Pedagogika jest to nauka której przedmiotem badań są wszelki zjawiska wychowawcze zachodzące w ciągu cało życiowego rozwoju człowieka oraz różnorodne czynności opracowane teoretycznie, tworzące wielokierunkową pomoc wychowawczą dla doskonałego wszechstronnego rozwoju ludzi.

Wychowanie jest zjawiskiem moralnym, społecznym, biologicznym, psychicznym. wiedza na temat wychowania, refleksja nad wychowaniem. W Pedagogice jako nauce Zachodzi ścisły związek między teorią i praktyką teoria rozwiązuje problemy dostarczone przez praktykę ale skuteczność rozwiązań teoretycznych wykazuje ostatecznie praktyka. Ojcem pedagogiki naukowej był Herbart. Oderwał o pedagogike od filozofii, usystematyzował i oparł na dwóch naukach pomocniczych Etyce filozoficznej - określała cele wychowania i psychologii- podawała środki do osiągnięcia celów. Pedagogia oznacza samo dzieło wychowania, zespół czynności umiejętności wychowawczych to technika pedagogiczna , którą można przekazać innym w kształceniu kandydatów na wychowawców, to praktyka wychowawcza, żywy proces wychowania. Działy współczesnej pedagogiki 1) Początek XIX w narodziny pedagogiki jako nauki. Herbart zainicjował badania skupione wokół kategorii „wychowanie” czyli wyodrębnił dziedzinę pedagogiki. Pomocna będzie filozofia. 2) Wiek XX pedagogika praktyczna (empiryczna) zainteresowanie metodą oddziaływań pedagogicznych, przede wszystkim metody pracy na lekcji. Bada całość doświadczenia wychowawczego rodziców, nauczycieli, wychowanków. Opracowuje także doświadczenie dydaktyczne i metodyczne przy wszelkim nauczaniu i uczeniu się. 3)Przełom XIX i XX w. Pedagogika eksperymentalna (opisowa). Próby całościowego opisu problemów wychowania człowieka szukania odpowiedzi na temat czynników rozwoju ( dziedziczność czy środowisko.) To dział naukowo uogólniający doświadczenie i badający eksperymentalnie prawa rządzące przebiegiem zjawisk biologicznych, psychologicznych, kulturowych związanych z wychowaniem. 4) Lata 20 do II Wojny Światowej Pedagogika normatywna. Odrzucenie techniczności i skupiania się na metodach wychowawczych. Powrót do filozoficznych pytań o cele wychowania. Na podstawie filozofii człowieka, aksjologii i teorii kultury bada naturę człowieka, wytwory jego kultury i na tym tle ustala wartości, cele, ideały i normy, którymi powinno kierować się wychowanie. 5)Druga połowa XX w. (współczesność) Pedagogika teoretyczna czyli ogólna. Po nowoczesne wątpliwości i zainteresowania pedagogią rezygnuje z całościowego opisu ale przygląda się pewnym problemom obejmuje całość obejmowanego przedmiotu, dąży w oparciu o materiał empiryczny, eksperymentalny i normatywny dostarczony przez wcześniejsze działy pedagogicznych badań do stworzenia jednolitej teorii wszechstronnego rozwoju człowieka i jego uwarunkowań.

Problem postępu naukowo technicznego: Brak kontroli nad postępem, Zjawisko „luki ludzkiej” (rozszerzający się dystans pomiędzy złożonością świata z przygotowaniem ludzkiego umysłu do sprostowania tej złożoności, Postęp czyni się poza człowiekiem, człowiek nie panuje nad zmianami) Niebezpieczeństwo postępu zauważył „klub rzymski”, który powstał w 1968 roku w Rzymie, nieformalna grupa osób skupiająca przedstawicieli różnych kultur i profesji. Ich celem jest troska o losy Ziemi. „Granice wzrostu” - ich pierwszy raport, postawiony problem czy nie powinno zacząć się kontrolować zmiany jaki zachodzą w świecie „Uczyć się bez granic” żeby pomóc człowiekowi w funkcjonowaniu należy edukacjom spowodować zatarcie luki ludzkiej. Elementy postępu naukowo technicznego 1)Globalizacja i integracja świata 2)Tworzenie organizacji międzynarodowych 3)Zmiana stosunku do państwa i narodu

Kształcenie świadomości nie tylko narodowej w młodym pokoleniu, problem edukacji, rozdzielanie granic pomiędzy edukacją polska a europejską, wychowanie w duchu narodowym powodują że nasuwa się pytanie, jak teraz wychowywać. Problem ery elektronicznej Marconiego, doświadczenie mozaikowatej hiper rzeczywistości, która jest nierzeczywista, jest fikcją, rzeczywistość wykreowana, pozorna

