LEKI NASENNE

• leki nasenne i uspokajające tworzą w zasadzie wspólną grupę leków,

• leki uspokajające- w celu hamowania nadmiernego pobudzenia, napięcia, niepokoju, ułatwienia snu,

• leki nasenne- w celu wywołania lub ułatwienia snu

• hamują aktywność tworu siatkowatego i kory mózgu

• leki uspokajające działają ogólnie depresyjnie na czynność mózgu, wtórny proces hamowania stanu aktywacji (psychotropowe, anksjolityczne, bardziej wybiórczo na struktury mózgu i u. neuronalne, regulują procesy emocjonalne),

• granica miedzy lekami uspokajającymi a nasennymi jest bardzo płynna, jest wiele leków łączących te grupy

• leki te hamują aktywację na obrazie EEG (różnią się pod tym względem od neuroleptyków, które silnie hamują bioelektryczną aktywację wywołaną bodźcami elektroreceptorowymi; to dowodzi bezpośredniego działania hamującego leków uspokajających na neurony tworu siatkowatego)

Pojęcie snu:

• zjawisko fizjologiczne, rytmiczne, charakteryzujące się:

• zniesieniem świadomości

• spadkiem napięcia mięśniowego,

• osłabieniem większości czynności autonomicznych

Fazy snu:

1. FAZA NREM (non rapid eye movements) lub

FAZA SEM (slow eye movements) 5,5/8h

• sen o wolnych ruchach gałek ocznych,

• w zapisie EEG- wolne fale o dużej amplitudzie

• FAZA REM (rapid eye movements) 2,5/8h

• sen o szybkich ruchach gałek ocznych

• w zapisie EEG desynchronizacja czyli występowanie fal szybkich o małej amplitudzie

Sen wywołany lekami nasennymi:

• nie ma cech fizjologicznego snu,

• ma charakter wymuszony tłumieniem ośrodków aktywujących,

• zaburzeniu ulega stosunek pomiędzy poszczególnymi fazami REM i NREM, przy czym faza REM ulega wyraźnemu stłumieniu, (rebound - po odstawieniu leków następuje przejściowe wzmożenie fazy REM (męczące sny)

• zasadniczą rolę w regulacji stanu czuwania odgrywa twór siatkowaty (do niego docierają bodźce z dróg czuciowych i innych obszarów mózgu),

• ważną rolę w regulacji procesów aktywacji bioelektrycznej kory ma miejsce sinawe

• procesy synchronizacji i hamowania zależą od neuronów 5HT i układu GABA-org

• układ cholinergiczny z regulacją fazy REM,

• atropina jest środkiem cholinolitycznym- wywołuje synchronizację w obrazie EEG,

• sen wolnofalowy składa się z 4 faz, charakteryzującymi się narastającym rytmem wolnym o dużej amplitudzie, w ciągu nocy występuje kilka okresów snu REM co 60-90 minut trwających 20minut i stanowiących u osób dorosłych ponad 20% całego okresu snu;

PODZIAŁ LEKÓW NASENNYCH:




2. Pochodne kwasu barbiturowego: głównie p/padaczkowe

• alifatyczne nasycone (Barbital)

• alifatyczne nienasycone (Allobarbital)

• hydroaromatyczne (Heksobarbital)

• aromatyczne (Fenobarbital)

3. Niebarbiturowe leki nasenne: głównie jako nasenne

- pochodne benzodiazepiny

- pochodne imidazolopirydyny

- grupa cyklopirolonów




Pochodne kwasu barbiturowego:

• Barbiturany: podział ze względu na czas działania:

• leki o krótkim lub ultrakrótkim czasie działania: metoheksytal, tiopental, heksobarbital

• leki o średniodługim czasie działania: allobarbital, cyklobarbital, pentobarbital

• leki o długim czasie działania: fenobarbital, barbital

Mechanizm działania:

• zwiększenie hamowania postsynaptycznego lub presynaptycznego czyli działają w ścisłym związku z kompleksem receptorowym GABA,

• bezpośrednio aktywują kanał chlorkowy co prowadzi do hiperpolaryzacji neuronu i stłumienia jego czynności

