Administracja - wszelka zorganizowana działalność zmierzająca do osiągnięcia określonych celów.
Administracja - ogół czynności zawiadywania, zarządzania; ogół organów zajmujących się zarządzaniem: zarząd, personel kierowniczy.
Od łaciń. - administratio - obsługa, zarządzanie.
Administracja państwowa - wykonawcze władze państwowe; czynności przez nie wykonywane.
Administracja publiczna jest wykonywana przez państwo, czyli przez organy państwowe, podmioty samorządowe oraz inne podmioty administracji.
Definicja negatywna administr.
Administracja jest to każda działalność państwa, która nie jest działalnością sądowniczą lub ustawodawczą.
Adm. pub. możemy zdefiniować w ujęciu:
Podmiotowym (organizacyj.) - stanowi ogół podmiotów administracji, czyli organy admin. i inne podmioty admin.
2. Przedmiotowym (materialnym) - jest to taka działalność państwa, której przedmiotem są zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej.
3. Formalnym - jest to cała działalność wykonywana przez podmioty administracji bez względu na to czy ma charakter administracji, czy też nie ma takiego charakteru. Organy admin. są uprawnione do stanowienia prawa i w pewnym zakresie do wykonywania innych funkcji.
Władztwo admin. - jest częścią władztwa państwowego. Cesja władztwa - państwo uprawnia organ administracji publicznej do jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej podmiotu poprzez wydawanie aktów prawnych oraz do stosowania przymusu w celu ich realizacji. Posiadanie władztwa oznacza, że organ nie musi odwoływać się do sądu aby zastosować przymus. Władztwo ma postać przymusu egzekucyjnego lub kary. Przymus woli organów admin., szczególnie akty administracyjne korzystają z domniemania ważności (nawet akt wadliwy jest obowiązujący dopóki nie zostanie zmieniony lub uchylony).
Szczególną postacią jest władztwo zakładowe - jednostronne kształtowanie stosunku prawnego z użytkownikami zakładu oraz osobami, które znalazły się na jego terenie (chory, odwiedzający).
Rodzaje administracji:
1. władcza - administracja wydaje akty obowiązujące adresata i używa środków przymusu do ich realizacji.
nie władcza - admin. działa za pomocą środków prawa cywilnego i działania faktycznego.
2. władcza - wkracza przy użyciu środków władczych w sferę praw obywatela, ogranicza jego prawa i wolności, nakłada obowiązki.
świadcząca - zapewnia obywatelowi określone świadczenia lub inne korzyści (np. Samorząd - pomoc społeczna, dotacje, oddanie urządzeń komunalnych dla społeczeństwa).
Prawo administracyjne (wg Starościaka) - jest to gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych podejmowaną w celu wykonania ustalonych prawem zadań organizatorskich wypełnianych w swoistych formach działania.
Prawo admin. - to zespół norm, które regulują administracyjną działalność państwa (przedmiot.).
Prawo admin. - to zespół norm prawnych, regulujących stosunki społeczne, które wynikają w toku działania organów administracyjnych (podmiotowe).
Podział prawa administracyj.:
I. Z punktu regulowanej tematyki
Ustrojowe prawo admin. - dotyczy budowy i organizacji aparatu administracyjnego (np. ustawa o samorządzie gminnym)
Proceduralne prawo admin. - dotyczy toku działania organów administracji (np. kodeks post. admin., ordynacja podatkowa)
Materialne prawo admin. - dotyczy konkretnych działów administracji publicznej (np. prawo wodne, lotnicze, budowlane, górnicze).
Powyższe normy muszą być jednocześnie stosowane przy rozstrzyganiu spraw administracyj.
II. Z uwagi na charakter stosunku łączącego organ stosujący normę z adresatem normy.
Normy sfery zewnętrznej - normy regulujące stosunki między organem admin. publ. a obywatelem i osobami prawnymi.
Normy sfery wewnętrznej - normy regulujące stosunki między organami, instytucjami państwowymi wzajemnie, adresowane są do organów, instytucji oraz pracowników podległych służbowo organowi wydającemu akt administracyjny np. minister a podległe mu organy.
