1) Promocja Zdrowia - to proces - skierowany do pojedynczego człowieka lub grupy ludzi - cel to poprawa zdrowia poprzez czynniki środowiskowe

Zdrowie (1946) to pozytywny stan fizyczny , psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby czy ułomności.

Idea promocji zdrowia dokonała się w oparciu o:

• zmiany w sposobie rozumienia pojęcia zdrowia i jego uwarunkowań

• przemiany zachodzące w obrazie chorób ( w miejscu chorób zakaźnych pojawiły się przewlekłe

• silne powiązanie ze stylem życia człowieka i cechami jego środowiska

2) Zakwestionowane została tzw. ,, wielkie równanie,, w myśl którego opieka medyczna równa się zdrowiu( anomalia Cochrane'a)

Zgodnie z duchem promocji zdrowia uważa się, że jednym z podstawowych czynników sukcesu w ochronie i pomnażaniu potencjału zdrowia jest istnienie prozdrowotnych warunków w fizycznym , gospodarczym i społecznym środowisku człowieka.

Pojęcie promocji zdrowia po raz pierwszy pojawiło się w dokumencie ,,Światowego Zgromadzenia Zdrowia ,, w Almo Acie w 1977 w dokumencie zgromadzonym przez WHO: ,,Zdrowie dla wszystkich,, -

-zdrowie nie powinno być przywilejem, lecz prawem dla wszystkich ludzi naszego globu, a rządy poszczególnych krajów powinny stworzyć do tego warunki.

Promocja zdrowia została potraktowana jako istotny priorytet w dążeniu do zachowania zdrowia obok równie ważnych działań profilaktycznych.

1) P.Z definicja karty ottawskiej:

Proces umożliwiający pomnażanie rezerw i potencjału zdrowotnego ludzi.

Obiektem oddziaływania PZ są:

-czynniki fizyczne

-cz. Psychiczne

-cz. Społeczne

Strategię promocji zdrowia tworzą obszary działań określone w Karcie Ottawskiej.1986

Międzynarodowa Konferencja Promocji Zdrowia:

a) Budowanie polityki zdrowia wyraża się poprzez:

• respektowanie dobra zdrowia w procesie ustalania polityki w obrębie wszystkich sektorów państwowych( rolnictwie , handlu, edukacji, przemyśle i komunikacji

• skutki zdrowotne względem podejmowanych decyzji politycznych

Polityka zdrowotna opiera się na przekonaniu, że zdrowie jest nie tylko fundamentalnym ludzkim prawem, ale także racjonalną społeczną inwestycją.

Profilaktyka jest tańsza niż leczenie.

b) Tworzenie stanowisk wspierających zdrowie

- społeczność lokalna

- miejsce zamieszkania

- miejsce pracy

- miejsce nauki i zabawy

Będą miały wpływ na stan zdrowia jednostki.

c) Wzmacnianie działań społeczności lokalnej

Działania promotorów wymagają wsparcia przedstawicieli różnych środowisk. Istotne znaczenie mają przedsięwzięcia umacniające inicjatywy i akcje prozdrowotne społeczności lokalnych. W tym obszarze działań ważne jest rozwijanie u ludzi umiejętności dbania o własne zdrowie jak też umiejętności organizacji i uczestnictwa w zbiorowych akcjach społecznych na rzecz zdrowia. np. Amazonki

d) Rozwijanie indywidualnych umiejętności

Promocja zdrowia wspiera osobisty i społeczny rozwój człowieka poprzez udostępnienie informacji, edukację do zdrowia, życia.

e) Reorientacja promocji zdrowia .

Odpowiedzialność za promocję zdrowia w ramach służby zdrowia ponoszą wspólnie pracownicy, grupy zawodowe, instytucje i administracja służby zdrowia. Służba zdrowia poza dotychczasowym udzielaniem świadczeń zdrowotnych, klinicznych i terapeutycznych -zmierza w kierunku promocji zdrowia. Reorganizacja wymaga zmian w zakresie braku kształcenia kadry.

Zasady promocji zdrowia:

1. P.Z. nie tylko skupia się na grupach ludności zagrożonych określonymi chorobami, ale uwzględnia ludność jako całość w kontekście jego życia codziennego.

2. P.Z. zmierza do oddziaływania na podstawowe czynniki zwiększające potencjał zdrowia, uwzględniając jego złożone uwarunkowania. To podejście wymaga ścisłej współpracy między wieloma sektorami i wykracza poza działanie sektora zdrowia

3. P.Z stosuje różne uzupełniające się podejścia i metody oddziaływania, w tym sposoby komunikowania się, edukację, legislację, stosowania zwłaszcza praktyki fiskalnej i zmiany organizacyjne.

4. P.Z. ma szczególnie na celu mobilizowanie ludzi do aktywnego uczestnictwa w działaniach podejmowanych na rzecz zdrowia.

5. P.Z. jest przede wszystkim społecznym i politycznym przedsięwzięciem.

CELE PROMOCJI ZDROWIA:

1. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności

2. Redukcja czynników ryzyka

3. Zmiana innych zachowań zdrowotnych

4. Zmniejszenie absencji chorobowej

5. Obniżenie kosztów opieki zdrowotnej

6. Lepsze standardy organizacyjne

7. Wzrost wiedzy społeczeństwa o czynnikach wpływających na zdrowie

3) Zachowania zdrowotne- to wszelkie zachowania mające związek ze zdrowiem i chorobą

Podział:

a) Zachowania biopozytywne: prozdrowotne: wskazują pozytywny wpływ na zdrowie mające na celu lub dające w efekcie podtrzymywanie, umacnianie i przywracanie zdrowia i sprawności.

b) Zachowania bionegatywne- mające negatywny wpływ na zdrowie.

Podział zachowań zdrowotnych:

1. Zachowania zdrowotne w profilaktyce- te, które wiążą się z ochroną zdrowia, zapobieganiu chorobom.

2. Zachowania zdrowotne w chorobie-obejmują wszystkie zachowania człowieka chorego mające wpływ na przebieg i rezultat leczenia ( nie przyjmowanie leków)

3. Zachowania zdrowotne w rehabilitacji-zachowania osób niepełnosprawnych i chorych, które mają związek z przebiegiem i efektem rehabilitacji

Zachowania zdrowotne - to takie , które podejmuje człowiek w celu ochrony, utrzymania czy poprawy swego stanu zdrowia.( działania świadome i celowe)

4) Potrzeba - jest to dotkliwie odczuwalny brak czegoś, ukierunkowujący organizm do zmiany niepożądanego stanu ( tj. do zaspokojenia potrzeby)

Siła potrzeb zależy od:

-czas deprywacji

- siła jej zaspokojenia

-atrakcyjności i ważności dla człowieka

-stopnia prawdopodobieństwa jej zaspokojenia

Niezaspokojenie potrzeb determinuje człowieka do działania.

Rodzaje potrzeb:

1. Potrzeby pierwotne, fizjologiczne-które są niezbędnym warunkiem przeżycia( wody, powietrza, pożywienia, wydalania). Istnieją od urodzenia ,a sposoby ich zaspakajania są wyuczone i doskonalą się z rozwojem.

2. Potrzeby nabyte-zależą od kultury społecznej: miłości, rozwoju, bezpieczeństwa, przynależności, osiągnięć.

5) Stan zdrowia- są to mierniki pozytywne i negatywne.

Mierniki pozytywne:

Charakteryzują rozwój somatyczny i psychiczny populacji ludzkiej. Należą do nich: wskaźniki antropologiczne, wyniki pomiarów fizjologicznych, biochemicznych.

Mierniki negatywne:

przyjmuje się najczęściej zgon lub chorobę, czyli odchylenia od stanu zdrowia, zachorowalność, chorobowość, umieralność.

Zdrowie i jego uwarunkowania

6) Nawiązaniem jest społeczno-ekonomiczny model zdrowia- tzw. Mandala Zdrowia.

Mandala Zdrowia jest modelem -

- holistycznym , uwidacznia w jaki sposób zdrowie jednostki jest uwarunkowane ( a zarazem i ograniczone) czynnikami fizycznymi , społecznymi i środowiskowymi, w tym działaniom w obrębie społecznym i kulturowym.

--dynamicznym-na zdrowie jednostki wpływa wiele czynników znajdujących się w modelu, mogą być modyfikowane przez człowieka.

