STAROCHIŃSKIE TEORIE WOJENNE
Sun Tzu (Chiny) - Sztuka wojny: *Najważniejszym osiągnięciem jest pokonanie przeciwnika bez walki, osiągnięcie celów przy pomocy środków nieorężnych (dyplomacja)- najważniejsze jest rozbicie strategii wroga (np. poprzez skłócenie sprzymierzeńców przeciwnika)- izolacja polityczna przeciwnika *Gdy wyczerpane zostaną metody dyplomatyczne, należy uciekać się do metod orężnych. Najlepszą sytuacją jest osiągnięcie celów bez walki. Wojna jest ważna dlatego trzeba jej poświecić studia. *Nie należy atakować miast- pochłania to zbyt wiele środków, ograniczając prowadzenie manewrów. W razie jednak ataku na miasto- okrążyć je i dokonać ataku poprzez wykorzystanie specjalistycznego sprzętu. *5 zasad prowadzenia wojny. Czynniki: moralny, pogoda, teren, dowodzenie i teoria (taktyka wojenna). Podstawę odniesienia zwycięstwa stanowi duch bojowy armii. *Dowódca: mądry, szczery, humanitarny, odważny, surowy, nie może być nieudolny, tylko opanowanie i zasady sztuki wojennej dają możliwość wygrania walki *Strategia wojny to przebiegłość i stwarzanie złudzeń. *Planowanie wojenne- przygotowanie planu wojny jak i pojedynczych kampanii. Dostosowanie się do zmieniającej się sytuacji politycznej i militarnej. *Najważniejszym celem jest zwycięstwo, niekoniecznie militarne. *Armia: 100 tyś. żołnierzy, 100 szybkich czterokonnych zaprzęgów i 1000 czterokonnych wozów bagażowych. Koszt przygotowanie armii to ok. 60% budżetu państwa. *5 warunków zwycięstwa: Jeżeli wiadomo, kiedy należy zaatakować, a kiedy można przegrać walkę. Jeśli ma się dowódcę, który rozumie jak użyć siły przeważającej, ale i niedostatecznej, aby wgrać wojnę. Zwycięży ten, którego żołnierze są zjednoczeni wolą zwycięstwa. Zwycięży ten, kto jest rozważny, tym łatwiej jeśli wróg jest lekkomyślny. Zwycięży ten, którego generałowie są przygotowani, a monarcha mu sprzyja. *Źródło sukcesu: drobiazgowe poznanie silnych i słabych stron przeciwnika i swoich. *Taktyka błyskawicznych uderzeń i unikanie walki przy przewadze przeciwnika. *Czynniki wpływające na sztukę wojenną Charakterystyka przestrzeni, na której prowadzone są operacje (ukształtowanie terenu) Ocena warunków zewnętrznych (ocena odległości, liczebności armii i jej uzbrojenia) Kalkulacja (zachowanie wojsk przeciwnika i własnych przed rozpoczęciem wojny) Konfrontacja sił własnych i przeciwnika Szansa na zwycięstwo *Należy użyć w bitwie siły naturalnej i niezwykłej (naturalna- wojska uderzające od czoła, niezwykła- wojska atakujące od skrzydła). *Duża waga przywiązywana do miejsca bitwy. *Przygotowanie szczegółowych planów bitew. *Staranne maskowanie swoich planów i rozszyfrowanie planów przeciwnika. Główny cel to zdobycie przewagi nad przeciwnikiem. *Wojna to sztuka wprowadzania w błąd. Ważną rolą w czasie bitwy jest umiejętność dowodzenia (sygnalizacja dźwiękowa i wizualna). Najlepiej atakować wieczorem z wojskiem nakarmionym i wypoczętym. Należy ściśle przestrzegać tajemnicy wojskowej. *5 ataków ogniem Podpalenie obozującego wojska Podpalenie magazynów wroga Podpalenie ekwipunku Podpalenie arsenałów Wystrzelenie ognistych strzał *Duża rola szpiegów. Podział szpiegów: narodowi, wewnętrzni, podwójni, straceni, powracający *Podzielił sztukę wojenna na strategie i taktykę *Przywiązywał duże znaczenie do przewagi liczebnej armii
Wu-Tzu (Chiny) -Księgi wojny. *W kierowaniu armią uzupełniać się powinny męstwo i ostrożność (miękkość i twardość) (taki złoty środek) *Stosunki w armii takie jak stosunki ojca z dziećmi- jedność moralna przełożonych i podwładnych *Kierowanie ludźmi poprzez oddziaływanie na ich zmysły *Żołnierzowi należy przyznawać nagrody i wyróżnienia by wykrzesać z nich męstwo i braterstwo *Dowódca: pojmowanie odpowiednich zasad dowodzenia armią, zdolność poznawania natury ludzkiej, kształtowanie u siebie gotowości spotkania z nieprzyjacielem, męstwo a zarazem ostrożność *Skupiał się na organizacji armii i jej wyszkoleniu
DOROBEK MYŚLI WOJSKOWEJ STAROŻYTNEJ GRECJI
Ksenofont- pierwszy najwybitniejszy teoretyk Starożytnej Grecji *dużą wagę przywiązywał do sposobu zaciągu, *decydujące znaczenie ma pieniądz *zalecał wybór odpowiedniego wariantu marszu wojsk. *zakładając obóz warowny obwarowywano go i kopano głębokie rowy. Specjalna taktyka z wozami bojowymi *kluczową rolę w organizacji wojska wyznaczał wodzowi, od niego było uzależnione zwycięstwo lub porażka *cechy wodza (najbardziej przydatne): odwaga, sprawiedliwość, szlachetność. *był przeciwnikiem zmiany dowódców *strategia to sztuka prowadzenia wojny. Taktyka to umiejętność uszykowania szyku bojowego *taktyka działań morskich- atakujemy w masie, a nie pojedyncze walki rozproszonych okrętów (kupą mości panowie). *zalecał zdecydowane natarcie *piechota ważniejsza niż jazda (zwłaszcza ciężkozbrojna piechota spartańska), jazda ważna ale raczej zaczyna odgrywać dużą rolę i nie stanowi o zwycięstwie (miała pełnić rolę pomocniczą). *atakowanie miast - okrążanie ich i zablokowanie dostaw żywności i wygłodzenie mieszkańców. *duża rola czynników zaskoczenia w skali strategicznej i taktycznej w działaniach bojowych *poruszał problematykę szykowania i rozwijania szyków bojowych. *starał się skodyfikować prawidła taktyki do zmiennych okoliczności pola bitwy. *nadal aktualne prawo wojny jego autorstwa: „Jeśli jesteście słabi, bądźcie, by zwyciężyć, dość zręczni i stańcie się silniejsi w punkcie, gdzie nieprzyjaciel uważa się za najsilniejszego *nie należy rozdrabniać sił
Eneasz ze Stympholos- Obrona oblężonego miasta *taktyka to umiejętność kierowania ruchami wojsk *podejmuje problematykę dotyczącą rekrutacji i rozstawienia oddziałów do zorganizowania obrony, środków zapewniających wysoki poziom moralny wojsk oraz dyscypliny, zabezpieczenia miast przed niespodziewanym atakiem i zaopatrzenia *wiele zaleceń i nakazów dotyczących wprowadzenia cenzury listów, policyjnego zakazu zgromadzeń, zaostrzenia kryteriów wydawania swoistego rodzaju dowodów tożsamości i przepustek czy też roli i znaczenia prowadzenia tajnej korespondencji przy użyciu atramentu sympatycznego *jego traktaty były bardzo wysoko oceniane
MYŚL WOJSKOWA IMPERIUM RZYMSKIEGO V-VI WIEK