Problem wartości w świecie współczesnym 1)Ponowoczesne dylematy moralne 2)Chaos i różnorodność eksponowanych wartości i norm. Człowiek ma instynkt moralny. 3)Ku jakim wartościom prowadzić wychowanka?. Natura każe brać pod uwagę dobro drugiego człowieka. 4)Zadanie - wychowanie do odpowiedzialności. Wychowanek powinien być uczestnikiem procesu sam podejmować decyzje, Być wolny, ale nie wolno pozwalać postępować mu samowolnie 5)Problem wolności i jej granic w wychowaniu

Teoria Dystansu międzypokoleniowego Margharet Mead 1)Kultury profiguratywne (tradycyjne). Autorytety w przeszłości (dziadkowie uczą wnuków) dzięki temu były odbierane jako autorytety ponieważ mieli coś do przekazania ( zawsze następuje bunt młodych) 2)Kultury konfiguratywne (współcześnie przemijające) - Zorientowanie na rówieśników ( uczą się od siebie podobnych). Wzorców szukamy u tych, którzy są podobni do nas, ponieważ stare pokolenie nie jest przystosowane. To jak rodzice wychowywali nas nie będzie aktualne do tego, jak my mamy wychowywać obecnie dzieci. Kultura pokoleniowa - lata 60 - 70, pojawienie się kultury młodzieżowej prowadzi to do tego że młody człowiek ma swoje oddzielne życie, dziecko coraz żadziej przebywa z rodzicami 3)Kultury Prefiguratywne - Młodzi, którzy uczą starszych. Młodzi stają się generatorem wzorców np. elektronika, moda.

Szkoła w Luksemburgu Szkoła kształci dzieci z wielu krajów Uczą się historii, języka swojego kraju, ale też poznają kulturę innych Dzieci pochodzą z 9 różnych krajów, mówią w 9 językach Od 6 roku życia uczą się obcego języka tzw. Roboczego ( ang, fr , albo niem.) Od 5 klasy uczą się drugiego jezyka a jeśli chcą uczą się 3 Nauka historii i geografii zachęca się ich do nauki tych przedmiotów w innym języku niż roboczy i ojczysty Minusy tej szkoły. Snobistyczna szkoła, są to ludzie bardzo bogaci Należą „wszędzie wszędzie nigdzie” czyli tak naprawde nie mają swojego miejsca na ziemi ( obywatele Europy) Zazwyczaj nie chcą wracać do swojego kraju

Plusy tej szkoły Mało jest agresji w tej szkole Są otwarci Edukacja (łac. wyprowadzam) ogół zamierzonych i niezamierzonych oddziaływań (instytucjonalny i indywidualny) formułujący zdolności życiowe ( fizyczne, emocjonalne, intelektualne, i społeczne) człowieka Wychowanie świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia korzystnych zmian rozwojowych w osobowości wychowanka. rodzaje definicji wychowania Def praktyczne - (prakseologiczne) - ważne jest działanie (praktyka, aktywność wychowawcy skierowana na wychowanka def adaptacyja -wazny cel przystosowania do grupy przyjecie norm i wartości obowiązujących w gr przez wychowanka (przekazuje wychowawca) def sytuacyjne- wazne środowisko i ogół zdarzeń (zmiany w wychowaniu dokonuja się przez sytuacje) wychowawca może być tym elementem def ewolucyjne- ważne osiaganie dojrzałości, zmiany wewnętrzne wychowanie dokonuje się o osobie wychowanka Wychowawca łączy się z wychowaniem. Osoba świadoma swej roli reprezentanta zbiorowości. Treść wychowania: Akceptowane sposoby zachowania wzory i ideały wiedza wykraczająca poza bezpośrednią rzeczywistość. Kształcenie - proces wspomagania uczącej się jednostki w poznawaniu świata i samej siebie, a więc proces dotyczący przede wszystkim sfery poznawczej Socjalizacja - oddziaływanie społeczne, spontaniczne uspołecznienie, spontaniczne przejmowanie norm i wartości. Treść: sposoby zachowania, normy i modele, zasób wiedzy o rzeczywistości bezpośredniej. Socjalizator- łączy się z socjalizacją. Jest to osoba reprezentująca większą zbiorowość, nie uświadamiająca sobie swej roli społecznej . Funkcje wychowania - narzędzie oceny słuszności i skuteczności wychowania Ma zaspokajać potrzeby społeczne (trwałość i zmiany) które dzielą się na zachowawcze i rozwojowe a także potrzeby indywidualne - przystosowanie i indywidualizm (związanie z grupą, scalenie z resztą, bycie kimś odmiennym), które dzielą się na kreatywne i adaptacyjne.

