• Wpływ utajonych informacji na zachowanie

• Efekty poprzedzania i zachowanie

• Efekt poprzedzania

• Wpływ wcześniejszej ekspozycji bodźca na późniejszą aktywność z nią związaną

• poprzedzanie pozytywne (torowanie) - prezentowanie bodźca poprzedzającego, który ułatwia przetwarzania bodźca właściwego (np. wykonywanie lepiej jakiegoś zadania, ocenianie wyżej bodźca właściwego)

• poprzedzanie negatywne - prezentowanie bodźca poprzedzającego, który utrudnia przetwarzanie bodźca właściwego (wykonywanie gorzej jakiegoś zadania, ocenianie niżej bodźca właściwego)

• Zachowanie

• Są to wszelkie reakcje organizmu na bodźce z otoczenia

• W większości przypadków zachowanie się jest bardziej zdeterminowane właściwościami osobowości, zaś zachowanie sytuacyjne ma miejsce dopiero wówczas, gdy sytuacja je wymusza, gdy stosunkowo małe są szanse wpływu jednostkowych zachowań na bieg wydarzeń.

• W codziennym działaniu ludzi są więc zachowania, które są uwarunkowane przede wszystkim sytuacją, jak i takie, które są uwarunkowane głównie dyspozycjami psychicznymi.

• Drogi pośredniczące między bodźcem a zachowaniem (wg LeDoux)

• 
  

• System podkorowy (droga dolna) - jest niezbędny do wyzwalania podstawowych afektywnych reakcji

• System korowy (droga górna) - jest niezbędny, by powstało świadome afektywne doświadczenie

CZYLI

by świadomie doświadczać emocji, system korowy potrzebuje otrzymywać i przetwarzać informacje z systemu podkorowego

• Tak więc możliwe jest występowanie emocjonalnych reakcji (które są odzwierciedlane poprzez reakcje fizjologiczne i zachowanie) bez doświadczania świadomych emocji.

• Mechanizm dzięki któremu afekt wpływa na zachowanie nie wywołując świadomych uczuć

• Nieświadomy afekt bezpośrednio reguluje możliwość obiektu (na który skierowane jest zachowanie) do wyzwalania afektywnych i motywacyjnych reakcji przez mechanizm percepcyjno-uwagowy.

• Czyli zamiast wzbudzać uczucia, afekt może zmieniać pozycję ważności owego obiektu wśród innych obiektów występujących w danym środowisku, które dla organizmu stanowią źródło podniet.

• Eksperyment Winkielmana i współpracowników

• Eksperyment wykazuje bezpośredni wpływ nieuświadomionego afektu na zachowanie.

• Oceniane były zachowania konsumpcyjne, wymagające spożycia nieznanego napoju po podprogowej ekspozycji badanym twarzy nacechowanych emocjonalnie (twarze wesołe, neutralne, z wyrazem złości).

• Podprogowe bodźce były maskowane neutralną twarzą, której płeć badani mieli za zadanie określić.

• Natychmiast po tym zadaniu:

• część badanych najpierw oceniała swoje uczucia (nastrój i pobudzenie) i potem pili napój

• reszta badanych odwrotnie - najpierw pili napój, a potem oceniali swoje uczucia

• Badanie składało się z dwóch warunków

• 1) Zachowanie konsumpcyjne badanych obejmowało nalewanie sobie kubka nieznanego napoju z pojemnika i potem wypicie go

• 2) Badani byli proszeni o wzięcie małego łyka napoju i ocenienie go na różnych wymiarach (np. cena napoju).

• Jednak na zachowania konsumpcyjne badanych i oceny napojów wpłynęły owe afektywne bodźce podprogowe, zwłaszcza gdy badani byli spragnieni

• 1) Spragnieni badani wystawieni na działanie podprogowych twarzy o wesołym wyrazie nalewali znacząco więcej napoju z pojemnika i pili więcej ze swojego kubka niż badani wystawieni na działanie podprogowych twarzy wyrażających złość.

• 2) Spragnieni badani byli bardziej skłonni do zapłacenia ok. dwa razy więcej za napój po pozytywnym poprzedzaniu w porównaniu do poprzedzania negatywnego.

• Tak więc podprogowa ekspozycja twarzy nacechowanych emocjonalnie powoduje afektywne reakcje, które zmieniają zachowania konsumpcyjne badanych i ich ocenę napoju. Jednak nie wywołuje ona zmiany w subiektywnych odczuciach badanych w momencie wywoływania reakcji afektywnych.

