EDPIDEMIOLOGIA wykład z dnia 12.03.2010r.
Epidemiologia- zbieranie informacji na temat stanu zdrowia populacji przez pomiar:
- pozytywnych mierników stanu zdrowia
- negatywnych mierników stanu zdrowia
Pozytywne mierniki stanu zdrowia określają sprawność i prawidłowość funkcji poszczególnych narządów oraz sprawność całego ustroju:
- rozwój fizyczny
- ocena sprawności fizycznej
- wskaźniki wydolności
Negatywne mierniki stanu zdrowia:
- dotyczące chorób, zapadalność, chorobotwórczość
- dotyczące zgonów, umieralność, śmiertelność
Współczynnik zapadalności ang. incidence rate; zwany również potocznie współczynnikiem zachorowalności
- liczba nowo zarejestrowanych przypadków konkretnej choroby A w przedziale czasu (roku) na 100tys. osób badanej populacji.
Liczba nowych zachorowań
na chorobę A w określonym
przedziale czasu (rok)
Współczynnik zapadalności= --------------------------------------- x K
Liczba ludności w środku
okresu czasu (roku)
K=100.000 lub 10.000
Współczynnik chorobowości ang. prevalence rate; liczba chorych w danym okresie (często jest to rok) na konkretną chorobę na 100tys. mieszkańców. Współczynnik ten obejmuje zarówno osoby chorujące już wcześniej jak i nowo stwierdzone przypadki.
Ogólna liczba chorych
na chorobę A w określonym
przedziale czasu (rok)
Współczynnik chorobowości = --------------------------------------- x K
Liczba ludności w środku
okresu czasu (roku)
K=100.000 lub 10.000
Poziom chorobowości jest kształtowany przez szereg czynników, do których zalicza się:
- ciężkość przebiegu choroby (im więcej wystąpi zgonów wśród osób chorych na tę chorobę, tym współczynnik chorobowości będzie niższy)
- czas trwania choroby (im krótszy czas trwania choroby, tym współczynnik chorobowości będzie niższy)
- liczba nowych przypadków choroby (im wśród większej liczby osób rozwinie się choroba, tym współczynnik chorobowości będzie wyższy).
Czynniki wpływające na poziom chorobowości:
a/ podwyższające
- dłuższy okres trwania choroby
- wydłużenie przeżycia przypadków nieleczonych
- zwiększenie liczby nowych przypadków
- imigracja przypadków
- emigracja zdrowej populacji
- imigracja potencjalnych nowych przypadków np. osób z określonej grupy wiekowej
- polepszenie możliwości diagnostycznych
b/ obniżające
- krótsze trwanie choroby
- wysoka liczba przypadków zakończona zgonem
- zmniejszenie liczby nowych przypadków
- imigracja przypadków
- imigracja zdrowej populacji
- emigracja osób chorych
- zwiększenie wskaźnika wyzdrowienia
Współczynnik umieralności ang. mortality rate definiuje się jako liczbę zgonów spowodowanych daną chorobą na k osób (najczęściej 100tys.) wśród ogółu obserwowanej populacji (czyli osób zdrowych i chorych łącznie).
Ogólna liczba zgonów
w określonym
przedziale czasu (rok)
Współczynnik umieralności = --------------------------------------- x K
Liczba ludności w środku
okresu czasu (roku)
K=100.000 lub 10.000
Umieralność niemowląt; np. współczynnik umieralności niemowląt- liczba zgonów niemowląt w stosunku do 1000 żywo urodzonych.
Liczba zgonów dzieci do
pierwszego roku życia
w ciągu roku
Współczynnik umieralności niemowląt = --------------------------------------- x K
Liczba żywych urodzeń
w tym samym roku
K=1000
Możemy wyróżnić współczynniki:
- urodzeń płodów niezdolnych do życia (noworodek o ciężarze co najmniej 601g a poniżej 1001g, który po wydaleniu lub wydobyciu z ustroju matki żył krócej niż 24 godziny)
- urodzeń martwych noworodków (zgon przed całkowitym wydaleniem lub wydobyciem z ustroju matki i którego ciężar wynosił co najmniej 1001g)
- umieralności okołoporodowej niemowląt
- umieralności wczesnej niemowląt (zgon do 27 dnia życia)
- umieralności późnej niemowląt (zgon między 28 dniem a 11 miesiącem)
Liczba urodzeń martwych
w danym roku
Współczynnik martwo urodzonych= --------------------------------------- x K
Liczba urodzeń martwych +
liczba urodzeń żywych
w danym roku
K=1000
Liczba urodzeń martwych +
liczba zgonów niemowląt w
wieku 0-6 dni w danym roku
Współczynnik umieralności = --------------------------------------- x K
okołoporodowej niemowląt Liczba urodzeń żywych
i martwych w danym roku
K=1000
Liczba zgonów niemowląt
w wieku 0-27 dni w danym roku
Współczynnik umieralności = --------------------------------------- x K
wczesnej niemowląt Liczba urodzeń żywych w danym roku
K=1000
Liczba zgonów niemowląt
w wieku 28 dni- 11 miesięcy w danym roku
Współczynnik umieralności = --------------------------------------- x K
późnej niemowląt Liczba urodzeń żywych w danym roku
K=1000
Współczynnik umieralności dzieci obejmuje zgony dzieci w wieku 1-4 lat. Jest ważnym miernikiem takich patologii, jak: przypadkowe urazy, zespoły niedożywienia, choroby zakaźne. Są to bardzo częste przyczyny zgonów dzieci w wieku 1-4 lat.
Śmiertelność ang. fatality rate; liczba osobników w populacji ginąca w określonej jednostce czasu. Śmiertelność wyrażona jest najczęściej w procentach.
Ogólna liczba zgonów na chorobę A
w określonym przedziale czasu (rok)
Współczynnik śmiertelności = --------------------------------------- x K
Liczba chorych ba chorobę A
w określonym przedziale czasu (roku)
Dane o inwalidztwie
Mierniki stanu zdrowia uwzględniają nie tylko występowanie chorób (współczynnik chorobowości, zapadalności), ale też okresowe lub trwałe konsekwencje przebycia chorób, do których zalicza się występowanie upośledzeń, niepełnosprawności i inwalidztwa.