Struktura, nurt wychowania, Prawa i obowiązki wychowawców, wychowanka. Struktura procesów wychowania to istotne, składowe reakcje zachodzące pomiędzy poszczególnymi elementami wychowania. Kontekst społeczno-kulturowy. Żeby wychowanie zachodziło, to między wychowawcą i wychowankiem musi być nawiązany stosunek wychowawczy.- to relacja społeczna, której obydwa człony stosunku świadomie i dobrowolnie przyjmują prawa i obowiązki wynikające ze stosunku. Wychowanek- musi przyjąć prawa i obowiązki wynikające ze stosunku (postrzeganie wychowawcy jako autorytetu, jako kogoś kto nie zagraża). Niemożliwe jest wychowanie, gdy obie strony stosunku nie dogadują się muszą być ustalone pewne zasady wychowanie zachodzi pomiędzy wychowawcom a wychowankiem. Wychowawca komenderuje wychowankiem, a wychowanek się temu podporządkowuje i wtedy zachodzi wychowanie. Cel wychowania wyróżniamy cel ogólny (finalny) oraz konkretne cele zmiany wychowawczej (formuła konkretnego zadania, postawienie konkretnego celu) realizacja zadania ma sens gdy wykonanie prowadzi celom optymalnym, finalnym. Wychowawca powinien zdawać sobie sprawę do czego chce prowadzić wychowanka, jakie są te ostateczne cele, czy robiąc coś wychowanek robi krok w kierunku tych celów finalnych. Proces wychowania: Prowadzony jest według przyjętych zasad ( np. indywidualizacji), podmiotowość wychowanka - istotne jest by traktować go jako podmiot a nie przedmiot. Prowadzony jest za pomocą odpowiednich metod (kar i nagród, modelowanie, oddziaływanie przez grupę żeby członkowie wpłynęli na siebie wzajemnie) Prowadzony w określonych formach organizacyjnych Nurty wychowania Wychowanie naturalne w rodzinie, w nieformalnej grupie rówieśniczej i środowisku lokalnym ( wychowawca, z reguły rodzic nie jest przygotowany do tej roli) Wychowanie celowe (instytucjonalne w systemie placówek szkolno oświatowych, tu dziecko spotyka się z profesjonalistą) Wychowanie pośrednie (w systemie szeroko rozumianej edukacji kulturalnej a także medialnej). W dzisiejszych czasach staje się to bardzo istotne i bardzo rozpowszechnione Samowychowanie - to jaki jestem wynika z tego jak się wychowuję pojawia się to na pewnym etapie, kiedy to wychowanek sam staje się swoim wychowawcą, rozumie i wie jakie cele chce osiągnąć i jak do tych celów dotrzeć.

Socjologizm pedagogiczny przełom XIX i XX - Europa zachodnia i środkowa. Socjologizm pedagogiczny powstał z dążeń w procesie wychowawczym do uspołecznienia jednostki. Chodziło o wychowanie w procesie adaptacji ucznia do istniejących warunków społecznych (urabianie ucznia od zewnątrz tj przez grupę społeczną i otaczające środowisko). Nie zwraca uwagi na dobro indywidualne. Przedstawiciele: T.Hoobes, E.Durkheim,F. Znaniecki człowiek ma naturę egoistyczną. Każdy dąży do zaspokojenia władnych potrzeb nie liczy się z innymi. Pragnie innych wykorzystywać do własnych potrzeb. ( istnieje możliwość konfliktu więc ludzie utworzyli społeczeństwo które gwarantuje bezpieczeństwo, normalne życie, ład, pracowitość - to wytwory życia społecznego. Dobro jest w społeczeństwie.. Społeczeństwo wywiera nacisk na jednostki i to właśnie jest wychowanie. Społeczeństwo, świat broni nas przed naturalnym egoizmem. Organizacja procesu wychowywania - wychowanie w instytucji, wychowanie przez grupę, należy umieć funkcjonować z grupą, przekształcenie indywidualnych osób w grupę- wykształca się dobrych członków społeczeństwa, budowanie poczucia związku z grupa. E.Durkheim dostrzegał wychowanie jako fakt społeczny narzucający się jednostką „siłą zniewalającą” Siła ta wyraża określone wyobrażenia zbiorowe o wychowaniu człowieka jednocześnie o praktyce tego wychowania. Wychowanie zależy od społeczeństwa i przygotowania do życia w nim - pokolenie dorosłe wychowuje pokolenie młodsze, które jest niedojrzałe społecznie. Występuje przymus społeczny w wychowaniu. Człowiek składa się z dwóch istot : biologiczna (samolubna i aspołeczna) i społeczna. Występuje dwojaka postać wychowania- tyle wychowań ile grup. Wychowanie wielorakie bo jest w społeczeństwie tyle wychowania ile środowisk, ile grup, zależne od tego do jakiej roli społecznej przygotowujemy wychowanka. Jest jednorakie bo u podstaw różnych rodzajów wychowania środowiskowego leży naczelny i wspólny ideał człowieka. Ideał pedagogiczny to suma stanów psychicznych myślowych jakie społeczeństwo uważa za najważniejsze. Celem wychowania jest uspołecznienie młodego człowieka, przystosowanie do wymagań jakie stawia mu społeczeństwo. Kształtowanie indywidualne podporządkowane jest społecznemu. Ideał wychowania łączy wychowanie fizyczne, moralne i intelektualne. F,Znaniecki - Wychowanie według niego jest to działalność społeczna, której przedmiotem jest osobnik będący kandydatem na członka grupy społecznej której zadaniem warunkującym faktycznie jej zmiany i metody jest przygotowanie tego osobnika do stanowisko pełnego członka. Wychowanie jest procesem które nigdy się nie kończy. jest działalnością społeczną Zwrócenie uwagi że wychowanie musi być częścią kultury Wychowanie nie musi być zawsze planowe Wychowanie nie dotyczy tylko młodocianych bo trwa przez całe życie Wychowanie ma na celu wywołanie pożądanych zmian w ludzkim postępowaniu Wychowawca - podstawowa osoba ma władzę ale wychowanek nie powinien się jej bać. Świadomie i celowo ma wpływ na jego wychowanie. Wychowanek- ktoś niedoskonały ale plastyczny łatwo go zmienić