Polibiusz *wszystkie zwycięstwa Rzymian wynikają przede wszystkim z ich waleczności oraz posiadania najdoskonalszego w świecie ustroju politycznego- republikańskiego, a także organizacji wojskowej *był autorem licznych prac. Co najmniej dwie z nich pt. "Taktyka" i "Wojna numatyńska" *najwybitniejsza z prac Polibiusza pt."Dzieje". Przedstawił w niej 53-letnie dzieje historii państwa rzymskiego (od 220 do 168r.p.n.e.) *pisał o strategii i taktyce wojsk rzymskich *był wybitnym znawcą spraw wojskowych, opisując nie tylko wojny i bitwy, lecz wnikliwie badał także przyczyny zwycięstw i klęsk, zalety i wady ugrupowań bojowych, sposoby działań taktycznych oraz formy strategiczne *dowiadujemy się od niego o sztuce wojennej Rzymian i wojujących z nimi narodów i państw. Najwięcej informacji przekazywał on o wojnach Rzymu z Kartaginą
dla większego bezpieczeństwa Rzymianie zakładali nie jeden, lecz dwa obozy wzajemnie ze sobą powiązane fortyfikacjami i systemem łączności *był pierwszym teoretykiem wojskowym, który pisał sposoby użycia w działaniach wojennych-słoni *dużą wagę przywiązywał do roli wodza *najwięcej miejsca w "Dziejach" Polibiusza zajmuje opis walki Rzymian z Kartagińczykami, a zwłaszcza wyprawy wojenne wodza Kartagińczyków- Hannibala *starał się wyjaśnić przyczynę tych odnoszonych przez niego sukcesów *podziwiał jego talent w przygotowaniu optymalnej taktyki walki do zaistniałych okoliczności *zastosował on manewr polegający na pozorowanym wycofaniu się, zachęcając przeciwnika do przekroczenia rzeki i pościgu *opisał zasady rekrutacji do armii rzymskiej i podziały specjalności wojskowych *przewaga tego systemu zaciągu polegała na wprowadzeniu powszechnego obowiązku służby wojskowej Rzymian
Onesander *największe znaczenie przywiązywał do problematyki etycznej *większość miejsca poświęca rozważaniom dotyczącym charakteru wodza, jego przynależności społecznej, stosunku do podwładnych, współobywateli czy nieprzyjaciół *główny motyw pracy Onesandra to przedstawienie głównych zasad dowodzenia *dużą wagę przywiązywał do znaczenia planu wojny *na wojnie nie można odnieść sukcesu, nie posiadając wszechstronnego, wcześniej przygotowanego planu jej prowadzenia *był zwolennikiem organizowania ścisłego współdziałania między piechotą i jazdą oraz wydzielania podczas planowania bitwy dość licznego odwodu ogólnego *był zdecydowanym przeciwnikiem bezpośredniego uczestnictwa wodza w bitwie *dowódca w swym zachowaniu musi wybierać złoty środek
Appian z Aleksandrii *w jego dziełach przeważa opis wydarzeń historycznych, natomiast mniej jest analiz i wniosków. Szczególnie widoczny jest brak prognoz odnoszących się do przewidywanych kierunków zmian zachodzących w sztuce wojennej *przywiązywał on duża wagę do roli techniki w prowadzonych działaniach wojennych *nie był zwolennikiem budowy gigantycznych machin *widział wzrastającą rolę jazdy *wojny domowe osłabiają państwo *dostrzegł wzrastające znaczenie działań prowadzonych na morzu *wojny domowe jako przyczyna upadku świetności Imperium Rzymskiego
Gajusz Juliusz Cezar (100 lat p.n.e. do 44 r. p.n.e.- Rzym) *wybitny wódz twórca wielu nowych rozwiązań dotyczących problemów strategicznych i taktycznych *podważył zasadę tworzenia armii konsularnej na rzecz zawodowej *postulował zwiększenie głębokości szyku *jego reformy dotyczyły techniki wykonywania marszów oraz sztuki zdobywania twierdz *wojny Cezara z Gallami były to wojny niesprawiedliwe i zaborcze *zwolennik prowadzenia wojen manewrowych i szybkich *przedstawił sposób umożliwiający prowadzenie wojen błyskawicznych, uważany za prekursora wojen błyskawicznych *przedstawił nowe sposoby budowania mostów na szerokich rzekach *zaskoczyła go taktyka spalonej ziemi stosowana przez Gallów *podstawą sukcesów Cezara była wyższość rzymskiej sztuki wojennej nad zacofanymi pod tym względem plemionami i narodami *w 46 r. p.n.e przystąpił do pisania pracy teoretyczno- historycznej „O wojnie domowej”. Praca nie została całkowicie zakończona z powodu śmierci autora. Napisał 3 księgi *przedstawia doświadczenia wynikające z prowadzenia nietypowego rodzaju wojen- wojen domowych *dowiódł, że obowiązuje w niej inne prawa wojny, inne zasady, a przede wszystkim występuje znaczna różnica w zachowaniu się żołnierzy, którzy mają świadomość uczestniczenia w wojnie bratobójczej. *w wojnie domowej dużą rolę odgrywa stan moralno- bojowy walczących wojsk. Dlatego wodzowie wiele uwagi poświęcali jego umacnianiu ( m.in. osobisty kontakt wodza z wojskiem, zwłaszcza przed rozpoczęciem bitwy) *główną siłę bojową wojsk rzymskich stanowiła piechota, dostrzegał jednak rosnącą rolę jazdy (starał się poszerzać jej szeregi w swoim wojsku. Widział także potrzebę intensywnego jej szkolenia) *wkładem Cezara w rozwój za równo sztuki wojennej, jak i myśli wojskowej było teoretyczne i praktyczne opracowanie techniki prowadzenia szybkich działań wojennych
Sextus Juliusz Frontinus *rzymski żołnierz, polityk, inżynier i pisarz *jedyną zachowaną pracą jest traktat pt. Strategemata libri III (poświęcone czynom wodzów, przegląd wszelkich rodzajów podstępów wojennych stosowanych przez wodzów greckich i rzymskich) *podstawą działania każdego wodza winien być wcześniej obmyślony i przygotowany plan prowadzenia wojny oraz plan staczania bitew *Wódz winien być odpowiedzialny zarówno za strategię prowadzenia wojny, jak i taktykę staczania bitew *Strategią - jest to co wódz wykonuje według z góry obmyślonego planu we właściwy sposób, z całą formalnością i wytrwałością. *Wyróżniał 4 podstępy wojenne: 1.Przygotowanie boju i stworzenie dogodnego dla siebie położenia; 2.Prowadzenie walki i zapewnienie sobie zwycięstwa; 3.Oblężenie i obrona twierdz; 4.Utrzymanie dyscypliny w armii. *Wyróżniał zasady pomocnicze, wynikające z tych pierwszych. Zaliczał do nich: zachowanie tajemnicy własnych planów; poznanie planów przeciwnika; dostosowanie rodzajów działań do położenia; urządzenie zasadzek; systematyczne uzupełnianie zaopatrzenia; dążenie to rozpraszania sił przeciwnika; oddziaływanie moralne na wojska własne. *sukces w bitwie zależy od właściwego wyboru miejsca i czasu jej przeprowadzenia, później od przyjęcia odpowiedniego szyku bojowego, przygotowanie zasadzek, elastyczność prowadzenia działań oraz dążenie do szybkiego zdezorganizowania szeregów przeciwnika *opracował on zasady oblegania i zdobywania twierdz. Zaliczał do nich: zakończenie; wprowadzenie w błąd obleganych co do własnych zamiarów; usiłowanie doprowadzenia do zdrady w szeregach przeciwnika; utrudnienie zaopatrzenia i napływu posiłków; odcięcie od źródeł wody; obniżenie morale obrońców; pozorne działania *Dorobek Frontinusa miał jedynie znaczenie bieżące podpowiadające wodzom sposoby prowadzenia przez nich działań wojennych