Upośledzenie ang. impairment)- jakakolwiek ułomność psychiczna, fizyczna lub anatomiczna dotycząca budowy bądź funkcjonowania ustroju.
Dalsze trwanie życia
Jest to jeden z mierników stanu zdrowia populacji. Jest to średnia liczba lat, jaką ma szansę przeżyć osoba w danym wieku, przy założeniu, że nie zmieniają się dotychczasowe tendencje umieralności. W krajach o najniższym stopniu rozwoju przeciętne trwanie życia nie przekracza nawet 50 lat!
Badania opisowe zajmują się grupą pacjentów o podobnej diagnozie. Z uwagi na charakter nie mogą prowadzić do wnioskowania, które można by uogólnić dla całej populacji pacjentów z daną chorobą. Taki rodzaj badań, w którym przenikliwy klinicysta identyfikuje niezwykłą cechę w historii choroby może prowadzić do postawienia nowej hipotezy. Użycie danych z serii badań, może posłużyć do badań analitycznych w celu określenia możliwych czynników sprawczych.
Badania analityczne
Kohortowe (prospektywne) selekcjonujące obiekty badań w zależności od stanu ich ekspozycji i zazwyczaj osoby te są zdrowe na początku badań. Punktem wyjścia tego badania są określone uwarunkowania środowiska, dla których w obserwacji długofalowej poszukuje się odpowiednich skutków zdrowotnych.
WYKŁAD Z DNIA 13.03.2010R.
W powszechnym odczuciu praca umysłowa człowieka utożsamiana jest wyłącznie z procesem uczenia się, samokształceniem lub szeroko rozumianą działalnością twórczą.
Obecnie metodycy indywidualnej pracy umysłowe uważają, że każdy rodzaj działalności człowieka, który polega bądź na przyswajaniu sobie określonych informacji, bądź na transformowaniu oraz systematyzacji tych informacji w celu rozwiązania różnego rodzaju problemów, a także na przekazywaniu informacji innym osobom- ma charakter pracy umysłowej.
W każdej pracy umysłowej występuje wiele procesów poznawczych:
- spostrzeganie
- pamięć (zapamiętywanie)
- myślenie
Przebiegają one przy udziale uwagi, polegającej na selekcji napływających z zewnątrz informacji. Stopień koncentracji uwagi warunkuje efektywność tych procesów. Złożone operacje umysłowe (analiza, synteza, porównanie, abstrahowanie czy uogólnianie) możliwe są dzięki procesowi myślenia (głównie myślenia produktywnego).
Higiena pracy umysłowej ma charakter interdyscyplinarny, korzysta bowiem z osiągnięć innych nauk: fizjologii, psychologii, neurologii, prakseologii, metodologii itp.
Negatywne skutki intensywnej pracy umysłowej:
Intensywna praca umysłowa prowadzi często do przepracowania, czego skutkiem jest zjawisko:
- zmęczenia
- znużenia lub
- przeciążenia.
Zmęczenie
Zmęczenie pracą umysłową to stan fizjologiczny komórek nerwowych, mózgu bądź całego organizmu, objawiający się zmniejszeniem zdolności lub niezdolnością do dalszej pracy. Jest ono rodzajem obrony organizmu przed długotrwałą bądź o dużym natężeniu pracą umysłową człowieka.
Główne przyczyny:
- ograniczenie odporności systemu nerwowego człowieka na bodźce zewnętrzne, polegające na zmniejszeniu się zdolności przewodzenia impulsów nerwowych pod wpływem długotrwałych bodźców tego samego rodzaju (np. długotrwałe słuchanie wykładu, nadmierne wytężanie wzroku podczas czytania, stałe napięcie uwagi itp.)
- nieodpowiednie warunki pracy umysłowej: nadmierny hałas, niewłaściwe oświetlenie miejsca pracy, niewygodna pozycja podczas pracy, nieodpowiedni mikroklimat, niski poziom tlenu itp.
- niewłaściwe sposoby pracy umysłowej: nieumiejętność racjonalnego gospodarowania czasem, praca w godzinach nocnych, brak systematyczności, itp.
- osłabienie stanu psychofizycznego organizmu: zły stan zdrowia, nieracjonalny tryb życia, nieodpowiednie odżywianie się, napięcie psychiczne itp.
Wyróżnia się trzy stadia zmęczenia:
- zmęczenie fizjologiczne- jest stanem psychofizycznym organizmu nie mającym charakteru choroby, ograniczającym z znacznym stopniu efekty aktywności intelektualnej człowieka. Po racjonalnym wypoczynku bądź śnie ustępuje, nie pozostawiając po sobie żadnych ujemnych skutków w organizmie człowieka.
- przemęczenie
- wyczerpanie
Zmęczenie- najważniejsze objawy:
- większa niż normalnie pobudliwość
- niepokój ruchowy
- zmienność nastrojów
- trudność koncentracji uwagi
- osłabienie pamięci
- osłabienie spostrzegawczości
- osłabienie czynności słuchu
- częstsze niż zwykle błędy w mowie i piśmie
- bóle głowy, bóle karku
- trudności z zasypianiem
Znużenie
Szczególnym rodzajem zmęczenia jest znużenie pracą umysłową. Nie jest ono skutkiem długotrwałego wysiłku umysłowego, lecz stanem psychicznym organizmu wyrażającym się brakiem gotowości do aktywności intelektualnej.
Znamiennym przykładem tego zjawiska może być niechęć do wykonania określonej pracy, jeśli w naszym odczuciu jest jej zbyt dużo bądź jest ona zbyt trudna. Można przyjąć, iż znużenie jest psychicznym odpowiednikiem zmęczenia fizycznego.
Jest ono w zasadzie jedynie subiektywnym wrażeniem niezdolności do pracy umysłowej. Stan znużenia może występować bez wyraźnej bezpośredniej przyczyny. Przejawia się co prawda w mniej ostrej formie niż zmęczenie, trwa jednakże znacznie dłużej i nie zawsze ustępuje po śnie czy innym wypoczynku.