Naturalizm pedagogiczny (pajdocentryzm, psychologiom) Prekursorem był J.J Rossoeau w XVIII w. Przedstawiciele: JJ. Roussea Ellen Key, E. Claparede, Korczak, Maria Montessori, J.Deway, A. Adler

J.J.Rousse 1)Dziecko w centrum uwagi, najważniejszy jest jego nieskrępowany rozwój. 2)Pobudzanie naturalnego rozwoju dziecka od wewnątrz 3)Wychowanie to proces spontanicznego rozwoju i wzrostu osobowych sił dziecka 4)Wychowawca musi się podporządkować prawom spontanicznego rozwoju dziecka. Nie jest on ani kierownikiem Ani przewodnikiem dziecka ale opiekunem, obserwatorem, ogrodnikiem pielęgnującym siły psychofizyczne dziecka w ich nieskrępowanym rozwoju 5)Nie ma potrzeby tworzenia planowych strategii wychowawczych, wyznaczania programów, celów wychowania, ponieważ tak nie wiemy w jakim kierunku rozwinęły się siły wewnętrzne dziecka jako proces aktu spontanicznego. 6) Wychowanie ma zapewnić wychowankowi maksymalną swobodę i usuwać wszelki przymus. 7)Każdy akt wychowawczy powinien wyjść od dziecka a nie od dorosłych ponieważ ważne jest tylko dziecko i jego spontaniczny rozwój. 8)Uznawał idee szkoły na miarę dziecka tj. zasadę dostosowania szkoły do indywidualnej natury dziecka. Ellen Key. swoje poglądy oparła na wynikających z naturalizmu pedagogicznego przekonaniu, że cele wychowania należy wyprowadzać z natury dziecka. Propagowała tzw. swobodne wychowanie, oparte na tworzeniu warunków dla najpełniejszego rozwoju dziecka. Postrzegała wychowanie jako zindywidualizowany proces kształcenia, wyznaczony przez naturalny rozwój psychofizyczny dziecka. Swoje poglądy i wizje przedstawiła w książce „100-lecie dziecka”, którą wydała w 1900 roku. W książce tej odnosi się krytycznie do ówczesnego stanu w szkolnictwie i wychowaniu. Krytykuje politykę państw w odniesieniu do dzieci. uważa system szkolny jako nieefektywny, a podawaną w niej wiedzę za zbędną w praktyce. Uważa, że lata szkolne są stracone, a wiedza zdobywana jest kosztem osobistych zauważa, że próby reform są daremne dopóki nie zmienią się programy kształcenia odstępujące od wykształcenia ogólnego. Jednocześnie E. Key kreśli wizję szkoły zbiorowej. W swojej koncepcji zakłada, że nauczanie powinno rozpoczynać się w wieku 9-10 lat i trwać powinno do 15-16 roku życia. Przedmioty nauczania powinny być traktowane poglądowo i nie powinno się ich rozszczepiać na działy. Powinny być dostosowane do rozwoju dziecka i odpowiednio rozłożone w czasie. Nie tylko w porach dnia, ale również dostosowane do pór roku. Szkoły powinny być koedukacyjne i uczące życia w rodzinie i w państwie. Najważniejszymi jednak założeniami pedagogiki dziecka E. Key są poznawanie indywidualnych zdolności i kierowanie się w ich stronę, z jednoczesnym uwzględnianiem indywidualnych różnic między dziećmi. Dla dzieci pozbawionych szczególnych uzdolnień powinno się znaleźć taki sposób nauczania, aby ich indywidualności mogły się rozwijać. W czasie lekcji dzieci mogą się uczyć różnych przedmiotów w zależności od własnych zainteresowań. Odrabianie lekcji odbywa się w szkole, a prace domowe ograniczają się do czytania lektur beletrystycznych. Grupy, w których dzieci się uczą nie powinny być liczniejsze niż 12 osób. E. Claparede. - „szkoła na miarę” Szkoła ma być instytucją dostosowaną do indywidualnych skłonności, potrzeb i możliwości dziecka. Decydują o tym prawa i prawidłowości biopsychicznego rozwoju (poszanowanie indywidualności, zainteresowań i nie skrępowanego rozwoju) Wychowanie musi stwarzać jak najszersze pole dla aktywności i samowychowania się młodzieży. System szkolny : klasy równoległe oddziały równoległe - podział według zainteresowania, klasy ruchome - indywidualny tok kształcenia, wybór przedmiotów na poziomie szkoły podstawowej 50% program wspólny dla całej klasy, 50 % fakultety. Maria Montessori stworzyła system wychowania przedszkolnego. Wprowadziła jako zasadę pedagogiczną obowiązującą w stosunku do dzieci swobodny wybór materiałów dydaktycznych, dowolność miejsca i czasów pracy. Zniosła nagrody i kary. Ograniczyła czynność nauczyciela na rzecz samodzielności dzieci. Wprowadziła naukę pisania i czytania i podstawy matematyki. Stworzyła słynną zasadę wychowania „pomóż mi zrobić to samodzielnie”. Korczak - „jak kochać dziecko” Dziełko autonomicznym podmiotem, indywidualnością, traktowane poważnie. Wychowawca- wrażliwy, autentyczny, pozwalający dziecku poznać i doświadczać autentyczności. Bądź sobą a sam staniesz się autorytetem. Obrońca praw dziecka- prawo do szacunku i godności ludzkiej. Stworzył on system wychowania samorządowego opartego na miłości i poszanowaniu każdego dziecka, na wychowawczej sile tkwiącej w grupie dziecięcej i w pracy oraz na porozumieniu się z dzieckiem.

