Sep Szarzynski, LEKTURY, Lit. dawna


Mikołaj Sęp-Szarzyński - „Rytmy albo wiersze polskie oraz cykle erotyków”

Wstęp

Granica między renesansem a barokiem:

Barok a renesans:

Cechy kultury renesansowej:

Reformacja i kontrreformacja:

Mroczne nastroje:

Upodobania ludzi baroku:

Żywot twórcy:

Układ „Rytmów albo wierszy polskich”:

Rozbudowa tekstu psałterzowego:

Amplifikacje:

Szarzyński a Kochanowski:

Postawa religijna Sępa:

Osobliwość liryki Sępa:

Dwie pieśni historyczne:

Panegiryk ku czci Batorego:

Epitafia Szarzyńskiego:

Naśladowanie starożytnych:

Niezwykły mistrz słowa poetyckiego:

Twórczość

SONETY

Sonet - kanonizowany układ stroficzny wypowiedzi poetyckiej; utwór liryczny składający się z 14 wersów zgrupowanych w dwóch czterowierszach i dwóch tercetach. Zasadnicze znaczenie kompozycyjne ma w sonecie podział na dwa podstawowe człony 8 i 6-wersowy, którym zazwyczaj odpowiadają samodzielne całostki tematyczne.

Sonet I „O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego”

Sonet II „Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc.”

Sonet III „Do Najświętszej Panny”

Sonet IIII „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem”

Sonet V „O nietrwałej miłości rzeczy świata tego”

Sonet VI „Do Pana Mikołaja Tomickiego”

Erotyki

„Kolęda do Zosie”

„Fraszka do Zosie”

„Frasunek” (zmartwienie)

„Fraszka do Zosie”

„Do Zosie”

„[Do Zosie]”

„Fraszka o Kasi i o Anusi”

Reszta erotyków zaadresowana do Kasi i Anusi. Ton erotyków utrzymany w jednej tonacji. Wychwala zalety, mówi o swoim cierpieniu, pragnie miłości, walczy z wątpliwościami, nadzieja umiera i ożywa, ciągle przewija się motyw fortuny. Prosi o łaskę, zrozumienie. Częste pytania retoryczne, porównania, metafory, epitety, aliteracje. Nawiązania do mitologii. Czerpie z Owidiusza, Kochanowskiego.

Przekłady utworów łacińskich Sępa Szarzyńskiego

„Batory”

„Nagrobek Bolesławowi Śmiałemu, królowi polskiemu”

„Maria Magdalena”

„Herodiada”

Epitafia, epigrammata, nagrobki, napisy krótkie i insze drobiazgi

Epigramat - zwięzły utwór poetycki o charakterze aforystycznym, dowcipny, zamknięty wyrazistą puentą, często o charakterze satyrycznym

Epigraf - napis umieszczany w starożytności na pomniku, rzeźbie, grobowcu czy budowli.

Epitafium - krótki napis nagrobkowy najczęściej wierszowany, a także utwór poetycki sławiący zmarłego, często charakter panegiryczny, zwięzły i wyrazisty stylistycznie.

Nagrobek - w literaturze staropolskiej krótki utwór poetycki konstruowany jako napis na płycie grobowej, zawierający uroczystą pochwałę zmarłego.

„Nagrobek Panu Janowi Starzechowskiemu, wojewodzie podolskiemu, staroście samborskiemu i drohobyckiemu”

Na śmierć Paniej wojewodzinej sędomirskiej Zofiej ze Sprowa Odrowążówny Kostczynej, która umarła anno domini 1580, mense Iulio.

„Pierwszy napis”

Następuje cykl czterech króciutkich wierszy zatytułowanych „Inszy tejże”

Pannie Zofiej Kostrzance, wojewodziance Sędomierskiej, która, pierwej zachorzawszy, później trzema dnioma, niż macocha umarła.