• małe dawki nie wpływają na zużycie tlenu przez mózg

• duże dawki zbliżone są do toksycznych, wywołują znaczne zużycie tlenu

• wywołują stabilizujący wpływ na błony komórkowe

• kwas γ-aminomasłowy działa pobudzająco na związany z receptorem GABA-A kanał chlorkowy, nasilając przechodzenie jonów chlorkowych do wnętrza neuronów. Dochodzi do wzrostu wewkomórkowej puli anionów i hiperpolaryzacji komórki - hamowanie aktywności neuronów; w płacie skroniowym - dział. amnestyczne, p/lękowe, p/drgawkowe; w rdzeniu kręgowym i móżdżku - zwiotczające mięśnie; w tworze siatkowatym pnia mózgu - nasenne

• receptor GABA-A w OUN ssaków pentamer, zbudowany z alosterycznych miejsc wiązania poch. benzodiazepin, barbituranów, anestetyków, środków drgawkotwórczych, neurosteroidów i GABA, podjednostki białkowe α, β, γ, δ, ρ zgrupowanych wokół kanału jonowego przepuszczalnego dla jonów chlorkowych

Farmakokinetyka:

• szybko przechodzą przez barierę krew-mózg

• wiążą się z białkami osocza w 65-79%

• szybko dyfundują do dobrze ukrwionych miejsc,

• ulegają redystrybucji

• degradacja w wątrobie (rozkład metoheksytalu odbywa się tylko w wątrobie)

• tiopental dodatkowo w nieznacznym stopniu w nerkach, mózgu,

• metabolity wydalane są przez nerki, w niezależnym stopniu z żółcią

• różny okres połowicznej eliminacji: dla tiopentalu 5,1-11,5h, dla metoheksytalu- 1,5-4h

Działanie farmakologiczne:




- układ krążenia:

• przejściowy spadek ciśnienia krwi, rozszerzenie żył,

• tachykardia, wzrost obwodowego oporu naczyniowego,

• działanie inotropowo -, spadek objętości wyrzutowej,

• o 50% wzrasta zużycie tlenu przez mięsień sercowy

• spada przepływ przez naczynia wieńcowe,

• kardiodepresyjnie, arytmogennie (mogą pojawić się skurcze dodatkowe pochodzenia komorowego)

- układ oddechowy:

• spadek objętości oddechowej,

• spadek objętości minutowej oddechowej,

• wzrost częstości oddechów,

• depresja oddechu

• może wystąpić kaszel, skurcz krtani, oskrzeli,

- nerki:

• maleje ukrwienie nerek,

• odwracalne upośledzenie funkcji nerek

- przewód pokarmowy:

• spadek kurczliwości jelit, napięcia

• nie opóźniają opróżniania żołądka

- wątroba:

• nie wpływają na czynności wątroby,

• indukują enzymy mikrosomalne,

- układ moczowo- płciowy:

• spadek kurczliwości macicy w czasie porodu

• osłabiają skurcze pęcherza

-nasilają wydzielanie wazopresyny, nasilają działanie p/bólowych leków (NLPZ)

-p/drgawkowo - fenobarbital, metylofenylobarbital, metabarbital




Działanie niepożądane i powikłania:

• bardzo bolesne podanie i.v. metoheksytalu, niż tiopentenu

• wzrost stężenia mogą powodować powstanie zakrzepu

• po szybkim wstrzyknięciu i.v. mogą pojawić się drżenia mięśni,

• omyłkowe podanie dotętnicze prowadzi do skurczu naczyń i gwałtownego bólu- może dochodzić do zgonów,

• depresja oddechowa

• objawy ponarkotyczne

• alergiczne reakcje mogą występować u pacjentów z astma, pokrzywką

P/w: barbiturany są bezwzględnie przeciwwskazane w porfirii przerywanej i mieszanej

• działanie nasenne: 8-10h,

• okres półtrwania: 24-96h,

• znacznie się wiąże z białkami krwi,

• długo pozostaje w organizmie, co jest przyczyną objawów ponarkotycznych (bóle głowy, senność, złe samopoczucie),

• w 50% wydala się w postaci niezmienionej przez nerki,

• w przypadku powtarzalnego stosowania rozwija się tolerancja polegająca na osłabieniu działania głównie nasennego (funkcjonalna-farmakodynamiczna + metaboliczna - indukcja enzymów mikrosomalnych osłabienie metabolizmu wielu leków m.in. hipoglikemizujących, p/krzepliwych, antykoncepcyjnych)

