Różnice i podobieństwa w statusie

agenta i brokera ubezpieczeniowego.

Warszawa, r.ak. 2003/2004

Spis treści

Wstęp - Przełomowe zmiany w prawie ubezpieczeń

Z początkiem 2004 r. weszły w życie cztery ustawy regulujące na nowo rozwijającą się w Polsce branżę ubezpieczeń. Zastąpiły one wielokrotnie nowelizowaną ustawę o działalności ubezpieczeniowej z 1990 r. Już sam fakt, że dotychczasowe uregulowania zastąpione zostały aż czterema nowymi aktami prawnymi pokazuje, że zmiany nie były kosmetyczne, ale o charakterze wręcz przełomowym.

Zmiany w sferze ubezpieczeń, głównie tych, które określamy mianem gospodarczych, mają ogromne znaczenie dla całego obrotu gospodarczego, w tym dla przedsiębiorców (także tych, którzy wybrali profesję agenta czy brokera ubezpieczeniowego). Podyktowane one zostały zarówno koniecznością dostosowania do wymogów współczesnego rynku ubezpieczeniowego jak i wymogami harmonizacji tej dziedziny prawa z uregulowaniami obowiązującymi w Unii Europejskiej.

Trudno we współczesnym świecie, szczególnie prowadząc działalność gospodarczą, nie interesować się - choć w podstawowym zakresie - ubezpieczeniami. Wiedza o prawach wynikających z uregulowań normatywnych tej branży jest konieczna dla zabezpieczenia nie tylko prowadzonej działalności gospodarczej, ale również życia, zdrowia i majątku przedsiębiorcy.

W skrócie rzecz ujmując, nowe przepisy bardzo wyraźnie zmierzają do ochrony osób korzystających z usług towarzystw ubezpieczeniowych oraz zdecydowanie dokładniej regulują prawa i obowiązki podmiotów stosunku ubezpieczenia (w tym agentów i brokerów). Niektóre z nich mają wręcz kolosalne znaczenie dla praktyki, zwiększając szansę dochodzenia wypłaty świadczeń przez ubezpieczonych czy uposażonych.

Poniżej zostaną pokrótce omówione wybrane, podstawowe zmiany z podkreśleniem tych, które dla przedsiębiorców - agentów i brokerów są szczególnie istotne.

1. Pośrednictwo ubezpieczeniowe

1. Pojęcia i rodzaje pośrednictwa wg ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym.

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym reguluje funkcjonowanie grup zawodowych agentów ubezpieczeniowych i brokerów, szczegółowo normując zasady wykonywania tych profesji.

W myśl ustawy pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia.

Pośrednictwo ubezpieczeniowe może być wykonywane jedynie przez:

1. agentów ubezpieczeniowych,

2. brokerów ubezpieczeniowych.

Pośrednictwo ubezpieczeniowe w zakresie reasekuracji jest wykonywane wyłącznie przez brokerów ubezpieczeniowych posiadających zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie reasekuracji.

Agentem ubezpieczeniowym w rozumieniu ustawy jest przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych.

W oparciu o przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej należy wyróżnić:

1. agentów ubezpieczeniowych - pośredników mających kompetencje do pośredniczenia przy zawieraniu umów ubezpieczenia;

2. agentów ubezpieczeniowych - pełnomocników upoważnionych przez zakład ubezpieczeń do stałego zawierania umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz tego zakładu.

Zasadniczym obowiązkiem agenta-pośrednika jest aktywne działanie na rzecz i w interesie zleceniodawcy, celem stworzenia mu możności zawierania umów z klientami. Działanie to może polegać na wyszukiwaniu kontrahentów i skłanianiu ich do zawarcia ze zleceniodawcą umowy, pomocy w kształtowaniu treści umów i przy ich redagowaniu, zaznajamianiu potencjalnych kontrahentów z profilem działalności zleceniodawcy, przedstawianiu i gromadzeniu ofert, sprawdzaniu zdolności kredytowej i wypłacalności przyszłych kontrahentów i podejmowaniu innych podobnych czynności faktycznych. Bezczynność agenta oznacza naruszenie obowiązku umownego, a tym samym - niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

Z kolei podstawowym obowiązkiem agenta-przedstawiciela jest wyręczanie zleceniodawcy w określonych czynnościach prawnych, w szczególności w zawieraniu umów na rachunek i w imieniu zleceniodawcy (zakładu ubezpieczeń).

W każdym przypadku agent powinien działać z należytą starannością.

Właśnie praca agenta ma duży wpływ na decyzję klienta co do ubezpieczenia się w tym, a nie innym towarzystwie.

Warto wspomnieć o drugim rodzaju pośrednictwa ubezpieczeniowego, którego reprezentantem jest broker ubezpieczeniowy (reasekuracyjny). Broker, w przeciwieństwie do agenta, nie jest uzależniony od konkretnego ubezpieczyciela lecz sam może decydować o współpracy z poszczególnymi firmami ubezpieczeniowymi. Za działalność brokerską uznano czynności wykonywane przez brokera w imieniu lub na rzecz podmiotu szukającego ochrony ubezpieczeniowej (reasekuracyjnej), polegające na zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia (reasekuracji), wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia (reasekuracji) oraz uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia (reasekuracji) również w sprawach o odszkodowanie.

1. Podstawy prawne działalności pośrednika

Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym gwarantuje wyłączność agentów i brokerów ubezpieczeniowych w zakresie zarobkowego wykonywania przez nich pośrednictwa ubezpieczeniowego, tj. czynności faktycznych lub prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia. Przesądza także, iż pośrednictwo ubezpieczeniowe jest działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej. Również w projekcie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (mającej w najbliższych miesiącach zastąpić Prawo działalności gospodarczej) pośrednictwo ubezpieczeniowe uznawane jest za odrębną dziedzinę działalności gospodarczej.

Nie ulega wątpliwości, że kwestia prawnych powiązań pośrednika ubezpieczeniowego z jego zleceniodawcą (ubezpieczycielem albo ubezpieczającym) należy do problematyki cywilnoprawnej. Agenta ubezpieczeniowego łączy z ubezpieczycielem z reguły umowa agencyjna
(art. 758-764 k.c.), której treść określa każdorazowo status prawny agenta, zakres jego pełnomocnictw oraz zleconych mu zadań i kompetencji. Jeżeli jednak ubezpieczyciel zleca pośrednikowi zadania doraźne (tzw. pośrednictwo okazyjne) lub tylko niektóre, ściśle określone czynności pośrednictwa, może to uczynić na podstawie umowy zlecenia (art. 734-751 k.c.).