Znużenie spowodowane jest najczęściej nieprzestrzeganiem wskazań higieny pracy umysłowej, co może powodować wystąpienie trwałego obniżenia sprawności pracy umysłowej.
Przeciążenie
Zjawisko przeciążenia pracą umysłową polega na nadmiernie intensywnym, często przekraczającym ustalone dla danego wieku normy wysiłku intelektualnego, przebiegającego niezgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej.
Przeciążenie może występować w sytuacji, gdy człowiek pracuje umysłowo przy skoncentrowanej do granic wytrzymałości uwadze bądź gry regularnie przekracza optymalny czas pracy umysłowej.
Można je bardzo łatwo obliczyć korzystając ze wzoru:
M=(F-N)/N
M- miara przeciążenia
F- przeciętna dzienna długość czasu pracy umysłowej
N- norma higieniczna czasu pracy umysłowej dla danego wieku
Przyjmując, iż dopuszczalna dzienna norma pracy umysłowej (nauki) wynosi maksymalnie 8 godzin (480 minut), a ktoś pracuje umysłowo dziennie przez dłuższy czas, np. 10 godzin (600 minut), to w jego przypadku miara przeciążenia pracą umysłową wyniesie:
600-480
M= ------------- =0,25
480
Wynik ten oznacza, że osoba ta ulega przeczeniu, bowiem optymalny czas jej dziennej pracy został przekroczony o 25%.
Przemęczenie
Przemęczenie pracą umysłową jest głębszym stopniem zmęczenia. Jest ono konsekwencją bardzo intensywnego wysiłku intelektualnego człowieka, przebiegającego w sposób niezgodny z normami i zasadami racjonalnej pracy umysłowej.
Objawy (są często podobne jak w przypadku zmęczenia, występują jednak w silniejszym stopniu):
- znaczny niepokój ruchowy
- nadmierna gestykulacja
- wzmożona nerwowość, rozdrażnienie
- częste podnoszenie głosu
- niemożność koncentracji uwagi
- trudności w myśleniu
- podatność na sugestie
- trudności w podejmowaniu decyzji
- osłabiona psychofizyczna odporność organizmu
- długotrwałe bóle głowy
- brak łaknienia
- bezsenność
- częste stany depresyjne
Wyczerpanie
Najgłębszym stopniem zmęczenia jest wyczerpanie. Przejawia się ono zmniejszeniem aktywności komórek kory mózgowej, na skutek długotrwałego wysiłku umysłowego lub neuropsychicznego o bardzo dużym natężeniu.
W przeciwieństwie do zmęczenia i przemęczenia jest ono stanem chorobowym, bowiem często prowadzi do wystąpienia w organizmie zmian patologicznych, które wymagają leczenia.
Objawami charakterystycznymi dla wyczerpania są m.in.:
- zahamowanie niektórych procesów psychicznych, głównie pamięci
- całkowita dekoncentracja
- zaburzenia funkcji serca i obiegu krwi
- brak apetytu i związany z tym spadek masy ciała
Wyczerpanie pracą umysłową może sprzyjać powstaniu wielu chorób przewlekłych, np.:
- nadciśnienie tętnicze
- choroba niedokrwienna serca
- choroba wrzodowa
- zaburzenia nerwicowe
Zapobieganie zmęczeniu.
W miarę przedłużania się pracy umysłowej narasta zmęczenie, które nie wpływa korzystnie na efekty pracy. Narastającemu zmęczeniu skutecznie zapobiegają m.in. poniższe sposoby:
a/ odprężenie
Krótki odpoczynek w trakcie pracy. Po maksimum 2 godzinnym wysiłku umysłowym wskazane jest stosowanie krótkich, 5-15 minutowych przerw. W tym czasie korzystna jest zmiana charakteru wykonywanej pracy, np. wykonywanie prostych czynności mechanicznych bez konieczności wysiłku umysłowego, krótki spacer, gimnastyka przy otwartym oknie itp.
Po dłuższych okresach pracy umysłowej bardziej korzystne są dłuższe przerwy. Należy jednak pamiętać, iż istnieje pewna granica pozytywnego wpływu przerw na efekty pracy umysłowej. Dalsze wydłużanie przerw podczas pracy umysłowej (dłuższych niż 20 minut) wpływa niekorzystnie na jej wyniki.
b/ odpoczynek po pracy umysłowej.
W literaturze z zakresu fizjologii i higieny podkreśla się znaczenie aktywnego wypoczynku, który wiąże się ze zmianą rodzaju działalności umysłowej. Dla przykładu człowiek, który czuje się zmęczony czytaniem, powinien zmienić swoją pracę np. na pisanie bądź zmienić charakter czytania i zamiast literatury naukowej zająć się beletrystyką.
Dla człowieka pracującego intensywnie umysłowo najlepszym sposobem wypoczynku jest długi spacer, uprawianie turystyki, sportu itp.
c/ przestrzeganie określonego rytmu pracy umysłowej i regularnego trybu życia.
Zgodnie z zasadami higieny czas pracy umysłowej nie powinien przekraczać 6-8 godzin na dobę. Dla większości ludzi najwyższa w ciągu dnia aktywność intelektualna przypada pomiędzy godziną 11.00 a 14.00, aby po niewielkim obniżeniu wzrosnąć o około 20% w godzinach 16.00- 17.00.
Po tym czasie następuje kolejny spadek i około 20.00 wskaźnik aktywności wynosi zaledwie 50% szczytowej aktywności w godzinach przedpołudniowych (tzn. drugiej i trzeciej godziny pracy umysłowej).
d/ ograniczenie monotonii pracy
przy długotrwałej i jednostajnej pracy umysłowej jej monotonię można przezwyciężyć m.in. poprzez zmianę sposobu, tempa lub rodzaju pracy, zmianę pozycji, wprowadzenie krótkotrwałych, odmiennych bodźców zewnętrznych (np. przy wielogodzinnym czytaniu trudnego tekstu- kilkuminutowe wysłuchanie audycji muzycznej), itp.
e/ kontrola lub zmiana zewnętrznych warunków pracy:
- regulacja temperatury
- przewietrzanie pokoju
- utrzymanie odpowiedniego stopnia wilgotności
- izolowanie się od hałasu itp.
Normy i zasady higieny pracy umysłowej człowieka
W higienie pracy umysłowej najistotniejsze są:
a/ higiena miejsca pracy
- optymalna temperatura powietrza w pomieszczeniu przeznaczonym do pracy umysłowej powinna wynosić 18-20°C
- względna wilgotność powietrza winna wynosić 50-70%, przy jednocześnie wystarczającej ilości tlenu
- właściwe oświetlenie miejsca pracy, nie mniej niż 75-100Lx, co odpowiada żarówce o mocy ok. 70W. Źródło światła powinno znajdować się z lewej strony osoby pracującej umysłowo.
- wygodne i funkcjonalne ubranie. Należy pamiętać, aby nie następował nacisk naczyń krwionośnych szyi. W czasie intensywnej pracy umysłowej ukrwienie mózgu zwiększa się kilkakrotnie w porównaniu z okresem odpoczynku, należy więc wszelkimi sposobami ułatwić dopływ krwi do mózgu.
- przestrzeganie ciszy i spokoju jako niezbędnych warunków koncentracji uwagi. Na podstawie licznych badań fizjologicznych stwierdzono, że nadmierny hałas powoduje m.in. przyspieszenie tętna, podwyższenie ciśnienia krwi, kurczenie się naczyń krwionośnych skóry, wzmożenie napięcia mięśni oraz przemiany materii.
- zachowanie odpowiedniej pozycji ciała. Długotrwała praca umysłowa w pozycji siedzącej, niefizjologicznej (m.in. z komputerem) doprowadza do przeciążeń w obrębie narządów ruchu, szczególnie kręgosłupa. Przeciwdziałać tym niekorzystnym sytuacjom można poprzez używanie ergonomicznych krzeseł i biurek, dostosowanych do wymiarów antropometrycznych osoby pracującej, oraz częste zmiany pozycji ciała podczas pracy lub stosowanie w jej trakcie krótkich przerw na gimnastykę.
b/ sen, jako naturalny sposób odpoczynku
- zależy to przede wszystkim od cech indywidualnych człowieka, jego wieku oraz stopnia intensywności wykonywanej pracy umysłowej. Przyjmuje si, że najbardziej efektywny jest sen pomiędzy 22.00 a 2.00 w nocy. Dobrze jest również na 2-3 godziny przed udaniem się na spoczynek zaprzestać pracy umysłowej.
c/ prawidłowe żywienie
d/ racjonalna organizacja pracy
- koniecznym warunkiem efektywności wykonywanej pracy umysłowej o większym stopniu trudności lub przebiegającej w dłuższym okresie jest racjonalne organizowanie i planowanie tej pracy.
- planując swoją pracę umysłową, należy wziąć pod uwagę następujące elementy:
* rodzaj i zakres oraz stopień trudności pracy umysłowej, jaką mamy wykonać
* czas, jaki mamy do dyspozycji
* optymalne dla naszych możliwości tempo pracy
* maksymalne wyeliminowanie bodźców destrukcyjnych (niepotrzebne rozmowy itp.)
* ustalenie (najniższej i najwyższej) indywidualnej sprawności umysłowej zarówno w ciągu dnia jak i w poszczególnych dniach tygodnia.
* rodzaj, zakres oraz stopień trudności pracy umysłowej, jaką mamy wykonać
* czas, jaki mamy do dyspozycji
* optymalne dla naszych możliwości tempo pracy
Higiena snu
- 30-50% ludzi cierpi na zaburzenia snu
- 10-15% osób uważa, że bezsenność jest ich poważnym i przewlekłym problemem zdrowotnym
- czynnikami środowiskowymi zakłócającymi sen mogą być:
* hałas (wrażliwość jest rozmaita u różnych osób)
* światło
* czynniki klimatyczne (np. bardzo wysokie i bardzo niskie ciśnienie wpływa niekorzystnie na sen, istnieje bezsenność wysokościowa w przebiegu ostrej górskiej choroby- hipobaropatii)
* niekorzystne warunki mikroklimatyczne (temperatura powyżej 24°C i poniżej 12°C), konieczność zachowania czujności w sytuacjach niebezpiecznych albo sprawowania opieki nad chorym
* zmiana strefy czasowej
* praca zmianowa
Zaburzenia snu mogą wynikać z:
- ostrego stresu
- konfliktów
- zmian w środowisku, wywołujących emocjonalne wzbudzenie
Zasady higieny snu są następujące:
- pielęgnacja przyzwyczajeń, które pozwalają zasnąć
- spanie tak długo, aby następnego dnia czuć się świeżym
- wstawanie o tej samej porze każdego dnia (regularny czas budzenia się rano prowadzi do regularności sypiania)
- stałe codzienne ćwiczenia fizyczne pogłębiają sen
- palenie tytoniu zakłóca sen
- unikanie rozmyślań o sytuacjach stresujących
- wygodne łóżko
- eliminacja zakłócających czynników środowiskowych (np. hałasu, światła)
- umiar w jedzeniu wieczorem, głód może jednak zakłócać sen
- unikanie nadmiernego picia napojów wieczorem, zwłaszcza zawierających kofeinę
Farmakologiczne leczeniu bezsenności musi mieć charakter działania tylko doraźnego, krótkotrwałego i wspomagającego. Należy pamiętać, że leki nasenne (np. Estazolam) bardzo często prowadzą do uzależnień lekowych.
WYKŁAD Z DNIA 14.03.2010R.
Wypadki przy pracy
Dz. U. 02.199.1673
1. USTAWA z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Art. 3.1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
a/ podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych
b/ podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia
c/ w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
2. Uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
a/ w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań
b/ podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony
c/ przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
3. Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:
a/ uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe
b/ wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania
c/ pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie:
- sprawowania mandatu posła do Parlamentu Europejskiego wybranego w Rzeczypospolitej Polskiej
d/ wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi
e/ odbywania służby zastępczej
f/ nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku, którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku, którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległ ubezpieczony będący pracownikiem… następuje w trybie określonym przepisami Kodeksu Pracy.
7. Art. 6.1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:
a/ „zasiłek chorobowy”- dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
b/ „świadczenia rehabilitacyjne”- dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy
c/ „zasiłek wyrównawczy”- dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
d/ „jednorazowe odszkodowanie”- dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
e/ „jednorazowe odszkodowanie”- dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty
f/ „renta z tytułu niezdolności do pracy”- dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
g/ „renta szkoleniowa”- dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zwodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową
h/ „ renta rodzinna”- dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
i/ „dodatek do renty rodzinnej „- dla sieroty zupełnej
j/ „dodatek pielęgnacyjny”
k/ pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.
8. Art. 9.1. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują wysokości 100% podstawy wymiaru.
9. Art. 11.2. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.
10. Art. 11.4. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.
11. Art. 21.1. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadków było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
12. Art. 21.2. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują również ubezpieczonemu, który będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
13. Art. 21.3. Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że ubezpieczony znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, płatnik składek kieruje ubezpieczonego na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie.
Ubezpieczony jest obowiązany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że ubezpieczony udowodni, że miał miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.
14. Art. 57b.1. Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza.
15. Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca:
a/ innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego
b/ zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych
c/ zwykłego spożywania posiłków
d/ odbywania nauki lub studiów
§ 4. Kartę wypadku … pracodawca i podmiot określony w § 1 sporządzają po ustaleniu okoliczności i przyczyn zdarzenia, nie później niż w terminie 14 dni od uzyskania zawiadomienia o wypadku, w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje poszkodowany lub członek rodziny, a drugi przechowuje się w dokumentacji powypadkowej.
§ 3. Okoliczności i przyczyny wypadków ustala, powoływany przez pracodawcę, zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. Dz. U. 06.216.1589
WYKŁAD 28.03.2010R.
Rodzaje badań epidemiologicznych:
a/ opisowe- zajmują się grupą pacjentów o podobnej diagnozie. Z uwagi na charakter nie mogą prowadzić do wnioskowania, które można by uogólnić dla całej populacji pacjentów z daną chorobą. Taki rodzaj badań, w którym przenikliwy klinicysta identyfikuje niezwykłą cechę w historii choroby może prowadzić do postawienia nowej hipotezy. Użycie danych z serii badań, może posłużyć do badań analitycznych w celu określenia możliwych czynników sprawczych.
b/ analityczne
- kliniczno- kontrolne (rektospektywne), w których wybiera się odpowiednią grupę przypadków o określonym statusie choroby. Pula badanych dzieli się na osoby, które chorują (ich choroba jest jednorodna pod względem nozologicznym) oraz grupę kontrolną, w której choroba nie występuje. Następnie ustala się potencjalne ekspozycje, które mogły wystąpić w przeszłości danej populacji.
c/ eksperymentalne- polegają na celowym i kontrolowanym sterowaniu przyczyną wywołującą zjawiska zdrowotne.
Epidemiologia chorób zakaźnych
Celem jej jest wyjaśnienie procesu zakażenia w celu stworzenia, wdrożenia i oceny odpowiednich środków kontrolnych.
Choroby zakaźne, choroby infekcyjne- grupa chorób ludzi, zwierząt i roślin, będących następstwem zakażenia ustroju czynnikiem zakaźnym i załamania sił odpornościowych organizmu (lub w odwrotnej kolejności) lub obecności w organizmie bioaktywnych toksyn (jadów) drobnoustrojów.
Choroba zakaźna, która może łatwo przenosić się pomiędzy organizmami (czy to ludzkimi czy zwierzęcymi) w sposób pośredni lub bezpośredni nosi nazwę choroby zaraźliwej.
Przyczyną chorób zakaźnych mogą być następujące czynniki etiologiczne:
- wiroidy (zakażające tylko rośliny)
- wirusy
- priony
- bakterie
- riketsje
- grzyby
Zdolne do wywołania choroby są jednak tylko niektóre przedstawiciele uprzednio wymienionych grup czynników etiologicznych. W dużej części zależy to od zdolności do wywołania choroby danego patogenu, a także od odporności własnej pacjenta, dawki i wirulencji czynnika zakaźnego oraz wpływu dodatkowych czynników.
Zakażenie, infekcja (z łac. infectio) to obecność zarazków w organizmie. W celu wywołania choroby muszą one pokonać odporność organizmu.
Jeżeli wrota zakażenia znajdują się w pobliżu miejsca występowania infekcji mówi się o zakażeniu miejscowym. Gdy zakażeniu towarzyszą objawy ogólnoustrojowej reakcji zapalnej taki stan nazywa się sepsą.
Rodzaje zakażeń:
- zakażenie podkliniczne (utajone, bezobjawowe) - przebiegające bez objawów choroby
- zakażenie poronne- o łagodnym i krótkotrwałym przebiegu
- zakażenie miejscowe
- zakażenie uogólnione (posocznica)
- zakażenie pokarmowe- zakażenie wywołane przez drobnoustroje chorobotwórcze znajdujące się w pokarmie i wodzie, które dostały się przez układ trawienny
- zakażenie wewnątrzszpitalne (zakażenie szpitalne) - infekcja, która wystąpiła z powodu pobytu w szpitalu. Zakażenie to może rozwinąć się dopiero po opuszczeniu środowiska szpitalnego.
- zakażenie mieszane- jednocześnie wywołane przez kilka różnych patogenów
- zakażenie kropelkowe- infekcja wywołana przez zarazki znajdujące się we wdychanym powietrzu
- zakażenie endogenne (samozakażenie, autoinfekcja) - zakażenie wywołane przez florę rezydentną (bytującą w organizmie człowieka). Większość z nich to zakażenia oportunistyczne.
- nadważenie (superinfekcja) - ponowne zakażenie tym samym zarazkiem w czasie trwania leczenia lub rekonwalescencji.
