HSM - Wiesław Dobrzycki

PIERWSZA CZĘŚĆ

1. Kongres wiedeński

• Kongres „tańczył, ale posuwał się do przodu”

• Akt końcowy 9 czerwca 1815r.

• Komitet Ośmiu (UK, Ros., Niem, Aust, FR, Hiszp., Port, Szwe)

• Komitet Czterech - Dyrektoriat (Później pięciu, bo z Fr)

• Aleksander I miał najsilniejszą pozycję (największa armia)

• Metternich, Castlereagh, Talleyrand

• 1. kompensata terytorialna, 2. zasada legitymizmu, 3. równowaga europejska- sił

• Gł. Rzecznikiem legitymizmu był Talleyrand. Władza monarchów jest nienaruszalna, bo pochodzi od Boga. Myślał o umocnieniu pozycji, Burbonów we Fr.

• Gł. Rzecznikiem równowagi sił był Castlereagh. Nie chciał zastąpienie hegemonizmu napoleońskiego rosyjskim. Równowaga wpływów w Niemczech - Prus i Austrii. Uniemożliwić odrodzenie się ambicji Fr.

• Rosja da Saksonie Prusom, w zamian za Ks. Warszawskie. Blok ros-pru i aust- bryt.

• 3 styczeń 1815 tajny układ UK, Aust, Fr. Przeciwko Ros, i pru. -- wzajemna pomoc. Dowidział się o nim car, nastawił do to raczej koncyliacyjnie. Aleksander I zrezygnował z całego Ks. Warszawskiego. Poparł sugestie brytyjskie i nadanie Królestwu Polskiemu konstytucji.

• Akt Końcowy: Ks. Warszawskie przyłączone do Ces, Ros. - Aleksander Królem Polski. Zachodnia część Ks. W-ego z Poznaniem i Toruniem - jako Wielkie Księstwo Poznańskie - pod panowanie Prus

• Austria odzyskała saliny wielickie, Kraków wolnym miastem pod opieką Ros, Prus,Aust. - miał być neutralny- żadne siły zbrojny nie mogły tam wejść.

• Decyzje te nazwano czwartym rozbiorem Polski

• Królestwo Saksonii podzielono na 2 części (Prusi i Aust)

• 7 marca ucieczka Napoleona z Elby - konsolidacji koalicji

• Ostateczna klęska Napoleona, wzmocnienie pozycji UK

• 20 listopad 1815 drugi pokój paryski. Kilka twierdz do Hol.,Zagłębie Saary dla Prus, Sardynia odebrała Sabaudię; kontrybucja 700 mln franków; utrzymywanie przez 5 lat okupacji liczącej 150 tys. ludzi.; Zwrócić zagrabione skarby kultury.

• NIEMCY: przewaga Prus w pn. Niemczech,, Hanower podporządkowany UK, Lauenberg i Holsztyn - Dania, Wielkie Księstwo Luksemburskie - Niderlandy, utworzenie Związku Niemieckiego (34 państwa i 4 wolne miasta; Bundestag; przewodnictwo w Zgromadzeniu Związku należało do Austrii

• Włochy- organizacje karbonariuszy; WŁOCHY: Lombardia z Mediolanem oraz Wenecja, Dalmacja i Istria dla Austrii.
  Władca Sardynii, Wiktor Emanuel I odzyskał Genuę, Niceę i Sabaudię.
  Przywrócono Państwo Kościelne z papieżem Piusem VII.
  Na tron powrócił Ferdynand IV Burbon, który otrzymał połączone teraz Królestwo Sardynii I Neapolu, (czyli Królestwo Obojga Sycylii, z Ferdynandem I (od tej pory))

• Uk chciała umocnić Holandię. Połączono Belgie i Holandie w Królestwo Niderlandów (Wilhelm I z dynastii orańskiej). Przywróco mu kolonię Indie Wschodnie z wyspą Jawą i podporządkowano Wielkie Księstwo Luksemburskie.

• 20 marca 1815 uznano szwajcarską neutralność. W Akcie Końcowym uznano, że będzie się składać z 19 dawnych i 3 nowych kantonów

• Wolność żeglugi na rzekach,

• Regulamin w sprawie stopni pierwszeństwa agentów dyplomatycznych. Inicjatywa Fr.

2. Święte Przymierze

• Paryż, 26 września 1815

• Aleksander I- twórcą

• Franciszek I (car Austrii) i Wilhelm III( król Prus)

• Oparcie wzajemnych stosunków na wzniosłych prawdach, których ich nauczyła wieczna religia Boga Zbawiciela

• Braterstwo jak w Biblii

• Na początku odczytano je jako krucjata antyturecka

• Do świętego Przymierza nie przystąpiły; Anglia, Państwo Kościelne, Turcja. Inne europejskie- tak. Mimo to, Uk brała udział w jego pracach

• Kongresy: Akwizgran (listopad 1818), Opawa i Lublana (23 10 1820 - 24 12 1820) oraz 1 - 12. 05. 1821) oraz w Weronie ( X - 14 XII 1822)

• Akwizgran: skrócenie okupacji z Francji z 1820 do 1818; Francja wrociła do wielkich mocarstw, poswatał tzw. Pentarchia - Pięcioprzymierze.

• Opawa/ lublana: wprowadzenie do SM zasady interwencji

• Werona: postanowienie przywrócenia siła Ferdynanda VII w Hiszpanii; głównym zadaniem mocarstw było przeciwstawianie się rewolucji;

3.Kwestie narodowe w SM (1820 - 1848)

31. Sprawa grecka

• Wymierzone było przeciw Turcji

• 1821 - 1828 najdłuższe w Europie

• Książe Ypsilantis wszczął na terenie Mołdawii antytureckie powstanie.- -pokonany przez Turków, brak pomocy Rosji

• Powstańcze Zgromadzenie Narodowe, konstytucja, 15 stycznia 1822 ogłoszono deklarację niepodległości

• Egipt (Muhammad Ali) pomaga Turcji;

• Francja udzieliła pożyczki Grekom; Uk również;

• Grudzień 1825 śm. Aleksandra Mikołaj I. Porzucił pasywną politykę brata i naciskał na Turcję.

• 4 kwietnia 1826 protokół petersburski (UK i Ros.) mówił o konieczności uzyskania autonomii dla Grecji; i podjęciu wspólnych działań gdyby Turcja odrzuciła tę propozycję.

• Ros. - ultimatum dla Turcji: autonomia Mołdawii, Wołoszczyźnie i Serbii. Zgoda (Akerman 7.10.1826)

• Austria nie chciała przystąpić. Metternich nie akceptował narodowych rebelii

• 6 lipca 1827, Londyn (Fr, UK, Ros) zobowiązanie do wcielenia protokołu petersburskiego w życie

• 20.10. 1827 bitwa pod Navarino Ang, Fr, Ros zwycięstwo nad flotą tur- egipską.

• Sułtan wezwał do świętej wojny przeciwko Rosji

• Wypowiedzenie przez sułtana konwencji akermańskiej, Rosja ogłosiła wojnę z Turcją

• Wojna toczyła się na Bałkanach i Kaukazie. Rosja zajęła Mołdawię i Wołoszczyznę.
  Uznano, ze Turcję należy osłabić, ale nie pokonać. 14 Września 1829 Adrianopol - pokój przyłączenie Abchazji do Eros; Mołdawia, Wołoszczyzna i Serbia autonomia; kontrybucja; uznanie niepodległości Grecji;

• 9 września 1828- ewakuacja wojska egipskich;

• 22 marca 1829, Londyn: Grecja powinna być monarchią, trybut dla sułtana, Kapodistrias prezydent republiki z 1822 natychmiast ustąpił.

• Ang.- mała Grecja, Ros- duża Grecja

• Pierwszym królem Grecji został książe bawarski Otton

• Niepodległość Grecji naruszeniem ładu wiedeńskiego

3.2. Rewolucja lipcowa we Francji i powstanie Belgii

• Belgia- naruszenie ładu wiedeńskiego

• 1830 rewolucja belgijska. W Królestwie Niderlandów Belgowie byli dyskryminowani. (np. jez hol oficjalnym; król Wilhelm był despotą)

• Fr: Karol X zmierzał do odbudowania monarchii absolutnej; niepopularny w kraju; ograniczenia osób uprawnionych do głosowania; zniesienie wolności prasy;

• 27 lipca 1830 rewolucja; Karol X ustępuje;

• 30 lipca królem zostaje Filip Ludwik Orleański

• Prusy i Austria nawoływały do przywrócenia legalnych Burbonów; Ang. była zadowolona;

• 25 sierpnia 1830 rozruchy w Brukseli; wojska króla nie zdołały zdobyć Brukseli;

• 4 października 1830 ogłoszono niepodległość Belgii; 18 listopada 1830 akt uroczystej proklamacji wydany przez Kongres Narodowy; pozbawienie dynastii orańskiej praw do tronu

• Ros, i Prusy zagroziły interwencją zbroją; Francja była gotowa bronić Belgii; Austria czekała na rozwój wydarzeń; Anglia zaakceptowała, bo osłabienie Holandii było dla niej korzystne;

• Po wybuchu powstania listopadowego Mikołaj I zajął się jego stłumieniem. Gotowy do ustępstw w kwestii belgijskiej;

• 30 grudnia 1830, Londyn: uznano niepodległość Belgii

• 20 stycznia 1831- wieczysta niepodległość Belgii, warunki podziału Niderlandów

• Królem został Książe Leopold z dynastii Sachsem- Coburg

• W czerwcu wojska holenderskie wkroczyły do Belgii i pokonały jej wojska; Francja wysłała do Belgii swe wojska- odwrót Holendrów. Wilhelm dopiero po * latach pogodził się z faktami

• 19 maja 1839r. pięć mocarstw podpisało traktat z Holandią, uznając Belgię.

3.3 Sprawa polska

• 23,listopada 1830 wybuch powstania

• 25 stycznia 1831 sejm pozbawił Mikołaja I tronu polskiego

• Zmieniło się w wojnę polsko- rosyjską z udziałem regularnych armii

• Liczono (Józef Chłopicki) na negocjacje z carem. Domagano się respektowania konstytucji z 1815r. i gwarancji polskich praw narodowych. W manifeście Towarzystwa Patriotycznego Maurycy Mochnacki wzywał do uznania niepodległości Polski w granicach przedrozbiorowych

• Brak pomocy z zachodu

• Papież potępił powstanie. Pragnął mieć sojuszników w Rosji i Austrii

• 6 września 1833r. w Munchengratz, na Morawach, podpisano konwencję o współdziałaniu w zwalczaniu ruchów rewolucyjnych (Ros, aust, później Prusy)

3.4 Wiosna Ludów w Europie

• Giuseppe Mazzini ogłosił 15 kwietnia 1834r. w Szwajcarii Akt fundacyjny Młodej Europy.(emigranci polscy, niemieccy i włoscy)

• 21 lutego 1846 wybuchło powstanie krakowskie. Powstał Krakowski Rząd Narodowy Rzeczypospolitej Polskiej z Janem Tyssowskim na czele i ogłoszono Manifest do narodu polskiego. Powstanie trwało 9 dni. Jesienią 1846 zlikwidowano Wolne Miasto Kraków i wcielono je do Austrii. Fr i UK zaakceptowały tę zmianę.

• 1848 rewolucja we Francji preludium WL. Rewolucja lutowa (22-24 II), upadek monarchii i utworzenie Drugiej Republiki. Rząd Tymczasowy ogłosił, że traktaty z 1815r. nie mają już dla nich mocy prawnej. Ale Francja będzie szanować ustalony porządek. Wybory prezydenckie we wrześniu - Ludwik Napoleon Bonaparte

• 12 marca 1848 domagano się usunięcia Metternicha. Pierwsza rewolucja wiedeńska. Usunięto go. Ferdynand I oktrojował nową konstytucję.

• W Krakowie powstał Komitet Narodowy

• 2 czerwca 1848, Praga - zjazd przedstawicieli narodów Słowiańskich. Prawa narodów są ważniejsze niż decyzje monarchów.

• 3 marca 1848 petycja do cesarza na Węgrzech o rozszerzenie praw narodowych. Marzec/kwiecień ogłoszono Węgry republiką. (Lajos Kossuth i Sandor Petofi)

• 2 grudnia abdykował cesarz Ferdynand I Franciszek Józef I. Węgrzy nie uznali nowego władcy. 14 kwietnia 1849 parlament węgierski ogłosił detronizację Habsburgów i uchwalił deklarację niepodległości.

• 1849r. pomoc Mikołaja I. Armia ros. Zdławiła powstanie na Węgrzech

• 18 marca 1848 wydarzenia berlińskie walki z wojskiem.
  18 maja we Frankfurcie nad Menem ogólnoniemiecki Zgromadzenie Narodowe: po zjednoczeniu cesarzem ma być król Prus Fryderyk Wilhelm IV, propozycję odrzucił

• 20 marca 1848 powstał w Poznaniu Centralny Komitet Narodowy. Kwiecień 1848 powstanie wielkopolskie. Kilka zwycięstw, lecz 9 maja ostatecznie upadło.

4. Zmierzch Świętego Przymierza. Wojna krymska i jej konsekwencje

4.1 Kwesta wschodnia (1831 - 1841)

• Kryzysy 1832 - 1833 i 1839 - 1841 były preludium do wojny krymskiej

• Przyczyną obu kryzysów były ambicje polityczne paszy Egiptu Muhammada Alego

• Egipt pokonał Syrię i zmierzał do Konstantynopola. Rosja chciała zatrzymać osłabioną Turcję (po pokoju z Adrianopola). Dlatego pomogła Turcji przeciwko Egiptowi. Francja popierała Egipt, ale była gotowa współdziałać z Anglią.. Austria była zajęta zamieszkami w pn. Włoszech i była bierna.

• Czerwiec 1833 Rosjanie wycofali wojska z Turcji.

• 8 lipca 1833 sojusz Ros. - Tur., (Unkiar- Isklesi)- na 8 lat.. Cieśniny Bosforu i Dardaneli będą zamknięte dla innych okrętów wojennych.

• Drugi kryzys turecko-egipski 1839.
  Austria nie chciała pomóc Rosji. Zbliżenie Anglii z Turcją (handel). Fr. Po stronie Egiptu. Konflikt bryt-fr sprzyjał carowie i umacniał jego pozycję . Dlatego postanowili działać kolektywnie.

• 15 lipca 1840, Londyn (Uk, Ros, Aust, Prusy, Turcja) uregulowanie konfliktu. Zakaz obcym okrętom wpływania do cieśnin czarnomorskich. Pozniej dołączyła Francja

4.2 Wojna krymska

• Mocarstwa uważały, ze Turcja kona

• Fr. I Uk uzgodniły politykę wobec Turcji. Bo obawiały się rosyjskiej ekspansji na Bliskim Wschodzie. Napoleon III zaoferował UK sojusz przeciwko Rosji

• Rosja chciała objąć swoim protektoratem wszystkich prawosławnych w Imperium Tureckim.

• Car nie otrzymał dekretu o prawach i przywilejach kościoła prawosławnego od Turcji. Rosja zajęła Mołdawię i Wołoszczyznę (21 czerwca 1853)

• 4 października 1853 Turcja wypowiedziała wojnę Rosji

• W Austrii pamiętano o pomocy, z 1849 ale obawiano się o swoje interesy na Bałkanach. Zażądano wycofania wojsk.

• 30 listopada pod Synopą, Ros pokonała Tur.

• Styczeń 1854 flota fr i bryt wpłynęły na M. Czarne

• 21 lutego car wypowiedział wojnę UK i FR. Austria zachowała neutralność. Wrzesień 1854 Mołdawie i Wołoszczyznę za zgodą Turcji zajęła Austria.

• Kwiecień 1854 plan czterech punktów: FR, UK, Aust, Prusy i Rosja wspólny protektorat nad ks. Naddunajskimi.; protektorat nad chrześcijanami w Turcji; wolna żegluga na Dunaju; rewizja kwestii cieśnin z 1841 odrzucony przez Moskwę

• Oblężenie Sewastopola. 25 stycznia 1855 przystąpiło Królestwo Sardynii. 2 grudnia 1854 Austria podpisała sojusz z UK i FR- przestała być neutralna.
  8 września zdobycie Sewastopola i zniszczenie Ros. Floty czarnomorskiej.25 lutego - 30 marca 1856, Paryż -pokój. (Fr, UK, Tur, Aust, Sardynia, Ros)
  30 marca traktat o pokoju i przyjaźni: nautralności M. Czarnego, zakaz utrzymywania Ros i tur floty na morzu; zwrot Sewastopola

• Poprawiła się pozycja Turcji. Przyjęto ją do koncertu europejskiego; Reformy wewnętrzne w Turcji- tanzymat

• Wolność żeglugi na Dunaju, Mołdawia i Wołoszczyzna oraz Serbia pod zwierzchnictwem Wysokiej Porty,

• Upadek Świętego Przymierza

5. Cztery wojny europejskie. Proces zjednoczenia Włoch i Niemiec

5.1 Wojna francusko-sardyńsko: austriacka. Zjednoczenie Włoch

• Działalność polityczna Giuseppe Garibaldiego

• Risorgimento - odrodzenie

• Uwolniono od Austriaków dużą cześć pn. Włoch

• Powstanie Lombardii i Wenecji wsparł król Sardynii Karol Albert.
  Wojska sardyńskie odniosły sukces pod Goitą 30 maja 1848r.; pod Custozzą pobite
  Pokój w Mediolanie, 6 sierpnia 1848r.

• Bez pokonania Austrii zjednoczenie nie jest możliwe

• Królestwo Sardynii starało się pozyskać Francję. Dzięki zabiegom premiera Kamillo Cavoura Sardynia wzięła udział w wojnie krymskiej. Napoleon III chciał osłabić Austrię.

• Lipiec 1858 Plombieres w Wogezach (napoleon III cavour). Porozumienie. Najlepiej konfederacja państw włoskich.
  pomoc Sardynii w razie wojny z Francją traktat 28 stycznia

• 3 marca 1859 traktat z Rosją. Jej neutralność w razie wojny z Austrią.

• 23 kwietnia 1859 Austria wystosowała ultimatum, aby zmniejszyć siły zbrojne Sardynii. Ta odmówił. Zgodnie z sojuszem Francja przyszła z pomocą.

• 4 czerwca pod Magentą zwycięstwo Napoleona; 24 pod Solferino;

• Napoleon zaproponował zawieszenie broni, bał się mobilizacji Prus;

• 8 lipca w Villafranca Napoleon 3 i Franciszek Józef rozejm; 12 lipca preliminaria pokojowe z królem Sardynii Wiktorem Emanuelem II.
  Lombardia do Sardynii; Wenecja do Austrii; Równocześnie Wenecja miała być członkiem konfederacji włoskiej na czele z papieżem; Sabaudia i Nicea dla Francji

• Marzec 1860 Toskania, Parma i Modena zadeklarowały przyłączenie do Sardynii. Burbonowie z Królestwa obojga Sycylii byli przeciwni zjednoczeniu

• Kwiecień 1860 Sycylia powstanie przeciwko Burbonom. „czerwone koszule” Garibaldiego. Garibaldi zajął Palermo, następnie całą wyspę. Garibaldi zajął Neapol

• Październik 1860 Królestwo Obojga Sycylii połączyło się z Królestwem Sardynii

• 17 marca 1861, Turyn. Parlament ogłosił Wiktora Emanuela II królem Włoch

• Mimo to, poza terytorium pozostawała Wenecja i Państwo Kościelne. Odzyskanie Wenecji wiązało się z klęską Austrii w wojnie z Prusami.
  8 kwietnia 1866 sojusz z Prusami.
  3 października 1866 , Wiedeń, pokój. Wenecja dla Włoch

• Papież Pius IX był przeciwnikiem zjednoczenia. Oskarżał Sardynię o radykalizm.
  latem 1870 wojska fr wycofały się z Rzymu, wkroczyła tam armia włoska; plebiscyt Rzym chce przyłączenie do Włoch. W lipcu 1871 Rzym stał się stolicą Włoch

5.2. Wojna prusko- austriacko: duńska

• Holsztyn, Szlezwik i Lauenburg Królestwo Danii

• Holsztyn był jednak członkiem Związku Niemieckiego

• Szlezwik domagał się przywilejów Holsztynu

• Marzec 1848 księstwa zbuntowały się i wystąpiły przeciw Danii. Pomoc Prus, zwycięstwo nad Danią.

• 2 sierpnia 1848, Londyn (UK, FR, Ros, SZwe, Pru, Aust): nienaruszalność Danii i niepodzielność jej terytorium. Autonomia księstw.

• 1863 Dania zlikwidowała odrębność Szlezwiku.
  16 stycznia 1864 aust-pru ultimatum do Danii- odrzucone.
  31 stycznia 1864 wojska aust-pruskie wkroczyły do Danii

• Przegrana Danii. 30 października 1864 pokój., Wiedeń
  Austria i Prusy ustanowiły kondominium nad trzema księstwami. ; Dania pozbawiona 1/3 powierzchni.
  14 sierpnia 1865 Gastein; Leuenburg przechodził do Prus, Szlezwik zarządzany przez Prusy a Holsztyn poprzez Austrię.

• Prusy wzmocniło swoją pozycję w Związku Niem.

5.3. Wojna prusko- austriacka

• Prusy- wzmocnienie sił zbrojnych

• Napoleon III poparł Prusy wg niego słabsze z państw.

• Austria, po wojnie krymskiej, nie mogła liczyć na Rosję

• Wojna rozpoczęła się na teryt, Holsztynu. Czerwiec 1866 Prusy go zajęły.
  3 lipca pod Sadową zwycięstwo Austrii.
  26 lipca preliminaria pokojowe
  23 sierpnia 1866, Praga, pokój
  Wenecja do Włoch; Holsztyn- Prusy; Prusy podporządkowują: Hanower, Hesję, księstwo Nassau, i wolne miasto Frankfurt. 40 mln talarów odszkodowania.

• Ostatni etap zjednoczenia przy hegemonii pruskiej

• Opór państw południowych przełamany: 13.08 Wirtembergia, 17.08 Badenia, 23.08 Bawaria tajne układy z Prusami

• 18 sierpnia 1866, Północ Niemiec została sfederowana(22 państwa ) z Prusami Związek Północnoniemiecki
  1867 Unia celna i Parlament Związku Celnego

• Austria musiała ustąpić Węgrom; 17 lutego 1867 Austria została przekształcona w dualistyczne Austro- Węgry. Wspólny monarcha, noszący tytuł cesarza Austrii i króla na Węgrzech

5.4. Wojna niemiecko- francuska. Zjednoczenie Niemiec

• Napoleon chciał przyłączyć Luksemburg (było pod panowaniem króla Holandii, równocześnie wchodziło w skład Zw. Niem.)

• 11 maja 1867r. mocarstwa orzekły, że Luksemburg będzie nadal w unii z Holandią—będzie wieczyście neutralny

• Nieudana próba porozumienia fr-aust

• 27 marca 1868 tajny układ prusko- rosyjski. Car w wypadku wojny z Francja skupi swe wojska przy granicy z Galicją, aby związać siły aust. W rewanżu, pomoc pruska gdyby na Bałkanach wystąpił konflikt z Austrią

• 1868r. obalenie królowej Izabeli II (Hiszpania); tymczasowy rząd zaoferował koronę księciu Leopoldowi Hohenzollernowi- Sigmaringenowi (2 lipca 1870). Był to pomysł Bismarcka, a zgłosił go król Wilhelm I,
  6 lipca Agenor de Gramot (min spr. Zagr.) stwierdził, że obecność księcia niemieckiego na tronie narusza równowagę sił.

• 12 lipca 1870 za zgodą Wilhelma Książe Leopold wycofał swoją kandydaturę.

• Sfałszowana „depesza emska” została uznana przez Francję za casus belli

• 19 lipca 1870 Francja wypowiedziała wojnę Prusom

• Bismarck doprowadził do swojego. Chciał, żeby to Francja wszczęła wojnę

• Groźba o wypełnieniu traktatu z marca 1868, spowodowała deklarację neutralności Austro- Węgier.(20 lipca)

• Związek Północnoniemiecki oraz państwa południowe stanęły po stronie Prus

• Przewaga militarna Prus.
  2 września 1870r., Sedan; klęska Francji, Napoleon do niewoli
  4 września powstanie w Paryżu, które obaliło monarchę i powołało powstanie Trzeciej Republiki

• Kontynuowanie wojny prze Prusy zostało skrytykowane przez opinię międzynarodową

• 28 stycznia 1871r. zawieszenie broni.

• 10 maja 1871 Frankfurt nad Menem. Pokój. Francja traci Alzację i Lotaryngię, kontrybucja 5 mld franków płatna do 1874; defilada wojsk niemieckich na Polach Elizejskich;

• Układy Prus z południowymi państwami o zjednoczeniu się
  w Wersalu ogłoszono powstanie Cesarstwa Niemieckiego, czyli Drugiej Rzeszy18 stycznia 1871r.. Cesarzem został Wilhelm I

6. USA: między Hiszpanią a UK

6.1. Zakup Luizjany

• Wsch. Rzeki Missisipi,
  Zach. Góry Skaliste
  Pd. Floryda
  Pn, granica z Kanadą

• Od 1682 obszar francuski; 1763 hiszpański.1800 francuski

• Francja sprzedała obawiając się sojuszu USA z UK

• 2 maja 1803r., Paryż Luizjana dla USA za 15 mln $

6.2. Wojna z Anglią i kwesta Kanady

• 1812- 1814

• USA ostatecznie obroniły swoją niepodległość. Zapoczątkowała proces zbliżania się obu państw

• Kanada nie zaakceptowała inwazji wojsk amerykańskich i opowiedziała się za UK

• Zdobyli Waszyngton

• Gandawa- pokój 12 grudnia 1814r. korzystny dla USA

• Układ handlowy; demilitaryzacja Wielkich Jezior;

6.3. Sprawa Florydy

• 1763 Floryda dla Anglii od Hiszpanii (ta dostała Hawanę i Manilę)

• 1783 Floryda do Hiszpanii

• Podjudzano tam osadników amerykańskich.- tak się stało

• 15 stycznia 1811 rezolucja, że Floryda nie może należeć do państwa trzeciego

• Zajęto ją siłą

• 22 lutego 1819 Traktat Florydy; Floryda bezpłatnie do USA (5 mln dolarów mieli wypłacić własnym obywatelom)

7. Rewolucja niepodległościowa w Ameryce Łacińskiej (1810- 1825)

7.1 Przyczyny

• Dekadencja systemu kolonialnego. Ekonomia Am. Łac. podporządkowana była interesom Hiszp. I Port.. Konieczność utrzymywania handlu tylko z metropoliami kolonialnymi

• Motorem zmian byli Kreole (Hiszpanie urodzenie w koloniach).

• Wpływ ideologii Oświecenia i rewolucji amerykańskiej i francuskiej

7.2. Uwarunkowania międzynarodowe

• Kryzys w Hiszpanii

• 1804r. Hiszpania sojuszniczką Francji. Portugalia po str. UK

• 1807 Napoleon zajął Portugalię, później pozostał w Hiszpanii zachowując się jak okupant

• Lipiec 1808- brat napoleona na tronie _Józef Bonaparte

• wojna ludowa

• Simon Bolivar szukał pomocy w Anglii. Pozwalała na pewną autonomię, ale nie niepodległość.

• 1814 na tron wrócił Ferdynand VII despotyczny reżim

• Hiszpania dążył do zapewnienia sobie pomocy wśród Świętego Przymierza. UK blokowała.

• USA ogłosiły neutralność. Kiedy klęska Hiszpanii w latach 20 była pewna. USA zdecydowały się uznać nowe państwa.

7.3. Przebieg i rezultaty.

7.3.1 Haiti

• Haiti należała do Francji

• 1 stycznia 1804 niepodległość

7.3.2 Hispanoameryka

• Centra ruchu wyzwoleńczego : Meksyk, Wenezuela i Kolumbia z Simonem Bolivarem oraz w regionie La Platy z Jose de San Martinem

• Meksyk: Miguel Hidalgo Jose Maria Morelos. Proklamacja niepodległości na niewielkim obszarze. Na str. Powstańców przeszedł oficer hiszp. Augustyn de Iturbide; koronował się cesarzem Meksyku. 1823 został obalony i wygnany. Republika Vicente Guerrero. 1823r. od Meksyku odłączyły się Zjednoczone Prowincje Ameryki Środkowej

• Wenezuela: początek rewolucji 1810r. ; 1811 uchwalenie aktu niepodległości; 1813 Bolivar pokonał rojalistów i wkroczył do Caracas, po raz drugi, ogłoszono niepodległość;
  Bolivar libertadorem.

• Niepodległość ogłosiły Bogota i Cartagena

• Gen hiszp. Murillo wkroczył do Cartageny, Bogoty i Caracas

• Bolivar ucieka na Jamajkę

• 1817r. trzecia republika wenezuelska (Bolivar)

• 1819 Boyaca wyzwolenie Kolumbii

• Wielka Kolumbia (dziś: Wenezuela, Kolumbia, Ekwador, panama)

• 1823 całkowita niepodległość Wenezueli i Quito (Ekwadoru)

• Wyzwolenie Chile, Peru, Bodliwi

• 1810 junta przejęła władzę w Buenos Aires

• 1813 niepodległość Paragwaju

• 9 lipca 1816 Zjednoczone Prowincje Ameryki Południowej (La Platy) armię tworzył de San Martin

• Armia wyzwoliła Chile w 1817r.

• Peru było twierdzą rojalistów hiszpańskich

• 26- 27 lipca 1822r. spotkanie 2 wyzwolicieli (San Martin ustąpił, wyjechał do Paryża)

• 9 grudnia 1824r, pod Ayacucho- gł. Bitwa (armia gen. Antonio Jose Sucre)

• Później odzyskał Górne Peru, czyli Boliwię w 1825r.

• 1822r. syn króla Portugalii, nie chciał wrócić do kraju. W 1822r. koronował się na cesarza Brazylii—Pedro I. Cesarstwo przetrwało do 1889r.

8. Doktryna Monroe'ego

• 1823r.

• Kontynent amerykański nie może być uważany za teren przyszłej kolonizacji europejskiej

• System w Europie jest zasadniczo odrębny od amerykańskiego i wobec tego każda próba rozciągnięcia go na zachodnią półkulę będzie uważana za akt wrogi wobec USA

• USA nie będą mieszać się do wewnętrznych spraw żadnego z mocarstw europejskich

• Młode państwa latynoamerykańskie chciały wyciągnąć korzyści z tej deklaracji, np. Kolumbia chciała zawrzeć sojusz obronny.

• Zastosowanie doktryny zależało nie tylko od Kongresu amerykańskiego, ale także od stosunku UK

9. Ekspansja terytorialna USA

9.1. Teksas

• 1819r. traktat transkontynentalny Teksas hiszpański

• Możliwość osadnictwa amerykańskiego

• 15 września prezydent Meksyku Vicente Gierrero zniósł na całym obszarze niewolnictwo. Amerykanie w Teksasie nie chcieli się temu podporządkować

• Bunty Amerykanów

• 1836r. konwencja kolonistów zgromadzonych nad rzeką Brazos ogłosiła deklarację niepodległości Teksasu otwarty konflikt

• 6 marca pod Alamo, pod dowództwem prezydenta Santa Anny wygrali

• 21 kwietnia pod San Jacinto. Sam Houston pokonał armię meksykańską. San Anna w niewoli

• 1837r. USA uznały niepodległość Teksasu. Stany północne nie chciały go przyłączyć do Unii, aby nie wzmacniać stanów południowych

• Francja i UK uznały niepodległość.

• Teksas straszył, że jeśli nie dojdzie do połączenia z Unią będą musieli zawrzeć sojusz z UK

• 1845r. przyjęcie Teksasu do Unii (negatywna ocena UK, FR, Ros, Meksyk zerwał stosunki)

9.2. Oregon i Manifest Destany (Boskie Przeznaczenie)

• Zarządzano nim wspólnie z UK

• Prezydent Polk, chciał na mocy doktryny Monero, zerwać układ z UK( o zarządzaniu)

• „Boskie przeznaczenie do rozprzestrzeniania się i zajęcia całego kontynentu, który Opatrzność nam ofiarowała”- O' Sullivan (dziennikarz)

• Jest to raczej hasło, slogan

• 1846r. Kongres upoważnił prezydenta do wypowiedzenia układu—ale bez wojny

• 15 czerwca 1846r. układ. Oregon do 49 równoleżnika do USA

9.3. Meksyk

• Spór o granicę z Teksasem (USA do Rio Grande)

• Misja negocjacyjna Sidella- nieudana

• Lobby aneksjonistyczne w USA (włączenie Kalifornii)

• Wniosek do Kongresu o wypowiedzenie wojny, oficjalnie o niespłacony dług 8 mln pesos

• Info. O potyczce gen. Taylora z Meksykiem. Odebrano to za agresję.
  11 i 12 maja 1846r. Kongres wypowiedział wojnę

• Armia Meksyku była liczniejsza, liczyli na pomoc Europy

• Działania wojenny na pograniczu Teksasu i Meksyku; w Nowym Meksyku i Kalifornii
  gen. Scott zdobył port Veracruz i postępował w kierunku miasta Meksyk

• Polk dążył do zakończenia wojny, w wyniki niekorzystnej opinii publicznej

• 2 lutego 1848r. W Gaudalupe Hidalgo traktat z Meksykiem.
  zmniejszył Meksyk o połowę!
  terytoria obecnej Arizony, Nowego Meksyku, Utah, Nevady, Kalifornii
  potwierdzono aneksję Teksasu
  granica na Rio Grande

9.4. Alaska

• Rosja administrowała Alaską poprzez Towarzystwo Rosyjsko- Amerykańskie (tylko rosyjskie), które było u progu bankructwa postanowiono ją sprzedać

• Rosja wolała sprzedać, niż stracić na rzecz Anglii (było to po wojnie krymskiej, Uk- lepsza flota)

• 30 marca 1867r. Alaska sprzedana za 7,2 mln $

• Zakupiono też 2 wyspy na Karaibach od Danii

10. Aspekty międzynarodowe wojny secesyjnej (1861- 1865)

• Konflikt między „wolną” północą a „niewolniczym” południem

• Północ bazowała na przemyśle, Południe na rolnictwie (i niewolnikach)

• Południe dążyło do ekspansji w kierunku Meksyku, Am. Środkowej i Karaibów, zaś Północ w kierunku Kanady brytyjskiej

• 20 grudnia 1860r. secesję ogłosił stan Karolina Południowa

• Luty 1861r. Skonfederowane Stany Ameryki (Konfederacji; Karolina Pd +6 innych)

• Prezydentem został Jefferson Davis

• Od maja 1861 Konfederacja skupiała 11 stanów

• 1861r. Abraham Lincoln ogłosił blokadę morką wybrzeży Konfederacji
  Zgodnie z ówczesnym prawem blokady nie można było stosować wobec własnego teryt., nawet zbuntowanego

• Unia nie mogła też jej kontrolować, brak sił

• 1861r. neutralność UK, przyznanie Konfederacji status strony walczącej. Nie było to dyplomatyczne uznanie Konfederacji, ale krok w tym kierunku

• Podobne akty innych państw

• Teoria „króla bawełny”
  od 1861r. Konfederacja wprowadziła zakaz eksportu bawełny. Tym samym chciała zmusić Europę do jej uznania. Okazało się, ze UK posiada zapasy surowca

• Rosja popierała Unię

11. Powstanie Konfederacji Kanadyjskiej

• Listopad 1837r. powstanie w Dolnej Kanadzie (Quebec)- zwiększenie uprawnień prowincji. Zamieszki w Górnej Kanadzie (Ontario)

• 1839r. zatarg o granicę stanu Maine i prowincji Nowy Brunszwik konflikt zbrojny

• 9 sierpnia 1842r. - traktat o granicy, który istnieje do dziś

• 1846r. UK znosi uprzywilejowanie dla towarów kanadyjskich- pszenica

• Pomysł o wstąpieniu do USA

• 1854r. traktat handlowy (USA- kanada) duże korzyści,

• W trakcie wojny secesyjnej panowało przekonanie, że podobnie jak UK Kanada trzyma stronę Południa

• 29 marca 1867r. Uk nadała Kanadzie konstytucję, zw. Aktem Ameryki Północnej.
  Powstało Dominium Kanady, In. Konfederacja Kanadyjska ( Quebek, Ontario, Nowy Brunszwik, Nowa Szwecja). Unia personalna w osobie króla, którego w Ottawie reprezentował Gubernator Generalny. Pierwszym premierem został John A. Macdonald

12. Idea i praktyka federacyjna w Ameryce Łacińskiej

• Ideę federacji Latynoameryki wiąże się z Simonem Bolivarem- wspólny język, pochodzenie, cywilizacja, religia

• Idea republikańska odmienna od europejskiej monarchistycznej

• Mimo to w Brazylii cesarstwo, w Meksyku Iturbide ogłosił się cesarzem

• San Martin był zwolennikiem monarchii

• Państwa narodowe połączone więzami federacyjnymi- Bolivar

• 22 czerwca 1826r. kongres w Panamie (do 15 lipca) (Meksyk, Kolumbia, Peru z Boliwią i Federacja Ameryki Środkowej).
  Traktat o wzajemnej pomocy
  Wspólna armia

• Porozumienie z Panamy ratyfikowała tylko Wielka Kolumbia, inne miały problemy wewnętrzne

• Bolivar zabiegał o sojusz z Anglią, szukał protektora

• Wenezuela oderwała się od Wlk. Kolumbii. W 1830r. Paez prezydentem

• 1830 Ekwador- prezydent Flores

• Kolumbia Republika Nowej Granady- prez. Mosquera

• 1821r. niepodległość Ameryki Środkowej( Gwatemala, Honduras, Salwador, Nikaragua, Kostaryka)—prez. Manuel Jose Arce

• 1838r. początek rozpadu federacji

• 1836r. Federacja Peruwiańsko- Boliwijska (tylko 3 lata)

• 1939r. Chile zwyciężyło nad Federacją i stało się pierwszą potęgą na Zach. Brzegu AM. Pd.

13. SM w Ameryce Środkowej i na Karaibach

13.1. Kuba

• Jefferson- posiadanie wyspy będzie miarą politycznej pomyślności

• Chciano kupić Kubę za 100 mln $. Hiszpania odrzuciła propozycję

13.2. Rywalizacja USA i UK

• Po upadku hiszpańskiego systemu dominujące wpływy przejęła UK

• Polityka amerykańska w tym rejonie uaktywniała się w latach 40

• Nastroje antybrytyjskie

• Układ bryt- AM. Z 1850 . nie można kolonizować, sprawować protektoratu. UK miała już Honduras i Nikaraguę. Ale uznała, że akt dotyczy przyszłości
  Budowa wspólnego kanału w Nikaragui

• Nie przestrzegały zobowiązać (UK - Belize Honduras Bryt)

• USA wspierały flibustierskie wyprawy( najemnicy)

13.3. Próba dekolonizacji Dominikany

• 1844r. powstanie we wsch. Cz. Wyspy Hispaniola, odłączenie się od Haiti i utworzenie Republiki Dominikany. Szukano protektora, broniącego przed najazdami wojsk Haiti

• 1859r. zwrócili się do Hiszpanii, ta obawiając się negatywnej reakcji USA odmówiła

• 1861r. jednostronnie proklamowano przejścia pod władzę hiszpańską. Armia hiszpańska przybyła, przejęła kontrolę nad krajem. USA zajęte wojną secesyjną.

• Rządy hiszpańskie dokuczliwe dla mieszkańców. Maj 1865r. pokonani, niepodległość Dominikany

• Prezydent USA Ulisses Grant zwolennikiem przyłączenia Dominikany. Referendum Dominikana opowiedziała się za przyłączeniem. Senat odrzucił projekt, Dominikana zachowała niepodległość.

14. Interwencje francuskie w Meksyku

• Pierwsze kontakty w 1824r.; 1827r. porozumienie handlowe. Uznanie de facto Meksyku

• 1830 uznanie niepodległości

• 1838r. I interwencja zbrojna- „wojna o ciastka”. Meksyk odmówił zapłaty Francji
  21 marca 1839 Meksyk zobowiązał się zapłacić 600 tys. Pesos, Francja wycofać się

• 17 lipca 1861 prezydent Benito Juarez ogłosił, że Meksyk przez 2 lata nie może spłacać długów (w wyniku kryzysu)

• 31 października 1861r, UK, FR, Hiszp.--> wspólna misja zbrojna

• Pertraktacje- kto obejmie tron w Meksyku np. Napoleon III, Maksymilian Habsburg

• Francja wysłała więcej wojska. Powołała Zgromadzenie Notabli, które wystosowało prośbę do Maksymiliana o objęcie tronu. Zgodził się został cesarzem. Podpisał konwencje wojskową z FR.. Utworzył ochotnicze korpusy austriacki i belgijskie (królem Belgii był ojciec żony Charlotte)

• Władza Maksymiliana utrzymywała się dzięki obecności wojsk francuskich.

• Maksymilian ustanowił wolność wyznaniową. Konflikt z papieżem,

• Partyzanci Juareza byli nie do pokonania

• Maksymilian obawiał się wycofania wojsk fr.

• Po wojnie secesyjnej USA uznawały Juarez, czyli byłego prezydenta. Wrogie stanowisko wobec interwencji

• 1867r. Fr opuściła Meksyk. Rebelianci skazali cesarza na śmierć. Wyrok- 15 czerwca 1867r.

15. Rywalizacja subregionalna w rejonie La Platy

• Dominacja Argentyny i Brazylii

• Gł. Terenem rywalizacji był Urugwaj, tzw. Banda Oriental

• Największe wpływy w Brazylii miała teraz UK

• Argentyna - dyktatura Rossa

• 1833. UK zajęła Malwiny (Falklandy).
  Francja również była przeciwna polityce Rossa- blokada portów

• Rosas nie uznawał Urugwaju i Paragwaju

• 1836r. wojna domowa w Urugwaju. Argentyna popiera konserwatystów, Brazylia i UK liberałów. Liberałowie wygrali wypowiedzieli wojnę Rossowi. Rosas uznał niepodległość Urugwaju.

• 1852. upadek Rossa

• Wojna Braz, Arg, Urugw przeciwko Paragwajowi od 1865r. Zwycięstwo Potrójnego Sojuszu

16. Ekspansja brytyjska w Indiach

• W XVII w. UK utworzyli swoją Kompanię Wschodnioindyjską

• Zaczęła tracić swój handlowy charakter, na rzecz politycznego, celem było zdobywanie nowych teryt.

• Ogromne rozbicie wewnętrzne ułatwiało to zadanie

• 1803r. wojska Uk wkroczyły do Delhi, zdobycie Cejlonu

• W 1819r. kupiono dla Kompanii wyspę Singapur (od sułtana Dżohoru)

• 1816r. protektorat Anglii w Nepalu (po wojnie)

• 1824r. wojna z Birma, przyłączenie prowincji Assam

• 1843r. zaanektowano emirat Hajdarabadu

• 1849r. Pendżab podporządkowany- granice posiadłości bryt. Doszły do Afganistanu

• W połowie Xix w. Indie były praktycznie całe skolonizowane

17. Francuska ekspansja w Azji Pd- Wsch.

• Aktywna polityka wobec Wietnamu

• Napoleon III w 1857r. powołał tzw. komisję kochinchińską- realizacja nowych celów w Wietnamie

• Po zabiciu katolickiego biskupa. Interwencja fr-hiszp. . 1859r. opanowano Sajgon

• 1862r. Sajgon - układ pokojowy. Swoboda wyznawania religii katolickiej w Wietnamie; kontrybucja wojenna;

• Misje katolickie w Kambodży

• 11 sierpnia 1863r. w Udong- tajne porozumienie. Francuski protektorat

18. Wielkie mocarstwa a Chiny

• XVIII w. gł. Handel z UK

• Rosja jako pierwsza zawarła z Chinami jakikolwiek traktat, już w 1689r.1757.r dekret cesarza- handel zagraniczny możliwy tylko w Kantonie

• W XVIII w. upowszechnił się zwyczaj palenia opium, handel ten był nielegalny

• W latach 30 XiX w. pewna grupa chciała zakazać handlu opium

• Marzec 1839 komisarz chiński w Kantonie kazał zniszczyć 20 tys. Skrzyń opium, należących do UK

• 3 listopada 1839 Uk zaatakowała słabą flotę chińską. Tzw. I wojna opiumowa
  przygniatająca przewaga UK

• Rozmowy w Nankinie

• 29 sierpnia 1842r. traktat podpisano na pokładzie bryt. Okrętu wojennego „Cornwallis”
  Rzeczywiste ograniczenie suwerenności Chin: inne miasta mogły handlować (poza Kantonem), oddano wyspę Hongkong, prawo dokonywania transakcji, wtedy kiedy tylko chcą. Odszkodowanie dla UK

• 8 października 1843 Humenczai, uprzywilejowanie Anglików

• USA też handlowały opium kupowanym w Turcji, ale nie na dużą skalę

• 3 lipca 1844 pierwszy traktat AM-chiński (Wanghia)- klauzula największego uprzywilejowania

• Obywatele AM. Podlegali tyko przedstawicielom konsularnym USA- prawa eksterytorialności

• Ekspansja handlowa USA w tym rejonie

• 21 października 1844r. traktat z Francją w Whampoa- klauzula uprzywilejowania.
  Prawo do budowania kościołów. Fr. Uważała się za obrońcę Katolicyzmu w Azji.

• 1850- 1864r. powstanie Tajpingów. Neutralność USA, UK i FR. Faktycznie jednak popierały rząd pekiński.

• Aresztowano chińska załogę brytyjskiego statku casus belli

• 1856r. ostrzeliwanie Kantonu
  UK i FR wspólna akcja militarna. USA neutralność.

• 1858r. Tientsin; USA traktat z Chinami

• 26 czerwca 1858 Tientsin, przyjaźń i pokój z UK
  bryt. Dyplomaci w Pekinie
  rozszerzono liczbę otwartych miast (w sumie 16)
  prawo żeglugi po Jangste

• 27 czerwca 1858 Tientsin traktat z Francja podobny do brytyjskiego.
  Czasowe przebywanie dyplomatów francuskich
  odszkodowanie

• 1858, Szanghaj- legalizacja handlu opium

• 1860 FR i UK wznowiły działania przeciw Chinom . Podwyższenie odszkodowań
  Handel kulisami, czyli kontraktowanie tanich robotników chińskich
  Podpisanie konwencji pekińskich kończyło 2 woje opiumową (56-60) Chiny półprotektoratem wielkich mocarstw

• 1868 USA przyznały Chinom klauzulę najwyższego uprzywilejowania, m.in. swobodna emigracja Chińczyków do USA. Potwierdzenie suwerenności Chin

19. Japonia i Korea

• Do kontaktów handlowych wyznaczony był port w Nagasaki

• Kanagawa 31 marca 1854- traktat o przyjaźni, pokoju i handlu z USA.
  Klauzula największego uprzywilejowania

• Konwencja angielsko- japońska

• Trasata rosyjsko- japoński

• Traktat holendersko- japoński

• 1860 1 przedstawicielstwo dyplomatyczne USA w Japonii

• 29 czerwca 1858 traktat handlowy z USA.
  Więcej portów; swoboda wyznawania religii; cudzoziemcom przyznano status eksterytorialny

• Podobne porozumienie innych państw

• Upadek shogunatu 1868r.

• Korea była niepodległa, lecz uznawała zwierzchnictwo cesarza chińskiego

• Najbardziej zainteresowanie byli Fr.

• Brak porozumień

20. Ekspansja Rosji w Azji Środkowej i na Kaukazie

• Gruzja uznawała zwierzchnictwo Persji

• 1783 ustanowienie protektoratu nad Gruzją. 1801 całkowite włączenie do Rosji Gruzji Wschodniej

• 1804 Iran rozpoczął wojnę z Rosją, dwa lata później uczyniła to Turcja zwycięstwo Rosji
  1812 otrzymała Abchazję.
  Azerbejdżan do Rosji po porozumieniu z Iranem
  Morze Kaspijskie opanowane przez Rosję

• Najdłużej opierały się ludy w Dagestanie i Czeczenii
  1834 powstanie pod wodzą imama Osmana Szamali. 1859r. dopiero kapitulacja Czeczenów

21. Rywalizacja angielsko- rosyjska na Środkowym Wschodzie

• Sojusz irańsko- napoleoński. Możliwość przejścia Napoleona do Indii

• Przeciwdziałanie Anglii

• Kiedy napoleon przygotowywał się do wojny z Rosja, Anglia zawarła sojusz z Iranem (1812)

• 1856 Wojska Uk uderzają na Iran. Iran zrzekła się roszczeń do Heratu

• Luty 1839 Uk zajęła Kabul, po 3 latach musiały się wycofać

22. Przemiany w Afryce Północnej

• Formalnie Egipt należał do Imperium Osmańskiego, duża autonomia

• 1798r. najazd Napoleona. Zniszczony przez flotę brytyjską pod Abou Kirem

• Inwazja Napoleona na Egipt była korzystna dla UK, która budowała tam wpływy

• 1820- 1822 Egipt zajął i przyłączył cz. Sudanu.

• Francja poparła namiestnika Muhammada Alego, rozszerzającego swoją władzę

• Wielki postęp pod rządami Alego (1805)

• 1832 Egipt zajął Syrię

• 1839 kolejna woja. Wejście Turków do Syrii. Zwycięstwo Egiptu.

• 1841, konferencja londyńska; musiał się wycofać z Syrii, Egipt we władanie dziedziczne

• 1849r. śm. Alego Abbas Pasza Said

• 1855r. Kompania Kanału Sueskiego. Większość akcji dla FR, resztę Said

• 1859 początek budowy Kanału 1869r. otwarcie Kanału

• Egipt zagrażał Etiopii. Organizował wyprawy
  Etiopia była chrześcijańska.
  Obroniła swoją niepodległość, ostatecznie w 1876r.

• Algieria należała do Turcji, de facto autonomiczna
  rządził Hussein Pasza. Uderzył konsula chustką- Karlo X uznał to za powód do wojny

• 14 czerwca 1830 rozpoczęcie podboju Algierii

• 5 lipca zdobyto Algier

• Pacyfikacja regionu

• Maroko było suwerenne. Hiszpania posiadała 2 enklawy: Ceutę i Melillę

23. Zniesienie handlu niewolnikami

• Najwcześniej zaczęła Anglia

• 1833r. zniesiono niewolnictwo w całym imperium

• 1818r. handel delegalizowały: Hiszp. I Fr

• 8 lutego 1815 na kongresie wiedeńskim uchwalono deklaracje w sprawie zniesienia handlu Murzynami (ros, pru, aust, ang, hiszp., port, szwe, fr)

• Mimo to, handel się spotęgował

• Patrole UK na wybrzeżu Afryki Zachodniej

• Przystąpienie USA do porozumień międzynarodowych zwiększyło skuteczność akcji antyniewolniczych

24. Pierwsze posiadłości europejskie w Afryce Zachodniej. Powstanie Liberii

• Ustanowienie pierwszej kolonii bryt. W Sierra Leone w 1808r.

• 1843r. UK pyta USA czy Liberia jest pod Am. Protekcja.
  to prywatne przedsięwzięcie Amerykańskiego Stowarzyszenia Kolonizacyjnego

• 1847r. ogłoszono powstanie republiki Liberii

• 1861R. PROTEKTORAT NAD LAGOSEM

25. Opanowanie Afryki Południowej

• Osadnicy holenderscy założyli Kapsztad

• Wielki Trek- wędrówka Burów w głąb Afryki

• Burowie utworzyli Republikę Południowoafrykańską i Wolne Państwo Oranje

26. PODSUMOWANIE CZĘSCI PIERWSZEJ

1. wojny napoleońskie wykazały znaczny kryzys monarchii kontynentalnych
   rozbudzenie ruchów narodowościowych
   1815- 1870 Europa nadal gł. Siłą
   rywalizacja mocarstw zaczęła się rozprzestrzeniać poza Europę
   marginalizacjia Hiszpanii i Portugalii
   Słabością Angli była niewielka armia lądowa
   Wzrost siły Rosji
   Chiny uzależniały się od Europy
   Japonia- modernizacja- rewolucja Meiji

2. traktat z Chaumont zobowiązywał 4 poaństwa do utrzymywania 20 letniego pokoju po wojnie
   utworzono Królestwo Polskie, Związek Niemiecki, Królestwo Niderlandów, Szwajcarię
   ład wiedeński przetrwał do wojny krymskiej
   1859r. wojna Sardynii i Francji przeciwko Austrii
   wojny Prus i Austrii z Danią, Prus z Austrią i Prus z Francją
   1871. Cesarstwo Niemieckie

3. USA ostatecznie obroniły niepodległość (1812- 14) w wojnie z UK
   list z Jamajki Bolivara

4. rywalizacja mocarstw w Azji

---