Broker ubezpieczeniowy działa natomiast jako zleceniobiorca ubezpieczającego (ubezpieczeniowego), przy czym może to być zarówno zlecenie jednorazowe jak i stałe.

Dla oceny charakteru w jakim działa pośrednik, a w szczególności dla oceny jego pełnomocnictw do działania w imieniu zleceniodawcy, istotne znaczenie mają również przepisy o pełnomocnictwie (art. 95-109 k.c.).

Należy również wspomnieć o podmiotach uprawnionych do pośredniczenia w zawieraniu ubezpieczeń morskich, do których należy agent morski (art. 198 k.m.) oraz broker morski (art. 204 k.m.). Jeśli zawierają oni umowę w imieniu ubezpieczającego, ciążą na nich z mocy prawa (art. 274 § 3 k.m.) niektóre obowiązki strony umowy ubezpieczenia (art. 274 § 1-2 k.m.).

Na koniec trzeba odnotować, że pośrednika ubezpieczeniowego obowiązuje także dobra znajomość kodeksowych regulacji umowy ubezpieczenia oraz stosowanych przez ubezpieczycieli ogólnych warunków i taryf, ponieważ regulacje te wyznaczają jakby prawny obszar działania pośrednika.

2. Korzyści z istnienia pośrednictwa ubezpieczeniowego

Pośrednictwo usług ubezpieczeniowych jest jednym z najskuteczniejszych sposobów dotarcia do klienta, zawierania umów ubezpieczenia i uzyskania czy wzmocnienia silnej pozycji towarzystwa ubezpieczeniowego na rynku.

Ubezpieczenia są towarem stosunkowo rzadko nabywanym, wymagającym specjalnego wyczucia odbiorcy i poszczególnych cech wykonanej usługi,

dlatego dominującą formą sprzedaży usług ubezpieczeniowych jest sprzedaż osobista.

Pośrednictwo ubezpieczeniowe ułatwia zdobywanie przez ubezpieczycieli większej liczby kandydatów do ubezpieczenia. Pozwala także ubezpieczającym lepiej orientować się w mechanizmach rynku ubezpieczeniowego.

Ogólnie można powiedzieć, że pośrednictwo ubezpieczeniowe ułatwia i skraca drogę między zakładem ubezpieczeń a ubezpieczającym.

Podstawowe korzyści z istnienia pośredników

1. dla klienta:

- oszczędność czasu ze względu na skrócenie drogi do firmy

ubezpieczeniowej;

• profesjonalne porady agenta odnośnie wyboru produktu czy zakładu ubezpieczeń. Zakres ich różni się od tego, czy udziela ich agent, reprezentujący zakład ubezpieczeń czy broker reprezentujący klienta;

• pomoc w zarządzaniu ryzykiem, np. w postaci wskazówek odnośnie identyfikacji i pomiaru ryzyka, opracowania programu ubezpieczenia;

• pomoc przy likwidacji szkód, zgłaszaniu roszczeń;

• możliwość otrzymania informacji i wyjaśnień dotyczących zasad funkcjonowania ubezpieczeń i oferowanych polis.

2. dla zakładu ubezpieczeń:

• ułatwienia w dotarciu do klientów i oddziaływania na nich (a tym samym zwiększeniu udziału w rynku);

• ułatwienia w zawarciu umów ubezpieczeniowych, w przypadku brokerów negocjacje są łatwiejsze i szybsze, ponieważ tylko zawiłe punkty i wymagania specjalne umowy ubezpieczenia wymagają szczegółowej dyskusji. Jest to zarazem oszczędność czasu (i w konsekwencji pieniędzy) w sprawach rutynowych.

2. Formy świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego

Zasady wykonywania pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych określa ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym z 22 maja 2003 r. Jej jednoznaczne zapisy wskazują, że działalność pośrednicza jest działalnością gospodarczą, zatem przyjąć można, że:

1. działalność agencyjna polega na zawodowym wykonywaniu czynności agencyjnych we własnym imieniu, oraz że

2. działalność brokerska polega na zawodowym wykonywaniu czynności brokerskich we własnym imieniu.

Zważywszy na treść Dyrektywy z 9 grudnia 2002 r. o pośrednikach ubezpieczeniowych (2002/92/EC), wskazać należy na przyjęte w niej rozróżnienie pośredników ubezpieczeniowych na: zależnych i niezależnych.

Na gruncie polskiej ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, zależnym pośrednikiem ubezpieczeniowym jest agent ubezpieczeniowy, nie będący multiagentem. Natomiast brokerów i multiagentów, zgodnie ze wspomnianym kryterium należałoby zaliczyć do grupy tzw. pośredników niezależnych.

1. Agent ubezpieczeniowy

Jak już wcześniej wspomniano agentem ubezpieczeniowym w rozumieniu ustawy, jest przedsiębiorca wykonujący działalność na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych.

1. Formy wykonywania czynności agencyjnych

Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym definiuje czynności agencyjne jako „czynności wykonywane w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń, polegające
na: pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających
do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu
w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach
o odszkodowanie, jak również w organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych.

Czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osobę fizyczną, która spełnia łącznie następujące warunki:

1. posiada pełną zdolność do czynności prawnych,

2. nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko: życiu i zdrowiu, wymiarowi sprawiedliwości, ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniężnemu i papierami wartościowymi oraz za przestępstwo skarbowe,

3. daje rękojmię należytego wykonywania czynności agencyjnych,

4. posiada co najmniej średnie wykształcenie,

5. odbyła szkolenie prowadzone przez zakład ubezpieczeń, zakończone zdany egzaminem”.

Przedsiębiorca może, na podstawie umowy zawartej z zakładem ubezpieczeń, wykonywać działalność agencyjną jako działalność uzupełniającą do podstawowej działalności gospodarczej, bez konieczności wykonywania czynności agencyjnych przez osoby fizyczne spełniające warunki określone powyżej w pkt 1-4 jeżeli :

1. działalność agencyjna pozostaje w bezpośrednim związku z podstawową działalnością tego przedsiębiorcy i nie wymaga szczegółowej wiedzy w zakresie ubezpieczeń;

2. czas trwania umowy ubezpieczenia nie przekracza 12 miesięcy;

3. wykonuje czynności agencyjne osobiście lub przy pomocy osób zatrudnionych u tego przedsiębiorcy na podstawie umowy o pracę.