- reinfekcja- ponowne zakażenie tym samym patogenem po wyzdrowieniu
- zakażenie oportunistyczne- np. w przebiegu AIDS.
Rezerwuar zarazków- elementy przyrody ożywionej i nieożywionej zakażone/ skażone patogenami, z których istnieje możliwość przeniesienia zarazków (zakażenia) na rośliny, zwierzęta lub ludzi. Rezerwuar jest dla zarazka środowiskiem, w którym się rozmnaża.
Rezerwuarem zarazków jest najczęściej organizm chory, (np. w przypadku ospy prawdziwej człowiek, gruźlicy- zwierzę lub człowiek, mozaiki tytoniowej- roślina) lub nosiciel (np. w przypadku duru brzusznego). Rzadziej źródłem zakażenia jest materia nieożywiona (np. gleba jest źródłem tężca).
Do zakażenia jakiegoś organizmu może dojść różnymi drogami (II ogniwo), co niekoniecznie wiąże się z wywołaniem choroby, gdyż drobnoustroje chorobotwórcze mogą zostać zwalczone przez układ odpornościowy, wywołać nosicielstwo, itp.
Możliwe jest także przeniesienie czynnika etiologicznego na osobniki z tego samego gatunku lub między gatunkami (III ogniwo).
Rezerwuar zarazków:
np. gleba jest rezerwuarem dla laseczek tężca, człowiek dla wirusów HIV, gryzonie (szczury) dla pałeczek dżumy.
Łańcuch epidemiologiczny:
- źródło zakażenia (czynnik zakaźny): siedlisko patogenów tj. wirusy, bakterie, pasożyty i grzyby chorobotwórcze. Może nim być osoba zarażona, przedmiot, żywność itp., które miały styczność z patogenem i są jego bezobjawowymi nosicielami lub sami chorują na chorobę przez niego wywołaną.
Źródło zakażenia:
* chory człowiek wydalający zarazki
* nosiciel- osobnik zarażony chorobą zakaźną lub posiadający nieprawidłową wersję genu recesywnie dziedziczonej choroby genetycznej, lecz niewykazujący objawów chorobowych. Nosiciel, choć sam nie doświadcza objawów choroby, może ją przekazywać innym organizmom (niekoniecznie własnego gatunku) bądź potomstwu.
Rozróżniamy nosicielstwo:
^ nosicielstwo zdrowych
^ nosicielstwo okresu wylęgania
^ nosicielstwo ozdrowieńców
Nosicielstwo:
- krótkotrwałe (kilkudniowe, spotykane najczęściej u ludzi zdrowych, którzy przeszli zakażenie bezobjawowe)
- przewlekłe (trwające niekiedy wiele lat), które rozwija się przeważnie po przebyciu choroby zakaźnej.
* zakażone zwierzęta
- droga zakażenia (przenoszenie zakażenia) - to sposób i mechanizm przenoszenia zakażenia.
Przeniesienie bezpośrednie: bezpośrednia styczność czynnika zakaźnego z zakażonego gospodarza (chorego lub nosiciela) lub rezerwuaru do właściwych wrót zakażenia. Może to być bezpośredni kontakt, np. przez dotyk, pocałunek, stosunek płciowy lub drogą kropelkową podczas kichania czy kaszlu.
*bezpośrednia styczność z chorym zwierzęciem
*zakażenia własnymi pasożytami np. owsikiem
Przeniesienie z jednej osoby na drugą, które nie są w relacji matka- dziecko nosi nazwę przeniesienia horyzontalnego.
Przeniesienie z jednej osoby na drugą, które są w relacji matka- dziecko nosi nazwę przeniesienia wertykalnego. Zakażenie może nastąpić poprzez: drogę łożyskową (wrodzone postacie chorób: różyczka, toksoplazmoza) w czasie porodu (droga pochwowa, np. zakażenie opryszczkowe, karmienie piersią).
Przeniesienie pośrednie- może następować w wyniku kontaktu z zakażonymi przedmiotami (np. żywność, ubranie, pościel, sprzęty kuchenne).
*zakażona krew (również rodzaj zakażenia jatrogennego)
* kontakt skóry z materiałem zanieczyszczonym
* przeniesienie rękoma (droga feralno- oralna)
* droga pokarmowa (nośnikiem jest pokarm, woda, mleko)
* droga powietrzna- w wyniku kichania lub kaszlenia na inną osobę. W ten sposób przenosi się wiele chorób m.in. ospa wietrzna, nagminne zapalenie przyusznic, przeziębienie, grypa, angina, gruźlica, odra, różyczka
* droga inhalacyjna- gdy mikoorganizm pozostaje w powietrzu przez dłuższy czas
* przez wektory- żywi przedstawiciele: stawonogi (muchy, komary, wszy, pchły), gryzonie
* zakażenie poprzez glebę w której znajdują się zarazki.
- gospodarz- osoba wrażliwa (albo zwierzę wrażliwe)
Epidemia jest to występowanie zwiększonej ponad określoną liczbę zachorowań na chorobę zakaźną w określonym czasie i na określonym terenie (wyraźnie przekraczającą zwykle oczekiwaną w tym miejscu i czasie).
Epidemie wywodzące się z jednego źródła. Wrażliwi osobnicy są eksponowani mniej więcej równocześnie na jedno źródło infekcji. Powoduje to gwałtowny wzrost liczby nowych przypadków choroby, w krótkim czasie, często kilka godzin.
Epidemie mające ciągły charakter. Choroby są przekazywane od osoby do osoby i początkowy wzrost liczby nowych przypadków występuje wolniej niż w epidemiach „jednego źródła”.
Słynne epidemie:
165-180- epidemia ospy prawdziwej w Imperium Rzymskim
1665- epidemia dżumy w Londynie
1800- wielka epidemia żółtej febry w Hiszpanii i Afryce Północnej
1831- epidemia cholery na Śląsku
1918- epidemia grypy zabija 20 mln ludzi
1963- epidemia ospy prawdziwej we Wrocławiu
Endemia- stałe występowanie zachorowań na określoną chorobę (np. chorobę zakaźną) na danym obszarze w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie.
Choroba endemiczna- choroba, która utrzymuje się na danym obszarze, na względnie wysokim poziomie chorobowości a zachorowalności w porównaniu z innymi regionami lub populacjami (np. malaria). Jeżeli u gospodarza lub w jego środowisku warunki się zmieniają to choroba endemiczna może stać się epidemiczna.
Pandemia- (gr. pan= wszyscy, + gr. demos= lud)- epidemia obejmująca rozległe obszary, np. cały kontynent lub nawet świat; epidemia danej choroby zakaźnej, występująca w tym samym czasie w różnych krajach i na różnych kontynentach.
Cechy choroby sprzyjające wybuchowi pandemii:
- niska śmiertelność
- wysoka zakaźność
- długi okres bezobjawowego przebiegu choroby
Pandemia: choroba zabija rzadko, nie zamyka sobie drogi rozprzestrzeniania się, nie niszczy bowiem swoich nosicieli. Niegroźne objawy lub ich brak sprzyjają zlekceważeniu choroby.
Przyczyną pandemii jest także globalizacja, która znacznie ułatwia rozprzestrzenianie się chorobom. Rządy państw starają się przeciwwstawiać rozprzestrzenianiu się pandemii, ale są to z reguły działania doraźne, często niewystarczające. Wiąże się to np. z nakładami finansowymi, jak i niemożliwością zahamowania migracji ludności.
W XX wieku szczególnie groźne były pandemie grypy:
grypa hiszpańska (1918-1919)- ponad 50 mln ofiar śmiertelnych na całym świecie
grypa azjatycka (1957)- ok. 1 mln ofiar śmiertelnych na całym świecie
grypa Hong- Kong (1968)- ok. 1 mln ofiar śmiertelnych na całym świecie
ADS- masowe zachorowania szczególnie na kontynencie afrykańskim
Profilaktyka chorób zakaźnych polega zasadniczo na unieszkodliwieniu źródeł zakażenia, ograniczeniu mechanizmów i dróg szerzenia, unikaniu wytwarzaniu lekooporności przez drobnoustroje, wzroście odporności populacji. Praktycznie sprowadza się to do:
izolacji (o ile jest w ogóle konieczna) i leczeniu ludzi chorych i nosicieli
poddawania kwarantannie zwierząt, osób i mienia podejrzanego o zakażenie/ skażenie
izolacji, leczenia i przeprowadzania ubojów sanitarnych wśród zwierząt
kontrolowania osób pracujących z żywnością
przetwarzania żywności i wody
kontroli epidemiologicznej ludzi, zwierząt, ujęć wody itd.
używania sterylnego sprzętu medycznego
utylizacji jednorazowego sprzętu medycznego
przeprowadzania zabiegów dezynfekcyjnych
przestrzegania higieny osobistej
używania środków ochrony osobistej
prowadzenia szczepień
dobierania antybiotyków na podstawie antybiogramów
Choroby zakaźne- objawy i rozpoznanie
Badania mikrobiologiczne są aktualnie podstawą diagnozowania chorób zakaźnych. Objawy chorób zakaźnych są różne, są zależne od patogenu i stanu chorego. Większość chorób zakaźnych cechuje gorączka, choć nie jest to regułą (np. botulizm).
W rozpoznaniu dużą uwagę przywiązuje się do:
a/ objawów obiektywnych (ze względu na fakt, że wiele zarazków manifestuje w swoisty, charakterystyczny tylko dla siebie sposób np., czarna krosta- wąglik, plamkowo- grudkowa wysypka powstała w jednym „rzucie”- ospa prawdziwa; rumień wędrujący- borelioza, itd.).
b/ hodowli mikrobiologicznych
c/ badań serologicznych
Czasem stosuje się także dodatkowe badania (np. Rtg klatki piersiowej w infekcyjnych chorobach płuc). Stosuje się leczenie przyczynowe nakierowane na hamowanie patogennych cech drobnoustrojów i dezaktywację toksyn pochodzenia biologicznego. Największe znaczenie na tym polu mają chemoterapeutki , tj. antybiotyki, sulfonamidy, leki przeciwwirusowe, antytoksyny, a także niekiedy fagi.
Stosuje się także leczenie objawowe mające na celu poprawę sił pacjenta. Leczeniem rzadko występujących chorób zakaźnych, AIDS, zakażeń HBV, HCV, neuroinfekcji zajmują się lekarze chorób zakaźnych.
Czym jest szczepionka?
Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany przez układ odpornościowy (immunologiczny). Dzięki temu w układzie odpornościowym powstają przeciwciała i tzw. komórki „pamięci immunologicznej”, które przy kolejnym kontakcie z wirusem lub bakterią chorobotwórczą szybciej rozpoznają „wroga” i niszczą go, zapobiegając rozwojowi choroby.
Rodzaje szczepionek
Pod względem rodzaju zastosowanego antygenu:
- żywe (atenuowane)- zawierają żywe drobnoustroje, ale o znikomych właściwościach chorobotwórczych lub ich całkowicie pozbawione, jednak zachowujące swoje właściwości antygenowe, np. przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej.
Szczepionki żywe- bakterie są namnażane na specjalnych podłożach, a wirusy w hodowlach tkankowych. Drobnoustroje te są zagęszczane, oczyszczane i zawieszane w odpowiednim nośniku o właściwościach stabilizujących.
- zabite (inaktywowane)- zawierają zabite drobnoustroje, np. przeciwko krztuścowi; mogą zawierać całe drobnoustroje (szczepionki pełnokomórkowe) lub ich fragmenty (szczepionki acelularne). Przygotowanie takiej szczepionki- namnożenie drobnoustrojów na odpowiednich pożywkach lub w hodowlach tkankowych. Następnie drobnoustroje są unieczynniane np. przez podwyższoną temperaturę lub działanie alkoholu. Uzyskana zawiesina zawiera zabite i pozbawione działania toksycznego drobnoustroje, które zachowują pełne właściwości wzudzania odporności.
Rodzaje szczepionek zabitych:
- anatoksyny- szczepionki zawierające przetworzone cząsteczki toksyczne drobnoustrojów pozbawionych jednak toksycznych właściwości, np. przeciwko błonicy i tężcowi.