Progresywiaz Twórca progresywizmu, J.Deway jest nastawiony na rozwój jednostki Nawiązuje do filozofii utylitaryzmu (J.Mill), pragmatyzmu (W.James) Wartościowe jest to, co jest użyteczne, wiedzą jest to, co pozwala równoważyć, harmonizować własne relacje ze światem.. To myśl wychowania odważnych praktycznych ludzi do życia w demokratycznym społeczeństwie.. Rozwój dokonuje się w wyniku interakcji jednostki ze społeczeństwem. Ważna jest rola doświadczenia indywidualnego Rozwój dokonuje się dopiero w momencie zetknięcia się jednostki ze społeczeństwem i jej odczuwanie. Nie ma mnie i świata, jestem ja w świecie. Progresywiści mówią, że natura nie jest ani dobra ani zła., ale jest w niej potencjał. Społeczeństwo może blokować rozwój (np.totalitaryzm), ale nowe społeczeństwa dają szansę rozwoju (np. można się wypowiadać), bo dynamiczna, twórcza jednoska wzmacnia społeczeństwo.

Dewey oparał system wychowawczy na zasadzie uczenia się przez działanie., które przez dostosowanie do natury dziecka treści i metod pracy szkolnej, związane z aktualnym życiem społecznym, stanowić miało podstawę kształtowania indywidualności i aktywności dziecka i jednocześnie jego uspołecznienie.. Treści nauczania mało istotne ważne kształcenie umysłu. Myślenie jest narzędziem.. Dziecko ma być aktywne, spontaniczne, ma uczyć się współdziałać. Progresywizm postulował skoncentrowanie zasad doboru treści i metod kształcenia i wychowania wokół dziecka, jego właściwości, potrzeb, , zainteresowań i aktywności. Podstawową działalnością człowieka jest praca Szkoła jest częścią życia społecznego - równość i demokracja. Wrodzone siły dziecka stymulowane są przez środowisko. Wychowanie to wrastanie w społeczną świadomość gatunku. Jest przeżywaniem społecznego świata, wrastanie w świat, przez które dokonuje się rozwój jednostkowy i społeczny zarazem. Aspekty wychowania są integralne i nierozdzielne.. Celem wychowania jest aktywność jednostki i stymulacja jej refleksyjnego myślenia. Wychowanie jest komunikacją. W trakcie wychowania następuje rozwój. Człowiek powinien być uczony uczenia się , aby zmienność świata nie była dla niego zaskoczeniem Bez doświadczenia, myślenia i dzialania nie ma wychowania.

Pedagogika emancypacyjna Przedstawiciele: A.Neeil , Freire centralną rolę odgrywa pojęcie emancypacji, czyli wyzwolenia jednostek od społecznej przemocy przez aktywny udział w kreowaniu antyrepresyjnych form wychowania i współżycia, ale i autonomię, wyzwolenie i uzyskanie przez młodego człowieka wewnętrznej niezależności od autorytetów. Pedagogika emancypacyjna nie zgadzała się na to aby osobowość człowieka była kształtowana z zewnątrz, by była przystosowywana do normatywnych, ideologicznych i politycznych żądań swoich władz państwowych. Pedagogika emancypacyjna postulowała by człowiek stawał się takim, jakim chciałby być, postulowała podjęcie walki ze strukturami władzy by ją znieść, zniszczyć i nie reformować. Emancypacja oznaczała wyzwolenie się spod społecznej dominacji i zależności, ku swobodnemu wyrażaniu własnych, autentycznych potrzeb, równości szans, prawu do samostanowienia, samoregulacji, do wychowania wolnego od przemocy i wzmacniającego się JA. Do podstawowych nurtów pedagogiki emancypacyjnej należy zaliczyć pedagogikę „uciśnionych” Freire'a, pedagogikę „wyzwolenia dziecka” Neill'a, pedagogikę krytyczną Szkoły Frankfurckiej. Szkoła Summerhill założona przez A.Neeila w Niemczech Niemczech 1921 r. czołowe hasło : nowe pokolenia muszą mieć szanse wzrastać w wolności. Obdarzenie wolnością jest dawanie miłości, a tylko miłość może uratować świat.

