nad podbitą ludnością, więc aby utrzymać nad nią kontrolę, Spartanie musieli być w stanie ciągłej gotowości do walki. Taki styl życia wymagał wprowadzenia odpowiedniej, surowej dyscypliny oraz świadomości takiego stanu rzeczy u obywateli społeczeństwa. Wychowanie młodzieży było więc całkowicie podporządkowane kontroli państwowej, gdzie absolutnie nie uwzględniono w nim żadnych indywidualnych potrzeb dzieci czy młodzieży; proces wychowania odbywał się w grupach oraz był nacelowany na ukształtowanie bezosobowych wręcz jednostek służących jedynie idei państwowej. Całą edukacją w Sparcie zarządzał Pajdonomos. Z uwagi na militarny sposób życia Spartan, do społeczeństwa przyjmowane i cenione były jedynie jednostki całkowicie sprawne, które mogły państwu odpowiednio służyć, dlatego też wprowadzono tam system polegający na tym, iż każde nowonarodzone dziecko było poddawane ocenie urzędników, którzy te ułomne lub chorowite skazywali na zagładę.

PAJDONOMOS - urzędnik w Sparcie kierujący wychowaniem młodzieży, czuwający nad jej moralnością, komisarz państwowego wychowania, czuwający bezpośrednio nad procesem wychowania.

Dzieci po ukończeniu siódmego roku życia były oddawane pod opiekę państwa, gdzie zarówno chłopcy jak i dziewczęta oddawani byli pod takie samo wychowanie, ponieważ według obowiązującej filozofii, jedynie dobrze zbudowane fizycznie kobiety rodziły zdrowych i silnych chłopców oraz pomagać przy obronie murów miasta. W wychowaniu tym nie miał również znaczenia status społeczny dziecka - niezależnie od tego, czy pochodziło ono z biednej czy bogatej rodziny, było w taki sam sposób wychowywane, karmione i traktowane co wszystkie inne dzieci. Chłopcy i dziewczęta umieszczani byli w osobnych domach na kształt dzisiejszych koszar wojskowych, gdzie spędzali oni 23 lata żyjąc zgodnie ze szczegółowo określonymi przez prawo przepisami. Wychowankowie byli podzieleni na poszczególne kompanie, na czele których stał najdzielniejszy członek danej grupy. Wszelkie rozkazy oraz nakładane kary musiały być wypełniane bez jakiegokolwiek sprzeciwu.

Wraz z momentem ukończenia 18 lat, młodzież wchodziła w okres tzw. efebii, kiedy to ich jedynym obowiązkiem była realizacja ćwiczeń wojskowych oraz życie obozowe przez okres dwóch lat.

Po ukończeniu 20 roku życia zaczynał się trwający 9 lat okres służby wojskowej, gdzie po tym czasie Spartanin dopiero mógł otrzymywać prawa obywatelskie, jednak nadal miał on obowiązek uczestniczenia w zbiorowych ćwiczeniach gimnastycznych oraz wspólnych biesiadach.

Umiejętność czytania posiadały jedynie dzieci pobierające naukę prywatnie, jednak nawet w tym przypadku nauka ta ograniczała się do niezbędnych podstaw w postaci zapamiętywania i rozumienia poezji, niewielu również potrafiło liczyć. Natomiast każdy Spartanin musiał znać na pamięć wszystkie ustawy oraz historię swoich przodków wraz z ich bohaterskimi czynami.

(30-40)Wychowanie Ateńskie

Ateńczycy stanowili naród przodujący na całej linii życia kulturalnego; posiadali oni niezwykłą ruchliwość, bystrość, ciekawość oraz zamiłowanie do piękna i fizycznej sprawności. Wyróżniało ich również niezwykle zakorzenione zainteresowanie dziedzinami umysłowymi, zagadnieniami kulturalnymi, naukowymi i artystycznymi. Ich duże poczucie wolności sprawiało, iż nie pozwolili oni podporządkować swojego życia żadnej państwowej dyscyplinie, co miało miejsce w Sparcie. Ateńczycy posiadali świadomość własnej indywidualności oraz własnych praw obowiązujących w granicach państwa, które postrzegali przez pryzmat bytu, którego podstawową funkcją jest sprawowanie opieki nad swoimi obywatelami oraz zagwarantowanie im swobody w kierowaniu własnych życiem prywatnym. Zatem wychowanie podlegające kontroli państwowej nie miało by racji bytu w Atenach, gdzie oprócz wychowania fizycznego, państwo pozostawiało rodzicom oraz nauczycielom dużą swobodę w procesie wychowania młodego pokolenia. W Atenach nie istniały szkoły publiczne ani utrzymywani przez państwo nauczyciele; dziećmi zajmowały się osoby, które chciały to robić oraz do których rodzice mieli zaufanie. Natomiast prawo ateńskie, jedyny obowiązek jaki nakładało na rodziców, to kształcenie dzieci, przy czym państwo nie ingerowało w sposób realizacji tej powinności. Wychowanie ateńskie zakładało następujące etapy:

Pierwsze 7 lat nauki stanowiło wykształcenie elementarne obejmujące wykształcenie poetyckie oraz muzyczne. Nauka zaczynała się od alfabetu, gdzie najpierw uczono nazw poszczególnych liter i dopiero po tym pokazywano, jak one wyglądają. Po opanowaniu nazewnictwa oraz kształtu liter, uczeń mógł przystąpić do nauki sylabizowania, gdzie po opanowaniu umiejętności czytania zaczynał on dopiero uczyć się pisać. W okresie tym uczono również wykonywania najprostszych działań rachunkowych, gdzie podstawą było nauczenie się na pamięć tabliczki mnożenia.

Około 10 roku życia, chłopcy potrafili już zazwyczaj pisać i czytać ze zrozumieniem. Wtedy też zaczynała się nauka literatury, gdzie celem owego poetyckiego wykształcenia było moralne uformowanie młodzieży przez wpajanie jej odpowiednich zasad i cnót. Przystępujący do nauki czytania poezji chłopcy, zaczynali również kształcenie muzyczne, polegającego głównie na tym, iż nauczyciel grał daną melodię na lutni, a uczeń miał ją bezbłędnie opanować.

Po ukończeniu 14 lat, uczeń był oddawany pod opiekę nauczyciela gimnastyki, gdzie od tej chwili coraz więcej czasu spędzał on właśnie na ćwiczeniach, które polegały najczęściej na grze w piłkę, zabawie obręczą oraz na wykonywaniu odpowiedniego zestawu ćwiczeń.

Po ukończeniu 18 lat zaczynał się trwający dwa lata okres efebii, gdzie wychowywanie było przejmowane przez państwo. Po zakończeniu okresu efebii, czyli około 20 roku życia, chłopiec stawał się prawowitym obywatelem Aten.

(39-49)Starożytny Rzym

W okresie rodowym, ideałem obywatela był rzymski gospodarz. Rzym w tym okresie był przede wszystkim państwem militarnym, dlatego też potrzebował wykwalifikowanych wojowników oraz urzędników. Rzymianie uważali, iż młodemu pokoleniu wystarczy taki poziom wiedzy, jaki reprezentują ich rodzice, dlatego też rzymski system nauczania opierał się na przekazie wiedzy z pokolenia starszego na młodsze. Przekazywana wiedza dotyczyła tradycji oraz wzorów przodków, którzy wraz ze swoimi cechami, takimi jak męstwo czy stałość i prostota charakteru, byli uważani za podstawę utrzymania i tworzenia potęgi państwowej. Z uwagi na powyższe fakty, wychowanie rzymskie stanowiło przede wszystkim troskę dla rodziców dzieci, a nie samego państwa, które to praktycznie nie ingerowało w proces wychowania, chyba że w przypadku istnienia podejrzeń, iż proces ten odbywa się w sprzeczności z rzymskimi obyczajami. W takiej sytuacji interweniował cenzor, który nadzorował sferę moralną młodzieży.