- szczepionki skoniugowane- zawierające fragmenty drobnoustrojów połączone z białkiem np. tężca, poprzez co uzyskuje się odporność u małych dzieci np. nowoczesne szczepionki przeciwko zakażeniom pneumokokowym, meningokokowym i wywołanym przez Haemophilius influenzae typu B.
Rodzaje szczepionek w zależności od składu:
- szczepionki pojedyncze (monowalentne)- uodparniające przeciw jednej chorobie
- szczepionki skojarzone (poliwalentne), które chronią jednocześnie przed kilkoma chorobami. W jednej strzykawce może być nawet 5 czy 6 szczepionek. Dzięki szczepionkom skojarzonym zamiast kilku ukłuć, otrzymujemy tylko jedno ukłucie- unika się bólu i stresu związanego ze szczepieniem. Zmniejszenie liczby wkłuć jest szczególnie istotne w przypadku niemowląt ponieważ w 1 roku życia otrzymują one najwięcej szczepień.
Dlaczego należy się szczepić?
Jednak ww. przeciwciała w sposób naturalny giną ok. 3-6 miesiąca życia i wówczas układ immunologiczny małego dziecka jest zbyt słaby, aby bronić się przed wirusami i bakteriami. Ponadto choroby zakaźne (bakteryjne i wirusowe) szczególnie łatwo rozwijają się i najmłodszych dzieci.
Dlaczego szczepionki skojarzone?
W okresie niemowlęcym stosuje się wiele szczepionek monowalentnych. W kalendarzu szczepień obowiązkowych zagwarantowane jest podanie dziecku w pierwszych 2 latach życia: w 6 tygodniu życia- szczepionki DTPw- przeciwko błonicy (diphtheria), tężcowi (tetanus) i krztuścowi (pertussis). Dziecko otrzymuje w ciągu 18 miesięcy zaledwie 4 wkłucia zamiast 10.
Ile kosztuje szczepienie?
W Polsce 1 dawka szczepionki skojarzonej, która chroni jednocześnie przed ponad pięcioma chorobami: błonicą, tężcem, krtuścem, polio oraz zakażeniami wywoływanymi przez bakterie Hib kosztuje ok. 130-150 PLN.
Przeciwko jakim chorobom szczepi się niemowlęta?
- błonica
- tężec
- krztusiec
- Haemophilius influenzae typu b (Hib)
- Poliomyelitis (polio)- choroba Heinego i Medina (nagminne porażenie dziecięce)
Błonica- inaczej dyfteryt, to ostra choroba zakaźna wywołana przez bakterie maczugowca błonicy (Corynebacterium diphteriae). Śmiertelność w tej chorobie jest nadal wysoka, mimo leczenia- umiera 1 na 10-20 chorych (choroba o dużej śmiertelności); należy jej zapobiegać poprzez szczepienia ochronne.
Kto najczęściej choruje na błonice?
- niemowlęta, którym nie podano jeszcze szczepionki
- dzieci, u których cykl szczepienia był niekompletny
- osoby, u których wygasła odporność poszczepienna: dzieci w wieku szkolnym, młodzież, dorośli
Jak się można zarazić błonicą?
Poprzez kontakt z osobą chorą lub tzw. nosicielem przebywając na terenach, gdzie ta choroba panuje endemicznie (kraje dawnego Związku Radzieckiego, Afryka, Azja), kontaktując się z osobami, które powróciły z takich terenów.
Tężec- ostra choroba zakaźna wywołana przez beztlenową laseczkę Clostridium tetani, bytująca w jelitach oraz odchodach zwierząt i ludzi. U noworodków śmiertelność w przypadku zakażeń tężcem wynosi 90%. W Polsce zapadalność na tę chorobę znacznie zmniejszyła się, dzięki wprowadzeniu szczepień obowiązkowych.
Kto najczęściej choruje na tężec?
- niemowlęta, którym nie podano jeszcze szczepionki
- dzieci, u których cykl szczepienia był niekompletny
- osoby, u których wygasła odporność poszczepienna: dzieci w wieku szkolnym, młodzież, dorośli
Tężec- powikłania choroby
- niewydolność oddechowa
- trwałe przykurcze mięśniowe
Krztusiec- ostra choroba zakaźna dróg oddechowych, wywołana przez bakterie Bordetella pertussis. Obok ospy wietrznej i odry należy do najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Krztusiec jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci poniżej 1 roku życia.
Jak można się zakazić krztuścem?
Przenosi się drogą kropelkową. Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub zakażonymi przedmiotami. Okres wylęgania choroby trwa około 2 tygodnie.
Hib- bakteria o nazwie Haemophilius influenzae typu b, powodująca u dzieci m.in.:
- ropne zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych i mózgu
- zapalenie nagłośni
- posocznicę
- zapalenie stawów
- zapalenie osierdzia i wsierdzia
- zapalenie tkanek miękkich
Kto jest narażony na zakażenie bakterią Hib?
- dzieci do 5 roku życia: występuje u nich 95% wszystkich zakażeń wywołanych przez bakterie Hib, w tym:
- dzieci do 2 roku życia: obserwuje się u nich 50-80% zakażeń
Zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych- ostra choroba zakaźna w przebiegu, której dochodzi do powstania stanu zapalnego opony miękkiej i pajęczynowej oraz zmian w przestrzeni podpajęczynówkowej w komorach mózgu.
Zapalenie nagłośni-Powikłania: może dojść do znacznego obrzęku krtani, czego następstwem jest upośledzenie drożności dróg oddechowych i związane z tym niebezpieczeństwo uduszenia dziecka.
Szczepienia dla osób wyjeżdżających
Planując podróż do krajów bardziej lub mniej egzotycznych, dalekich i bliskich należy uwzględnić prawdopodobieństwo zarażenia się występującymi tam chorobami. Można im zapobiec stosując odpowiednie szczepienia. Należy zapoznać się z wykazem państw (regionów) wraz z zalecanymi i obowiązkowymi szczepieniami.