Akty o charakterze wewnętrznym - akty nie wymienione w konstytucji. Akty te mogą wiązać tylko organy podporządkowane, należące do administracji państwowej lub samorządowej. Akty te nie mogą stanowić podstawy prawnej dla wydania decyzji administracyjnej dotyczącej przyznania, stwierdzenia lub uznania praw i obowiązków podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji. Natomiast mogą one kształtować sytuację prawną podległych organów jednostek organizacyjnych w tym pracowników administracji publicznej zatrudnionych w tym organie, określać ich zadania i kompetencje pod warunkiem że przepisy ustawowe nie stanowią inaczej.
Do aktów wewnętrznych należą:
uchwały Sejmu i Senatu,
uchwały Rady Ministrów,
zarządzenia Prezydenta RP,
zarządzenia Prezesa RM,
zarządzenia Ministrów,
zarządzenia centralnych organów admin. państwowej,
zarządzenia Marszałka Sejmu i Senatu,
nie ratyfikowane umowy międzynarodowe,
akty prawa miejscowego nie mające charakteru powszechnie obowiązującego.
Uchwały - podejmowane są kolegialnie w zakresie uprawnień konstytucyjnych.
Zarządzenia - wydawane są w zakresie uprawnień ustawowych. Kierowane są do podległych organów i często dotyczą spraw organizacyjnych i technicznych, które ulegają częstym zmianom.
Uchwały i zarządzenia nie są aktami prawa powszechnie obowiązującego.
Źródła prawa administracyj. :
W ujęciu materialnym - jest wszystko to co wpływa na treść normy prawnej w sposób bezpośredni bądź pośredni.
W ujęciu formalnym - jest forma aktu w którym zawarte są normy prawne.
Źródła prawa dzielimy na powszechnie obowiązujące oraz obowiązujące jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu akty.
Źródła prawa powszechnie obowiązujące:
Konstytucja,
ustawy,
ratyfikowane umowy międzynarodowe ,
rozporządzenia,
akty prawa miejscowego na obszarze organu, które je ustanowiły.
Źródła prawa obowiązujące jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu akt:
uchwały Rady Ministrów,
zarządzenia Prezesa RM,
zarządzenia centralnych organów administracji państwowej.
Rozporządzenie - jest formą stanowienia prawa powszechnie obowiązującego. Jest uzupełniającą formą stanowienia prawa przez organy władzy wykonawczej w sferze zastrzeżonej dla regulacji ustawowej
Rozporządzenie jest aktem normatywnym działającym w sferze zewnętrznej i jednocześnie jest to forma działania administracji.
Upoważnieni do wydawania rozporządzeń:
Rada Ministrów,
Prezes RM,
Ministrowie,
Przewodniczący komitetów,
Prezydent,
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
Akt administracyjny - jest to sformalizowany objaw woli organu administracyjnego podjęty na podstawie prawa i w granicach prawa przysługujących tym organom kompetencji, kierowany do zindywidualizowanych adresatów w konkretnej sprawie, wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego oraz w sferze innych działów prawa. Adresatem aktu administracyjnego może być osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej.
Akty normatywne administracji - obejmują wszelkie akty prawne nie mające rangi ustawy, przyjmujące różne nazwy, wydawane przez uprawnione organy admin. publ. w oparciu o podstawy prawne rozmaitej konstrukcji pod warunkiem, że zawierają treści normatywne czyli treści zobowiązujące adresatów do określonego zachowania się.
Do aktów normatywnych administracji zaliczamy: uchwały Rady Ministrów, zarządzenia Prezesa RM, zarządzenia ministrów.
Akty normatywne obowiązujące w sferze wewnętrznej administracji publicznej na ogół uzupełniają bądź konkretyzują ustawę i ograniczają w pewnym zakresie samodzielność podmiotów do których są adresowane.
Akty normatywne administracji mogą mieć charakter powszechnie obowiązujący.
Akty normatywne admin. nie mające charakteru powszechnie obowiązujących:
instrukcje,
wytyczne,
zarządzenia wewnętrzne,
pisma okólne.
Akty normatywne admin. mogą mieć różnie konstruowaną podstawę prawną. Zasadą jest aby podstawą prawną aktów normatywnych administracyjnych powszechnie obowiązujących był przepis prawa rangi ustawowej. Upoważnienie ustawowe powinno zawierać elementy proceduralne wydania aktu normatywnego jak i elementy materialne. Odnosi się to przede wszystkim do aktów normatywnych admin., które precyzują prawa i obowiązki obywateli.
Podział aktów administracyj. :
O charakterze deklaratoryjnym - tylko potwierdzają prawa i obowiązki, które dla adresatów wynikają bezpośrednio z ustawy, zaś same takich praw i obowiązków nie tworzą, ale również kształtują stosunki prawne, ponieważ dopiero od chwili wydania aktu administracyjnego adresat może skutecznie powoływać się na swoje prawa np. stwierdzenie nadania obywatelstwa, dyplom wyższej uczelni.
O charakterze konstytutywnym - tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne, przy czym zmiana konkretnej sytuacji prawnej następuje z mocy aktu administracyjnego, a nie samej ustawy, czyli ustalają dla adresatów prawa i obowiązki, uznaje się że mają charakter twórczy np. decyzja o zmianie nazwiska, imienia, wydanie paszportu.
Rozporządzenie - wydawane jest na podstawie delegacji ustawowej w celu realizacji ustawy.
Upoważnienie powinno zawierać:
organ właściwy do wydania rozporządzenia,
zakres spraw przekazanych do uregulowania,
wytyczne dotyczące treści aktu.
Organ zobowiązany przez ustawodawcę do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji innemu organowi, a także nie może przekroczyć zakresu delegacji ustawowej.
Stosunkami administracyjno - prawnymi nazywamy stosunki między państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administracji, a obywatelem i innymi podmiotami oparte na normach prawa administracyjnego.
Elementy stosunku administr.:
Podmiot stosunku - zawsze organ administracji upoważniony do żądania określonego zachowania lub świadczenia,
osoba fizyczna lub prawna lub jednostka organizacyjna, do której skierowany jest zakaz, nakaz lub żądanie określonego zachowania się.
Przedmiot stosunku - leży zawsze w sferze określonych prawem zadań administracji publicznej. Objęty jest kompetencją jednego z podmiotów administracji.
Treść stosunku - na treść składają się obowiązki i uprawnienia. Obowiązki i uprawnienia mogą polegać na działaniu, zaniechaniu lub znoszeniu.
Rodzaje stosunków adm. praw. :
1. Stosunki materialno - prawne - mają charakter trwały, powstają z mocy prawa, jeżeli nie występuje działalność administracji publicznej ustalającej zasięg praw i obowiązków.
2. Stosunki procesowe - są to stosunki o charakterze przejściowym, czas trwania jest określony szczegółowo lub ogólnie dla określonych rodzajów postępowań. Stosunki takie powstają z chwilą wszczęcia postępowania administracyj., a wygasają z momentem wydania ostatecznej decyzji administracyjnej.
Stosunki procesowe dzielimy na:
stosunki procesowe - zachodzą wyłącznie w toku postępowania przed organami administracji publicznej opartego na odpowiednich przepisach proceduralnych. Pozycja strony i organu prowadzącego postępow. jest nierówno rzędna. Zawsze organ będzie jednostronnie rozstrzygał - „Organ administr. jest sędzią we własnej sprawie”.
stosunek sporno-admini. - mamy do czynienia z tym stosunkiem w momencie gdy postępowanie przenosi się do sądu lub sądu administracyjnego (zaskarżenie). W tym momencie zanika cecha charakterystyczna stosunku administracyjno - prawnego. Zarówno organ administracyjny prowadzący postępowanie jak strona, która zaskarżyła rozstrzygnięcie do sądu, przed sądem stają się równorzędnymi partnerami. Obowiązuje ich procesowa walka stron, czyli zasada kontradyktoryjności stron. Stosunek sporno - administr. ma miejsce przed sądem lub innym organem niezależnym od administracji. Zazwyczaj jest to organ powołany do kontroli rozstrzygnięć administracyjnych.
1. Stosunki trwałe - trwają dłuższy okres czasu, związane są z prawami bądź obowiązkami osobistymi, obowiązkami majątkowymi, podatkowymi.
2. Stosunki ad hoc - do konkretnego, jednorazowego działania.
Organ administracji publicznej - to osoba lub grupa osób znajdujących się w strukturze organizacji władzy publicznej, powołana do realizacji norm prawa administracyjnego w granicach przyznanych przez prawo kompetencji wyposażona w odpowiednie środki materialne i ludzkie.
Organ administrujący - jest każdy podmiot, któremu prawo daje funkcje administrowania. W obręb organów administrujących będą wchodzić wszystkie organy administracyjne i inne organy państwowe, które oprócz funkcji wynikającej z ich charakteru mają kompetencje w sferze realizacji funkcji administracyjnych państwa np. Prezydent RP, który realizuje pewne zadania w sferze administr. publicznej (nadaje obywatelstwo, ordery, odznaczenia). Organami administrującymi będą kierownicy państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych, będą również organy wykonawcze jednostek pomocniczych samorządu terytorialnego czyli sołectwo, dzielnica.
Urząd - 3 znaczenia.
Urząd to wyodrębniony zespół kompetencji czyli praw i obowiązków związanych z określonym organem administracji publicznej, jako pojęcie równoznaczne z pojęciem stanowiska - urząd ministra, urząd wojewody, urząd burmistrza.
Urząd jako szczególna nazwa organu administracyjnego np. Urząd Skarbowy, Celny. Jest to nazwa umowna, ponieważ organ administracji jest zazwyczaj jednoosobowy i nie może być utożsamiany z całym organem np. Naczelnik Urzędu Skarbowego, Dyrektor Urzędu Celnego itp.
Urząd jako zorganizowany ludzi wyposażonych w odpowiednie środki materialne zapewniające organowi administracyjnemu realizowanie jego funkcji np. Urząd Gminy, Urząd Miasta, Ministerstwo.
Ministerstwo - jest urzędem mającym zapewnić funkcjonowanie organu jakim jest Minister, jest aparatem pomocniczym, wykonawczym Ministra. Spełnia także rolę twórczą ponieważ przygotowuje koncepcje rozstrzygnięć, projekty aktów generalnych, występuje z propozycjami działań, inicjuje przedsięwzięcia w określonych sprawach. Minister może scedować realizację niektórych kompetencji na pracowników ministerstwa lub na komórki organizacyjne znajdujące się w ministerstwie.
Organy naczelne - znajdują się na najwyższym szczeblu w strukturze administracji.
te, które są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio, albo powoływane po uprzednim wyborze przez Sejm,
są to organy zwierzchnie wobec powoływanych organów jak i innych podmio. organizacyjnych państwa w strukturze administr. rządowej,
właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.
Rada Ministrów, Prezes RM, Min.
Organy centralne (urzędy centralne) - są to te organy, którym nie możemy przypisać funkcji organów naczelnych. Te organy mają zasięg terytorialny na obszar całego kraju i tradycyjnie określa się je terminem Urzędów Centralnych. Organem administr. jest kierownik urzędu jako organ jednoosobowy, natomiast urząd traktowany jest jako aparat pomocniczy, wykonawczy organu. Kierownicy urzędów posiadają pozycję samodzielnych organów administracji i mają określone prawem kompetencje tylko im przypisane.
Podział terytorialny państwa
Istotą podziału terytorialnego jest sprawność i skuteczność działania administracji publicznej. Podział terytorialny wprowadzamy w celu zaprowadzenia ładu przestrzennego, wyznaczenia granic działania, ułatwienia pracy podmiotom. Podział terytorialny ma zapobiegać mieszaniu się kompetencji organów, ma być elementem wpływającym na rozwój lokalny i regionalny.
Podział zasadniczy - jest on tworzony dla organów podstawowych, które odgrywają najważniejszą rolę w administracji rządowej. Obejmuje on 3 jednostki podziału terytorialnego tj. gmina (podstawowa jednostka), powiat, województwo - 16 woj.
Podział pomocniczy - tworzony dla organów pomocniczych w stosunku do organów podstawowych. Klasycznym przykładem jest sołectwo dla gminy wiejskiej, dzielnica, osiedle dla gminy miejskiej.
Podział specjalny - tworzony dla wyspecjalizowanych działów administracji publicznej, dostosowany do specyfiki wykonywanych zadań administracyjnych np. podział dla celów administracji górniczej, leśnej, kolejowej.
Decyzja administracyjna - jest to akt administracyjny, w którym organ administracji publicznej dokonuje jednostronnego ustalenia o charakterze wiążącym zarówno dla jednostki jak i organu administracyjnego.
W doktrynie prawa administracyjnego pojęcie decyzji zawęża się do aktu administracyjnego wydanego w postępowaniu administracyjnym, natomiast w orzecznictwie sądowym pojęcie decyzji jest rozszerzane o inne akty administracyjne, występujące w innych formach, a także o akty administracyjne występujące bez wyraźnie określonej prawem formy. Cecha charakterystyczną jest to, że przyznają lub odmawiają przyznania uprawnień jednostce. Decyzja wywiera trwałe skutki w sferze prawa administracyjnego ponieważ decyzja przekształca interes prawny lub obowiązek prawny podmiotu, prawo nabyte bądź prawo niezbywalne albo obowiązek prawny.
Zezwolenie - jest formą aktu administracyjnego, który ustala uprawnienia w sferze prawa administracyjnego lub wyraża zgodę na podjęcie lub dokonanie czynności zgodnej z normami prawa administracyjnego. Nabycie uprawnień lub zgoda określona w zezwoleniu następują zwykle w warunkach prawnie określonego nakazu bądź zakazu podejmowania przez jednostkę określonych czynności. Np. wiza, zezwolenie na wjazd, wyjazd i przejazd przez terytorium RP. Zezwolenia posiadają jeszcze inne nazwy np. pozwolenie, zgoda, karta - pływacka, rowerowa.
Koncesja - jest podstawową formą realizacji reglamentacyjnej polityki państwa. Koncesja jest aktem administracyjnym, który osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określonej działalności, zazwyczaj o charakterze produkcyjnym bądź usługowym. Przy pomocy koncesji może być rozszerzana lub ograniczana wolność gospodarcza. Koncesje udziela się na czas określony lub nieokreślony. Wykonywanie działalności na podstawie koncesji podlega kontroli organu koncesyjnego. Organy koncesyjne są uprawnione do cofania koncesji np. w przypadku gdy koncesjonariusz narusza warunki koncesji. Koncesja nie może być powierzona innemu podmiotowi (brak cesji). Organ naczelny bądź centralny może nałożyć na koncesjonariusza uprawnienia, obowiązki oraz warunki, które powinien spełniać.
Licencja - to akt administracyjny określający uprawnienia do wykonywania określonej działalności lub pracy zawodowej w przypadku gdy wykonywanie pracy lub działalności związane jest z posiadaniem odpowiednich kwalifikacji. Warunkiem wydania licencji jest posiadanie określonego zasobu wiedzy, umiejętności, potwierdzonych pozytywnym wynikiem złożonego egzaminu lub warunkiem wydania licencji jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia potwierdzonego odpowiednim dokumentem, świadectwem. Licencja może być wydana na stałe lub na czas określony. Wykonywanie działalności objętej licencją podlega kontroli, który udzielił licencji. Obowiązkiem organu, który wydał licencje jest cofnięcie jej w przypadku gdy nie są przestrzegane warunki określone w licencji lub gdy posiadacz utracił uprawnienia do wykonywania licencji.
Umowy administracyjno - prawne (publiczno - prawne) - są najczęściej stosowane do wykonywania kompetencji dotyczących współpracy organów administracji publicznej w określonych dziedzinach. Przykładem będą umowy o wspólnie wykonywanych zadaniach pomiędzy gminami, porozumienie o wykonywaniu zadań w zakresie administracji rządowej przez organy samorządu terytorialnego. Stronami umów są organy administracji publicznej. Podstawa prawna są przepisy prawa administracyjnego z tym, że nie jest regulowany ani tryb ani zasady zawierania takich umów. Formy umów - porozumienie komunalne zawierane jest przez gminy w sprawie powierzenia jednej z nich określonych zadań publicznych. Stronami są gmina przyjmująca zadania i powierzająca zadania. Porozumienia zawierane przez organy administracji rządowej z gminami, z powiatami w sprawie przyjęcia do wykonania zadań z zakresu administracji rządowej. Dokonanie postanowień takich umów zagwarantowane jest z reguły środkami administracyj., środkami nadzoru.
Umowy cywilno - prawne - forma umowy stosowana jest w administracji publicznej z zasady dla wykonywania kompetencji związanych z dysponowaniem majątkiem Skarbu Państwa (majątkiem komunalnym) np. umowa najmu, umowa dzierżawy. Zawieranie umów cywilno - prawnych często związane jest z działaniami w formie aktu administracyjnego. Związek między umowa cywilno - prawną, a działaniami w formie aktu administracyjnego może polegać na tym, że dopuszczalność zawarcia takiej umowy uwarunkowane jest istnieniem aktu administracyjnego. Umowa cywilno - prawna może postanowienia aktu administracyj. rozwijać czy też konkretyzować. Dokonanie umowy cywilno - prawnej zagwarantowane jest środkami ochrony cywilno - prawnej.
Wojewoda - wojewodę powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek właściwego ministra ds. administracji.
Funkcje wojewody:
jest przedstawicielem rządu w województwie i wykonując tę funkcję odpowiada za wykonanie polityki rządu na obszarze województwa,
jest zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej, kieruje nią, zapewnia jej warunki skutecznego działania i ponosi odpowiedzialność za rezultaty działania administracji zespolonej,
jest organem nadzoru nad wszystkimi jednostkami samorządu terytorialnego,
jest reprezentantem skarbu państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań
Zadania wojewody:
- kontroluje wykonywanie przez organy administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych,
zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia, bezpieczeństwa państwa, utrzymania porządku publicznego, zapobiegania klęskom żywiołowym,
dostosowanie do miejscowych warunków szczególnych celów polityki rządu,
reprezentuje RM na uroczystościach państwowych
współdziałanie z właściwymi organami innych państw oraz organami międzynarodowymi
przedstawia za pośrednictwem ministra spraw wewnętrznych i administracji projektu dokumentów rządowych RM w sprawach dotyczących województwa,
wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach lub przez Prezesa RM lub RM.
Uprawnienia wojewody:
może wydawać w zakresie wykonywania funkcji przedstawiciela RM polecenia wiążące wszystkie organy administracji rządowej, a w sytuacjach nadzwyczajnych (zagrożenia życia lub zdrowia) obowiązujące również organy samorządu terytorialnego,
możliwość ingerencji w sprawy załatwione na drodze decyzji administracyjnej,
może wstrzymać wprowadzenie egzekucji administracyjnej, czynności każdego organu prowadzącego egzekucję,
ma prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej na obszarze województwa przez organy administracji rządowej jak i w tok spraw załatwianych przez organy administracji samorządu terytorialnego,
ma również uprawnienia w stosunku do fundacji, która korzysta ze środków publicznych.
Administracja niezespolona - są to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane bezpośrednio pod organy centralne (ministra), których charakter wykonywanych zadań lub zasięg działania przekracza obszar 1 województwa. Do organów administracji nie zespolonej zaliczamy: adm. wojskową, adm. skarbową, adm. lasów państw.
Podmioty wykonujące administr. rządową w województwie:
Wojewoda.
działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujących zadania i kompetencje określone w ustawach w imieniu wojewody z ustawowego upoważnienia i w imieniu własnym jeżeli ustawy tak stanowią.
organy administracji niezespolonej.
organy samorządu terytorialnego jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy bądź zawartego porozumienia.
działający pod zwierzchnictwem Starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży wykonujących zadania i kompetencje określone w ustawach.
organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy bądź porozumienia.
Zespolenie administracji.
Wojewoda wykonuje swoje zadania przy pomocy I i II V-ce wojewody oraz kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, dyrektora generalnego Urzędu Wojewódz. oraz dyrektorów wydziałów. Organizację zespolonej administr. w województwie określa Statut urzędu wojewódz., który jest nadawany przez wojewodę. Ustawa Administracji Rządu w Województwie stanowi, że kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży działają pod zwierzchnictwem wojewody, czyli wykonują te zadania albo w imieniu wojewody, albo w imieniu własnym. Czyli jeden podmiot wykonuje zadania na rachunek wojewody, albo też we własnym imieniu. Zwierzchnictwo jest sprawowane przez wojewodę nad wojewódzkimi kierownikami służb, inspekcji i straży, natomiast przez Starostę nad powiatowymi kierownikami służb, inspekcji i straży. Nie jest to zwierzchnictwo służbowe, ponieważ ani Wojewoda ani Starosta nie są przełożonymi tych służb. Zasada zespolenia jako zasada organizacyjna aparatu administracji posiada dwa znaczenia;
Znaczenie natury technicznej odwołujące się do kryterium organizacyjnego i może mieć zastosowanie do każdej struktury administracji.
Odwołuje się do innych kryteriów i stanowi postawę zrozumienia konstrukcji zwierzchnictwa i w konsekwencji do pojęcia władzy ogólnej.
Na szczeblu wojewódzkim chodzi wyłącznie o administrację rządową w tym służby, inspekcje i straże, zaś na szczeblu powiatu o administrację samorządową oraz służby, inspekcje i straże (które nie tracą swojego rządowego charakteru). Innym problemem jeżeli chodzi o funkcjonowanie administracji zespolonej jest kwestia zespolenia finansowego - oznacza to włączenie budżetu danej służby, inspekcji do budżetu wojewody i obsługę tego budżetu przez służby finansowe wojewody. Kolejnym problemem jest zespolenie osobowe i oznacza uzyskanie przez wojewodę wpływu na obsadę najważniejszych stanowisk wojewódzkiej administracji rządowej.
Zespolenie administracji powiatowej ma inny charakter niż na szczeblu wojewódzkim w aspekcie technicznym dotyczy tylko administracji samorządowej, która jest zespolona w jednym urzędzie (starostwie powiatowym) pod służbowym zwierzchnictwem starosty. Natomiast zespolenie obejmujące służby, inspekcje i straże przejawia się w zwierzchnictwie starosty nad nimi i obejmuje kompetencje określone w ustawie o samorządzie powiatowym i poszczególnych ustawach. Zespolenie osobowe na szczeblu powiatowym przejawia się w uzyskaniu przez starostę uprawnień związanych z wpływem na obsadę stanowisk powiatowych komendantów i inspektorów. Zespolenie kompetencyjne w powiecie nie występuje w takim aspekcie jak w województwie, tutaj kierownicy służb, inspekcji i straży działają w imieniu własnym, nie istnieją prawne możliwości przejęcia ich kompetencji przez starostę.
Samorząd terytorialny - to związek publiczno - prawny, w skład którego z mocy prawa wchodzi społeczność danego terenu. Są 3 szczeble Sam. Ter.: gmina, powiat, województwo. Wszystkie mają wspólne cechy ustrojowe i ekonomiczne tj.: jedn. sam. ter. mają osobowość prawną, własne dochody, zadania własne i zlecone są wykonywane za pośrednictwem organów samorządowych, wykonywania zadań własnych charakteryzuje względna samodzielność. Nadzór sprawują organy państwowe. Samorząd terytorialny jest powołany do wykonywania zadań głównie o charakterze publicznym (ze sfery użyteczności publicznej).
Organy wykonawcze Sam. Ter.
Gmina - wójt, burmistrz, prezydent.
Powiat - zarząd powiatu (na czele starosta)
Województwo - zarząd wojew. (na czele wojewoda), urząd marszałkowski.
Rola Rady Ministrów
Jest podmiotem rządzenia w sensie politycznym, jest wkomponowana w administrację publiczną. RM kieruje administracją rządową, zajmuje pozycję nadrzędną i kierowniczą. Spina cały aparat administracji rządowej, daje to wyraz w funkcjach kierowniczych, nadzorczych i koordynacyjnych w stosunku do komitetów i innych organów, a za ich pośrednictwem wszystkich organów administracji publicznej.
Skład Rady Ministrów:
- Prezes RM, V-ce Prezesi RM, Ministrowie, Przewodniczący Komitetów.
Funkcje Rady Ministrów:
funkcja organizowania,
funkcja decydowania,
funkcja działania merytoryczneg
Zadania, kompetencje RM:
zapewnić wykonanie ustaw,
RM wydaje rozporządzenia,
koordynuje i kontroluje pracę organów administracji rządowej,
chroni interesy skarbu państwa,
uchwala projekt budżetu państwa,
kieruje wykonaniem budżetu,
uchwala zamknięcie rachunków państwowych,
składa sprawozdanie z wykonania budżetu,
zapewnia bezpieczeństwo wewnątrz państwa oraz porządek publiczny,
zapewnia zewnętrzne bezpieczeństwo państwa,
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi,
zwiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji,
zawiera i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli do odbycia służby wojskowej,
sama określa organizację i tryb swojej pracy.
Minister (resortowy) - jest powoływany do kierowania, nadzorowania i kontrolowania podporządkowanych mu organów i jednostek organizacyjnych. Jest organem kierującym działem administracji rządowej zwanej resortem. Minister resortowy ma kompetencje prawodawcze tzn. wydaje rozporządzenia i zarządzenia.
Pozycja Prezesa RM.
Funkcje
prawodawcza,
personalna,
nadzorcza,
kierowanie praca RM.
Wydaje rozporządzenia i zarządzenia. Kieruje procesem legislacyjnym i ma uprawnienia wedle tego procesu. Wydaje dzienniki ustaw i dzienniki urzędowe Monitor Polski.
kieruje pracami RM,
reprezentuje RM,
kontroluje i koordynuje pracę członków rządu,
jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej,
wydaje rozporządzenia,
zapewnia wykonanie polityki rządu,
określa sposoby jej wykonania,
sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach przewidzianych w Konstytucji i ustawach,
oddziaływuje na całą administrację w państwie.
Kontrola (wg Starościaka) - jest to obserwowanie, ustalanie czy wykrywanie stanu faktycznego, porównywanie rzeczywistości z zamierzeniami, występowanie przeciwko zjawiskom niekorzystnym i sygnalizowanie kompetentnym jednostkom o dokonanych sprzecznościach bez decydowania jednak o zmianie kierunku działania jednostki.
Kontrola (wg Dawidowicza) - działanie polegające na badaniu istniejącego stanu rzeczy, zestawienie faktów z tym co być powinno i wyciągnięcie wniosków.
Kontrola (wg Jaroszyńskiego) - ogół czynności polegających na sprawdzeniu stanu faktycznego.
Nadzór - jest pojęciem zbliżonym do kontroli lecz pojęciem szerszym ponieważ w pojęciu nadzoru mieści się pojęcie kontroli. Możemy powiedzieć, że nadzór to kontrola + prawo wydawania poleceń wiążących, dyrektyw co do zmiany kierunku działania (czyli uprawnienia decyzyjne). Nadzór nie ogranicza się obserwacji stanu faktycznego, a łączy się z zastosowaniem środków władczych, środków nadzoru.
Kontrolę niezawisłą wykonują:
kontrola parlamentarna wykonywana przez Sejm i Senat,
kontrola państwowa - NIK,
kontrola Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka,
kontrola Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych,
kontrola Państwowej Inspekcji Pracy,
kontrola Regionalnej Izby Obrachunkowej
kontrola sądowa.
Rodzaje kontroli wewnątrzadministracyjnej:
Resortowa - jest to kontrola usytuowana w ramach struktury wewnątrz resortu. W zależności od organizacji resortu obejmuje różne typy i różne jednostki kontroli wewnętrznej. Kontrola resortowa jest przejawem stosunku nadzoru. Organ naczelny odpowiada za działalność organów podporządkowanych. Musi uzyskać pewne informacje, które pozwolą na ocenę. Kontrola resortowa w swoich strukturach obejmuje liczne zespoły podmiotu działalności w strukturze aparatu resortowego. Ten rodzaj kontroli jest wynikiem stosunku nadrzędności i podporządkowania.
Instancyjna - jest instytucją procedury administracyjnej organu kontroli instancyjnej. Uruchamiana jest w trybie odwoławczym od rozstrzygnięć administracyjnych. Kontrola instancyjna wiąże się z pewnym podporządkowaniem organu niższego szczebla organowi wyższego szczebla. Bardzo często funkcjonuje w systemie nadrzędności i podporządkowania.
Prokuratorska - do 1990r. była zaliczana do kontroli niezawisłej. Teraz jest kontrolą wewnątrzadministracyjną. Do kontroli prokuratorskiej w ramach przestrzegania prawa należy:
strzeżenie praworządności,
regulacje zawarte w KPA (przewiduje możliwość ingerencji prokuratora w postępowaniu),
ma prawo uczestniczenia w każdym postępowaniu i każdym jego stadium jako uczestnik strony,
prokuratorowi przysługują środki w postępowaniu administracyjnym (sprzeciw, skarga do NSA),
prokurator jest upoważniony do zaskarżenia aktów prawa do NSA.