Prawa uczniów uczniów szkole Summerhill 1) Do wolności bycia sobą nieskrępowanego rozwoju 2)Do odpowiedzialności za samego siebie za swoje czyny, za swoje uczucia i emocje, za swoją wiedzę i wolę 3)Do życia bez przemocy fizycznej i psychicznej ze strony innych 4)Do autoekspresji 5)Do miłości, akceptacji i uznania ich, takim jakimi są 6)Do prywatności osobistej rzeczowej 7)Do humoru i radości 8) Do oświecenia seksualnego i własnego seksualizmu

Podstawowe przesłanki antyautorytarnej pedagogiki Neeila 1)Dziecko jest z natury dobrą istotą ludzką i może się swobodnie rozwijać 2)Należy rezygnować w wychowaniu dziecka ze środków dyscyplinujących 3)Najważniejszy jest rozwój emocjonalny i twórczy dziecka, zaś wtórny jest rozwój intelektualny. 4)Cel wychowania musi być zorientowany na indywidualne potrzeby dziecka oraz na jego dążenia do szczęścia. 5)Relacje dorosłych z dziećmi powinny być partnerskie a nie autorytarne 6)Podstawową kategorią struktur pedagogicznych jest samo stanowienie i samo rządność 7)Rezygnacja z sugestywnych oddziaływań na dziecko czy jego motywacje 8)Dobrowolny udział w zajeciach szkolnych 9)Uczenie się w toku odkrywania, eksperymentowania, zabawy a nie przez instruowanie. Hasło głoszone przez Neeila - To szkoła powinna przystosowywać się do uczniów uczniów nie na odwrót. Paulo Freire 1)ma innej, jakiejś neutralnej pedagogiki, poza pedagogiką uciśnionych, która jedyna zainteresowana jest pomocom ludziom w przerwaniu „kultury ciszy” klas uciśnionych 2)Tylko ten człowiek jest wolny, który potrafi mówić własnym słowem i dzięki mowie może przekształcać własny los 3)Troska o humanizację życia codziennego powinna służyć możliwościom rozpoznawania obiektywnych kontekstów dehumanizacji. 4)Człowiek podlegający zniewoleniu i podejmujący walkę z opresorami, nie może odwoływać się do siły, przemocy lub chęci zemsty, gdyż jego rolą jest restaurowanie społeczeństwa. 5)Umożliwienie każdemu człowiekowi by wyzwolił się z narzuconej mu także przez tradycyjną edukację „bankowej koncepcji uczenia się „ na rzecz zdobywania wiedzy w dialogu

Freire jest przeciwnikiem importowania obcych kulturowo wzorów edukacji. Uważał że możliwy jest dialog pomiędzy różnymi narodami, o ile zostanie spełniony warunek by odbywał się na zasadzie równouprawnienia i wzajemnego szacunku.

Antypedagogika Przedstawiciele: E.v.Braumuhla, J.Holt, H Shoenebeck, F.Leboyer, R.Farson -Antypedagodzy stawiaj ą następujące pytania: - czy musimy wychowywać dzieci i młodzież? - czy rzeczywiście można wychować innego człowieka? - dlaczego chcemy wychowywać innych wbrew ich woli i oczekiwaniom? - czy wychowując nie łamiemy prawa dziecka do tego aby było sobą i samo stanowiło o sobie. Zwróciła uwagę, że u podstaw wychowania tkwi przekazywany z pokolenia na pokolenie pierwiastek przemocy i gwałtu wobec dzieci. To dzięki niemu traktuje się dziecko jak obcy lad do podbicia przy pomocy programów pedagogicznych. Antypedagogika przyczyniła się do zrozumienia sytuacji dziecka na skali od radykalnej opresji do ukrytej pod ideą partnerstwa czy dialogu - manipulacji. Wykazała dyskryminację dzieci i pozbawianie należnych im praw. Dzięki antypedagogice zaczęto się zastanawiać nad obowiązującymi prawami człowieka z perspektywy dziecka. Dzięki temu nurtowi mamy dzisiaj do czynienia nie tyle z końcem wychowania, ile z końcem pedagogiki władców , strategów i lepiej wiedzących „ Antypedagogika. Studium o zniesieniu wychowania"' E.v.Braumuhla.

wychowanie celowe nie gwarantuje równoprawnych stosunków między wychowankiem a wychowującym, a tym samym nie respektuje praw człowieka którym jest młody człowiek i dziecko. Dzieci są manipulowane tresowane. Takie, wychowanie nie stwarza równych praw dla wychowanka i wychowawcy. Wychowawcy zawsze wolno więcej niż podopiecznemu. To prowadzi do konfliktu pokoleń. ależy zrezygnować z wychowania a umożliwić wychowankom autonomiczne ucżenie się i samowychowanie, które gwarantuje im nienaruszalność ich godności i zlikwiduje konflikt międzypokoleniowy. J.Holt założyciel „Ruchu Praw Dziecka” domaga się 1)prawa do równego potraktowania wobec prawa 2) prawa do czynnego udziału w życiu politycznym i wyborczym 3) prawa do życia prywatnego 4)prawa do podnoszenia odpowiedzialności prawnej za swoje życie i postępowanie 5)do niezależności odpowiedzialności finansowej 6)do wyboru innych osób jako własnych rodziców 7)prawo do podróżowania. Dążył do tego aby dzieci same decydowały o tym kiedy, gdzie i w jaki sposób będą się uczyły. Same decydują ile godzin w ciągu dnia i z kim będą się uczyć. H Shoenebeck - podjął temat samostanowienia dzieci o sobie. Autor uważa że ciągła wojna starszych z młodszymi wynika z intencjonalności wychowania popierana przez społeczeństwo. Dziecko może i powinno być istotą równoprawną Udowodnił, że antypedagogika jest nie tylko filozofią ale i praktyką możliwą do urzeczywistnienia. Kierował Stowarzyszeniem „Przyjaźń z Dziećmi” organizując rożnego rodzaju spotkania edukacyjne dla dzieci i dorosłych uważając, że te dwie grupy muszą nawzajem od siebie uczyć się realnego współżycia i równoprawnej przyjacielskiej komunikacji. R.Farson - żąda dla dzieci prawa do decydowania o sobie na wszystkich płaszczyznach. Podkreśla, że emancypacja dla dzieci nie oznacza dla nich zanegowania wszelkiej moralności, ale wręcz odwrotnie, zobowiązuje do większej wrażliwości moralnej każdego człowieka F.Leboyer -jest prekursorem „narodzin bez przemocy”, zalecając antypedagogiczną perspektywę odbioru porodu. W jego przekonaniu noworodek może sam decydować o tym, w którym momencie odciąć pępowinę. Wezwanie antypedagogiki, aby stanowić o sobie samym już od urodzenia jest zatem całkiem realne. Dorosłym pozostaje zadanie wspierania własnych zmagań dziecka z samym sobą i otaczającym go światem.

LUKA LUDZKA

„Luka ludzka” to dystans między rosnącą złożonością świata a naszą zdolnością do sprostania jej. Ma ona charakter rozłamu powstającego dlatego, iż za wzrostem tworzonych przez ludzi komplikacji nie nadąża postęp naszych umiejętności. Głównym przejawem owej złożoności są problemy globalne to problemy przede wszystkim ludzkie. Jedynie wtórnie można przypisywać im przyczyny naturalne. Jako problemy ludzkie odzwierciedlają one z natury rzeczy wszystkie nasze słabości jak też i możliwości. Zastanawiamy się nad tym czy to co zwiemy postępem nie jest zjawiskiem tak pospiesznym i rządzonym przypadkiem, że wprowadza zamieszanie wśród społeczeństw świata, które nie potrafią nadążyć za falami powodowanych przezeń przemian na lepsze lub gorsze. Niezależnie od posuniętego zaawansowania w innych dziedzinach, żyjący współcześnie ludzie nie są jeszcze w stanie w pełni zrozumieć powodowanych przez samych siebie zmian w środowisku naturalnym i we własnym położeniu, coraz bardziej oddalają się od realnego świata. Tak właśnie powstaje „luka ludzka”. Luka ta jest już dzisiaj bardzo rozległa i pełna niebezpieczeństw, a mimo to jej dalsze powiększanie się jest niemal nie do uniknięcia. Czy taką lukę uda się zawrzeć? Aby odpowiedzieć na to pytanie trzeba założyć iż w istocie ludzkiej tkwią niewykorzystane jeszcze zdolności twórcze oraz zasoby energii moralnej, które można zmobilizować, aby wybawić ludzkość od czekającego ją niełatwego losu. Przeciętny człowiek nawet żyjący w nędzy i zapomnieniu, obdarzony jest wrodzoną chłonnością swego mózgu, a więc tym samym i zdolnością uczenia się, którą można pobudzać i rozwijać daleko ponad obecny poziom. Sposobem na zmniejszenie luki ludzkiej jest między innymi partycypowanie (uczestnictwo) i antycypowanie. Uczenie antycypacyjne-twórcze, innowatorskie musi być podmiotowym, aktywnym, twórczym, rozumiejącym.