1. Umowa agencyjna

Umowa agencyjna określa wzajemne prawa oraz obowiązki zakładu ubezpieczeń
i agenta.

Jest to umowa zobowiązująca, odpłatna i wzajemna. W konstrukcji niewątpliwie zbliżona jest do umowy zlecenia, wykazuje jednak szereg różnic. Według art. 758 Kodeksu cywilnego, przez umowę agencyjną agent ubezpieczeniowy zobowiązuje się do stałego pośrednictwa przy zawieraniu umów na rzecz zakładu ubezpieczeń albo do zawierania ich w jego imieniu. Umowa agencyjna należy do umów opierających się na szczególnym zaufaniu do osoby agenta.

Należy zwrócić uwagę na następujące jej cechy: agentem (przyjmującym zlecenie) może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna oraz spółka osobowa prawa handlowego, z wyłączeniem spółki partnerskiej, dającym zlecenie powinien być bowiem „przedsiębiorca” - agent natomiast powinien zobowiązywać się do działania w „zakresie działalności swego przedsiębiorstwa”; charakter łączącego strony stosunku prawnego (umowy) ma charakter stałości. Oznacza to, że zleceniem agencyjnym nie jest więc zlecenie podjęcia się pośrednictwa lub przedstawicielstwa jednorazowo lub tylko kilkakrotnie, lecz stale - obowiązek agenta polega na pośredniczeniu przy zawieraniu umów na rzecz zleceniodawcy albo też na zawieraniu umów w jego imieniu.

Zarówno kodeks cywilny jak i ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym nie wprowadzają szczególnej formy zawierania umów między agentem a zakładem ubezpieczeń. Jednak każda ze stron może żądać od drugiej pisemnego potwierdzenia treści umowy oraz postanowień ją zmieniających lub uzupełniających.

Umowa agencyjna może być zawarta na czas określony lub nieokreślony. Dopuszczalne jest zawarcie umowy agencyjnej na okres próbny, jednak zagadnienie to powinno być rozpatrywane w powiązaniu z wymaganiem „stałości” stosunku agencyjnego, dlatego też w razie wątpliwości co do treści ukształtowanego stosunku zobowiązaniowego należałoby zawartą umowę agencyjną traktować jako zwyczajną umowę na czas oznaczony.

2. Obowiązki agenta ubezpieczeniowego

Zasadniczym obowiązkiem agenta-pośrednika jest aktywne działanie na rzecz i w interesie zleceniodawcy, celem stworzenia mu możności zawierania umów z klientami. Działanie to może polegać na:

• wyszukiwaniu kontrahentów i skłanianiu ich do zawarcia ze zleceniodawcą umowy,

• pomocy w kształtowaniu treści umów i przy ich redagowaniu,

• zaznajamianiu potencjalnych kontrahentów z profilem działalności zleceniodawcy,

• przedstawianiu i gromadzeniu ofert,

• sprawdzaniu zdolności kredytowej i wypłacalności przyszłych kontrahentów,

• podejmowaniu innych podobnych czynności faktycznych.

Bezczynność agenta oznacza naruszenie obowiązku umownego, a tym samym - niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

Z kolei podstawowym obowiązkiem agenta-przedstawiciela jest wyręczanie zleceniodawcy w określonych czynnościach prawnych, w szczególności w zawieraniu umów na rachunek i w imieniu zleceniodawcy (zakładu ubezpieczeń).

Każda ze stron obowiązana jest do zachowania lojalności wobec drugiej. Agent obowiązany jest w szczególności przekazywać wszelkie informacje mające znaczenie dla dającego zlecenie oraz przestrzegać jego wskazówek uzasadnionych w danych okolicznościach, a także podejmować, w zakresie prowadzonych spraw, czynności potrzebne do ochrony praw dającego zlecenie.

1. Wynagrodzenie agenta

Niezbędnym elementem umowy agencyjnej jest określenie wynagrodzenia agenta. Ma ono formę prowizyjną. Strony jednak mogą umówić się inaczej i wówczas ten określony w umowie inny sposób ustalania wynagrodzenia będzie dla nich wiążący.

Prowizyjny system wynagradzania polega zazwyczaj na oznaczeniu go w postaci procentu od wartości przedmiotu zawartych przez daną osobę umów (spełnionych usług) albo też wpływów uzyskanych ze zrealizowanych umów.

2. Wypowiedzenie umowy agencyjnej

Umowa zawarta na czas nieoznaczony może być wypowiedziana na miesiąc naprzód w pierwszym roku, na dwa miesiące - w drugim oraz na trzy miesiące naprzód - w trzecim i następnych latach trwania umowy.

Ustawowe terminy wypowiedzenia nie mogą być skracane, mogą natomiast zostać umownie przedłużone, z tym że termin ustalony dla dającego zlecenie nie może być krótszy niż termin ustalony dla agenta. Przedłużenie terminu dla agenta powoduje takie samo przedłużenie dla dającego zlecenie zakładu. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej - termin wypowiedzenia upływa z końcem miesiąca kalendarzowego.

Umowa agencyjna, choćby była zawarta na czas oznaczony, może być wypowiedziana bez zachowania terminów wypowiedzenia z powodu niewykonania obowiązków przez jedną ze stron w całości lub znacznej części, a także w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności. Jeżeli wypowiedzenia dokonano na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność druga strona, jest ona zobowiązana do naprawienia szkody poniesionej przez wypowiadającego w następstwie rozwiązania umowy.

3. Ograniczenie działalności konkurencyjnej

Strony mogą, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, ograniczyć działalność agenta mającą charakter konkurencyjny na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej (ograniczenie działalności konkurencyjnej). Ograniczenie to jest ważne, jeżeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta oraz rodzaju usług stanowiących przedmiot umowy. Nie może być ono zastrzeżone na okres dłuższy niż dwa lata od rozwiązania umowy.

4. Pełnomocnictwo

Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym zawiera szczególne regulacje, dotyczące pełnomocnictwa udzielanego agentowi przez zakład ubezpieczeń do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu tego zakładu. Aby takie pełnomocnictwo było ważne musi zostać udzielone na piśmie i powinno w szczególności określać:

• zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu, grup i rodzajów ubezpieczeń;

• wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia, na jaką agent ubezpieczeniowy może zawrzeć jedną umowę;

• obszar działalności agenta ubezpieczeniowego.

Ważną regulacją, wprowadzoną przez obowiązującą od 1 stycznia 2004 r. ustawę o pośrednictwie ubezpieczeniowym, jest zakaz udzielania przez agenta pełnomocnictwa innym osobom do prowadzenia czynności agencyjnych w imieniu zakładu ubezpieczeń, który ten agent reprezentuje. Zakaz ma celu zapewnienie przejrzystych relacji między zakładami ubezpieczeniowymi oraz reprezentującymi ich agentami, w szczególności w przypadku konieczności ustalenia, który zakład ponosi odpowiedzialność za działania danego agenta.

Zakaz udzielania dalszego pełnomocnictwa nie oznacza jednak, że agent ubezpieczeniowy nie może korzystać z pomocy innych osób przy wykonywaniu czynności agencyjnych. Przeciwnie - ustawa dopuszcza taką możliwość, stanowi jednak, iż umowa zawarta między agentem ubezpieczeniowym a osobą fizyczną (musi ona spełniać wymogi konieczne do wykonywania czynności agencyjnych) dotycząca wykonywania czynności agencyjnych, nie jest uważana za umowę agencyjną i tym samym osoba taka nie może zawierać umów w imieniu zakładu ubezpieczeniowego, który reprezentuje agent.

Należy zauważyć, iż ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym nakłada na agenta obowiązek okazywania klientowi dokumentu pełnomocnictw przy dokonywaniu pierwszej czynności należącej do zakresu działalności agencyjnej oraz na każde żądanie klienta.

1. Odpowiedzialność odszkodowawcza

Za szkodę wyrządzoną przez agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego działa agent ubezpieczeniowy.

Odpowiedzialność zakładu obowiązuje niezależnie od winy agenta. Jego wina ma znaczenie tylko w przypadku, gdy naprawienia szkody dochodzi od samego agenta poszkodowany lub zakład ubezpieczeniowy w drodze dążenia zwrotu wypłaconego odszkodowania, które w wyniku szkody wyrządzonej z winy lub bez winy wyrządził agent dokonując czynności agencyjnych. Takie uregulowanie zasady odpowiedzialności zakładu ubezpieczeniowego doprecyzowało dotychczasowy stan, który był wieloznaczny.

1. Multiagent

Agent ubezpieczeniowy wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń zwany jest multiagentem.

Multiagent odpowiada samodzielnie i wprost za szkody powstałe z tytułu wykonywanych przez niego czynności. W związku z samodzielną odpowiedzialnością multiagenta, przepisy dodatkowo zobowiązują go do zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC). Dopełnienie tego obowiązku i opłacenie z tego tytułu składki jest kontrolowane i sankcjonowane przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE). Sankcją jest obowiązek uiszczenia opłaty na rzecz budżetu państwa w wysokości stanowiącej równowartość 1.000 EUR. Opłata ta podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ale jej wniesienie wcale nie zwalnia multiagenta od wykonania obowiązku ubezpieczenia. Tak więc Komisja najpierw wzywa agenta, aby w terminie 30 dni przedstawił dokumenty potwierdzające zawarcie umowy ubezpieczenia, a następnie - w razie braku dokumentów - nakłada na niego karę pieniężną i nadal żąda przedstawienia dokumentów potwierdzających późniejsze zawarcie umowy ubezpieczenia.

Te wyjątkowe uregulowania odpowiedzialności odszkodowawczej multiagenta wynikają ze specyfiki wykonywanej działalności oraz zakresu zadań realizowanych przez niego na rzecz kilku zakładów ubezpieczeń. Tak wzmocniona odpowiedzialność niezależnych pośredników jest jak najbardziej zgodna z dyrektywą unijną w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego i ma za zadanie zapewnienie bezpieczeństwa interesów potencjalnych poszkodowanych.

2. Swoboda świadczenia usług w zakresie działalności agencyjnej

Zasada swobody świadczenia usług w zakresie działalności agencyjnej. oznacza, że wpisany do odpowiedniego dla danego państwa rejestru agent ubezpieczeniowy, mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, może wykonywać swoją działalność na terytorium Polski. Te same reguły dotyczą agenta krajowego.

W ten sposób zniesiono w stosunku do agenta oraz osób fizycznych wykonujących czynności agencyjne sprzeczny z regulacjami europejskimi wymóg posiadania siedziby na terytorium Polski i otworzono na zasadzie wzajemności drogę do naszego rynku pośrednikom z państw UE.

Swoboda świadczenia usług ograniczona jest obowiązkową procedurą:

• agent powiadamia o swoich zamiarach organ nadzoru państwa, w którym ma zamiar działać,

• organ nadzoru zasięga informacji od organu nadzoru państwa macierzystego o wpisie agenta do właściwego rejestru,

• organ nadzoru ma 30 dni od przekazania mu zapytania przez kraj docelowej działalności agenta, na przekazanie informacji o wpisie agenta do rejestru,

• po uzyskaniu informacji potwierdzających wpis agenta, działalność może być rozpoczęta.

Jedynym uzależnieniem dopuszczenia agenta do swobodnego przepływu usług jest spełnienie wymogu wpisu do rejestru, który powinien być prowadzony analogicznie w państwach uczestniczących w tym przepływie.

1. Nadzór nad działalnością agencyjną

Nadzór ubezpieczeniowy ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa interesów podmiotów będących stronami czynności agencyjnych.

Prawo wyróżnia dwa rodzaje nadzoru w stosunku do agentów ubezpieczeniowych:

1. Nadzór bezpośredni - sprawuje go zakład ubezpieczeń, na rzecz którego działa agent ubezpieczeniowy. Zakład może prowadzić skuteczną selekcję wśród agentów poprzez działania oparte na postanowieniach umowy agencyjnej, czyli takie, jak cofnięcie pełnomocnictwa, wypowiedzenie lub nie przedłużenie na dalszy okres umowy agencyjnej.

2. Nadzór pośredni - pełni go Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Jest to nadzór dotyczący pośrednio agentów, gdyż skierowany jest do zakładu ubezpieczeń, któremu bezpośrednio podlega agent.

Organ nadzoru wyposażony jest w następujące uprawnienia kontrolne:

• przeprowadzenie w każdym czasie kontroli działalności zakładu ubezpieczeń w zakresie korzystania z usług agentów,

• zażądania od zakładu ubezpieczeń wyjaśnień i informacji dotyczących agentów działających na ich rzecz, a także: wydawanie zaleceń mających na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności zakładu ubezpieczeń do przepisów prawa,

• wydanie decyzji w sprawie zakazania zakładowi ubezpieczeń korzystania z usług agenta w razie naruszenia przez niego przepisów prawa, nie zachowania staranności lub dobrych obyczajów.

W konsekwencji, zakład musi natychmiast rozwiązać umowę z agentem oraz cofnąć mu pełnomocnictwa, a co za tym idzie - złożyć wniosek do rejestru agentów ubezpieczeniowych o wykreślenie z niego ukaranego agenta.

Sankcje, jakie Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych może stosować w stosunku do zakładu ubezpieczeń w razie odmowy udzielenia wyjaśnień i informacji, niewykonywania zaleceń czy zakazu korzystania z usług agenta, mają charakter kar pieniężnych. Również w przypadku niedopełnienia lub nieterminowego wykonania obowiązku składania przez zakład wniosków do rejestru agentów w sprawie wpisania lub wykreślenia agentów, organ nadzoru ma prawo nałożyć na zakład kary pieniężne.

1. Jak uzyskać licencję

Nowa ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym zniosła obowiązek uzyskania zezwolenia na prowadzenia działalności agencyjnej. Wymóg uzyskania licencji zastąpiony został obowiązkiem wpisu do rejestru agentów ubezpieczeniowych, stanowiącym część rejestru pośredników ubezpieczeniowych.

Żeby móc skutecznie wykonywać czynności agencyjne agent ubezpieczeniowy musi spełnić dwa podstawowe warunki:

• zawarcie umowy agencyjnej z jednym zakładem ubezpieczeń,

• w przypadku multiagenta dotyczy to zawarcia umów z kilkoma zakładami tego samego działu oraz spełnienie obowiązku posiadania ubezpieczenia OC,

• wpisanie do rejestru agentów ubezpieczeniowych przez organ nadzoru na wniosek złożony przez zakład ubezpieczeniowy, niezwłocznie po podpisaniu umowy agencyjnej.

Dodatkowo osoba, która zamierza wykonywać czynności agencyjne bezwzględnie musi spełnić następujące warunki:

• posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych,

• nie może być prawomocnie skazana za umyślne przestępstwa szczegółowo wymienione w ustawie,

• musi dawać rękojmię należytego wykonywania czynności agencyjnych (nawiązuje to do wymogu „dobrej reputacji” w dyrektywach unijnych),

• posiadanie co najmniej średniego wykształcenia,

• odbycie szkolenia prowadzonego przez zakład ubezpieczeń, zakończonego zdanym egzaminem.

Wymogi te dotyczą osób ubiegających się o wykonywanie przedmiotowych czynności po 1 maja 2004 r., natomiast osoby dotychczas działające, a nie spełniające nowego wymogu posiadania wykształcenia średniego, dalej będą wpisane do rejestru z mocy prawa.

W związku z tym wprowadzono zasadę kontynuacji uprawnień dotychczasowych agentów. Jednak wymogi zostały rozbudowane poprzez zwiększenie katalogu przestępstw, których popełnienie stanowi negatywną przesłankę uzyskania uprawnień, poprzez ich zaostrzenie o obowiązek posiadania średniego wykształcenia, dania rękojmi należytego wykonywania swoich czynności oraz obowiązek ubezpieczenia swej działalności przez multiagenta. Dodatkowa zmiana dotyczy zniesienia kryterium miejsca zamieszkania w Polsce, co pozwoli realizować również nowowprowadzoną zasadę swobodnego świadczenia usług na terenie państw Unii.

Nowe uregulowania zmieniły dotychczasowy wymóg uzyskania licencji na tego rodzaju działalność od organu nadzoru (który był sprzeczny ze standardami prawa europejskiego) i zastąpiły go wymogiem rejestracji. Dotychczas agenci byli ujawniani w wykazie prowadzonym przez zakład ubezpieczeń oraz na liście prowadzonej przez organ nadzoru.

1. Definicja brokera ubezpieczeniowego oraz działalności brokerskiej

Brokera w sferze ubezpieczeń gospodarczych określić można jako szczególnego pośrednika ubezpieczeniowego. Chcąc precyzyjniej określić kim jest broker, należy wyróżnić brokera ubezpieczeniowego i brokera reasekuracyjnego.

Broker ubezpieczeniowy to niezależny pośrednik ubezpieczeniowy działający w interesie, w imieniu i na zlecenie ubezpieczającego (podmiotu zainteresowanego zawarciem umowy ubezpieczenia), a nie zakładu ubezpieczeń. Nie może on pozostawać w stosunku pracy z jakimkolwiek zakładem ubezpieczeń, nie może być członkiem władz zakładu ubezpieczeń ani nie może być stroną umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, których przedmiotem jest pośredniczenie w zawieraniu umów ubezpieczenia w imieniu zakładu ubezpieczeń. Broker ma służyć ubezpieczającemu fachową radą, co do doboru najlepszych warunków ubezpieczenia, zakresu ochrony ubezpieczeniowej i wyboru ubezpieczyciela. Inaczej to wyrażając, broker ma zapewnić ubezpieczającemu - dzięki swej wiedzy i posiadanym informacjom - zawarcie jak najkorzystniejszej dla ubezpieczającego umowy danego ubezpieczenia z solidnym i odpowiedzialnym pod każdym względem zakładem ubezpieczeń.

Zgodnie z ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym, brokerem ubezpieczeniowym jest osoba fizyczna albo prawna posiadająca, wydane przez organ nadzoru, zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych.

Z kolei brokerem reasekuracyjnym jest broker ubezpieczeniowy, posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie reasekuracji. Stosuje się do niego zatem te same przepisy ustawy, które dotyczą „zwykłego” brokera ubezpieczeniowego.

Za działalność brokerską (czynności brokerskie) uznano czynności wykonywane przez brokera w imieniu lub na rzecz podmiotu szukającego ochrony ubezpieczeniowej (reasekuracyjnej), polegające na:

• zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia (reasekuracji),

• wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia (reasekuracji)

• uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia (reasekuracji) również w sprawach o odszkodowanie.

W ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym podkreślono jednocześnie, iż zawieranie lub wykonywanie umów ubezpieczenia przez członka zarządu zakładu ubezpieczeń, prokurenta albo przez osobę będącą pracownikiem zakładu ubezpieczeń, w imieniu i na rzecz tego zakładu, nie jest pośrednictwem ani wykonywaniem czynności agencyjnych w rozumieniu ustawy.

1. Zezwolenie na prowadzenie działalności brokerskiej

Zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń albo w zakresie reasekuracji , wydaje w drodze decyzji administracyjnej organ nadzoru, którym jest Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE). Ustawa wyraźnie stanowi, iż jeden podmiot może posiadać zezwolenie zarówno na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń, jak i w zakresie reasekuracji. KNUiFE wydaje zezwolenie na wniosek osoby fizycznej, która spełnia następujące warunki:

1. ma pełną zdolność do czynności prawnych,

2. nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo: przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko ochronie informacji, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, skarbowe,

3. daje rękojmię należytego wykonywania działalności brokerskiej,

4. posiada co najmniej średnie wykształcenie,

5. zdała egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych,

6. posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie ubezpieczeń zdobyte w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej,

7. zawarła umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej.

Zezwolenie można również wydać na wniosek osoby prawnej, która zawarła umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej, a której wszyscy członkowie zarządu spełniają wskazane powyżej w punktach a-d warunki wymagane od osób fizycznych, przy czym co najmniej połowa z nich dodatkowo spełnia jeszcze warunki pkt e-f,

1. Nadzór nad działalnością brokerską

Jako organ nadzoru Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych może przeprowadzić w każdym czasie kontrolę działalności i stanu majątkowego podmiotów prowadzących działalność brokerską.

Ustawa stanowi, iż organ nadzoru (KNUiFE) cofa bezwarunkowo zezwolenie jeżeli broker ubezpieczeniowy przestał spełniać wymogi niezbędne do wykonywania działalności, określone ustawą lub na wniosek brokera.

Komisja może cofnąć zezwolenie, jeśli broker wykonuje działalność z naruszeniem przepisów prawa lub w rażący sposób narusza interesy zleceniodawcy - w tym przypadku o ponowne wydanie zezwolenia można ubiegać się dopiero po upływie trzech lat od dnia cofnięcia zezwolenia, a dodatkowo w tym okresie nie można być członkiem organów zarządzających lub nadzorczych osoby prawnej prowadzącej działalność brokerską.

2. Swoboda świadczenia usług brokerskich

Ustawa wprowadziła zasadę, że broker ubezpieczeniowy, podobnie jak agent ubezpieczeniowy, mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, może wykonywać swoją działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jest wpisany do odpowiedniego rejestru w tym państwie.

Ponadto broker, który zamierza podjąć działalność brokerską na terytorium RP, ma obowiązek powiadomić o tym organ nadzoru. Wykonywanie działalności brokerskiej na terytorium Polski może on rozpocząć po uzyskaniu przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych informacji od organu nadzoru państwa macierzystego brokera o wpisie brokera do właściwego rejestru.

Jednocześnie broker ubezpieczeniowy, posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej wydane przez KNUiFE, może wykonywać ją na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, przy czym ma obowiązek powiadomić o tym KNUiFE. Komisja w terminie 30 dni od powiadomienia przekazuje właściwemu organowi nadzoru kraju, w którym broker zamierza prowadzić działalność, informację o posiadaniu przez brokera zezwolenia na wykonywanie działalności.

3. Obowiązki brokera

Broker ubezpieczeniowy (i - odpowiednio - członkowie organów osoby prawnej prowadzącej działalność brokerską oraz osoby wykonujące czynności brokerskie u brokera ubezpieczeniowego na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub innej umowy o podobnym charakterze) nie może:

• wykonywać działalności agencyjnej ani wykonywać czynności agencyjnych;

• pozostawać w żadnym stałym stosunku umownym z zakładem ubezpieczeń;

• być członkiem organów nadzorczych lub zarządzających zakładu ubezpieczeń;

• posiadać akcji zakładu ubezpieczeń, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu.

W przypadku nabycia lub posiadania akcji, o których mowa powyżej, broker jest obowiązany powiadomić o tym organ nadzoru. Przepis ten ma zastosowanie również do pracowników brokera ubezpieczeniowego.

Broker ubezpieczeniowy może zlecić wykonywanie czynności brokerskich wymagających specjalistycznej wiedzy innym podmiotom, z wyłączeniem prawa składania i przyjmowania oświadczeń woli w imieniu klientów.

Broker ubezpieczeniowy jest obowiązany:

• okazywać zakładowi ubezpieczeń i zleceniodawcy przy dokonywaniu pierwszej czynności oraz na każde ich żądanie - zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej;

• przed zawarciem umowy ubezpieczenia udzielić na piśmie porady opartej na wszechstronnej i rzetelnej analizie dostępnych ofert ubezpieczenia, wystarczającej do opracowania rekomendacji najwłaściwszej umowy oraz pisemnie wyjaśnić podstawy, na których opiera się rekomendacja;

• zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności brokerskich; obowiązek ten ciąży na brokerze również po rozwiązaniu stosunku umownego ze zleceniodawcą;

• poinformować zleceniodawcę, przy pierwszej czynności, o posiadanych akcjach zakładu ubezpieczeń uprawniających do co najmniej 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy oraz - w przypadku brokera będącego osobą prawną - o akcjach lub udziałach brokera posiadanych przez zakład ubezpieczeń, uprawniających do co najmniej 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy lub udziałowców;

• doskonalić umiejętności zawodowe;

• wykonywać działalność z poszanowaniem interesów stron umowy ubezpieczenia.

Osoby fizyczne wykonujące czynności brokerskie są obowiązane okazywać dokument upoważniający do działania w imieniu brokera ubezpieczeniowego.

1. Rejestr brokerów

Broker ubezpieczeniowy podlega wpisowi do rejestru brokerów ubezpieczeniowych, który jest częścią rejestru pośredników ubezpieczeniowych. Rejestr ten jest jawny i dostępny dla osób trzecich. Informacje z rejestru udzielane są na wniosek i obejmują informacje, czy osoba fizyczna lub osoba prawna są wpisane do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określił, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb prowadzenia rejestru pośredników ubezpieczeniowych, a także sposób udostępniania informacji z tego rejestru.

Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym wprowadziła zasadę, zgodnie z którą organ nadzoru (KNUiFE), z urzędu, dokonuje wpisu do rejestru brokerów ubezpieczeniowych z dniem wydania zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej.