• osłabiają wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, skracają biologiczny okres półtrwania aktywnych metabolitów wit D3 pogarszając uwapnienie kości

• w wyniku wzmożonej syntezy kwasu deltaaminolewulinowego następuje zwiększenie syntezy porfiryn, co stwarza ryzyko ostrego napadu porfirii u osób z wykrytą chorobą lub u chorych

• zespół abstynencyjny przejawiający się objawami neurologicznymi (drżenia, napady drgawkowe), psychicznymi (niepokój, lęk, splątanie, omamy) i wegetatywno-somatycznymi (zaburzenia krążenia, bóle brzucha, silne pocenie się)

-ostre zatrucie: utrata przytomności, zapaść krążeniowa, porażenie ośrodka oddechowego, komplikacje: niewydolność nerek, zapalenie płuc. Leczenie- objawowe+leki alkalizujące mocz+wymuszona diureza

-zatrucia przewlekłe: zaburzenia koordynacji (ataksja), zaburzenia mowy, nadmierna drażliwość, agresja

Preparaty barbituranów:




• Tiopental

• Metoheksytal

• Fenobarbital (Luminalum)




Podawanie może być:

- we wstrzyknięciach i.v.

- we wlewie kroplowym




Niebarbiturowe leki nasenne:

1.Pochodne benzodiazepiny:

• należą do leków ataraktycznych (p/lękowych, anksjolityków),

W zależności od budowy chemicznej działają dodatkowo:




• uspokajająco i p/lękowo (oksazepam, chlordiazepoksyd, temazepam)

• miorelaksacyjnie

• p/drgawkowo (diazepam, klonazepam)

• nasennie (triazolam, estazolam, midazolam)




Zastosowanie znajdują:




• Diazepam,

• Lorazepam,

• Midazolan,

• Flunitrazepam




-stosowane p.o. oraz w premedykacji, zaś i.v. do indukcji i podtrzymywaniu znieczulenia ogólnego

-używane w zabiegach nie wymagających znieczulenia ogólnego (endoskopia, kardiowersja elektryczna, diagnostyka radiologiczna)

Mechanizm działania:

Działanie agonistyczne na receptory benzodiazepinowe - pośrednie przez nasilenie powinowactwa GABA do receptorów GABA-A, zwiększając częstotliwość otwarć kanału chlorkowego; zdolność hamowania neuronów jest ograniczona, ponieważ zależy od łatwo wysycającej się aktywacji rec GABA-A przez GABA - niższy potencjał toksyczności niż barbiturany

• spadek aktywności neuronów NA miejsca sinawego i hamowanie uwalniania NA, co prowadzi do zahamowania aktywności psychoruchowej (spadek agresji - uspokajająco, p/lękowo)

• hamowanie obrotu Ach oraz 5HT (działanie p/lękowe, zwiotczające i p/drgawkowe),

• nasilają działanie GABA- nasennie,

• działa hamująco głównie na struktury limbiczne (hamowanie wyładowań następczych w hipokampie i jądrach migdałowatych)

Preparat	Czas działania	T1/2	Metabolizm
Diazepam (Relanium)	po 1-2min. Trw.10-20min.	24-57h	-w wątrobie, aktywne metabolity: dimetylodiazepam, hydroksydiazepam, powoduja senność -wydalane przez nerki
Flunitrazepam (Rohypnol)	3min. 20-30min.	14-29h	-w wątrobie -wydalane przez nerki -silniejsze działanie
Midazolam (Midanium)	2min. 15min.	1,5-2,5h	-w wątrobie; powstają aktywne metabolity, hydroksymidazolam -wydalane przez nerki w postaci glukuronianu. -dwa razy silniejszy

Działanie farmakologiczne:

• im większa dawka tym szybciej pojawia się efekt, dłuższy jest czas i większa siła działania,

• w znacznym stopniu wiążą się z białkami 70-98% (oksazepam 99, diazepam 98%)

• najbardziej lipofilne ulegają redestrybucji

• niepodlegają metabolizmowi: lorazepam, lormetazepam, oksazepam, temazepam

• silny efekt 1 przejścia - aktywne metabolity - brotizolam, klotiazepam, midazolam, triazolam)

Interakcje:

-osłabienie metabolizmu przez cimetydynę, makrolidy, ketokonazol, doustne leki antykoncepcyjne

-etanol nasila dział. (farmakodynamiczna)

-diazepam zwiększa stężenie digoksyny i fenytoiny (białka)

-rasy orientalne słabiej metabolizują BDZ, ludzie starsi, z niewydolnością wątroby również

- działanie na OUN:

• p/lękowe, uspokajające, nasennie,

• osłabiają wzmożone napięcie mięsni

• p/drgawkowe, szczególnie flunitrazepam (hamują podkomorowe rozprzestrzenianie się aktywności drgawkowej)

• mogą wywołać niepamięć wsteczną (ok.30min.)

• powodują zmianę stanu psychicznego- wzrost agresji

- układ krążenia:

• słabe działanie, częstość skurczów serca nie zmienia się lub nieznacznie maleje,

• kurczliwość m.sercowego nieznacznie maleje

• kombinacja z opioidem nasila depresyjne działanie na układ sercowo- naczyniowy

- układ oddechowy: przejściowa depresja oddychania

inne: nie wpływa na czynność wątroby i nerek

Działania niepożądane:

• w dużych dawkach senność, zaburzenia koordynacji ruchowej, upośledzenie refleksu, ataksja, amnezja następcza

• po odstawieniu bezsenność z odbicia, wzmożona agresywność, drażliwość, koszmary senne, objawy psychotyczne

• uzależnienie psychiczne (po 2-3m-cach stosowania) zespół abstynencyjny: obniżony nastrój, bezsenność, męczliwość, wzmożona potliwość, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, depersonalizacja, czasem omamy, depresja psychiczna, zaburzenia koordynacji ruchowej, skurcze mięśniowe, delirium, napady lęku panicznego (objawy bardziej wyraźne dla leków krótko działających)

Preparaty: Diazepam (Relanium, Relsed) Flunitrazepam (Rohypnol) Midazolam (Dormicum, Midanium, Sopodorm, Fulsed)

2.Pochodne imidazolopirydyny: Zolpidem (Stilnox)

• selektywny agonista rec.benzodiazepinowego, stymuluje selektywnie strukturę Ω1, związaną z podjednostką GABA_A

• działanie nasenne w dawkach terapeutycznych, nie uzależnia

• spadek napięcia mięśni, p/drgawkowo

• u człowieka: skraca czas zasypiania, spadek ilości budzeń nocnych, wydłuża czas trwania snu, poprawia jego jakość

Wskazania: krótkotrwałe leczenie bezsenności okazjonalnej i przejściowej




P/wskazania:

• nadwrażliwość,

• dzieci,

• napady bezdechu nocnego,

• miastemia,

• niewydolność wątroby, płuc

• depresja oddechowa

Działania niepożądane:

• senność,

• biegunka,

• bóle, zawroty głowy,

• zaburzenia świadomości,

• koszmary nocne,

• zespół depresyjny,




3.Pochodne cyklopirolonów: Zopiklon (Imovane, Zopiratio)

• nasila transmisję GABA-org. nie związane z receptorem GABA-A, dział. uspokajające, p/lękowe, ↓napięcia mięśni,

Mechanizm działania:

• nasilenie hamującego wpływu GABA, jest on związany z receptorem benzodiazepinowym




Wskazanie:

• krótkotrwałe leczenie zaburzeń snu

P/wskazania:

• nadwrażliwość,

• ciężka niewydolność krążenia,

• miastemia,

• niewydolność wątroby, nerek,

Działanie niepożądane (rzadko):

• wystąpienie gorzkiego lub metalicznego smaku w ustach,

• suchość w jamie ustnej,

• złe samopoczucie,

• trudności w koncentracji,

• koszmary senne

• bóle głowy,

• bóle w nadbrzuszu,




INNE:

Karbaminiany: Etinamat

Pochodne chinazolonu: Metakwalon - uspokajająco, nasennie, p/kaszlowo, słabo p/histaminowo, spazmolitycznie, miejscowo znieczulająco, potęguje sziałanie opioidów, leki p/histaminowe potęgują działanie nasenne m., może wywoływać toksykomanie z objawami psychotycznymi

Pochodne karbinolu: Metylopentynol rzadko stosowany, Etchlorwinol - uspokajająco, nasennie, p/drgawkowo, uzależnia

Pochodne tiazolu: Klometiazol - uspokajająco, nasennie, p/drgawkowo, w stanach ostrego pobudzenia, majaczenia alkoholowego, stanach drgawkowych, rzucawce porodowej dożylnie

Leki nasenne pochodzenia naturalnego:

• preparaty proste lub złożone oparte na surowcach roślinnych

• siła działania zależy od dawki (w małych uspokajająco, w dużych nasennie)

• nie wywołują uzależnień i nie mają poważnych działań niepożądanych

• można je stosować u dzieci, kobiet w ciąży, z zaburzeniami wątroby

Valerianae radix, Melissae folium, Lupulinum, Passiflorae herba (Kalms, Valdispert, Passispasminum, Nervosol)

LEKI ZNIECZULENIA OGOLNEGO:

• znieczulenie ogólne: stan utraty przytomności w którym po osiągnięciu odpowiedniej głębokości możliwe jest wykonanie zabiegu chirurgicznego bez odruchów obronnych - amnezja (zniesienie percepcji i reakcji na ból, wyłączenie świadomości aktualnych zdarzeń, utrata zapamiętywania tych zdarzeń często z wyraźnym okresem niepamięci wstecznej sprzed znieczulenia), analgezja, tłumienie reakcji na bodźce uszkadzające, zwiotczenie mięśni szkieletowych)

Etapy znieczulenia:

• premedykacja

-podanie przed operacją leków, dzięki którym pacjent powinien być odprężony, wolny od leku, uspokojony, ale nawiązujący kontakt, współpracujący, premedykacja obniża zapotrzebowanie na środki znieczulające; także leki p/wymiotne, p/drgawkowe, p/krzepliwe, zmniejszające kwasowość i objętość soku żołądkowego

Zadanie środków:

1.Ułatwienie działania podanych potem anestetyków/miejscowo znieczulających; np. NLPZ (anelgezja wyprzedzająca)

2.Łagodzenie lub usuwanie niepożądanego działania środków znieczulających - atropina/hioscyjamina - gdy anestetyk przyspiesza akcję serca

3.Przygotowanie psychicznie chorego do nieprzyjemnych doznań wiążących się z operacją (benzodiazepiny)

Leki stosowane w premedykacji:

• barbiturany (pentobarbital, sekobarbital)

• benzodiazepiny (flunitrazepam p.o.,i.v., lorazepam i.v., midazolam i.v., i.m., diazepam p.o.)

• opioidy, (petydyna, fentanyl, meperidyna, alfentanyl, morfina)

• NLPZ (diklofenak, ketoprofen, ibuprofen p.o.)

• neuroleptyki,(prometazyna, droperidol, haloperidol) p/wymiotny, zobojętniający na bodźce zew.

• leki antycholinergiczne, (atropina, hioscyjamina, glikopironium i.v., i.m.) w zapobieganiu bradykardii i zmniejszeniu ilości wydzieliny w drogach oddechowych

• leki p/histaminowe

• morfina (euforia, obniżenie dawki anestetyku) + Ach (zmniejsza działanie niekorzystne na serce i drogi oddechowe)

• agoniści receptora alfa 2 adrenergicznego (klonidyna, deksmedetomidyna)- p/lękowo, p/drgawkowo, wzmagają diurezę, osłabiają perystaltykę p.pok. zmniejszanie wydzielania soku żołądkowego, obniżają ciśnienie śródczaszkowe

• wprowadzenie do znieczulenia:

• podanie anestetyków dożylnie

• inhalacja mieszaniny gazów,

• podtrzymywanie znieczulenia:

• anestetyk wziewny w mniejszym stężeniu,

• opioidy,

• środki zwiotczające mięśnie,

• wyprowadzenie ze znieczulenia

Leki stosowane w znieczuleniach ogólnych:




• anestetyki dożylne(głównie we wprowadzaniu do znieczulenia),

• anestetyki wziewne,

• leki zwiotczające,

• opioidy(działanie p/bólowe)




Stopień głębokości znieczulenia:

• 1˚ - anamnezja (oszołomienie), analgezja (znieczulenie) - częściowe zahamowanie kory

• 2˚ - podniecenia (ekscytacja), całkowite zahamowanie kory

• 3˚ - tolerancji chirurgicznej - sen

• 4˚ - zatrucia - przedawkowanie

Ze względu na stopień ryzyka anestezjologicznego wyróżniamy w znieczuleniach:

→ indukcja - stwarza zagrożenie z uwagi na nagłą zmianę funkcjonowania układu krążenia i układu oddechowego

• konieczność podawania submaksymalnych dawek poszczególnych środków

• trudności przewidzenia reakcji osobniczej na leki

• pobudzenie psychiczne,

→ okres podtrzymywania znieczulenia- najmniejsze zagrożenie,

→ budzenie- okres przywracania własnych mechanizmów regulacyjnych ustroju połączony z częstymi obciążeniami w wyniku dokonanej operacji,

→ okres postanestetyczny- groźny z powodu braku czujności anestozjologa i niekorzystnych następstw operacji,

Znieczulenie dożylne:

• wszystkie z wyjątkiem ketaminy, propofolu nie mają działania p/bólowego

• zapewniają uśpienie,

• brak działania p/bólowego, na skutek odhamowania korowego mogą wzmagać odpowiedź na bodźce bólowe,

• zawsze wymagaja uzupełnienia przy operacjach przez: analeptyki, anestetyki wziewne, śr.zwiotczające,

• głównie do wprowadzenia do znieczulenia ogólnego, nie nadają się do podtrzymywania znieczuleń, ponieważ większość nie ma działania p/bólowego

• szybko uzyskiwany stan anestezji bez okresu pobudzenia,

• zasypianie przyjemne dla pacjenta,

• słaba sterowalność znieczulenia- początkowo podaje się małe dawki, następnie zwiększa się,

TIVA (total intravenous anaesthesia) całkowite znieczulenie dożylne - anestetyki dożylne o jednoczesnym działaniu analgetycznym

Leki stosowane w znieczuleniach dożylnych:




• Etomidat(Hypnomidate)

• Propofol

• Ketamina(Calypsol)




Wspomagająco




-Barbiturany: tiopental, metoheksytal,heksobarbital

-Opioidy: fentanyl, alfentanyl, sulfentanyl

-Benzodiazepiny: midazolam, diazepam, flunitrazepam




Działanie farmakologiczne:

OUN:

• spadek ciśnienia śródczaszkowego,

• działanie hamujące na twór siatkowaty,

• spadek przepływu krwi przez mózg,

układ oddechowy:

• depresja oddychania aż do jego zatrzymania wyjątek KETAMINA

Działanie niepożądane:

• może uczynnić ogniska padaczkowe,

• hamuje czynność nadnerczy- w sposób odwracalny blokuje wydzielenie aldosteronu i kortyzonu,

• nudności, wymioty, stosunkowo często,

Przeciwwskazania bezwzględne

• choroba wieńcowa

• nadciśnienie

• jawna niewydolność serca

• stenoza aortalna lub mitralna

• guz chromochłonny nadnerczy

• nieuregulowana nadczynność tarczycy

• pęknięcie macicy, wypadnięcie pępowiny

• perforacyjne uszkodzenie oka

Przeciwwskazania względne

• padaczka, schorzenia psychiczne

• zabiegi w gardle, krtani i oskrzelach

Preparaty:

Etomidat (Hypnomidate), nasennie, ból w miejscu wstrzyknięcia (glikol propylenowy), podaje się z lidokainą, podczas indukcji ruchy mimowolne, kaszel, pod koniec uśpienia pobudzenie, pierwsza dawka supresja kory nadnerczy (hamowanie 11-beta-hydroksylazy, nie prowadzi do uwalniania histaminy

Propofol (Abbofol, Dipripol),nierozp. w wodzie 10% emulsja, w miejscu wstrzyknięcia ból, bradykardia, osłabienie wentylacji, spadek p krwi, często czkawkę, obniża perfuzję mózgu, prowadzi do uwalniania histaminy, nie stosować u osób uczulonych na niałko jaja kurzego lub olej sojowy, nie wywołuje zaburzeń rytmu, niedotlenienia serca, zaburzenia pracy nerek/wątroby, obniża ciśnienie krwi

Ketamina (Calysol) silnie p/bólowo i nasennie, nie drażni tkanek, jako jedyna przyspiesz RR i podwyższa p krwi, zwiększa zapotrzebowanie serca na tlen, powoduje wzrost ciścienia śródczaszkowego, wywołuje omamy, pobudzenie ruchowe w czasie budzenia, nudności, wymioty, zwiększenie kurczliwości macicy

Tiopental - tylko indukcja znieczulenia, szybkie łagodne zasypianie bez okresu pobudzenia, podanie poza żyłę może spowodować martwicę tkanek, przy szybkim wstrzyknięciu bezdech, kaszel, skurcz oskrzeli

Barbiturany: do znieczulenia stosowane bardzo krótko działające, głównie do wprowadzenia do znieculenia

IDEALNY ANESTETYK

• szybki początek działania i wybudzania ze znieczulenia

• dobra sterowność (szybka zmiana głębokości znieczulenia)

• wystarczające działania p/bólowe, hamowanie odruchów i znoszenie napięcia mięśni szkieletowych

• szeroki margines bezpieczeństwa

• brak działania toksycznego w dawkach klinicznych

Mechanizm działania anestetyków wziewnych

-anestetyki wziewne oddziaływują na błędy komórek nerwowych

-nasilenie czynności hamujące, hamują przewodzenie impulsów w synapsach lub w zakończeniach aksonów o małej średnicy

Działanie:

OUN

-odwracalnie hamują wyższe czynności nerwowe

-osłabiają przemiany energetyczne (ochrona - podaż tlenu do zapotrzebowania)

-wzrost p płynu mózgowo-rdzeniowego max po N₂O, mniejszy po izofluranie, halotan je normalizuje

-nie zaburzają wrażliwości na CO2, hiperwentylacja obniża p m-r

U. oddechowy

-upośledzenie oddychania (spadek V oddechowej i przyspieszenie oddechu

-spadek wrażliwości na CO2 przy podwyższaniu dawek do bezdechu

-upośledzenie reakcji na mechaniczne utrudnienie wymiany gazowej

-rozszerzenie drzewa oskrzelowego, blokowanie działania leków zwężających

-hamowanie funkcjonowania aparatu rzęskowego tchawicy (pooperacyjne zapalenie płuc)

U. krążenia

-spadek p tętniczego proporcjonalnie do dawki

-rozszerzenie łożyska naczyniowego, spadek CO (depresja mięśnia), lepsza perfuzja mózgu, skóry mięśni (nie p.pok., wątroba); zaburzenie przewodnictwa - arytmie

Ważniejsze właściwości farmakokinetyczne

-ciśnienie cząstkowe anestetyków na mózg i w innych tkankach organizmu dąży do równowagi z ciśnieniem cząstkowym krwi i powietrza pęcherzyków płuc

-im większa rozpuszczalność anestetyku we krwi tym wolniejsze wyprowadzenie i wprowadzenie ze znieczulenia

stężenie anestetyku wziewnego w powierzchni pęchezykowej może się zmieniać przez zmianę wentylacji i zmianę stężenia anestetyku we wdychanym powietrzu

MAC - minimalne stężenie pęcherzykowe - określa siłę działania danego środka. Jest to stężenie anestetyku w pęcherzykach płucnych przy ciśnieniu 1 atmosfery, które znosi reakcję na bodziec bólowy u połowy badanych, w paktyce trzeba przekraczać MAC 1,25-1,35, zwiększa się pod wpływem premedykacji, jednoczesnego podawania podtlenku azotu, z wiekiem chorego, u alkoholików, w hipertermii, przy zwiększonym stężeniu neuroprzekaźników centralnych, zmniejsza przy: kwasicy metabolicznej, hipotermii, hipotensji, ciąży, opioidach, analgetykach, lekach uspokajających, zwiotczających, jednoczesnym podawaniu podtlenku azotu.

Neuroleptoanalgezja - jednoczesne stosowanie neuroleptyku i silnego leku p/bólowego; najczęściej droperidol + fentanyl (Thalamonal); dożylne ich zastosowanie znosi ból i wprowadza w stan obojętności co umożliwia przeprowadzenie wielu zabiegów chirurgicznych

Stan skupienia	Nowa nazwa	Stara nazwa
Ciecze	Halotan	Eter
		Enfluran	Chloroform
		Izofluran	Chlorek etylu
		Sewofluran	Trichloroetylen
		Dezfluran
	Gazy	Podtlenek azotu
		Etylen	Cyklopropan

Eter dietylowy - wzmaga wentylację, pobudza SNS, ma szeroki zakres terapeutyczny; indukcja i budzenie wydłużone, podrażnienie górnych dróg oddechowych, pobudza glukoneogenezę (hiperglikemia), zaburza funkcję dehydrogenazy mleczanowej (kwasica), łatwopalny, wybuchowy

Halotan - przyjemna woń, niepalność, brak drażnienia dróg oddechowych, szybka indukcja i budzenie, silniej niż izofluran

- rozszerza oskrzela (z wyboru w astmie), nie wzmaga wydzielania śliny, wspomaga zwiotczenie mięśni

-depresja układu oddechowego

-depresja u.krążenia, ↓p krwi, ↓ SNS, pobudzenie nerwu X, uwrażliwienie na AK

-zaburzenie rytmu serca (rzadkoskurcz-podanie atropiny, zmniejsza przewodzenie w węźle p-k)

-wzrost ciśnienia śródczaszkowego

-hipotonia mięśnia macicznego (nie w położnictwie)

-możliwość wzbudzenia hipertermii złośliwej

-hepatotoksyczny

-nie rozszerza naczyń wieńcowych

P/W: -odstęp między znieczuleniem krótszy niż 3m-ce; -przebyta żółtaczka lub poprzednia indukcja hipertermii

Enfluran - częstość skurczów nie zmienia się lub nieznacznie rośnie

-obniża p krwi przez osłabienie kurczliwości serca

-nie uczula nerwów serca na AK, rzadko zaburzenia rytmu, spadek zużycia tlenu przez serce,

-depresja oddechowa, słabo rozszerza oskrzela, rzadziej przyspiesza oddech

-silnie zwiotcza mięśnie, powoduje mioklonię i dyskinezy, hipotonia m. macicznego

-wzrost ciśnienia śródczaszkowego

-przenika przez barierę krew-łożysko - depresja płodu

Izofluran - rozszerza n. wieńcowe (zespół podkradania), obniża p tętnicze, przyspiesza czynność serca, depresja oddchania, rozkurcz oskrzeli, hipotonia m. macicznego, przenika barierę krew-łożysko, zwiększa perfuzję móżgu, epileptogennie, wzbudza zespół hipertermii złośliwej

-mało toksyczny, nie wywołuje drgawek, nasila blok nerw-mięśniowy wywołany lekami kuraryzującymi

Desfluran - słabszy niż izofluran, szybka indukcja i budzenie,

-obniża p krwi głównie przez rozszerzenie obwodowego łożyska naczyniowego, rozszerza naczynia mózgowe,

-hipotonia mięśnia macicznego, wzbudzenie zespołu hipertermii złośliwej

Podtlenek azotu

-nośnik gazu anestetycznego

-silny anelgetyk, słaby anestetyk, nasila działania innych, ↓RR, rozkurcz naczyń obwodowych, inotropowo ujemnie, uwrażliwia mięśnie serca na AK

-podawany ponad 12h powoduje depresję u. krwiotwórczego (hamowanie syntetazy metioniny, kwasu foliowego, biosyntezy DNA); uwaga na hipoksję, podawany z tlenem

Eliminacja anestetyku - następuje przede wszystkim przez płuca

Szczególnie eliminacji najlepiej ulegają:




-NO

-desfluram

-izofluran

-enfluran




Formy płytkiego znieczulenia:

-wziewne

-dordzeniowe (te same co dożylne, ale w niższych stężeniach + dział. p/bólowe)

-dożylne

-np. wodzian chloralu doodbytniczo w małych dawkach przy tężyczce (zatrucia tężcem)

-do miejscowego TRI w rozpylaczu (nieska T wrzenia paruje i oziębia miejsce)

5

---