Wegecjusz *Autor traktatu Epitoma Rei militaris (4 księgi)( problemy odnoszące się do całościowej teorii sztuki wojennej (strategiczne i taktyczne) uzbrojenie armii, fortyfikacje, organizacja i system rekrutacji armii rzymskiej) *Swe rozważania opierał na obserwacji współczesnych trendów zachodzących w wojskowości oraz studiowaniu dorobku historycznego, z tym, że skupiał głównie uwagę na studiowaniu greckiej i rzymskiej sztuki wojennej *dużo miejsca poświęcił wyszkoleniu wojsk, podkreślał, że dobre wyszkolenie armii to rękojmia zwycięstwa *zalecał codziennie ćwiczenie żołnierzy w terenie we władaniu bronią *żył i pisał w okresie kryzysu, jaki drążył Imperium Rzymskie. Był to także okres kryzysu rzymskiej sztuki wojennej. Poszukując przyczyn tego kryzysu wiązał je z zarzuceniem starych wzorów *postulował powrót do wypróbowanych wzorców pochodzących z okresu republikańskich rządów w Imperium Rzymskim *wojskiem nazywał on przeznaczony do prowadzenia wojny związek zarówno legionistów, jak i oddziałów posiłkowych, a także jazdy *według niego, siły zbrojne składają się z uzbrojenia i mężów oraz dzielą się na trzy części: jazdę; piechotę (legiony i oddziały posiłkowe); flotę (okręty liniowe i statki rozpoznawcze) *legion miał być samodzielnym związkiem taktycznym. Stąd mówił by: Legion miał przy sobie i woził wszystko, co uważa za niezbędne w każdym rodzaju wojny *opowiadał się on za nową organizacją legionu rzymskiego. Proponował, by składał się on z dziesięciu kohort z tym, że z wyjątkiem pierwszej *dostrzegł zmniejszającą się rolę piechoty, a wzrastającą - jazdy, ale z jednej strony wymieniał jazdę na pierwszym miejscu wśród rodzajów wojsk, z drugiej twierdził, że dla państwa bardziej potrzebni są piechurzy, którzy są przydatni wszędzie; można również mniejszym kosztem utrzymać większą liczbę tych wojowników *zalecał, aby wyższe stanowiska dowódcze można było osiągać jedynie drogą stopniowego awansowania w hierarchii służbowej *najwięcej miejsca w omawianym traktacie poświęcił szykom bojowym i taktyce prowadzenia bitwy *szykiem bojowym nazywa się wojsko uszykowane do bitwy, którego front zwrócony jest w kierunku przeciwnika *przywiązywał on duże znaczenie do roli szyku w działaniach wojennych. Bezpośrednio uzależniał od niego wynik stoczonej bitwy, przedstawił optymalny, jego zdaniem, wariant szyku legionu rzymskiego (dwie linie po pięć kohort w każdej) *dążył do powrotu do uszykowania typu falangi, a opowiadał się za rezygnacją z najczęściej wówczas stosowanego szyku manipularnego legionu *piechotę zgrupowaną w legionie wspierać miała ciężka jazda. Natomiast jazda lekkozbrojna umieszczana miała być na skrzydłach z zadaniem dezorganizacji tyłów przeciwnika *dużą wagę przywiązywał do wydzielania odwodu. Stworzony z najlepszych żołnierzy odwód miał być głównym czynnikiem manewru i być używany w przełomowych etapach bitwy *opowiadał się za głębokim uszykowaniem wojsk *wyodrębnił główne zasady sztuki wojennej: szybkość działań, swoboda działań oraz podporządkowanie woli przeciwnika własnej woli *decydujące miejsce wyznaczał walce, głosił, że zwycięstwo osiąga się wyłącznie walką i ona ostatecznie może złamać wolę przeciwnika *doceniał również rolę terenu, uzależniając od niego w znacznym stopniu korzystny przebieg walki *wiele miejsca poświęcił zagadnieniom obrony miast i twierdz, zwolennik budowy zarówno fortyfikacji stałych i polowych *był autorem poglądu, który dotyczył sporządzenia kartograficznego planu rejonu działań, szczególnie miejsca przewidywanej bitwy *podczas walki morskiej najważniejsze jest taranowanie lub abordaż *duża wagę przywiązywał do zaopatrzenia armii. Winno ono być przygotowane w okresie przygotowawczym do wyprawy wojennej *myśli wyrażone w tym dziele stanowiły w tym okresie podsumowanie całego dorobku teorii wojen. Stąd też Wegecjusza zaklasyfikować należy do najwybitniejszych przedstawicieli rzymskiej myśli wojskowej
Rzymianie byli bardziej praktykami, nie zasłynęli na początkuz piśmiennictwa. Brano pomysły od greków
Haniball - wódz Kartagińczyków, manewr wycofania się. Był rewelacyjny w pokonywaniu gór. Był mistrzem w stosowaniu forteli wojskowych *Manewr kanneński - dwuskrzydłowe okrążenie wroga przez Haniibala *Każdy obywatel Rzymu miał obowiązek służby w wojsku
- ważny czynnik moralny u żołnierzy
Katon starszy sukcesy w walc e można osiągnąć dzięki wiedzy *potrzebna wysoka dyscyplina
Elianus - Teoria Taktyki - najważniejszym zadaniem wodza jest ustawienie szyków i przygotowanie do bitwy
Arrianus - napisał Anabazis - Najważniejsza jest taktyka
CESARSTWO BIZANTYJSKIE
Strategikon (to jest dzieło, autor nieznany) *zdecydowany rzecznik jazdy *wojsko to 18-20 tys. *szkolenie bojowe: indywidualne poszczególnych wojowników, pododdziałów oraz wojska jako całości. *promowanie ćwiczeń w formowaniu szyku bojowego. *proponował podział armii na: zwiadowców, wojowników, wojowników nacierających w szyku rozproszonym, wojowników nacierających w szyku zwartym, dwa szyki linii bojowych i służby pomocnicze *zwracał uwagę na należyte wykorzystanie terenu działań bojowych *skrupulatne rozpoznanie przeciwnika i staranne ugrupowanie własnych wojsk *uważał czynnik zaskoczenia za ważny. *sukces w wojnie zależy od umiejętności dowódczych wodza. *sprawy którymi ma zajmować się wódz: Zabiegi o zgromadzenie wystarczającej ilości broni i innego uzbrojenia Rozważenie spraw związanych z dowodzeniem Zapoznanie się z terenem, na którym prowadzona będzie wojna i toczenie bitwy Rozpoznanie silnych i słabych stron przeciwnika Uczynienie tegoż w odniesieniu do wojsk własnych *jeden z najważniejszych elementów sztuki wojennej to kontrofensywa *lepszym wodzem jest ten kto pochodzi ze sławnej rodziny, niż ten, kto ma największe doświadczenie w sztuce wojennej
MYŚL WOJSKOWA W EPOCE ŚREDNIOWIECZA (skromny dorobek, regres zastój myśli wojskowej)
Egidius Romanus żołnierz powinien posiadać: ambicję, pomysłowość, przezorność, mądrość i przebiegłość *zalety, którymi powinien charakteryzować się wódz: trzeźwość, przezorność i pomysłowość, musi zwracać uwagę na: liczebność wojska, ćwiczenia wojskowe, odporność na trudy wojenne, męstwo, przebiegłość, pomysłowość i odwagę *zwycięstwo wodza, który: posiada lepsze konie, lepszych strzelców, większe zapasy żywności, lepsze pole bitwy, najwięcej sił do wsparcia swych oddziałów w boju
Christine de Pisan *wychowanie żołnierzy w duchu wojennym *sztuki rycerskiej należy uczyć szlachtę a prosty lud prosty strzelania z łuku i rzucania kamieniami *dominująca rola jazdy rycerskiej w boju, piechota wg niej miała małą wagę. *dużą wagę przywiązywała do problemów moralnych *przeciwna brutalizmowi w obchodzeniu się z rannymi lub pokonanymi przeciwnikami. Nie można dobijać przeciwników lub potajemnie mordować jeńców
DOROBEK ZACHODNIOEUROPEJSKIEJ MYŚLI WOJSKOWEJ XV-XVI WIEKU
Niccolo Machiavelli (Włochy) Podzielił wojny na narodowe, najemne, posiłkowe, mieszane. Wojska najemne i posiłkowe są bezużyteczne, zdecydowany zwolennik wojska narodowego *Przeciwnik wojen koalicyjnych *Zwolennik reform politycznych i wojskowych *Zamiast wojsk najemnych ogólnonarodowa milicja *Zawodowy wojskowy nie może być dobrym człowiekiem *Przeciwnik przyjmowania do wojska narodowego obcokrajowców *Nie doceniał zmian zachodzących w technicznym wyposażeniu wojsk a zwłaszcza wpływu broni palnej na zmianę zasad i sposobów prowadzenia przyszłych działań wojennych *Trafnie zauważył zmniejszającą się role jazdy, zwolennik piechoty jako podstawy *Nie przywiązywał znaczenia do fortyfikacji, opowiadał się za staczaniem bitew na terenie otwartym
FRANCUSKA MYŚL WOJSKOWA
Remy Rousseau sukces w działaniach może być odniesiony głównie dzięki fortelom i niespodziankom *dobry dowódca musi brać wszystko pod uwagę *przeciwnika należy pokonać sztuką i przebiegłością niż siłą używaną w bitwie
Guillaume de Bellay rozważał problemy rekrutacji wojska, jego organizacji, uzbrojenia i wyszkolenia *proponował uwzględnienie podziału administracyjnego kraju na biskupstwa i okręgi. W każdym okręgu powinien być wyznaczony kapitan, przewidywany na wojskowego dowódcę danego okręgu *rzecznik współdziałania wszystkich wojsk w trakcie prowadzenia walki *zalecał odpowiednie rozmieszenie piechoty uszykowanej w tyralierę przed siłami głównymi. Po rozpoczęciu walki piechota wycofuje się na tyły *poruszał treści organizowania zasadzek i stosowania forteli oraz zagadnienia dyscypliny wojska
Francois de la Noue postulował konieczność utrzymywania utworzonych przez Karola VII konnych kompanii ordynansowych liczących 4000 żołnierzy oraz stałych oddziałów piechoty w sile 2500 wyborowych żołnierzy *organizacyjny francuskiej piechoty powinien opierać się na strzelcach *dużą wagę przywiązywał do prowadzenia rozpoznania przeciwnika *postulował także ufortyfikowanie znacznej liczby miast, które służyłyby za punkty oporu i zaopatrzenia wojsk własnych
MYŚL WOJSKOWA W POLSCE W XVI WIEKU
Paweł Włodkowic podzielił wojny na sprawiedliwe (sprawiedliwa przyczyna, walka o otrzymanie lub odzyskanie rzeczy nam tylko należnej, walka w obronie własnej) i niesprawiedliwe (walka prowadzona z nienawiści) *każdy naród ma prawo do wojny obronnej
Jan Ostroróg widział słabość siły obronnej Rzeczypospolitej przejawiającą się w złym uzbrojeniu wojska, niewystarczającym zaopatrzeniu zamków, zwłaszcza pogranicznych oraz braku odpowiednich środków finansowych na potrzeby wojska i obronności kraju *dostrzegał głęboki kryzys, jaki przechodziło pospolite ruszenie (siła obronna kraju) *wystąpił z projektem gruntownej reformy, zakładającym wprowadzenie powszechnego obowiązku służby wojskowej, obejmującego wszystkich obywateli państwa *proponował opodatkowanie kleru, miast oraz zwiększenie dochodów z myt i ceł
Stanisław Łaski odwoływał się do: dorobku starożytnej myśli wojskowej (zwłaszcza Wegecjusz), spostrzeżenia płynące ze współczesnej i zachodnioeuropejskiej myśl wojskowej, rodzinne doświadczenia. *widział konieczność uwzględnienia topografii terenu, postulował by hetmani używali map *od Wegecjusza przejął sposoby przepraw rzek *z zachodnioeuropejskiej myśli przejął sposoby obrony zamków oraz użycia artylerii. *szkolenie żołnierzy: indywidualna nauka władania bronią oraz ćwiczenia zbiorowe, fizyczne i psychiczne szkolenie żołnierzy. Kazał organizować zajęcia w obozie, żeby żołnierze nie siedzieli bezczynnie. Zalecał wybranie odpowiedniego terenu do walki. Teren i sytuacja miały wpływ na wybór szyku bojowego *doceniał rolę sprytu, forteli, przebiegłości i doświadczenia wodza *warunki skutecznej obrony twierdz: położenie obronne, wyposażenie załogi w żywność i broń, możliwość odsieczy, oraz liczna i wyszkolona załoga. Opowiadał się za zapewnieniem jednolitego dowodzenia artylerią. Był autorem pierwszego traktatu teoretycznego
Jan Tarnowski- hetman, najwybitniejszy polski teoretyk wojskowy XVIw. *autor „Rady sprawy wojennej” *dostrzegał wielkie zagrożenie ze strony Turków dlatego też zalecał: Zabezpieczenie wschodniej i południowo- wschodniej granicy Polski Osłonę za pomocą specjalnie wykonanych pasów fortyfikacji stolicy państwa - Krakowa Utworzenie silnej i stałej armii polskiej odpowiednio zorganizowanej, wyszkolonej oraz wyposażonej Przyjęcie przez wojsko polskie odpowiedniej taktyki walki z Turkami i Tatarami *kazał znieść pospolite ruszenie, ale w zamian opodatkować szlachtę *chciał stworzyć wojsko zaciężne *opowiadał się za utworzeniem silnej piechoty *naczelne dowództwo nad wojskami powinien sprawować hetman, nad artylerią powinien czuwać hetman polny *przedstawiał projekt utworzenia sztabu, usytuowanego przy hetmanie. Skład: pisarz polny jako podskarbi, oboźny, szancmajster, kwatermistrz, szpitalny, profos (szef żandarmerii) i kaznodzieja *dużą wagę przywiązywał do wyszkolenie żołnierzy *przedstawił sposób prowadzenia walki ogniowej przez wyposażoną w bron piechotę. (tzn. walili rzędami, po oddaniu strzału rząd klękał, strzelał drugi, a ten klękający ładował broń) *walka z Turkami: strzelanie z pocisków zapalających do wielbłądów, i lekka jazda do walki z jazdą turecką *walka z tatarami: atakowanie koszy prowadzone siłami rozczłonkowanymi zapobiegającymi ponoszeniu dużych strat