Do odpowiedniego spełniania obowiązków obywatelskich syna przygotowywał ojciec, a w całym procesie nauczania niezwykle istotną rolę odgrywała praktyka. Każdy obywatel Rzymu miał obowiązek znać się zarówno na wojnie jak i na polityce; z tajnikami prowadzenia wojen zapoznawał się on w obozie, gdzie uczono go takich umiejętności jak walka mieczem i rzut dzidą, ponadto trenował on bieg oraz skoki. Po okresie nauki udawał się on do wojska, w którym uczył się posłuszeństwa jak i rozkazywania. Podstawy polityki chłopiec poznawał zaś podczas zgromadzeń ludu i rozpraw sądowych, na które uczęszczał wraz ze swoim ojcem. W wieku około 30 lat, chłopiec był już gotowy do aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym. Oprócz przygotowania militarnego i politycznego, każdy chłopiec miał również wykształcenie elementarne, obejmujące naukę czytania, pisania oraz rachunków.

Okres republikański przyniósł ze sobą ideał obywatela w postaci dobrego żołnierza. Chłopcy pochodzący z biedniejszych rodzin pobierali naukę w szkółkach prywatnych, podczas gdy ci zamożniejsi uczeni byli przez swoich rodziców lub wynajętego przez nich nauczyciela. Naród rzymski bardzo dbał o sferę karności i moralności młodzieży wyrażającą się w czystości, prostocie oraz wstrzemięźliwości. Jeśli chodzi o dziewczęta, otrzymywały one podstawy wykształcenia, a przez swoje matki uczone były odpowiedniego wykonywania domowych robót kobiecych. W Rzymie dużą wagę przykładano do wymowy, umiejętności przemawiania, szczególnie w zakresie polityki i w sądzie, dlatego też szacunek mógł wzbudzić nawet człowiek wątłej postury, lecz potrafiący zainteresować swoimi umiejętnościami oratorskimi.

Wykształcenie

Wykształcenie elementarne obejmowało okres do ukończenia 12 roku życia, było pozostawione trosce rodziców (państwo nie ingerowało w nie). Rodziny majętne posiadały wykształconego niewolnika, który pełnił rolę nauczyciela w zakresie nauk elementarnych. Dzieci mniej zamożne chodziły do licznie powstających w owym okresie prywatnych szkółek elementarnych.

Wykształcenie gramatykalne zaczynało się w 12 roku życia i trwało mniej więcej 3 lata, w których to zapoznawano uczniów z gramatyką grecką i łacińską, przy czym naukę tę rozpoczynano jednocześnie lub zaczynano od greckiej gramatyki. Kształcenie w zakresie gramatyki było niezwykle drogie, więc niewielu mogło sobie pozwolić na indywidualne lekcje, z uwagi na co, wielu gramatystów zaczynało otwierać własne szkoły, gdzie skupiali oni większą grupę uczniów.

Wykształcenie retoryczne trwało minimum 2-3 lata (nie określano górnej granicy). Retoryka stanowiła niezwykle popularną naukę w Rzymie, polegającą zarówno na nauczaniu odpowiedniego dobierania słów, jak i kształtowania głosu, akcentowania odpowiednich zgłosek lub przybierania najkorzystniejszej postawy ciała.

(49-59)Szkoły w okresie średniowiecza

W średniowieczu funkcjonowały dwa rodzaje szkół oraz uniwersytety:

  1. szkoły parafialne były najbardziej popularne, przyjmowały one zarówno chłopców jak i dziewczęta, bez względu na ich status społeczny

  2. szkoły elementarne, które dzieliły się na:

3. szkoły katedralne i kolegiackie które stanowiło wzór dla późniejszych uniwersytetów; były przeznaczone do kształcenia stanu duchownego z zakresu 7 sztuk wyzwolonych

Kanon siedmiu sztuk wyzwolonych obejmował:

  1. uniwersytety stanowiły wynalazek średniowiecza; pierwsze uniwersytety zakładano we Francji i we Włoszech; włoskie uniwersytety stanowiły korporację studentów, była to instytucja niezależna od kościoła, której rektor wybierany był spośród studentów mających minimum 25 lat; paryski typ uniwersytety był korporacją profesorów, gdzie rektora wybierano właśnie spośród ich grona (było również stanowisko kanclerza; uniwersytety posiadały cztery wydziały:

Termin "uniwersytet" pochodzi od słowa "universitas" znaczącego tyle co: ogólny, powszechny, dla każdego bez względu na jego pochodzenie, narodowość i wykształcenie. Uniwersytety posiadały rożnie profile; we włoskich nauczano prawa a w paryskim - teologii, oraz prawa lecz kościelnego. Uniwersytety powstawały w dwojaki sposób: