TRENING - zmierza do uzyskania maksymalnej sprawności w określonej dziedzinie za pomocą planowo powtarzanych ćwiczeń, może być wykorzystywany w celach manipulacyjnych

TRESURA - daje bardzo krótkotrwałe skutki, powierzchowne efekty, nie jest to istotą kształcenia

ADMINISTROWANIE - nie liczy się cel, zainteresowanie, zewnętrzne nastawienie na plany, efekty

MORALIZOWANIE - polega na oddziaływaniu na osobę poprzez sugestie, wychowanie musi wspierać się czynem.

SYTUACJA - układ wzajemnych stosunków człowieka z innymi elementami jego środowiska w określonym momencie czasu i w określonym miejscu.

Elementy sytuacji :

• ludzie

• rzeczy

• treści

• czas

• miejsce

Podmiotowość sytuacji - sytuacja jest zawsze czyjąś sytuacją

Elementy sytuacji:

• ludzie

• rzeczy

• treści

• czas

• miejsce

Sytuację człowieka sprowadza się do sumy bodźców, które na niego działają.

Treść sytuacji to przede wszystkim treść rozwiązywanych zadań.

Każda sytuacja jest podmiotowa, gdyż zawsze jest czyjąś sytuacją.

SYTUACJE WYCHOWAWCZE - są to układy rzeczy, ludzi oraz zadań związanych jednością miejsca i czasu organizowane w celu zrealizowania założonego projektu osobowości wychowanka przez wychowawcę.

Każda sytuacja wychowawcza posiada swoją stronę obiektywną (przedmiotową) i stronę subiektywną (podmiotową) oznacza to, że zawsze jest to sytuacja psychologiczna konkretnego wychowanka.

Celem sytuacji wychowawczej jest danie wychowankowi narzędzi i zaktywizowanie go do rozwiązania założonego zadania.

Wychowanek posiada pewien zasób doświadczeń, które mogą być wykorzystane w sytuacji, w jakiej się znalazł.

W procesie wychowania sytuacja wychowawcza zajmuje miejsce centralne, to ona jest źródłem doświadczeń.

Co wpływa na oddziaływanie na nas sytuacji:

• nasilenie emocji

• częstotliwość

• poziom aktywności

• przeżycie sprawstwa

• kierowanie refleksją

DOŚWIADCZENIA - informacja, jaką człowiek wynosi z własnego działania i przeżyć. Ma ona potencjalną moc wpływania na dalsze zachowanie człowieka.

Treścią doświadczenia jest treść informacji, którą wyniósł człowiek z określonej sytuacji i którą może wykorzystać w dalszych swych działaniach.

Dla wychowania ważne jest dostarczenie wychowankowi takich doświadczeń, które już w toku wychowania, a więc w wychowawczej interakcji dadzą się zastosować w różnych sytuacjach.

Powstawanie doświadczenia, a więc informacji o mocy regulacyjnej może odbywać się przy udziale pełnego lub ograniczonego stopnia świadomości. Jest ono związane z poziomem rozwoju człowieka w jego sieci poznawczej.

CZYNNIKI DOŚWIADCZENIA:

• działanie

• emocje

• refleksja

PROCES WYCHOWANIA(Wychowawczy) - układ zorganizowanych sytuacji wychowawczych, mających na celu dostarczenie wychowankowi doświadczeń koniecznych do uzyskania zamierzonej, względnie trwałej zmiany w jego osobowości. Celem wychowania jest więc wdrożenie jednostki do samowychowania.

Podejście subiektywistyczne - (np. Sośnicki) - proces wychowania to zmiany psychiczne i fizyczne, które zachodzą w osobowości wychowanka, te zmiany świadczą o skuteczności wychowania.

Podejście obiektywistyczne (np. Wroczyński i inni socjologowie) - proces wychowania to ciąg działań wychowawców, które są ukierunkowane i zaplanowane, a są to zmiany pożądane w zachowaniu.

ZWIĄZKI IDEOLOGII Z EDUKACJĄ:

Ideologia	Edukacja
Zawiera model obywatela	Wprowadza ten model w życie
Nadaje tożsamość i wprowadza cele	Ma te cele realizować
Określa stan rzeczywistości	(w zależności czy jest on dobry czy zły) zmienia lub nie program nauczania
Formułuje pożądane umiejętności i wiedzę	Kształtuje je
Ma motywować do działania w sferze edukacyjnej

LIBERALIZM A EDUKACJA

• system powszechnej edukacji

• nacisk na wykształcenie

• użyteczność wiedzy

• dominacja wartości ,cnót i powinności obywatelskich

• edukacja zabezpieczeniem demokracji, obrona przed socjalizmem i anarchią

• wydajni pracownicy i sprawni menadżerowie

• polityka oświatowa zdecentralizowana

• człowiek ma wrodzoną zdolność do racjonalnego myślenia i badania rzeczywistości

• edukacja dostarcza umiejętności i wiedzy dzięki którym rosną kompetencje polityczne i obywatelskie, pogłębia się poczucie odpowiedzialności społecznej i następuje rozwój ekonomiczny

• nacisk na rozwój jak i promowanie międzynarodowego porozumienia

• walka z analfabetyzmem

• nowe technologie

• polepszenie funkcjonowania opieki zdrowotnej i służb sanitarnych

• kształcenie wielopłaszczyznowe - gdyż obywatele mogą stanąć przed problemami nie dotyczącymi dziedziny w której się kształcili

• wychowanie obywatelskie

• wolność akademicka

• wolność szkoły (nie powinny podlegać upolitycznieniu)

1. Wolność, równość i niezależność

2. Ograniczenie roli rządu

3. Użyteczność wiedzy

4. Indywidualizm (jednostka ponad społeczeństwo)

5. Istotna rola wychowania i edukacji

6. Wolność szkoły i akademicka (nie podlegają upolitycznieniu)

KONSERWATYZM A EDUKACJA

• szkoła jako skarbnica wartości

• ważny jest dorobek kulturowy i duchowy

• szkoła ma zapoznać człowieka z jego dziedzictwem

• przekazywanie kultury

• przynależność i lojalność wobec wspólnoty

• normy społeczne są odzwierciedleniem mądrości rodzaju ludzkiego, respektowanie norm i wartości

• społeczeństwem rządzi elita

• respekt dla autorytetów i dla państwa

• respekt dla wartości prywatnej jak również dla rodziny i wartości rodzinnych

• ważna rola tradycji

1. Tradycja ( skarbnica wiedzy która przetrwała próbę czasu)

2. Elita (rządzi i jest odpowiedzialna za te rządy)

3. Przeszłość (źródło tradycji kształtujące instytucje społeczne i relacje między ludźmi)

4. Hierarchiczność (ludzie pod pewnym względem nie są sobie równi

5. Niechęć do zmian (nieufny i ostrożny stosunek do zmian)

6. Szkoły (przywiązanie się do tradycyjnego programu nauczania, podejrzliwość w stosunku do nowinek dydaktycznych, szkoła ma zapoznawać z tradycją, wartościami, kulturą..)

7. Natura ludzka (ludzie z natury są grzeszni i jeśli się ich nie krępuje prowadzą do przemocy i anarchii)

CELE:

• nadają życiu sens

• motywują do działania

• dają satysfakcję jak zostaną osiągnięte

• uporządkowują życie

• wskazują na środki działania

• współtworzą tożsamość człowieka

• umożliwiają kontrolę działań

• sprzyjają rozwojowi

• uzewnętrzniają system wartości

• współtworzą przyszłość

źródłem celów jest:

• wiedza o człowieku

• źródła antropologiczne, normatywne i pragmatyczne

Cele wychowania - ideały osobowości, które są równie ważne dla dorosłych jak i dla dzieci i młodzieży. Ideały osobowości czyli wyobrażenia tego jaki powinien być człowiek, zawierają cechy wartościowe i godne pożądania.

Cele wychowania wytyczone przez prawo są skuteczne tylko wówczas, gdy można je dostrzec w codziennym życiu innych osób i poczuć, że mają charakter obowiązujący.

Jeśli chcemy przekonać ludzi, że ideały osobowości i cele wychowania są konieczne należy wskazać wymagania konieczne, które należy wykonać, jeśli chcemy żyć bezpiecznie i szczęśliwie.

Cele wychowania - idealne wyobrażenia skutków oddziaływań pedagogicznych, przyszły stan wychowywanej osoby, do którego dąży wychowawca przez świadome i racjonalne działanie. Są tym co chce osiągnąć wychowawca w toku swoich oddziaływań na kogoś.

Cele służą realizacji pożądanych norm i wartości oraz społecznych interesów, umożliwiają organizację procesu wychowania.

Naczelne cele wychowania (Kryterium psychologiczne) - analiza celu, aby zrozumieć jego istotę, co oznacza np. godność, odpowiedzialność

Cele kierunkowe (kryterium rozwojowe) - analiza celu ze względu na wiek wychowanka i poziom jego rozwoju

Cele etapowe (kryterium praktyczno-wychowawcze) - analiza celu ze względu na zadania jakie powinni wykonywać wychowankowie aby nabyć określonych doświadczeń

Cele operacyjne

PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY: - opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli.

Cele programu:

• pomoc w uzyskaniu orientacji etycznej i hierarchizacja wartości

• personalizacja życia w rodzinie, w grupie i szerszej społeczności oraz kształtowanie etyki pracy

Nadrzędny cel:

• wszechstronny rozwój osobowy uczniów we wszystkich wymiarach: intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym, duchowym.

ZADANIA OGÓLNE SZKOŁY

• zadania w zakresie wychowania

• Szkoła jako środowisko wszechstronnego rozwoju osobowego

• Rozwijanie dociekliwości poznawczej, poszukiwanie prawdy, dobra i piękna

• Budowanie świadomości użytecznej edukacyjnie

• Kształtowanie postaw dialogu i współpracy

• Rozwijanie odpowiedzialności za swój rozwój społeczny i moralny

• Poszukiwanie, rozpoznawanie oraz wybór i kierunek własnych celów i wartości

• Przygotowanie do życia w rodzinie i społeczeństwie

• Zadania w zakresie kształcenia umiejętności istotnych dla wychowania

• Rozwój umiejętności skutecznego porozumiewania się

• Rozwój umiejętności współdziałania w grupie i budowania więzi międzyludzkich

• Rozwój odpowiedzialności za własną naukę

• Rozwój osobistych zainteresowań, postawy twórczej, poszukiwanie i wykorzystywanie wiedzy

• Zadania w zakresie nauczania istotne dla wychowania

• Umożliwienie lepszego rozumienia świata, ludzi, siebie

• Dostrzeganie związków i zależności

PROGRAM WYCHOWAWCZY

Tworzenie programu:

• diagnoza aktualnego stanu sytuacji wychowawczej szkoły (sukcesy i porażki)

• wypracować wzór wychowanka i wskazać cele główne i szczegółowe

• wybrać te cele i zadania które są konieczne do realizacji modelu wychowania, określić termin i realizację

• systematycznie sprawdzać zgodność działań z celami

Struktura:

• cele wychowawcze

• treści (cele operacyjne)

• zadania szkoły i nauczycieli przedmiotowych

• procedury wykonywania zadań

• zamierzone osiągnięcia

• uwagi, postulaty po realizacji

Tworzenie programu:

1. diagnoza - rozpoznanie potrzeb (zebranie opinii przedstawicieli różnych środowisk i kategorii osób zaangażowanych, niepedagogiczniych przedstawicieli placówek, ale także innych osób np. działaczy samorządowych

2. sformułowanie idei i wartości

1. wiąże się to z określeniem wizji i misji placówki oraz ze stworzeniem sylwetki absolwenta

2. wizja - opisanie pierwotnego stanu idealnego do którego chcemy zmierzać

3. misja - szerokie określenie celu

3. wyznaczenie celów wychowawczych

1. na podstawie wizji i misji placówki

UKRYTY PROGRAM WYCHOWAWCZY

Ukryty program - wszystko, czego uczymy się w szkole i w innych instytucjach co nie jest zapisane w oficjalnych programach.

To niedostrzegalne i nieświadome obszary wpływów na rozwój osoby i zmianę społeczną.

Program ten odsłania nową przestrzeń poznawczą, zezwala na rozszerzenie działań ukierunkowanych na rozwój osoby, zmianę społeczną.

Czasem pojawia się tendencja do nadawania pejoratywnych znaczeń zjawiskom składającym się na ukryty program. Ale pojęcie ukrytego programu jest również nadmiernie używane, tylko dlatego, że brzmi atrakcyjnie i ładnie, na tyle uczenie, że budzi respekt.

Pojęcie ukrytego programu zostało wprowadzone po to, by poznać taką klasę zjawisk, której nie obejmuje żaden ze stosowanych terminów.

Program ukryty - to to, czego uczy przebywanie w szkole, a nie nauczyciel. Niezależnie od tego, jak światła jest kadra to do uczniów dociera coś, o czym nigdy nie mówi się na lekcjach. Uczniowie podchwytują pewne podejście do życia i postawę w uczeniu się.

Zdając sobie sprawę z istnienia programu ukrytego i jego istoty refleksyjny praktyk ma szansę dostrzegać i rozumieć przejawy formalnego i nieformalnego życia szkoły i to świadczy o jego profesjonalizmie.

Możemy wyróżnić programy ukryte w czynnościach i zachowaniach nauczyciela: np. komunikacja niewerbalna. Ciało, słowa, czyny nieświadomie „uczą” , są źródłem postaw niedeklarowanych, ale rzeczywistych.

Wśród faktów i zjawisk ukrytych przed nauczycielami lub nieuświadamianymi przez nich jest wiele naturalnych sytuacji i zdarzeń, w których uczniowie uczą się od siebie, wspierają swoje wyniki, pomagają sobie.

Takie uboczne efekty mogą niekiedy przeważać nad intencjonalnymi rezultatami zakładanymi przez nauczyciela

KOMPETENCJE NAUCZYCIELA WG R. KWAŚNICY

Kompetencje praktyczno-moralne:

1. Kompetencje interpretacyjne - zdolności rozumiejącego odnoszenia się do świata (do rzeczy, do innych ludzi i do siebie samych w aktach samorefleksji). Dzięki tym kompetencjom widzimy świat.

Kompetencje te umożliwiają zadawanie pytań dzięki którym rozumienie świata staje się nie mającym końca zadaniem

2. Kompetencje moralne - zdolność prowadzenia refleksji moralnej. Udział ich w naszym życiu wyraża się w pytaniach o prawomocność moralną naszego postępowania. Refleksja, którą umożliwiają kompetencje moralne jest zawsze autorefleksją, jest samorozumieniem wzbudzanym i podtrzymywanym przez to samo pytanie; jaki powinien być i w jaki sposób powinienem postępować by z jednej strony dochować wierności sobie, a z drugiej zaś by swym postępowaniem nie ograniczać innych ludzi w ich prawach do wewnętrznej wolności, podmiotowości i prawie do wyboru własnej drogi.

3. Kompetencje komunikacyjne - zdolność dialogowego sposobu bycia. Inaczej zdolność bycia w dialogu z innymi i z sobą samym. Dialog w tym sensie to rozmowa z innymi przełamująca anonimowość wypowiedzi i będąca próbą zrozumienia siebie oraz tego co nas wspólnie otacza.

Kompetencje techniczne :

1. kompetencje postulacyjne (normatywne) - ich nazwa pochodzi od słowa „postulować” czyli wskazywać pożądany stan wiedzy - jest to umiejętność opowiadania się za takimi czy innymi ale zawsze instrumentalnie pojętymi celami, umiejętność identyfikowania się z nimi

2. kompetencje metodyczne - stanowią umiejętność działania według reguł określających optymalny porządek czynności. Treścią tych reguł jest przepis działania mówiący, co i w jakiej kolejności trzeba robić by osiągnąć zamierzony cel.

3. kompetencje realizacyjne - umiejętność doboru środków i tworzenia warunków sprzyjających osiąganiu celów. Przykładowo w przypadku dydaktycznej pracy nauczyciela przydają się one w opracowywaniu programu.

Trudności wychowawcze

Uważa się, że dzieci trudne to takie, które nie poddają się wpływom dorosłych - „nieposłuszne”, „aroganckie”, „niegrzeczne”. Kontakty z takimi dziećmi są dla wychowawców nieprzyjemne.

Definicje trudności wychowawczych posługują się najczęściej opisem objawów niepokojących osoby wychowujące dziecko.

Dziecko trudne wychowawczo:

• zdaniem nauczycieli:

• rozmawia na lekcjach

• chodzi na wagary

• nie odrabia prac domowych

• zdaniem rodziców:

• nie wykonuje codziennych poleceń

• złości się

• „robi swoje”

Tak więc dziecko trudne to takie, które nie robi tego co dorosły uważa, że powinno robić, albo robi coś, czego nie powinno, a dorosły nie potrafi wpłynąć na zmianę tego zachowania.

WYKŁADY:

TEORIE NAUKOWE

- systemy logicznie i rzeczowo uporządkowanych.

TWIERDZENIA NAUKOWE

- zdania opisujące związki i zależności występujące w przyrodzie i społeczeństwie.

* Kategoryczne - realizują się w sposób jednoznaczny (Np. Twierdzenie Pitagorasa)

* Statystyczne - pewne stany zdarzają się częściej niż inne. Prawidłowości.

WYCHOWANIE
1) Wszelkie zamierzone działania w formie interakcji społecznych mające na celu wywołanie trwałych, pożądanych zmian w osobowości ludzi

(H.Muszyński, Treść i metody wychowania, w: M.Godlewski (red., Pedagogika, W-wa 1974 s.240)

Kwestie sporne:

(...)Wywoływanie trwałych, pożądanych zmian(...) - człowiek nie może wywołać zmian w drugim

człowieku, może jedynie zmotywować do zmian.

2) (...) musi pomagać ludziom, by dorastali do warunków życia i wymagań nowoczesnej cywilizacji, by odnajdowali sens życia, by rozwijali pozytywne przeżycia wewnętrzne oraz kształtowali zdrową psychologicznie linię osobistego rozwoju.

(B. Suchodolski, Wychowanie dla przyszłości, Warszawa 1968)

Kwestie sporne:

(...)dorastali do warunków życia i wymagań nowoczesnej cywilizacji(...) - warunki życia nie są idealne, nowoczesna cywilizacja nie jest zawsze dobrem, a przez nią często gubimy sens życia. Człowiek ma tworzyć i zmieniać cywilizację a nie dostosowywać się do niej.
(...)odnajdowali sens życia, by rozwijali pozytywne przeżycia wewnętrzne oraz kształtowali zdrową psychologicznie linię osobistego rozwoju(...) - Wychowywanie powinno do tego prowadzić, ale często o tym zapominamy.

3) (...) całokształt sposobów i procesów pomagających istocie ludzkiej zwłaszcza przez interakcję urzeczywistniać i rozwijać swoje człowieczeństwo.

(J.Tarnowski Jak wychowywać, Warszawa 1993, s.66)

Sposoby klasyfikacji teorii wychowania

Elementy różniące teorię	Teorie wychowania
System wartości	Np. chrześcijańska albo liberalna
Filozoficzna koncepcja człowieka	Np. personalistyczna albo marksistowska
Psychologiczne koncepcje człowieka	Np. poznawcza albo humanistyczna
Cele wychowania adaptacja do zastanych warunków społecznych rozwój rozumiany jako samorealizacja emancypacja	socjalistycznego humanistyczna emancypacyjnego
Istota oddziaływań wychowawczych bezpośredni wpływ, gotowe wzorce, podporządkowanie wychowawcy i zasadom tworzenie sytuacji służących rozwojowi, akceptacja wychowanka, autonomia	adaptacyjnego emancypacyjnego
Dziedziny wychowania moralne obywatelskie zdrowotne	moralnego obywatelskiego zdrowotnego

Wielowymiarowość wychowania

Rozumienie wychowania	Główne założenie dotyczące tego, kim jest człowiek	Główne zadanie wychowania	Kluczowy termin	Warunki i zasady wychowania
Pomoc we wzrastaniu	- Człowiek jako istota biologiczna - Człowiek jest ze swej natury dobry.	Wychowanie ma mieć charakter naturalny. Ma być ochroną i dbaniem o warunki życia. Pilnowanie wzrastania	Wzrastanie - swobodny i spontaniczny i nieukierunkowany celami wychowawczymi rozwój człowieka	Respektowanie praw natury. (Dostosowanie działań dorosłych do rozwoju, potrzeb, zainteresowań dziecka. Żeby móc dostosować, trzeba obserwować dziecko i jego rozwój) Presja i naciski są szkodliwe
Pomoc w socjalizacji	- Człowiek jest istotą, która żyje wśród innych i jest skazana na ich pomoc	Opanowanie społecznych form życia (przyswojenie wartości i norm na których opiera się życie społeczne, przygotowanie do podjęcia i pełnienia ról społecznych, formowanie sumienia, społecznie akceptowalne sposoby zaspokajania potrzeb)
Pomoc w inkulturacji	- Człowiek żyje w kulturze i jest istotą kulturalną.	Wychowanie powinno być pomocą w inkulturacji (przyswajaniu i tworzeniu kultury)	Inkulturacja - wpojenie norm, zasad itp. Rozbudzanie zaangażowania w tworzenie kultury; Nabywanie odpowiedzialności za własne zadanie, za przekazywanie i współtworzenie kultury w której żyjemy.	Nie wykorzystywać słabości kultury i nie podporządkowywać tej kultury kulturze dominującej.
Pomoc w personalizacji	Człowiek jest podmiotem, którzy tworzy samego siebie w działaniu i tworzy swoją sytuację życiową	Wychowanie to pomoc w personalizacji - w nabywaniu świadomości tego, że oto ten człowiek tworzy sam siebie i swoją sytuację życiową.	Personalizacja - kształtowanie indywidualnej tożsamości człowieka. Inspirowanie poszukiwania odpowiedzi na pytanie : Kim Jestem? Rozumienie i akceptowanie samego siebie jako osoby.	Nauczyć się akceptować siebie. Osiąganie do autonomii i zdolności do samostanowienia. Akceptacja z określoną hierarchii wartości i postępowanie zgodnie z nią...
Pomoc w emancypacji	Człowiek dąży do transcendencji, rozwoju i autonomii.	Wychowanie to pomoc w uświadomieniu ukrytych form zniewolenia i przymusu, aby podjął działania wyzwalające z tego zniewolenia	Transcendencja - przekraczanie aktualnego, dotychczasowego stany, sytuacji.	Ma uświadomić nam, że mamku kajdany i pokazać jak je zdjąć Uświadomienie nam, że rzeczywistość nasza jest zniekształcona przez różne ideologie

Temat : Personalistyczne myślenie o człowieku

Personaliści dostrzegają człowieka nie tylko jako byt biologiczny, ale i społeczny. Byt który ma również charakter duchowy. Personaliści twierdzą, że człowiek jest osobą (najgłębsza istota i natura człowieka). Personalizm rozwijał się w XIX wieku, ale kategoria osoby omawiana już była w VI wieku.

OSOBA - (wg Boecjusza) - „osoba to rozumnej natury jednostkowa substancja” Jest jedyna, samodzielna, niezależna od innych.”

Cechy osoby

Duchowość

• rozumność - jesteśmy w stanie myśleć o samym myśleniu

• wolność - wolność wewnętrzna nie tylko zewnętrzna.

Rozumność i wolność czyli - to co dla osoby jest najważniejsze.

Integralność - nie można oddzielić w człowieku tego co materialne albo duchowe.

Indywidualność - jedyność i niepowtarzalność, każdy człowiek jest jedyny w swoim rodzaju i niepowtarzalny - inny od drugiego

Wrażliwość na wartości - człowiek jest wartością samą w sobie, jest nosicielem wartości i żyje pośród nich.

Dynamika - może się zmieniać. Człowiek kiedy się rodzi jest bytem potencjalnym i ten potencjał w ciągu życia może się rozwijać. Osoba jest bazą do rozwoju osobowości - osobowość się nabywa i rozwija w ciągu życia

Zdolność samorozwoju - człowiek nie zmienia się inaczej, jak poprzez samodzielne podejmowanie pracy nad sobą, dokonuje w sobie zmian. Osoba jest zdolna do tworzenia samego siebie.

Zdolność do transcendowania - zdolność człowieka do przekraczania swojej natury biologicznej. Człowiek jest zdolny przekraczać swoje środowisko

Twórczość - Człowiek może tworzyć tylko w wolności. Bez wolności nie możemy podejmować działań twórczych, a to one poszerzają obszar wolności człowieka. Z jednej strony wolność pozwala podejmować zadania twórcze z drugiej strony może zniewalać, ograniczać, choć nie zdajemy sobie z tego sprawy.

Wspólnotowość (skierowanie ku drugiej osobie i ku światu) - człowiek jest odrębny od innych, ale ma naturę relacyjną. Nasz rozwój odbywa się wśród innych. Personalizm nie do końca docenia indywidualizm człowieka. Bycie z innymi jest wartością samą w sobie. Społeczność powstaje aby realizować cele osób które w jej skład wchodzą.

OSOBOWOŚĆ

Osobowość - sposób powiązania lub zintegrowania wewnętrznych warunków człowieka oraz ich ekspresję w zachowaniu

Warunki wewnętrzne:

• komponent poznawczo-programowy

• wiedza

• pogląd na świat

• plany życiowe

• komponent emocjonalno-motywacyjny

• potrzeby

• zainteresowania

• motywy

• komponent kontrolny

• sumienie

• samokontrola

• samoocena

• samoświadomość

Zasada integrująca

• środowisko społeczne (behawioryzm)

• motywy (psychodynamiczne)

• reprezentacja poznawcza (psychologia poznawcza)

• samorealizacja (psychologia humanistyczna

Osobą się jest, osobowość się ma.

CHARAKTER - wg J. Strelaua wiąże się z właściwościami, w których wyrażają się stosunki międzyludzkie

Jego składowe to:

1. sposób realizowania celów

1. planowanie: systematyczność / bałaganiarstwo

2. poziom aktywności: energiczność / opieszałość

3. przebieg decyzji: zdecydowanie / niezdecydowanie

2. sposób ustosunkowania się do ludzi

1. pomoc: ofiarność / obojętność

2. uczuciowość: czułość / oschłość

3. taktowność: delikatność / grubiaństwo

3. sposób ustosunkowania się do siebie samego, do własnego działania

1. pomoc: praca nad sobą / rezygnacja

2. uczuciowość: zahartowanie / roztkliwianie się

3. otwartość: szczerość / samookłamywanie się

CECHY PODMIOTU

Poczucie tożsamości - to zbiór samookreśleń składający się z cech i kategorii za pomocą których człowiek opisuje własną osobę.

Poczucie tożsamości zawiera w sobie poczucie odrębności i ciągłości. Mamy poczcie że wciąż jesteśmy sobą.

Świadomość - stan czuwania połączony z orientacją we własnych przeżyciach, myślach, motywach, relacjach z otoczeniem.

Wolność -

Pierwsze muszę - muszę wybierać

Drugie muszę - muszę umrzeć

Temperament - jest tym, do czego ogranicza się osobowość w najważniejszym okresie życia człowieka, temperament jest bardzo silnie zróżnicowany biologicznie. To on decyduje o uruchamianiu aktywności, co jest związane z prawdopodobieństwem reakcji. Decyduje też o przebiegu i trwałości aktywności. Ten przebieg może być długi lub krótki. Może być aktywność intensywna z małym zaangażowaniem lub na odwrót. Te cechy wyznaczane są temperamentami.

Odpowiedzialność - jako konsekwencja wolności. To zaakceptowanie i przyjęcie na siebie konsekwencji własnego czynu czy działania.

Odpowiedzialność pokazuje doniosłość człowieka, wagę człowieka, ale często przykłada nas do ziemi. Człowiek próbuje zmniejszyć ciężar odpowiedzialności pozbywając się części swojej wolności.

Tłumaczymy się, usprawiedliwiamy - racjonalizując

Moc sprawcza - są ludzie, którzy zmieniają siebie, swoje życie i są tacy, którzy pływają po powierzchni życia jak śnięte ryby.

Elementy mocy sprawczej:

• Generatywność skłonność człowieka do wypróbowywania nowych schematów myślenia i działania umiejętność poszukiwania i wypróbowywania nowych dróg, nowych sposobów działania, żeby nie walić głową w mur

• Optymizm - to oczekiwanie sukcesu, oczekiwanie powodzenia (ogólnie optymizm bywa zasadniczy) Nasza moc sprawcza polega na tym na ile my oczekujemy sukcesu

• Zaufanie do siebie - do swoich możliwości, pomysłów. Jest mocno związane z poczuciem własnej wartości, myśleniu pozytywnemu i zaufaniu powinno towarzyszyć działanie

• Selektywność - przejawia się zdolnością do wartościowania, ustalania priorytetów oraz selektywnym odbiorem i przetwarzaniem informacji. (trzeba umieć dokonać wartościowania i priorytetów, każdy z nas ma inny potencjał)

• Poszukiwanie przynależności - nastawienie na wykrywanie związków zwłaszcza miedzy własnym zachowaniem a jego następstwem

Bycie podmiotem jest w wychowaniu WARTOŚCIĄ - ludzie się różnią między sobą tym, co lubią, czego nienawidzą. W wychowaniu wartością jest to, że człowiek jest inny od drugiego, że ludzie są inni

Bycie podmiotem jest w wychowaniu CELEM. Powinno być organizowane tak by człowiek rozwijał się w kierunku podmiotu

Bycie podmiotem jest WARUNKIEM WYCHOWANIA. Gdyby człowiek pozbył się swojej odpowiedzialności, mocy sprawczej wychowanie nie miałoby sensu

KONCEPCJA ROZWOJU CZŁOWIEKA E. ERIKSONA

Erikson nie formułuje wieku przejścia przez fazę, ale mówi o wypełnianiu zadań życiowych. Mówi o kryzysach psychospołecznych, normatywnych, wpisanych w każdą fazę życia człowieka.

Kryzys - to zmaganie się między dwiema siłami które są sobie przeciwne

Kryzys zostanie rozwiązany pozytywnie, gdy człowiek ma więcej doświadczeń pozytywnych i wówczas ukształtuje się siła witalna (np. nadzieja) i wtedy można wejść na dalszy szczebel.

Tabela : stadia rozwoju psychospołecznego człowieka wg E Eriksona.

Temat: Aksjologiczne podstawy wychowania

Dlaczego mówiąc o wychowaniu powinniśmy mówić o wartościach ??

ROLA WARTOŚCI W WYCHOWANIU

1. Wartości stanowią nadrzędny orientacyjno-regulacyjny element struktury osobowości człowieka

• Wyznaczają wybór drogi życiowej

• Nadają życiu sens

• Są rodzajem egzystencjalnego oparcia, bez nich życie narażone byłoby na zamęt i chaos

• Motywują ludzkie zachowania

2. Zapewniają trwałość i ciągłość kultur oraz wspólnot społecznych, są filarami na których opiera się życie społeczne.

3. Z nich wyprowadzane są cele wychowania i to one cele uzasadniają

4. Stanowią kryterium oceny wszelkich ludzkich działań, w tym także wychowawczych

5. Decydują o treści i realizacji ról wychowawcy i wychowanka

CZYM SĄ WARTOŚCI ??

Grupy wartości:

1. Wartość jako zjawisko autonomiczne - właściwość przedmiotów (nosicieli wartości ) niezależnie od tego jak oceniają ludzie. Ludzie są zdolni poznawać i realizować wartości , ale one istnieją niezależnie od aktu poznania i realizacji. Ujęcie Platona: prawda, dobro, piękno

2. Wartość jako kierunek motywacji - przedmiot, stan rzeczy, który wzbudza emocje pozytywne uruchamia motywację, ku któremu człowiek skierowuje swoje dążenia. Tak rozumiane wartości mogą być autoteliczne(wartości same w sobie) i instrumentalne

3. Wartość jako przedmiot pozytywnej oceny - zjawiska i rzeczy zasługujące na akceptację, uznanie, choć nie muszą stanowić przedmiotu pragnień. Nie musi istnieć zgodność między nią, a wartością jako kierunkiem motywacji

4. Wartość jako kryterium pozytywnej oceny przedmiotów - idee zasady czy kryteria które pozwalają oceniać poszczególne zdarzenia lub przedmioty i nadawać im wartość dodatnią lub ujemną. Pytamy nie o to, co ma wartość, tylko dlaczego ma wartość

KLASYFIKACJA WARTOŚCI wg C. KLUKHOHNA

1. Modalność (pozytywne, negatywne)

2. Treść (np. moralne, estetyczne)

3. Intencja (ostateczne/autoteliczne, instrumentalne)

4. Ogólność (ogólne, szczegółowe)

5. Zakres (osobiste, grupowe, uniwersalne)

KLASYFIKACJA WARTOŚCI wg M. SCHELERA

(układ hierarchiczny)

1. (najniżej) Hedonistyczne (przyjemność, wygoda)

2. Witalne (zdrowie, życie, siła)

3. Duchowe (poznawcze, moralne, estetyczne)

4. (najwyżej) Religijne (świętość)

WYCHOWANIE DO WARTOŚCI

1. Klasyfikacja wartości

2. Dysonans (wychowywanie polegające na dysonansie pomiędzy tym co człowiek dotychczas przeżywał i co sądził, a obecną sytuacją. Można pokazywać sprzeczność między tym co człowiek deklaruje, a co robi. Ludzie mogą uznawać negatywne wartości, będąc przekonanymi o słuszności ich zachowań. Przekonanie to działa do czasu, kiedy nie zostaną poddani działaniu wyznawanej przez nich wartości

3. świadectwo (życie wg pewnych wartości)

4. Stymulacja (polega na pokazywaniu człowiekowi sposobów realizacji wartości w otoczeniu; polega na stawianiu ludzi wobec pytania: skoro deklarujesz że rodzina jest najistotniejszą wartością to czym to się wyraża, co to oznacza ?)

INDOKTRYNACJA - wpajanie człowiekowi w drodze wielokrotnego powtarzania wiadomości, sądów, przekonań, ocen nie popartych jakąkolwiek racjonalną argumentacją. Dlaczego jest zła? :

• oparta na nierealnych argumentach

• przekonania przyjęte na zasadzie indoktrynacji są bardzo trudno zmienialne

Dlaczego ludzie indoktrynują zamiast wychowywać?

• jest to wygodne, można ludziom podać jakąkolwiek argumentację

• ludzie, którzy indoktrynują robią to z wyrazem pogardy „oni i tak tego nie zrozumieją, bo są prości, głupi” - czasem w stosunku do dzieci

• chęć manipulacji innymi

„Idee są większą siłą niż karabiny, nie pozwalamy naszym wrogom mieć broni, dlaczego pozwalamy im mieć idee” J.Stalin

NORMY

Wartości w życiu funkcjonują poprzez normy. Normy są przepisami wykonawczymi dla wartości. W naszym życiu nieustannie poruszamy się wśród różnych norm (np. poranne czynności).

Normy są przeciętnością naszego życia.

Normy to wypowiedzi dotyczące tego co powinno być, wskazują jakie w danej sytuacji jest pożądane postępowanie, co komu wolno, co jest zakazane, co kto ma robić. Normy mają służyć spowodowaniu takiego stanu rzeczy, który jest pożądany ze względu na przyjęte wartości. Normy zawierają w sobie zwroty tzw. normatywne - powinien, trzeba, musi.

Postępowanie niezgodne z normą wiąże się zwykle z określonymi konsekwencjami

4 główne grupy norm:

1. religijne (sankcje: ekskomunika, marginalizacja, brak rozgrzeszenia)

2. moralne (sankcje: stygmatyzacja, marginalizacja, izolacja)

3. obyczajowe (sankcje: społeczne potępienie)

4. prawne (sankcje: zawarte w prawie)

Normy mają strukturę binarną ponieważ wyznaczają uprawnienia i obowiązki.

Normy mogą mieć postać symetryczną (polega na tym, że różnych ludzi obowiązują te same normy) lub asymetryczną(kiedy jednym wolno więcej, a innym wolno mniej). Asymetryczność w niektórych sytuacjach może być uzasadniona.

NORMY PRAWNE

Prawo - jest po to aby chronić wartości (równość, sprawiedliwość, prawda), nie powstaje dla jakiegoś pożytku. Prawo stanowimy dla ochrony wartości.

FUNKCJE PRAWA

1. Normatywna - jest zbiorem reguł (normy postępowania są skodyfikowane, ich nieprzestrzeganie pociąga za sobą sankcje prawne)

2. Regulująca - steruje naszym zachowaniem w kierunku przez prawo oczekiwanym

3. Społeczna - podmiotem są ludzie, reguluje odniesienia między nimi

4. Represyjna - nieprzestrzeganie przepisów jest połączone z sankcjami

5. Aksjologiczna - urzeczywistnia i chroni wartości

6. Instrumentalna - zapewnia porządek i bezpieczeństwo

7 Typów rodziców w relacji z nauczycielem-wychowawcą [wg M. Taraszkiewicz]

1. Rodzic - świadomy klient

1. Interesuje się edukacją, swoim dzieckiem, edukacją swojego dziecka. Na ogół zna swoje prawa i obowiązki, ale ma też duże oczekiwania i wymagania wobec nauczyciela i szkoły.

2. Na ogół interesuje go lepsza i sprawniejsza realizacja zadań szkoły

2. rodzic - analityk

1. bardziej uciążliwa wersja rodzica świadomego klienta, jest bardziej drobiazgowy, dokuczliwy, uważa że wie wszystko lepiej od nauczyciela. Jest często w odniesieniu do swojego dziecka perfekcjonistą. „ćwiczy” nauczyciela w cierpliwości. Trzeba jasno pokazać mu zróżnicowanie ról.

3. rodzic towarzyski

1. usiłuje się zaprzyjaźnić z nauczycielem, nie z tego powodu, żeby czerpać korzyści dla swojego dziecka, tylko po to by zbliżyć się do nauczyciela.

4. rodzic praktyczny

1. jest bardzo mocno zapracowany i nie ma czasu uczestniczyć w długich zebraniach rodzicielskich, imprezach szkolnych. Często ma poczucie winy, że nie angażuje się w życie szkoły. Można wykorzystać go do załatwienia konkretnych spraw np. zorganizować autokar na wycieczkę czy stroje do przedstawienia szkolnego (pomoc krótka)

5. rodzic podejrzliwy

1. zwykle sami jako uczniowie mieli przykre doświadczenia w kontaktach z nauczycielami, albo w związku ze swoimi innymi dziećmi mają negatywne doświadczenia ze szkołą, mogą mieć niskie poczucie własnej wartości, np. cały świat postrzegają jako zagrożenie.

2. Tą podejrzliwością i brakiem zaufania rodzic ten może „zarażać” dziecko swoimi poglądami, należy byśmy zapewnili bezpieczeństwo.

3. Skrajnym przykładem takiego rodzica jest rodzic który za wszelką cenę broni swojego dziecka.

6. Rodzic zaniedbujący

1. Rodzic zarówno trudny dla nauczyciela czy wychowawcy, ale także dla dziecka. Komunikacja z takimi rodzicami jest bardzo trudna (nie przychodzi na wezwania szkoły, nie nawiązuje kontaktu z wychowawcą) Na ogół ich dzieci sprawiają najwięcej trudności. Jak raz już przyjdzie do szkoły to słyszy „wiązankę” jakie to jego dziecko jest niegrzeczne, nie uczy się, wagaruje i tak dalej. I to zniechęca rodzica do kontaktów ze szkołą.

7. Rodzic patologiczny

1. Trzeba wiedzieć że jest coraz więcej możliwości pomagania rodzinie jeśli mamy do czynienia z patologią w rodzinie. Jeśli wiemy o patologii to mnóstwo wsparcia i pomocy powinno otrzymać od nas dziecko.

Zachowania wychowawców utrudniające współpracę z rodzicami w opiniach rodziców

1. przykrości doznawane podczas kontaktów z wychowawcą (nauczyciele zachowują się wyniośle, autorytarnie, wydają polecenia lub nakazy rodzicom)

2. brak taktu wychowawcy wobec rodziców

3. brak zainteresowania i zrozumienia wychowawcy dla sytuacji rodzinnej wychowanka (rodzic jak chce coś powiedzieć i wyjaśnić to nauczyciel wychowawca nie jest zainteresowany, bez indywidualnego podejścia do wychowanka)

4. Mała inicjatywa wychowawców co do nawiązywania współpracy z rodzicami (często wychowawcy nie mają pomysłów na spotkania z rodzicami, lub się po prostu boją spotkań z rodzicami)

5. małą atrakcyjność spotkań z rodzicami (schematyczność zebrań)

6. Ograniczanie roli rodziców do respektowania zaleceń wychowawcy i świadczeń materialno-usługowych

7. Skoncentrowanie na zagadnieniach dydaktycznych, a unikanie problemów wychowawczych

8. Koncentracja na brakach, błędach i niedomaganiach dzieci

9. Zbyt młody wiek wychowawców

Udomowienia szkoły i zadomowienia w szkole.

Teoria mówiąca o pokrywaniu się wpływów zarówno szkoły jak i rodziny. Warto się zastanowić czy te dwie sfery mogą i czy powinny być identyczne.

Pierwszy sposób przybliżania do siebie tych sfer - udomowienie szkoły. (etymologia tych słów ma negatywny oddźwięk. Udomowienie - czyli okiełznanie czegoś dzikiego) Mówiąc o udomowieniu nastawia się szkołę w negatywnym stosunku do dziecka.

Zadomowienie w szkole - Zadomowienie - czyli poczucie bezpieczeństwa, ma poczucie, że życie w tym miejscu jest uporządkowane i rzadko zdarzają się sytuacje nieprzewidziane. (Czy to dobrze czy to źle żeby być zadomowionym w szkole?) Szkoła jawi się w tym sposobie jako miejsce wtórnej socjalizacji. Szkoła jest po to by pomóc człowiekowi stać się członkiem szerokiego społeczeństwa a nie żeby mu pomagać dostosowywać się do warunków domowych. Szkoła jako środowisko obce ułatwia kształtowanie własnej tożsamości i podmiotowości. Poza tym człowiek uczy się w takim obcym środowisku orientacji i oceny różnych elementów tego środowiska. Szkoła jako miejsce różne od domu pomaga „wychodzeniu z domu”. W takim obcym środowisku uczymy się sfery prywatności.

„Żyjemy dziś w świecie globalnie współzależnych zjawisk biologicznych, psychologicznych, społecznych, środowiskowych. Aby opisywać ten świat prawdziwie potrzebujemy perspektywy ekologicznej” [F. Capra, 1987]

Cechy świata:

Zmiana (należy zdawać sobie z niej sprawę)

Syndrom przyspieszenia (odnośnie dokonujących się bardzo szybko zmian mówimy o tym syndromie) Składa się z :

Pościg za celami

Kultura instant (pogoń za przeżyciami) instant (ang) - moment, chwila, natychmiast, bardzo szybki w przygotowaniu. Tą kulturę określa:

FAST FOOD (mcdonald's „gorący kubek”, kawa rozpuszczalna, kuchenka mikrofalowa

FAST SEX (viagra)

FAST CARS (kurczenie się przestrzeni) - Telefon komórkowy, fax, e-mail, cnn, zapping (skakanie po kanałach telewizora), szybkie czytanie, centra handlowe, disneyland, świat w miniaturze

Podejście „wszystko jedno”

Kryzys (wartości, instytucji społecznych, tradycji)

Wg Platona kryzys polega na życiu w iluzji dobra, prawdy i piękna. Kryzys w swych źródłach, pojęty pierwotnie, trwa tak długo, jak długo człowiek nie zacznie stawać się osobą, to znaczy utożsamiać się z tym co prawdziwe, dobre i piękne, z wartościami w sensie absolutnym.

„Cokolwiek mogło być wyzwolone, zostało wyzwolone”

Przesunięcie socjalizacyjne i inkulturacyjne

Zagrożenia

pokój

bieda

separatyzmy

zagrożenia ekologiczne

nowe technologie - jako źródło wtórnych zagrożeń

Temat: Społeczne i kulturowe konteksty wychowania

Środowisko wychowawcze:

Aspekt kulturowy

Aspekt Przyrodniczy

Aspekt Społeczny

Środowisko wychowawcze wg A. Kamińskiego:

• część obiektywnego środowiska społecznego człowieka ( wraz z jego podłożem przyrodniczym i kontekstem kulturowym). Tworzą je grupy społeczne, osoby i instytucje pełniące zadania wychowawcze, pobudzające jednostki i grupy do przyswojenia wartości manualnych i zgodnych z nimi zachowań społecznych odpowiadających ideałowi wychowawczemu społeczeństwa

Wg E. Trempały

• określony obszar działalności, na którym bodźce rozwojowe są kontrolowane i ukierunkowywane zgodnie z celem wychowawczym, a równocześnie wywołują trwałą zmianę w zachowaniu człowieka

Rodzaje środowisk wychowawczych:

• środowiska naturalne

• rodzina (grupa rówieśnicza?)

• środowiska intencjonalne

• szkoły, internaty, kluby, świetlice, ogniska, domy dziecka, ośrodki wychowawcze

Rodzinę tworzy grupa osób żyjących w pewnym skupieniu

• dysponujących pewnymi środkami

• materialnymi (mieszkanie, dochody)

• symbolicznymi (nazwisko)

• mających wyraźną organizację wewnętrzną

• określony rodzaj i zakres czynności dotyczących ról społecznych

• tryb życia codziennego i zajęć członków

• mających do zrealizowania wyraźne zadania i cele społeczne służące zaspokojeniu ważnych potrzeb ludzkich

Oddziaływania rodziny:

• pojawiają się najwcześniej

• są najtrwalsze

• ich siła jest bardzo duża (wynika to z więzi rodziców z dziećmi)

Czynniki do oceny poziomu wychowania w rodzinie:

• społeczno-ekonomiczne:

• wielkość rodziny

• struktura

• pochodzenie społeczne

• źródła utrzymania

• warunki materialne (mieszkanie, żywienie, ubiór)

• Kulturalne

• Wykształcenie rodziców

• Dokształcanie się

• Wzory kulturowe i wychowawcze uznawane przez rodziców

• Sposoby spędzania czasu wolnego

• Stosunek rodziców do nauki dziecka (domowe warunki do nauki)

• Stosunek rodziców do tradycji i nowości

• Psychopedagogiczne

• Więzi uczuciowe

• Charakter kontroli rodziców na dziećmi

• Metody wychowawcze

Zygmunt Baumann wyróżnił kilka kulturowych wzorów życia:

1. Spacerowicz - człowiek, który bez specjalnego celu, poczucia sensu snuje się po okolicy. Jak człowiek jest na spacerze to kontakty ze światem są epizodyczne. Świat na spacerze jest postrzegany z dystansem. Spacerowicz się w ten świat nie angażuje. Na spacerze przyjmuje się pozycję wygodną. Istotna dla spaceru jest przyjemność, brak wysiłku. Dla spacerowicza ludzie to są aktorzy, sceną jest ulica, spacerowicz siebie często traktuje jako reżysera i widza tego spektaklu. Niebezpieczne jest to, że spacerowicz stawia się w roli widza. Często spacerowicz sam staje się aktorem, a reżyserami stają się specjaliści od reklamy i marketingu. W rzeczywistości ten dystans jaki czuje spacerowicz może być tylko pozorny, a sam człowiek pozostaje pod wpływem reklam i marketingu które mówią mu co ma robić.

2. Wędrowiec - człowiek który wyrusza w drogę bo czegoś szuka, ale tak naprawdę nie wie czego szuka. Wie że czegoś mu brak, czegoś szuka, ale tak naprawdę nie wie czego. Epizodyczność relacji, kontaktów. Nie zna celu drogi, ale nieustannie idzie przed siebie. Bo być może w trakcie tej wędrówki znajdzie swój cel. Wie co zostawił za sobą, ale nie wie ku czemu zmierza. Dla niego droga jest ważniejsza niż cel. Skoro nie ma celu to jest on ciągle wyznaczany. Na bieżąco podaje się cel dokąd iść. Cieszy się chwilą i stara się ją wykorzystać maksymalnie. Jest on nieustannie w drodze więc są niewielkie szanse na odpowiedzialność. Boi się zapuszczania korzeni w jakimś miejscu. W przyziemnym znaczeniu wędrować można po stronach internetowych, kanałach telewizyjnych. Doświadczenie tymczasowości, życia chwilą, brak zaangażowania

3. Turysta - człowiek który potrzebuje ruchu, zmian, nowości, opuszcza dom, bo w domu za mało się dzieje, za mało jest zmian, wrażeń. Wyrusza z domu by przeżyć coś nowego, ekscytującego. Przemieszcza się po świecie i nie zapuszcza korzeni. Charakterystyczne jest to, że nie czuje bólu rozłąki bo ma świadomość, że do tego domu wróci. Zawiera się płytkie znajomości, bez zobowiązań, tylko na jakiś czas. Z każdego takiego wyjazdu przywozi się coś, np. pamiątki etc. Jest człowiekiem który się nie dziwi. Nic go nie dziwi, wszystko jest możliwe, wszystko może się zdarzyć. Niekoniecznie potrafi oddzielić życia realnego od ciągłych wakacji. Turysta ma poczucie kontroli nad światem bo to on decyduje w jakim kierunku pojedzie i na jak długo pojedzie, czy jak długo gdzieś pozostanie. Nie zawsze ma świadomość, że płaci dużą cenę za to podróżowanie.

4. Włóczęga - człowiek któremu całe życie upływa w drodze. Znajduje się w drodze bo z tego domu został z różnych względów wyrzucony. Jest zmuszony do przemieszczania się z miejsca na miejsce. Chętnie by się zadomowił, ale jest to ktoś kto nie jest mile widziany w różnych miejscach. Ma poczucie że nigdy się nie zadomowi, gdyż odbierany jest negatywnie. Wyrusza w dalszą drogę wtedy gdy „tubylcy” tracą cierpliwość i mówią mu żeby wyruszył w dalsza drogę.

5. Pielgrzym - również jest w ruchu, w drodze, wiele sytuacji jest czasowych, wiele przejściowych. Różnica jest taka, że pielgrzym wie gdzie zmierza, ma określony cel pielgrzymki. Pielgrzym czuje się bezpiecznie w rękach opatrzności, to co się z nim dzieje jest uwarunkowane przez opatrzność. Liczy na trud podczas pielgrzymki, jest to taki czas zmagania się z własnymi słabościami. Dla pielgrzyma tak samo ważna jest droga jak i cel.

6. Gracz - człowiek który życie traktuje jako niekończącą się grę. W życiu jak w grze, ogromne znaczenie ma los, zbieg okoliczności. Jest osobą która lubi podejmować duże ryzyko. Lubi silne emocje. Liczy na łut szczęścia. W grze ważna jest strategia, ale również przebiegłość, spryt. Relacje są specyficzne, podobne do konfrontacji. Czasem by odnieść zwycięstwo w grze trzeba ukrywać swoje emocje. Na zewnątrz okazuje cynizm. Jest osobą która troszczy się o wysokie miejsce w rankingu. To co wzbudza lęk to poczucie że może zostać outsiderem.

Temat: Ocenianie przebiegu i wyników wychowania

Jest to trudne dlatego że:

w wychowaniu chodzi o to, żeby człowiek się zmieniał, nie są to zmiany które dokonują się „ot tak”

efekty są odroczone, wymagają czasu

często wychowawca nie obserwuje efektów ze względu na to iż są one właśnie odroczone.

W zależności od miejsca pracy w różny sposób określa się efektywność pracy.

Ocena przebiegu i wyników wychowania w szkole:

Etapy:

Procedura wymaga określenia wskaźników jakości

Opracowanie narzędzi jakimi będziemy się posługiwać

Narzędzia i procedury powinny być przedyskutowane z bezpośrednio zainteresowanymi

Przełamanie lęku (ludzie boją się wszystkich działań o charakterze oceniającym, boją się przede wszystkim, że ocena będzie negatywna

Wskaźniki wychowania:

programy profilaktyczne (czy są wprowadzone, wdrażane)

określanie relacji między uczniami a nauczycielami

kwestie opiekuńcze (jaka jest sytuacja szkolna dzieci ze specjalnymi potrzebami - nie tylko uczniowie w trudnej sytuacji losowej czy materialnej ale również uczniowie uzdolnieni)

obszar zarządzania pracą szkoły (jeśli szkoła będzie dobrze zarządzana to powinno się to przekładać na efekty wychowania)

Typowe trendy rozwoju osobowości wg. W.Łukaszewskiego

1 ) Od regulacji popędowej do regulacji poznawczej - w miarę rozwoju potrafimy zapanować nad naszymi popędami, zaczyna włączać się regulacja poznawcza.

2) Od hedonistycznych do poznawczych kryteriów poznawania - początkowo robimy, to, co jest dla nas przyjemne. U człowieka dobrego włącza się poznawcze kryterium poznawania. Nie robimy tylko tego, co dla nas miłe.

3) Od kryterium ocen asymilowanych do kryteriów autonomicznych - Nasze wartościowanie dokonuje się początkowo w oparciu o kryteria dostarczone przez dorosłych. Dziecko mówi, że jest mądre, bo tak mówią rodzice. Z czasem samodzielnie ustalamy kryteria ocen.

4) Od regulacji za pomocą nagromadzonego doświadczenia do regulacji poprzez elementy projekcyjne - związania z postępowaniem analogicznym - jeśli coś działało, to będę tak robić.

5) Od postrzegania świata poprzez pryzmat bliskości czasowo - przestrzennej do postrzegania prze pryzmat związków znaczeniowych -

6) Od kierowania się w zachowaniu pojedynczymi bodźcami do kierowania się zespołami bodźców powiązanych znaczeniowo, usytuowanych w określonym kontekście.

7) Od klasyfikacji bazującej na treściowej identyczności do klasyfikacji opartej na podobieństwie stanów rzeczy do standardów - ludzie widzą podobieństwo rzeczy, wtedy, gdy są prawie identyczne. W miarę czasu widzimy podobieństwo w różnych rzeczach.

8) Od koncentracji na wąskim przedziale czasu (tu i teraz) d swobodnego operowania na całym horyzoncie czasu - Im człowiek młodszy, tym krótszy ma horyzont czasowy.

9) Od planowania na użytek określonej sytuacji do planów długodystansowych - w miarę postępów rozwoju, możemy wydłużać okresy planowania.

10) Od działania dla natychmiastowej gratyfikacji do działań dla gratyfikacji odroczonej w czasie

11) Od podatności na działanie pokus do odporności na pokusy -

12) Od impulsywności do refleksyjności

13) Od braku odpowiedzialności do poczucia odpowiedzialności

14) Od zależności, do niezależności od otoczenia.

15) Od zewnętrznego do wewnętrznego kierowania aktywnością

16) Od kontroli zewnętrznej do samokontroli

17) Od bierności do aktywności

18) Od konsumpcji, do celów wzrostowych

19) Od egocentryzmu, przez altruizm do wspólnoty

20) Od bezradności do przekonania o wpływie na zdarzenia

21) Od działań reaktywnych do proaktywnych

23

---