Marcin Bielski opisał legiony Rzymskie, Falangę Macedońską, organizacje wojska tureckiego, średniowieczne machiny oblężnicze, sposoby zdobywania twierdz, scharakteryzował wojska Księstwa Moskiewskiego, które uważał za dobrze wyszkolone i uzbrojone. *dużo pisał o tatarskiej sztuce wojennej. Niespodziewane napady na tatarskie kosze zwłaszcza gdy wyjadą z nich zagony. *naszkicował szyk bojowy „stare urządzenie polskie”. *przedstawił opis sposobu sporządzania różnych gatunków prochu strzelniczego i pocisków zapalających. *jego celem było by Polacy z większą ochotą ćwiczyli się w rzemiośle rycerskim i myśleli o wojnie- w obronie ojczyzny i całego chrześcijaństwa
Jakub Przyłuski podział wojen na sprawiedliwe i niesprawiedliwe
Florian Zebrzydowski *starał się on analizować sytuację istniejącą we współczesnej mu wojskowości w sposób samodzielny, nie korzystając z prac już napisanych. Fakt ten podnosił znacząco wartość jego dorobku *zwraca szczególną uwagę na zachowanie dyscypliny w marszu oraz wystawienie odpowiednich zabezpieczeń i prowadzenie rozpoznania *wyciągnął praktyczne wnioski z doświadczeń jakie nabył w toku walk toczonych w Inflantach. Miał też na uwadze brak niezbędnej ilości wojsk w Polsce *postulował skupienie wysiłku na obronie zamków jak i ufortyfikowanych miast *przedstawił analizę przygotowywania skutecznej obrony miejsc warownych. Jej warunkiem powinno być wcześniejsze zgromadzenie niezbędnej liczebnie załogi oraz zaopatrzenie bronionych twierdz w uzbrojenie i w środki żywności *warunkiem, który decyduje o skutecznej obronie twierdz jest ustawiczna czujność załóg, a także zdyscyplinowanie *wysoką gotowości załóg broniących twierdz można osiągnąć poprzez odpowiednie wyszkolenie oraz zaopatrzenie broniących twierdz w niezbędne zapasy i uzbrojenie *proponował prowadzenie prowizorycznych modernizacji, polegających przede wszystkim na budowie szańców ziemnych. Miało to duże praktyczne znaczenie ( stanowiły one znaczną ochronę przed ogniem artyleryjskim) *nie przewidywał możliwości poddania bronionych twierdz (obrona za wszelką cenę) *szczególnie wysokie wymagania stawiał on przed dowódcami twierdz
Stanisław Sarnicki autor traktatu teoretycznego pt. „Księgi hetmańskie”, które do chwili obecnej znajdują się w rękopisie *zamierzał przedstawić wszechstronny podręcznik przydatny do praktycznego wykorzystania w różnych sytuacjach walki *kandydaci na stanowiska wojskowe: duże poczucie godności, prawość i męstwo, odpowiednio wykształceni, zwłaszcza ci do najwyższych godności wojskowych *opowiadał się za zwiększeniem liczebności piechoty w wojsku polskim *przeciwnik pospolitego ruszenia szlacheckiego *starał się poszukiwać źródeł finansowania stałej armii zaciężnej *jako jedyny pośród polskich teoretyków XVIw. przedstawił opisy i rysunki różnego rodzaju mostów, machin oblężniczych, opisy techniczne produkcji dział, pocisków, prochu strzelniczego i innego sprzętu wojennego *duże znaczenie przywiązywał do technicznego wyposażenia wojsk oraz ich zaopatrzenia *dostrzegł rosnącą rolę artylerii i popularyzował ten rodzaj broni *dokonał podziału artylerii na trzy typy: kolubryny (działa o długich lufach), smoki (działa burzące) i falkonety (działa polowe mniejszego kalibru) *jako pierwszy z polskich teoretyków postulował potrzebę obecności w wojsku specjalnie wyszkolonych nurków *potrzebę wszechstronnego wyszkolenia piechoty a żołnierzy uczyć pływać i pokonywać przeszkody wodne *uważał, że hetman już w czasie pokoju powinien troszczyć się o należyty stan bojowy wojska, jego wyżywienie i umundurowanie, dyscyplinę a przede wszystkim wyszkolenie *opisał bitwę Polaków z Wołochami pod Obertynem (1531r.), przedstawiając wielowariantowy szyk zwany starym urządzeniem polskim *za szczególnie ważne przy obronie jak i zdobywaniu tego typu fortyfikacji, Sarnicki uważał wykorzystanie ognia artyleryjskiego *wyróżniał trzy podstawowe sposoby zdobywania twierdz: wdarcie się do nich wierzchem (przez mury i obwarowania), środkiem (przez dokonywanie wyłomów) i dołem (przez podkopy) *postulował zwiększenie ilości rejestrowanych Kozaków i wykorzystywanie ich do walki z Tatarami *traktat nie mógł zostać wykorzystany w praktycznej działalności wojska, gdyż nie został wydrukowany
Andrzej Frycz- Modrzewski badał wojnę jako zjawisko społeczne, podkreślał antyhumanitarny charakter i konieczność zapobiegania. *wojna przynosi wiele zła, cierpienie społeczeństwa, straty *był zwolennikiem pokojowego rozwiązywania wszelkich sporów *plan obrony kraju przed Tatarami i Turkami zakładał budowę nowych oraz wzmocnienie istniejących zamków, a także ufortyfikowanie miast *autor projektu stworzenia pasa pogranicznych osad, zamieszkałych przez ubogą szlachtę, które spełniać miały role pierwszej linii obrony. *podzielił wojny na sprawiedliwe i niesprawiedliwe. Sprawiedliwe w obronie własnego kraju, niesprawiedliwe to zaborcze i wywołane przez chęć grabieży czy podbojów. *postulował o podniesienie poziomu szkolnictwa wojskowego *szkolenie żołnierzy miało odbywać się: w specjalnie utworzonych szkołach; poprzez wcielanie żołnierzy do oddziałów pełniących służbę graniczną na kresach wschodnich; poprzez coroczne sprawdziany stopnia opanowania umiejętności żołnierskich *duża wagę przywiązywał do szkolenia hetmanów *krytykował pospolite ruszenie *proponował utworzenie skarbu w Krakowie na potrzeby wojskowe państwa
MYŚL WOJKSKOWA XIX WIEKU
Dorobek Carla Von Clausewitza, Prus *Jego praca składa się z 8 ksiąg , przy czym dwie ostatnie to tylko szkic . 1.O naturze. 2.Teoria wojny. 3.O strategii w ogólności. 4.Bitwa. 5.Siły zbrojne. 6.Obrona. 7.Natarcie. 8.Plan wojny. *stworzył klasyczną dziś tezę, że wojna jest bezpośrednio uzależniona od polityki, że jest jej realizacją przy użyciu sił zbrojnych. *Określił wojnę jako kontynuację polityki środkami przemocy *Wojna jest niczym innym jak dalszym ciągiem polityki przy użyciu innych środków *Definicja wojny według Clausewitza brzmi: Wojna jest nie tylko czynem politycznym, lecz i prawdziwym narzędziem polityki, dalszym ciągiem stosunków politycznych, przeprowadzeniem ich innymi środkami. *Dla każdej wojny najistotniejszym zadaniem miało być osiągnięcie celu politycznego, dla którego została wywołana *Twierdził , ze polityka wskazuje cel wojny oraz określa jej charakter *Chociaż nadrzędną kwestią dla każdej wojny powinno być według -Clausewitza- osiągnięcie założonego celu politycznego, to od strony technicznej należało się skoncentrować na sposobach powalanie wroga, to znaczy jego obezwładnienia. W tym celu należało: zniszczyć jego siły zbrojne, zdobyć kraj, złamać wolę prowadzenia dalszej walki *Natomiast gdy pokonanie wroga w sposób całkowity nie jest możliwe należy zastosować następujące metody: najazd na część terytorium, bez zamiaru utrzymania go, koncentracja własnych działań na najbardziej newralgicznych pozycjach wojsk lub obiektów przeciwnika, w wyniku czego poniesie on dotkliwe straty, stosowanie strategii i taktyki zmęczenia wroga *Uważał on że istnieje tylko jeden środek realizacji celu wojny - walka zbrojna *Najskuteczniejszym środkiem walki jest natomiast bój , on z kolei znajduje swój wyraz w bitwie *Wśród bitew najważniejszą rolę spełniać miała bitwa walna , która umożliwiała osiągniecie rozstrzygnięcia w walce , dlatego też uznana została, przez niego za najważniejszy i decydujący środek wojny 8definiuje bitwę walną jako walka sił głównych (...) walka toczona z całym wysiłkiem o istotne zwycięstwo *Wnioski Clausewitza dotyczące bitwy walnej: 1Zniszczenie nieprzyjacielskich sił zbrojnych jest główną zasadą przeprowadzenia wojny i dla całej pozytywnej strony działań jest główną prowadzącą do celu; 2Zniszczenie dokonywa się głównie przez bitwę; 3Tylko wielkie, walne bitwy przynoszą wielkie sukcesy; 5Sukcesy największe są wtedy, gdy poszczególne starcia łączą się w jedną wielką bitwę; 5Wódz ma możność bezpośredniego działania tylko podczas bitwy walnej, a z natury rzeczy dowierza on najchętniej rękom własnym *Dostrzegał jednak potrzebę prowadzenia nie tylko bitwy walnej , ale też innych bitew - zarówno zaczepnych jak i obronnych , ich wspólną cecha miało być dążenie do zniszczenia nieprzyjacielskich sił zbrojnych , natomiast różniły się one celem który miały osiągnąć *Clausewitz sprecyzował warunki umożliwiające odniesienie zwycięstwa w toczonych wielkich bitwach , a zależnie od : zastosowanego wariantu taktycznego , warunków terenowych , proporcji i rodzajów wojsk lub stosunku sił *Uważał, że czynności wojenne obejmują dwie główne kategorie: przygotowania do wojny i prowadzenie wojny *Definicja teorii wojny- zajmuje się użyciem tych gotowych już środków do celów wojny *Definicja sztuki wojennej, rozumiał ją dwojako: sztuka prowadzenia wojny oraz wszelkie czynności wykonywane dla wojny (organizacja sił zbrojnych, uzbrojenie, wyszkolenie) *Dokonał on podziału sztuki wojennej na strategie i taktykę . Strategie definiował jako naukę o użyciu bitew do celu wojny, natomiast o taktyce pisał , że jest nauką o użyciu sil zbrojnych w bitwie *Znaczącą rolę przy realizacji celów wojny odgrywać miała siła moralna armii i społeczeństwa *Do podstawowych cech składających się na silę moralną zaliczał :Talent wodza, Cnotę wojskową sił zbrojnych, Duch narodowy wojska *Do podstawowych zasad sztuki wojennej zaliczył: przewagę liczebną, zaskoczenie podstęp, skupienie sił i ekonomię sił *Wymienił też inne zasady sztuki wojennej: wartości moralne, cnota wojenna, odwaga, wytrwałość, przewaga liczebna, zaskoczenie, podstęp, skupienie sił w przestrzeni, połączenie sił w czasie, odwód strategiczny *Jego zdaniem najlepsza strategia polega na tym aby zawsze być dość silnym zwłaszcza w decydującym dla wojny czy bitwy miejscu *Sztuka dowodzenia nie powinna zmierzać do posiadania bezwzględnej przewagi liczebnej, lecz do osiągnięcia przewagi nad przeciwnikiem w siłach i środkach na głównym kierunku w miejscu decydującym *Scenariusz prowadzenia wojny jego zdaniem był następujący: Zacznie się od obrony, a skończy na działaniach zaczepnych *Analizując wady i zalety natarcia i obrony , wyższość przyznał tej drugiej (Forma obronna prowadzenia wojny jest sama w sobie silniejsza niż zaczepna nie oznaczało to że zalecał jedynie prowadzenie działań obronnych) *Sprecyzował też główne czynniki na osiągnięcie powodzenia w wymiarze strategicznym: Korzyści terenowe, Zaskoczenie albo niespodziewany napad albo nieoczekiwanemu dla nieprzyjaciela uszykowania większych sil w pewnych punktach, Napad z kilu stron, Pomoc która nam daje teatr wojny dzięki twierdzom i wszystkiemu co do nich należy, Pomoc ze strony ludności, Wykorzystanie sił moralnych *Jego zdaniem obrona składa się z różnych części - wyczekiwania i działania *uważał natarcie za słabsza formę walki , jednak widział w niej jedyny środek pozwalający na zrealizowanie strategicznego celu wojny . Jednocześnie był rzecznikiem teorii malejącej siły natarcia *Zdaniem Clausewitza zarówno w obronie jak i w natarciu należało wydzielić silny odwrót przeznaczony do przedłużenia lub wznawiania walki albo do użycia w razie nieprzewidzianych wypadków. Szczególnie duże znaczenie przywiązywał on do odwodu strategicznego *Sprecyzował trzy podstawowe czynniki wpływające na pokonanie przeciwnika : zniszczenie jego armii o ile przedstawia ona jako takie narzędzie władzy, zajęcie nieprzyjacielskiej stolicy jeżeli jest ona nie tylko ośrodkiem władz państwowych ale tez siedzibą polityczną i partyjną oraz skuteczne uderzenie na głównego sprzymierzeńca jeżeli jest on rzeczywiście ważniejszy od przeciwnika *Zdefiniował też takie pojęcia jak : Teatr działań wojennych - to część całego obszaru wojennego, który posiada osłonięte boki i korzystna w skutek tego z pewnej samodzielności Armia- masa bojowa znajdująca się na jednym i tym samym teatrze działań wojennych Kampania- wydarzenia wojenne zaszłe w ciągu jednego roku na jednym teatrze działań wojennych *Analizował przydatność współczesnych mu rodzajów broni *Według niego w najwyższym stopniu samodzielnym rodzajem broni była i nadal pozostawała piechota *Za najmniej samodzielny rodzaj broni uważał artylerię *Kawaleria miała wykonywać zadania drugo rzędne *Interesowała go problematyka wojen koalicyjnych *Uważał, za zasadniczy problemem państw które prowadzą wojnę z koalicją jest: na którego z wrogich aliantów-słabszego czy silniejszego- uderzyć w pierwszej kolejności aby poczynić największe straty *Stosował klasyfikację wojen które dzielił na dwa rodzaje do pierwszego zaliczał te których celem było obalanie przeciwnika do drugiego wojny ograniczone
Generał Henri Jomini (najwybitniejszy francuski teoretyk XIX wieku) *Najważniejszym dziełem w dorobku Jominiego jest Zarys sztuki wojennej, który został wydany w Paryżu w 1830 roku *Swe rozważania oparł na czterech największych wojnach swoich czasów: Wojna siedmioletnia, Pierwsze wojny rewolucji francuskiej, Wyprawy wojenne Napoleona, Wojny koalicyjne monarchii europejskiej *Wojny napoleońskie stanowiły dla niego główne źródło wiedzy o zasadach sztuki wojennej *Politykę wojny definiował jako: Zespół kombinacji, na podstawie których mąż stanu powinien osądzić, czy wojna jest w czasie, czy jest celowa, czy też nawet konieczna, a także ustalić jakie należy przedsięwziąć działania, aby osiągnąć zamierzony cel *Najważniejszą przyczyną prowadzenia wojen była obrona oraz zabezpieczenie ważnych interesów publicznych. *Dokonał następującego podziału wojen: Wojny prowadzone samodzielnie przeciwko innemu mocarstwu; Wojny prowadzone samodzielnie przeciwko kilku państwom sprzymierzonym; Wojny prowadzone z jednym przeciwnikiem, ale z pomocą potężnego sprzymierzeńca: Jako siła główna lub pomocnicza; Jako członek koalicji przystępujący do niej na początku lub w trakcie prowadzonych walk, gdy teatr wojny znajduje się na terytorium nieprzyjaciela, sprzymierzeńca lub na obszarze własnego kraju; Wojny inwazyjne; Wojny narodowe(przeciwko całej ludności, najokrutniejsze); Wojny domowe lub religijne *Dokonał podziału sztuki wojennej na strategię i wyższą taktykę. Strategia - sztuka prowadzenia wojny na mapie, sztuka obejmowania całego teatru wojny. Taktyka - sztuka manewrowania armią na polu bitwy, walki, zakładania obozów i przyjmowania różnych szyków bojowych *Wg niego sztuka wojenna powinna interesować się celami wojny oraz celowością i koniecznością jej prowadzenia *Doceniał wpływ polityki na wojnę, jednak był to wpływ ograniczony i kończący się z chwilą wybuchu wojny *Politykę wojskową (zamiennie nazywa ją filozofią wojny, rozumiana jako zespół kombinacji moralnych dotyczących działań wojsk, miała swą uwagę koncentrować na właściwym przygotowaniu własnej armii do czekającej ja wojny) oddzielał od terminu polityki wojny(dotyczy wszystkich istotnych stosunków występujących między działalnością dyplomatyczną a wojną) *Dużą wagę przywiązywał do wartości bojowych i moralnych korpusu oficerskiego *Zwracał szczególną uwagę na system rekrutacji do wojska, właściwa strukturę organizacyjną czy też dobrze zorganizowany system rezerw narodowych. Znacznie niżej stawiał dyscyplinę i wyszkolenie , a system zaopatrzenia i organizację dowodzenia wojskami uważał za najmniej znaczący *Określił rolę wodza, który powinien cechować się silnym charakterem, czyli odwagą duchową, prowadzącą do wielkich decyzji oraz zimną krwią, czyli odwagą fizyczną, która góruje nad niebezpieczeństwami, na trzecim miejscu stawiał wiedze wodza *Dużo uwagi poświęcał roli czynnika moralnego (zapał i duch wojenny) *Silnego ducha moralnego armii kształtuje się w pracy i w walce, przez wysoką dyscyplinę oraz wpajanie żołnierzom poczucia przewagi nad przeciwnikiem *Sformułował teorię reguł, która mówiła, że strategia składa się z wartości niezmiennych, które tworzą zasady prowadzenia wojen *Dwie decydujące zasady sztuki wojennej: kierowania głównej siły armii na decydujące punkty teatru wojny lub pola bitwy oraz zasadę działania w taki sposób, żeby masy wojsk nie tylko znajdowały się w decydującym punkcie, lecz aby wszystkie razem sprawnie weszły do walki *Sformułował teorię linii, która polegała na sprowadzeniu struktury działań wojennych do form geograficznych. Wśród terminów wiążących się z tą teorią wyróżniał: linie strategiczne (łączące punkty teatru wojny), proste linie operacyjne (wyznaczające kierunki działań jednej armii), linie podwójne (wyznaczające kierunek działań dużych zgrupowań podlegających jednemu dowódcy), linie manewrowe, komunikacyjne i inne *Na podstawie teorii linii sformułował tezę, że o wygraniu wojny lub kampanii decyduje odpowiedni układ linii *Wyróżniał 10 rodzajów szyków bojowych *Wyróżniał 3 typy bitew: obronne, zaczepne oraz nieprzewidziane albo będące wynikiem boju spotkaniowego *Preferował zaczepne formy walki *Zwolennik aktywnej formy działań *Doceniał znaczenie obrony oraz utrzymania odwodu w walce *Rzecznik stosowania manewru, nie doceniający roli techniki *Priorytet przyznawał piechocie, niżej oceniał bojową użyteczność kawalerii *Zapoczątkował opracowanie takich zagadnień: działania dywersyjne prowadzone przez wydzielone oddziały, desant morski, nowe formy forsowania przeszkód wodnych, prowadzenie działań odwrotnych i pościgowych oraz bój spotkaniowy, zaskoczenie czy rozpoznanie
Porównując poglądy Clausewitza i Jominiego można zauważyć znaczne różnice występujące w ich teoriach. Jomini przeciwnie niż Clausewitz m.in. utożsamiał pojęcie nauka wojenna z pojęciem sztuka wojenna oraz stosował je zamiennie wyodrębniając następujące działy: 1Politykę wojny; 2Strategię; 3Wyższą taktykę bitew; 4Sztukę inżynieryjną; 5Niższą taktykę
Podobieństwa w poglądach Clausewitza i Jominiego: Uznawanie zasady, że głównym celem wojny powinno być rozstrzygnięcie konfliktu przez szybkie i zdecydowane działania na terytorium przeciwnika *Twierdzenie, że zachowanie długotrwałego pokoju nie jest realne *Uznanie armii za wykładnik potęgi państwa i siły narodu *Przyznanie piechocie większej roli niż kawalerii
EUROPEJSKA MYŚL WOJSKOWA XVIII WIEKU
Immanuel Kant (1724-1804) - problematyka praw rządzących wojnami. - ideą wieczystego pokoju (6 praw) - Nieuznawanie za prawomocne tych traktatów międzynarodowych które nosiły w sobie zarodki przyszłych wojen - Zabranianie wszystkim państwom pod jakimkolwiek pozorem zagarnięcia części innego państwa - zniesienie armii stałych -zakaz uchwalania pożyczek na wszelką działalność prowadzoną za granicą -niemieszanie się państw do wewnętrznego ustroju i rządów innych państw -w czasie wojny wystrzeganie się przez państwa wszystkiego co podczas pokoju mogłoby zmniejszyć pokładane w nim zaufanie -Wnioski jakie zdaniem Kanta: -cywilny ustrój każdego państwa powinien być republikański -prawa narodów powinny opierać się opierać na związku państw niezależnych -prawa obywatelstwa wszechświatowego powinny się ograniczać do prawa gościnności tzn zakazu osiedlania się na stałe w innych krajach *Poglądy głoszone przez Kanta nie cieszyły się aprobatą i nie doczekały realizacji w praktyce.