Dane dotyczące brokera ubezpieczeniowego wykreślonego z rejestru są przechowywane w rejestrze przez 10 lat. Organ nadzoru dokonuje wykreślenia z rejestru brokerów ubezpieczeniowych w przypadku:

• cofnięcia zezwolenia;

• wygaśnięcia zezwolenia.

Wszystkie zmiany objętych wpisem do rejestru brokerów ubezpieczeniowych danych broker zgłasza organowi nadzoru niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie 7 dni od dnia zaistnienia tych zmian.

Ustawa wprowadziła zasadę, zgodnie z którą osoby posiadające w dniu wejścia w życie ustawy zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej podlegają z urzędu wpisowi do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Osoby, które nie spełniają wymogu w zakresie wysokości minimalnej sumy gwarancyjnej ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności, są obowiązane (w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy) dostosować się do tego warunku, pod rygorem cofnięcia zezwolenia.

Ponadto osoby, które przed dniem wejścia w życie ustawy zdały egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, a nie wystąpiły o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej, mogą wystąpić o takie zezwolenie bez konieczności ponownego zdawania egzaminu, jeżeli spełniają warunki określone w ustawie, oraz mogą wykonywać czynności brokerskie przy pomocy osób fizycznych spełniających wymogi ustawy.

1. Odpowiedzialność karna

Ustawa, chroniąc interesy brokerów stanowi, że kto wykonuje działalność brokerską w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji bez wymaganego zezwolenia, lub czynności brokerskie, nie będąc do tego upoważnionym podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności do lat 2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się tych czynów, działając w imieniu osoby prawnej.

Ponadto ten, kto nie będąc brokerem ubezpieczeniowym lub reasekuracyjnym, używa, do określenia zakresu własnej działalności gospodarczej lub w reklamie oznaczeń, wskazujących na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności do roku. Takiej samej karze podlega ten, kto dopuszcza się w/w czynu, działając w imieniu osoby prawnej.

3. Rejestr pośredników ubezpieczeniowych

Rejestr ten jest prowadzonym przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych centralnym systemem informatycznym. Składa się on z:

• rejestru agentów ubezpieczeniowych,

• rejestru pośredników ubezpieczeniowych.

Dane zawarte w rejestrze są jawne, udzielane na wniosek osób trzecich, co skutkuje łatwym dostępem do informacji w nim zawartych i weryfikacji osób w nim widniejących. Dostęp do informacji w rejestrze ma szczególne znaczenie dla potencjalnych ubezpieczających, a także dla zakładu ubezpieczeń jako strony ewentualnej umowy agencyjnej. Pozwala mu to na wyeliminowanie osób niewłaściwie wypełniających swoje obowiązki.

Zainteresowany może na wniosek uzyskać następujące informacje:

• czy przedsiębiorca jest wpisany do rejestru,

• czy osoba fizyczna jest wpisana do rejestru jako osoba, przy pomocy której agent wykonuje czynności agencyjne,

• o zakładach ubezpieczeń, na rzecz których działa agent oraz o zakresach pełnomocnictw,

• czy multiagent zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC (w tym informację o numerze polisy),

• o rodzaju działalności podstawowej oraz rodzajach ubezpieczeń, w zakresie których wykonywana jest działalność agencyjna przez przedsiębiorców wykonujących taką działalność jako uzupełniającą do podstawowej.

Agent wpisywany jest do rejestru pośredników ubezpieczeniowych przez organ nadzoru, na wniosek zakładu ubezpieczeń, który zawarł umowę agencyjną, niezwłocznie po zawarciu tej umowy, lecz nie później niż w terminie 7 dni. W przypadku rozwiązania umowy z agentem zakład niezwłocznie powiadamia organ nadzoru, nie później niż w terminie trzech dni, przesyłając jednocześnie wniosek o wykreślenie agenta z rejestru. Organ nadzoru kontroluje wypełnianie tego obowiązku przez zakład ubezpieczeń i może zastosować karę pieniężną w przypadku nie złożenia lub nieterminowego złożenia wniosku zarówno o wpisanie, jak i o wykreślenie agenta z rejestru. Zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do zapewnienia zgodności danych dotyczących agentów ubezpieczeniowych wpisanych na jego wniosek do rejestru ze stanem faktycznym.

Jeżeli przyczyną rozwiązania umowy agencyjnej jest wykonywanie przez agenta działalności z naruszeniem przepisów prawa, staranności lub dobrych obyczajów, fakt ten jest odnotowany w rejestrze agentów ubezpieczeniowych.

Organ nadzoru może w drodze decyzji odmówić wpisu do rejestru agentów ubezpieczeniowych, jeżeli osoby fizyczne, przy pomocy których mają być wykonywane czynności agencyjne, nie spełniają określonych wymogów, a w przypadku przedsiębiorcy wykonującego działalność agencyjną jako uzupełniającą do podstawowej działalności gospodarczej - jeżeli działalność agencyjna jest lub będzie wykonywana z naruszeniem warunków określonych w ustawie.

Zakończenie

Sprzedaż ubezpieczeń to wspaniała i przyszłościowa dziedzina, która wymaga dużo wiedzy i poświęcenia, ale daje również możliwość zrealizowania planów zawodowych i stabilizacji finansowej. Dziś wszystko jest towarem, a każdy z nas bywa sprzedawcą.

Agent ubezpieczeniowy sprzedaje specyficzny towar, jakim jest ubezpieczenie. Aby osiągnąć w tej dziedzinie sukces, poza wiarą i optymizmem , potrzebna jest wiedza, która musi obejmować wiele zagadnień z dziedziny ubezpieczeń, prawa, finansów, gospodarki rynkowej, marketingu. Część tej tematyki mieści się w ramach obowiązkowego szkolenia, lecz większości trzeba się po prostu uczyć na bieżąco wykorzystując wszelkie dostępne nam źródła.

Zawód agenta zmienił się w ciągu ostatnich 12 lat. Kiedyś był to drugi zawód.

Dziś, by odnieść sukces, trzeba być w pełni profesjonalistą, zdobywając nowe kwalifikacje zainwestować w siebie.

Mimo wysokiego bezrobocia firmy ubezpieczeniowe stale poszukują dobrych pośredników. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową wpisał zawody agenta i brokera na listę stu zawodów przyszłości. Środowisko agentów coraz bardziej odczuwa brak spójnego przedstawicielstwa. Jednym z największych jego problemów jest brak równości między agentem/pośrednikiem a towarzystwem ubezpieczeniowym.

Z pewnością wchodzimy w okres ubezpieczeniowego boomu, a polski rynek ubezpieczeń stoi przed wielką szansą ekonomiczną i kulturowo - cywilizacyjną. Poczucie bezpieczeństwa to większa stabilność domowych i firmowych budżetów, kształtowanie dobrych nawyków zapobiegliwości i przezorności, pozytywne przemiany w stylu życia.

* * *

Nowelizacja ustawodawstwa regulującego polski sektor ubezpieczeniowy, przejawiająca się w uchwaleniu przez Sejm czterech ustaw tworzących tzw. pakiet ubezpieczeniowy (o działalności ubezpieczeniowej; o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych; o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych i o pośrednictwie ubezpieczeniowym), miała w głównej mierze na celu dostosowanie krajowego systemu prawnego w tym zakresie do prawa wspólnotowego.

Nie sposób wymienić tutaj wszystkich zmian, niemniej godne odnotowania są następujące nowości, które zostały uwzględnione w powyższej pracy:

1. podział agentów ubezpieczeniowych na dwie podstawowe kategorie. Agenci mogą być pośrednikami wykonującymi zawód na rzecz tylko jednego towarzystwa ubezpieczeniowego lub na rzecz wielu towarzystw. Wybór ten ma istotne konsekwencje. Za szkody wyrządzone przez wykonujących czynności w imieniu lub na rzecz jednego tylko towarzystwa odpowiada zakład ubezpieczeń, natomiast agenci działający w imieniu więcej niż jednego zakładu odpowiadają osobiście.

2. ustalenie wysokich kwot ubezpieczenia OC brokerów i obowiązkowego ubezpieczenia multiagentów i brokerów. Wynikająca z punktu pierwszego odpowiedzialność multiagentów (agentów wykonujących pośrednictwo w imieniu i na rzecz więcej niż jednego zakładu) uzupełniona została obowiązkowym ubezpieczeniem. Podobnie obowiązkowe ubezpieczenie dotyczy brokerów i zgodnie z rozporządzeniem wynosić ma, nie jak dotychczas 50.000 EUR, a aż 1 mln EUR od każdego zdarzenia oraz 1,5 mln EUR od sumy wszystkich zdarzeń. Daje to gwarancję naprawienia ewentualnych szkód dokonanych przy okazji czynności agencyjnych i brokerskich.

4. sprecyzowanie obowiązków agenta ubezpieczeniowego. Ustawa enumeratywnie wymienia, do czego agent jest zobowiązany. Musi m.in. przy pierwszej czynności okazać klientowi pełnomocnictwo, określić, ile towarzystw reprezentuje, zachować w tajemnicy uzyskaną wiedzę także po zakończeniu wykonywania zawodu, doskonalić umiejętności zawodowe. Ten ostatni wymóg zapewne zostanie zastąpiony obowiązkiem permanentnego doskonalenia, do czego zobowiązuje prawo unijne, a czego nowa ustawa jeszcze nie wprowadziła.

5. prawo wykonywania zawodu na terenie całej Unii Europejskiej. Nowe przepisy pozwalają agentowi (wpisanemu do rejestru agentów ubezpieczeniowych) i brokerowi (posiadającemu zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej) wykonywać usługi agencyjne i brokerskie w każdym kraju Unii pod warunkiem uprzedniego powiadomienia o tym organu nadzoru (Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych). Analogicznie - agent z krajów Unii Europejskiej, który zamierza podjąć działalność w Polsce, może ją rozpocząć po powiadomieniu o tym polskiego organu nadzoru i po otrzymaniu przez ten organ potwierdzenia od jego macierzystego organu nadzoru, że rzeczywiście jest agentem ubezpieczeniowym. Zmiana ta z jednej strony rozszerza terytorialny zasięg działania agentów, ale z drugiej - znacznie zwiększa konkurencyjność na rynku usług pośrednictwa ubezpieczeniowego.

6. rozszerzenie wymogów pozwalających na wykonywanie zawodu pośrednika ubezpieczeniowego. Dodano wymóg średniego wykształcenia oraz sprecyzowano wykaz przestępstw, które eliminują agentów z zawodu.

7. wprowadzenie rejestru pośredników ubezpieczeniowych. Wprowadzono jeden scentralizowany rejestr (prowadzony przez KNUiFE), który zawiera dane o agentach i brokerach ubezpieczeniowych. Do tej pory agenci nie byli rejestrem objęci. Rejestr jest jawny i pozwala każdemu na sprawdzenie, czy np. agent lub broker są czynni zawodowo oraz czy są ubezpieczeni.

Uchwalona ustawa w zasadzie spełnia wymogi określone we wskazanych unijnych dyrektywach, tym samym Rzeczpospolita Polska, jako państwo członkowskie UE, wywiązała się należycie w dziedzinie ubezpieczeń z obowiązku implementacyjnego.

* * *

Bibliografia

1. Kowalewski E. Umowa ubezpieczenia, Bydgoszcz-Toruń 2002, Oficyna Wydawnicza BRANTA

2. Kukiełka J., Poniewierka D. Ubezpieczenia Finansowe, Bydgoszcz 2003 Oficyna Wydawnicza BRANTA

3. Monkiewicz J., Podstawy ubezpieczeń, tom I Mechanizmy i funkcje, wyd. Poltext, Warszawa 2000 r.

4. Nassalski P., Techniki sprzedaży ubezpieczeń, wyd. Poltext, Warszawa 1996 r.

5. Sangowski T., Ubezpieczenia gospodarcze, wyd. Poltext, Warszawa 1998 r.

6. Sangowski T., Vademecum ubezpieczeń gospodarczych, Warszawa 1998 r.

7. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym

8. Prawo ubezpieczeń - ustawy z komentarzem pod red. A.Rogowskiego, Warszawa 2004, Poltext

9. Puls Biznesu 23.04.2004

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym Art. 2.1.

tamże Art. 2.3

tamże Art. 9-10

zob. Kowalewski E. Makler ubezpieczeniowy, Broker, Bydgoszcz 1991r.

zob. Kowalewski E. Broker ubezpieczeniowy w świetle nowej regulacji prawnej - zagadnienia cywilnoprawne, Prawo asekuracyjne 1996, Nr 1, s. 43 i nast.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 4 grudnia 2003 r. w sprawie prowadzenia rejestru pośredników ubezpieczeniowych oraz sposobu udostępniania informacji z tego rejestru (Dz. U. nr 211, poz. 2068).

7

---