-- Interaktywnym-różne komponenty tego modelu działając pojedynczo na człowieka wchodzą również w interakcję z innymi wzmacniając lub znosząc ich działanie np; palenie papierosów + przebywanie w zadymionym środowisku.

7) Model Lalonda

-styl życia 60%

-środowisko 18-20%

-świadczenia społeczne opieki zdrowotnej18%

-czynniki genetyczne 5%

17) Oświata zdrowotna- zajmuje się wychowaniem społeczeństwa w zakresie zachowań prozdrowotnych.

Cele oświaty zdrowotnej:

• wychowanie zdrowotne ogółu ludności

• wyrobienie odpowiedzialności za zdrowie bliskich i kręgu ludzi , z którymi się spotyka w życiu osobistym, w pracy zawodowej i społecznej.

• pobudzenia pozytywnych zainteresowań zdrowiem poprzez wzbogacanie wiedzy o zdrowiu

• przekształcanie postaw i zachowań u ludności zgodnie z zasadami kultury i najnowszymi osiągnięciami medycyny

Oświata zdrowotna łączy się w istotny sposób z wychowaniem zdrowotnym.

Kryteria oceny efektów wychowania zdrowotnego:

1. Kryterium bezpośrednie-ocena poziomu świadomości i umiejętności oraz nawyków i postaw wobec zdrowia( sprawdzian wiadomości, sondaż , wywiad)

2. Kryteria docelowe-ocena wpływu wychowania zdrowotnego na stan zdrowia, poziom rozwoju i sprawność fizyczną- częstość występowania negatywnych ( nałogi, wypadki, choroby zakaźne) i pozytywnych ( sposób odżywiania czas wolny, higiena zjawisk w populacji)

3. Kryteria odległe-ocena umiejętności i postaw wobec zdrowia i pełnienie funkcji wychowawczych we własnej rodzinie w wieku dojrzałym.

Szczeble wychowania zdrowotnego DEMELA;

-małego dziecka( heteroedukacja) mycie rąk; buzi ; owoców

-okresu pokwitania( autoedukacja)

Zainteresowanie własnym wyglądem, ciałem, sprawnością.

- okresu dojrzałego- (heteroedukacja odwrócona)-wychowanek zaczyna sam wychowywać innych.

Modele oddziaływania na poprawę stanu zdrowia:

1. Model zorientowany na chorobę:

Zapobieganie określonym jednostkom chorobowym np. chorobie wieńcowej, nowotworom, próchnicy zębów.

2. Model zorientowany na czynniki ryzyka- zorientowany na eliminowanie tych czynników: palenie tytoniu w celu zapobiegania jednocześnie kilku chorobom.

3. Model zorientowany na zdrowie w rozumieniu holistycznym( całościowym) i wzmacnianie jego potencjału.

18) Profilaktyka- prewencja-zapobieganie chorobie - jest to proces nie powstawania choroby. Koncentruje się na pojedynczym człowieku. To szereg działań mających na celu zapobieganie chorobie bądź inne.

Prewencja I st. ( pierwotna) to działania w kierunku redukcji czynników, ryzyka chorób( zmiana stylu życia)

Prewencja II st.( wtórna) wczesne wykrycie dysfunkcji i podjęcie leczenia w bardzo wczesnym stadium choroby.

Dotyczy badan skriningowych, a także edukacji w zakresie samokontroli. Jej celem jest powstrzymanie choroby.

Prewencja III st. To działanie w kierunku zapobiegania skutkom choroby, ich nawrotom i obniżenie liczby przedwczesnych zgonów. Edukacja w radzeniu sobie z chorobą, ma minimalizować ewentualne powikłania chorób.

Różnice między promocją a profilaktyką

Promocja Profilaktyka

Punkt wyjścia obiekt choroba

Zdrowie

Pomnażanie rezerw cel zapobieganie

Potencjału zdrowia chorobie

Cała populacja Grupa Grupy szcze-

Gólnego

Ryzyka

19)NARODOWY PROGRAM ZDROWIA

Od 1990 r. jest programem rządowym zdrowia przyjętym przez Ministra Zdrowia z dnia 03.09.1996 d 2005 roku

Dokument ogólnokrajowy, skierowany do społeczeństwa, otwarty, dynamiczny , wielosektorowy, wpływa na jakość życia ludności.