Henry Humphrey Evans Lloyd (1720-1783) anglik; -wydał pracę na temat zasad bezpieczeństwa Wysp Brytyjskich -wojna składa się z dwóch stron: pierwsza materialna, druga polegała na dostosowaniu zasad do różnorodnych sytuacji -Napisał traktat składający się z 5 części; 1zagdanienia taktyki i administracji, 2czynnik moralnemu 3formy dowodzenia, 4problematyka strategiczna 5problemom geografii *Armię należy szkolić w tym, co jest niezbędne na wojnie, poza tym uważał, że każdy oficer powinien znać matematykę, aby kalkulować przestrzeń i czas
Antoine'a Marasse'a de Pas, markiza de Feuqquieres *Wyróżniał 5 rodzajów wojen: obronne, zaczepne, prowadzone różnymi siłami posiłkowe prowadzone poza granicami państwa i domowe *Najwybitniejsze jego dzieło Memoires sur la guerre składa się z dwóch części teoretycznej (armia, jej skład, uzbrojenie i zaopatrzenie, plan operacyjny, marsz i rozmieszczenie armii oraz działanie bojowe w różnych warunkach) i hitorycznej (część teoretyczna była uzasadniona wydarzeniami historycznymi) *dwa rodzaje planów operacyjnych: ogólny plan wojny i plan operacyjny, dla poszczególnych wypraw. *Omawiał działalność patroli piechoty, kawalerii i patroli mieszanych; zwracał uwagę na organizację zasadzek i niespodziewane napady na twierdze *Zalecał proste umundurowanie żołnierza, aby nie utrudniało wykonywania obowiązków służbowych
Jean Charles de Folard (1669-1752) *Był zwolennikiem wojny kolumnowej, podkreślał rolę ruchliwości kolumn umiejętnie wykorzystujących teren *Przeceniał znaczenie broni białej, przy lekceważeniu broni palnej *Twierdził, że głównym celem operacji wojskowej powinno być zniszczenie sił przeciwnika *opowiadał się za koncepcjami wojny manewrowej, których założeniem było minimalizowanie strat osobowych przeciwnika.
Jacques Francois de Chastenet, markiz de Puysegur (1656-1743). *Proponował wojny defensywne *kładł duży nacisk na prowadzenie walki ogniowej *Dużą wagę przywiązywał do znaczenia manewru w wojnie, uważał, że przeciwnika należy zaskoczyć i pokonać *Sformułował teorię zastosowania szyku skośnego w warunkach taktyki linearnej. Oryginalnym pomysłem było przytwierdzenie bagnetu do broni palnej.
Maurycy Saski (1696-1750) *Żądał, aby utworzyć biblioteki i szkoły wyższe w garnizonach *Twierdził, że o wygraniu batalii decyduje często zaskoczenie, a także był zwolennikiem manewrowego charakteru prowadzenia działań wojennych
Alvaro Navia Osorio y Vigil, markiz de Santa Cruz de Marcenado Był autorem traktatu Reflexiones militares, w którym przedstawił swoje poglądy na sposoby prowadzenia działań wojennych oraz zajał się problemami pojawiającymi się wraz z masowym wejściem broni palnej do uzbrojenia wojsk.
Fryderyk II Wielki (1712-1786) Napisał prace w zakresie historii wojskowej, traktaty teoretyczne, regulaminy i katechizmy oraz instrukcje i rozkazy *Zwyciężył wojny śląskie *preferował używanie ognia podczas jazdy konnej *poemat L'art de la guerre składającysię z 6 pieśni: 1porusza kwestie wyszkolenia i dyscypliny 2znaczenia terenu 3walory wodza 4zasad wojny oblężenia 5przygotowanie kwater wojskowych 6rola bitwy *Opracował również wiele regulaminów, rozkazów i instrukcji przeznaczonych dla armii *Werbował cudzoziemców do armii. *Przestrzegał dyscypliny *Szyk bojowy jazdy pruskiej składał się z dwóch szeregów. Zbliżanie do linii wroga rozpoczynało się kłusem, który następnie przechodził w galop
Jacques Antoine Hippolyte de Guibert *Powoływał armię narodową *Był zwolennikiem wojny manewrowej *Krytykował on brak koordynacji zamierzeń i poczynań w dziedzinie obronności między rządem a armią. *Był przeciwnikiem wojska najemnego i wojen zaborczych *Opowiadał się za powszechnym uzbrojeniem ludu, tworzącym milicję ludową *Był zwolennikiem manewru Bonapartego wyprowadzającego wroga na tyły.
Detrich Heinrich von Bulow *Stworzył on nową teorię tłumaczącą genezę powstania wojen-teorię geopolityczną *Twierdził, że w świecie zakończył się już wiek małych państw i że przyszłość mają jedynie państwa wielkie. Zdanie Bulowa w Europie powinno znajdować się 12 państw: Wyspy Brytyjskie, Francja, Niemcy Północne, Niemcy Południowe, Włochy, Zjednoczony Półwysep Iberyjski, Szwajcaria, Turcja, Rosja i Szwecja oraz ewentualnie Holandia i Dania. *Podał on definicję takich terminów jak: strategia, operacja, taktyka, podstawa działań i nauka wojenna *Według Bulowa głównym zadaniem dowódcy jest nie tyle opracowanie planu bitwy, ile raczej troska o właściwe zabezpieczenie własnych baz zaopatrzeniowych *Dowódca po zwycięskiej bitwie powinien powstrzymać swe wojska przed wykorzystaniem zdobytej przewagi
Karol Emanuel de Warnery Warnery kawalerię uznawał za główną siłę uderzeniową wojsk *Był przeciwnikiem stosowania bezdusznej i bezwzględnej dyscypliny preferowanej przez pruskiego króla *Wysoko oceniał waleczność Polaków *De Warnery zajmował się problematyką wojny górskiej. Szczególnie studiował dorobek teoretyczny Juliusza Cezara *Za warunek podstawowy uważał działanie w tajemnicy i z zaskoczenia, a także umiejętne zastosowanie odwrotu po wykonanej akcji.
Jan Kampenhausen. *Wystąpił on z projektem odrodzenia polskich instytucji wojskowych oraz uzdrowienia ich w duchu narodowym *Chciał reaktywować następujące rodzaje polskiej jazdy: husarii, pancernej i jazdy lekkiej. *Opowiadał się za zreformowaniem polskich instytucji wojskowych *przeprowadził zaciąg narodowy.