Nurt amerykański wychodzący z modernizmu. U jego podstaw leży przekonanie, że ludzkość żyje współcześnie w ramach globalnych systemów(ekonomicznego, politycznego, ekologicznego, technicznego).Globalizacji ulega też kultura. Najważniejszymi płaszczyznami jest jej rewolucja mikroelektroniczna, akceptacja języka angielskiego jako międzynarodowego, upowszechnianie osiągnięć naukowych oraz powstawanie światowej kultury młodzieżowej, masowe przemieszczanie się ludzi, informacji .Głównym celem edukacyjnym jest wyposażenie młodzieży globalną świadomość że łączy je: wspólny status biologiczny, problemy egzystencjalne, a siebie samego należy postrzegać jako część ekosystemu ziemskiego. Cywilizacja jest globalnym bankiem kultury, z którego można czerpać kapitał. Młodzież powinna mieć również świadomość tego, że między człowiekiem a cywilizacją wykształciła się „luka ludzka”- przepaść. Łączy się to z takimi niebezpieczeństwami jak: głód, wojny, przeludnienie, brak tolerancji).Dlatego tak istotne jest nauczanie uczenia się innowacyjnego(antycypacyjnego). Może ono w przyszłości przyczynić się do przezwyciężenia tych problemów w „zwarciu luko ludzkiej”.

Odmianą globalizmu jest europocentryzm. Niektórzy jednak postrzegają w tym nurcie ogromne zagrożenia nazywane: mcdonaldyzacja, los-angelizacja, amerykanizacja świata.

Przedstawiciele: L.Anderson, I. Wojnar.

EDUKACJA EUROPEJSKA

Według Bogdana Suchodolskiego edukacja europejska „jest w gruncie rzeczy edukacją ludzi mieszkających w Europie, a wezwanych do realizacji nowego oblicza wspólnoty międzyludzkiej”.

Dążąc do integracji z Europą ważne jest położenie nacisku w edukacji młodego polskiego pokolenia na prawa człowieka i poszanowanie jego godności „Poszanowanie praw człowieka to nie tylko znajomość i akceptacja takich pojęć jak: sprawiedliwość, równość, wolność, pokój, godność człowieka, prawo, demokracja; to także tworzenie w szkole klimatu wzajemnego zaufania i współpracy”

M. Shennan wyróżnia trzy edukacji europejskiej:

-nauczanie o Europie (wiedza podstawowa o Europie);

-nauczanie w Europie (kształtowanie podstawowych umiejętności potrzebnych

młodym Europejczykom);

-nauczanie dla Europy (przygotowanie młodych ludzi do życia w jednoczącej

się Europie, do stałych kontaktów i wspólnej pracy z innymi Europejczykami).

Młodzi Polacy, młodzi Europejczycy potrzebują wykształcenia, mającego na

celu rozwijanie europejskiej świadomości, opartej na wspólnym dziedzictwie duchowym, tradycji humanitarnej i wierze w wolność.

Ta świadomość europejska, zasadnicza dla budowy nowej Europy , nie może rozwinąć się bez ogromnego zaangażowania ze strony wszystkich, mających udział w procesie edukacyjnym, bez zjednoczonego wysiłku i skoordynowanych działań.

Europejski wymiar w edukacji umożliwia wszechstronny rozwój uczniów, rozumiany jako jedność wiedzy o Europie, umiejętności potrzebne w Europie i postawy dla Europy, które już teraz są kluczowe dla młodego człowieka, a staną się jeszcze ważniejsze po uzyskaniu przez Polskę statusu członka Unii Europejskiej.

W dokumentach Unii Europejskiej, europejski wymiar edukacji zwraca uwagę na trzy aspekty:

-współpracę w ramach realizacji programów nauczania na różnych poziomach;

-poszerzanie treści programów nauczania o elementy wiedzy o Europie,

wspólnym dziedzictwie europejskim;

-promowanie aksjologicznych wartości w wychowaniu.

Edukacja europejska powinna być skierowana do wszystkich grup wiekowych

-od przedszkola do policealnych.

W treściach, które uczeń poznaje już w szkole można się doszukać wielu elementów europejskich. Zabawy i ćwiczenia mają na celu wprowadzenie dzieci do pewnych problemów i zagadnień takich jak:

-ochrona naturalnego i historycznego dziedzictwa;

-praca w zespole;

-potrzeba pomagania sobie nawzajem itp.

Wprowadzona do szkół edukacja europejska zakłada realizację pewnych celów:

-rozwijanie tożsamości europejskiej tworzonej na gruncie miłości do małej

i wielkiej Ojczyzny;

-przekazywanie wiedzy na temat państw europejskich;

-utrwalenie świadomości narodowej: „Jestem Polakiem, więc jestem

Europejczykiem”.

-budowanie więzi emocjonalnej wynikającej z chęci współdziałania;

-rozwijanie tolerancji wobec innych;

-odpowiedzialność za wspólne losy;

-poznawanie świata różnymi zmysłami;

-uczenie zasad demokracji;

-przybliżanie aspektów geograficznych i kulturowych Europy;

-tworzenie małego ośrodka informacji o Europie;

-rozbudzanie potrzeby poznawania kultury innych narodów.

---