„Napis pierwszy”, „Wtóry”, „Trzeci”

„Nagrobek jednej Pannie”

„Epitafium Rzymowi”

Ty, co Rzym wpośród Rzyma chcąc baczyć, pielgrzymie,
A wżdy baczyć nie możesz w samym Rzyma Rzymie,
Patrzaj na okrąg murów i w rum obrócone
Teatra i kościoły, i słupy stłuczone:
To są Rzym. Widzisz, jako miasta tak możnego
I trup szczęścia poważność wypuszcza pierwszego.
To miasto, świat zwalczywszy, i siebie zwalczyło,
By nic niezwalczonego od niego nie było.
Dziś w Rzymie zwyciężonym Rzym niezwyciężony
(To jest ciało w swym cieniu) leży pogrzebiony.
Wszytko się w nim zmieniło, sam trwa prócz odmiany
Tyber, z piaskiem do morza co bieży zmieszany.
Patrz, co Fortuna broi: to się popsowało,
Co było nieruchome; trwa, co się ruchało.

Pannie Jadwidze Tarłównie (potym wojewodzinej ruskiej) kwoli.

„Fraszka z Martialisza”

„Na obraz Stefana Batorego”

„Na Herb Dąbrowa”

„Statua Fortuny”

„Fraszka”

„Epitafium albo napis na grób pannie Annie Stawskiej”

Pieśni

Pieśń - najstarszy i najbardziej powszechny gatunek poezji lirycznej związany genetycznie z muzyką.

Pieśń I „O Bożej opatrzności na świecie”

Pieśń II „O rządzie Bożym na świecie”

Pieśń III „O wielmożności Bożej”

Pieśń IIII „O cnocie ślacheckiej”

Pieśń V „O Fridruszu; który pod Sokalem zabit od Tatarów roku Pańskiego 1529”

Pieśń VI „O Strusie, który zabit na Rastawicy, od Tatarów roku Pańskiego 1571”

Pieśń VII „Stefanowi Batoremu, królowi polskiemu”

Pieśń VIII „Iż rozum człowiekowi potrzebniejszy niż skarby”

Pieśń IX „Iż próżne człowiecze staranie bez bożej pomocy”

„O tymże epigramma abo napis krótki”

Pieśni na kształt psalmów Dawida

„Pieśń I na psalm Dawidów XIX”

„Pieśń II na psalm Dawidów LII”

„Pieśń III psalmu LVI Paraphrasis. Lament Kościoła Powszechnego”

„Pieśń IIII psalmu CXXX Paraphrasis”

„Pieśń V na kształt psalmu LXX”

„Pieśń VI na kształt psalmu CXXIII”

Parafraza cytatu z księgi Hioba: „Człowiek, urodzony z niewiasty, żyjąc przez czas krótki, napiełniony bywa wielu nędzami”.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
9.sielanka grecka, LEKTURY, Lit. dawna
Sielanki, LEKTURY, Lit. dawna
3.autor ogrodu, LEKTURY, Lit. dawna
7. NAWIEDZENIE GROBU, LEKTURY, Lit. dawna
3.OgrĂłd fraszek W[1]. Potocki, LEKTURY, Lit. dawna
szachy, LEKTURY, Lit. dawna
Poeci polscy od ¶redniowiecza do baroku, LEKTURY, Lit. dawna
1. WIERSZE ROZPROSZONE morsztyna, LEKTURY, Lit. dawna
6. Poeci polscy od ¶redniowiecza do baroku, LEKTURY, Lit. dawna
8.Poetyka, LEKTURY, Lit. dawna
11.eneida, LEKTURY, Lit. dawna
7. z chłopa król, LEKTURY, Lit. dawna
6. POECI POLSCY OD SREDNIOWIECZA DO BAROKU, LEKTURY, Lit. dawna
roksolanki, LEKTURY, Lit. dawna
5.chryzostom, LEKTURY, Lit. dawna
zywoty swietych polskich, LEKTURY, Lit. dawna
10.Amor i Psyche, LEKTURY, Lit. dawna
Treny, LEKTURY, Lit. dawna

więcej podobnych podstron