• Zasada działania ideomotorycznego

• Postulat istnienia silnych związków między percepcyjnymi i behawioralnymi reprezentacjami tej samej czynności (Bandura, Hilgard, James, Koffka, Lashley)

• Akt spostrzegania zachowania innej osoby wywołuje tendencję do naśladowania go

• James: zasada działania ideomotorycznego - zastanawianie się nad działaniem aktywizuje tendencję do zaangażowania się w nie

• Berkowitz: wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia agresji u widzów ze względu na przemoc prezentowaną w mediach

• Carver, Ganełlen, Froming, Chambers: wpływ sugerujących agresję wskazówek na wystąpienie agresji w zachowaniu

1. Aktywizowanie pojęcia wrogości przy użyciu słów

2. Dostarczanie szoków elektrycznych „innemu uczestnikowi”

Wynik: torowanie wrogości → dłuższe szoki

• Automatyczny wpływ percepcji na zachowanie

• Czy zachowania społeczne mogą być wywoływane całkowicie automatycznie (tj. nieświadomie)?

• Czy badani zachowaliby się agresywnie, gdyby nie udzielono im instrukcji (brak świadomych celów i intencji)?

• Czy wystarczy wydarzenie zewnętrzne stanowiące bodziec wyzwalający?

• Aktywizacja pojęć odnoszących się do cech

• Bargh, Chen, Burrows:

1. „Test językowy”- torowanie przy użyciu słów związanych z nieuprzejmością bądź z uprzejmością

2. Odnalezienie eksperymentatora pogrążonego w rozmowie

Wyniki: 67% „nieuprzejmych” przerwało rozmowę,

tylko 16% „uprzejmych”

Ocena uprzejmości eksperymentatora - brak różnic między grupami

Badani nie zdawali sobie sprawy z wpływu zadania torującego

• Aktywizacja stereotypu

Bargh i Chen:

• Automatyczna aktywizacja stereotypów → wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia zachowań zgodnych z ich treścią

• Stereotyp ludzi starych (spowolnienie i słabość fizyczna)

• Torowanie przy użyciu innych elementów stereotypu (np. zapominalski, Floryda, bingo) - żadne ze słów nie odnosiło się do spowolnienia ani do słabości fizycznej

• Po teście współpracownik po kryjomu mierzył czas przejścia korytarza

Wyniki: w grupie poddanej torowaniu dłuższy czas przejścia niż w grupie kontrolnej

Badani nie zdawali sobie sprawy z wpływu testu na ich zachowanie

Wykluczono wpływ pogorszenia nastroju

• Czy dotyczy to wszystkich stereotypów i aktywizacji podprogowej?

Bargh, Chen i współpracownicy:

• Podprogowa prezentacja twarzy Afro-Amerykanów lub przedstawicieli rasy białej

• Zadanie: ocenić czy liczba punktów parzysta czy nieparzysta

• Stereotyp Afro-Amerykanina u białych (wrogość)

• Stopień wrogości w odpowiedzi na prowokację: „trzeba powtórzyć badanie”

Wyniki: osoby, którym prezentowano podprogowo twarze Afro-Amerykanów reagowały w znacznie bardziej wrogi sposób na prowokację

• Implikacje

• Spostrzeganie zachowania, emocji u innych ludzi → wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia podobnych zachowań u nas samych (możliwe wyjaśnienie reakcji empatycznych)

• Samospełniająca się natura stereotypów

• Torowanie potrzeby osiągnięć vs potrzeby afiliacji

• Bargh, Gollwitzer, Barndollar:

• Torowanie przy użyciu słów

• Praca w parze ze współpracownikiem eksperymentatora (zadanie: wyszukać jak najwięcej słów w układance)

• Konflikt celów - wysoki wynik czy niesprawienie przykrości

• Wyniki: u mężczyzn torowanie potrzeby osiągnięć → więcej odnalezionych słów w układance

• Możliwość znoszenia efektu torowania przez sytuację promującą zachowania afiliacyjne.

• Efekt kontrastu w automatycznych zachowaniach

• Stapel, Koomen i współpracownicy:

1. Stereotyp modelki

2. Stereotyp profesora

3. Claudia Shiffer

4. Albert Einstein

Test wiedzy ogólnej:

• 1 i 2 - efekt asymilacji

• 3 i 4 - efekt kontrastu

• Jak bronić się przed działaniem nieuświadomionego afektu?

• Niwelowanie utajonych wpływów może zależeć zarówno od uwarunkowań sytuacyjnych jak i od pewnych predyspozycji osobniczych, które wpływają na aktywizowanie procesów refleksyjnych.

• Przede wszystkim chodzi o to, by poprzez procesy refleksyjne uświadamiać sobie źródło własnych odczuć i zmodyfikować dzięki temu swoje reakcje, co jednak w wypadku oddziaływań bodźców podprogowych może okazać się trudne, ale nie niemożliwe.

• Aktywizacja procesów refleksyjnych jest łatwiejsze u osób, które posiadają złożone standardy wartościowania, przez co nawykowo korzystają z przesłanek refleksyjnych w procesach oceniania i dzięki temu są oni mniej podatni na nieświadome oddziaływanie.

• Aktywizacja procesów refleksyjnych może również nastąpić w określonych sytuacjach, które niejako motywują człowieka do poszukiwania racjonalnych przesłanek własnych ocen i dzięki czemu uniezależniają go od utajonych wpływów.

---