Obecny NPZ

Narodowy Program Zdrowia na 2007-2015. Główna przesłanka:

,, Każdy obywatel jest współodpowiedzialny za stan swojego zdrowia, przy czym państwo jest zobowiązane do stwarzania warunków , zachowania i umacniania zdrowia”

Cel główny:

Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu.

W NPZ opracowano 8 CELÓW strategicznych i 15 operacyjnych.

Udział pielęgniarki w edukacji zdrowotnej

Edukacja zdrowotna-

• powinna odnosić się do osoby chorej i zdrowej

• -zakłada, że nawet człowiek chory, o bardzo niskim potencjale zdrowia, jest w stanie:

• walczyć ze swoją chorobą

• prowadzić w dalszym ciągu ,w miarę możliwości , aktywny tryb życia

• przeciwstawiać się następstwom choroby

• pozytywnie wpływać na jakość swojego życia

• zajmuje się czynnikami osobowymi, które mogą zaowocować wyborem przez każdego człowieka, jego własnego stylu życia

• w jej wyniku ma wzrastać u każdego człowieka świadomość oraz umiejętność dokonywania wyborów w trosce o swoje zdrowie z pełną odpowiedzialnością społeczną

Edukacja zdrowotna - to trwały stan uczenia się, które umożliwia ludziom indywidualnie oraz w grupie społecznej, podejmowanie dobrowolnych decyzji w zakresie modyfikowania zachowań i zmiany warunków środowiskowych w sposób, które przyczynią się do wzmocnienia zdrowia.

Edukacja zdrowotna jest warunkiem i metodą promowania zdrowia. Umożliwia człowiekowi wiedzę, by mógł świadomie wybierać to co służy jego zdrowiu. W tym celu potrzebne są motywacje. Edukacja opiera się na przekazywaniu motywacji, o tym, żeby sam człowiek chciał kontrolować, oddziaływać na swoje zdrowie w sensie pozytywnym.

Uwzględniając kryterium relacji między nadawcą a odbiorcą wyróżnia się:

-edukacja autokratywna - oparta na jednokierunkowym przekazie wiedzy od nadawcy do odbiorcy. Wiedza jest przekazywana w formie wskazówek, w klimacie emocjonalnym neutralnym. Proces edukacji ma charakter instruktażowy i odznacza się niską skutecznością zmiany zachowań uczestniczących w procesie

- edukacja uczestnicząca- oparta na dwukierunkowym przekazie informacji. Polega na wymianie doświadczeń, dyskutowaniu o zmianach stylu życia. Komunikacja między uczestnikami procesu ma charakter wspomagający. Proces można utożsamić z procesem rozwiązywania problemów.

- edukacja promująca- oparta na wzajemnym i wspólnym uczestniczeniu w aktywizującym procesie prowadzącym do zmian. Celem procesu jest wyposażenie odbiorcy w wiedzę motywującą i możliwości umożliwiające zmianę zachowań.

Funkcje edukacji zdrowotnej:

1. Funkcja orientacyjna- stwarza niezbędne podstawy do tego , by jednostka mogła dokonać świadomego wyboru najbardziej optymalnego modelu życia dzięki zasobowi obiektywnej i przyswojonej wiedzy o zdrowiu

2. Funkcja personalizacyjna- istotne jest udzielanie pomocy w kształtowaniu samego siebie, autokreowanie

3. Funkcja rozwojowa- polega na umożliwieniu jednostce gromadzenia nowych doświadczeń oraz osiągania nowych kompetencji na miarę własnych potrzeb, możliwości zdrowotnych i rozwojowych

4. Funkcja kompensacyjna- polega na niezbędnym uzupełnieniu i wzbogacaniu informacji na temat zdrowia, choroby, postępowania w stanach zagrożenia chorobą, wyrównanie braków środowiskowych

5. Funkcja socjalizacyjna- polega na przyswojeniu przez człowieka kultury zdrowotnej danej grupy, przygotowaniu do czynnego i twórczego udziału w życiu społecznym, konstruktywnej w nim roli z punktu widzenia zdrowia

6. Funkcja emancypacyjna- sprowadza się do zapewnienia człowiekowi niezbędnego zasobu wiedzy pozwalający rozszerzać i ocenić własne możliwości związane z sytuacją zdrowotną i rozwojową

7. Funkcja kulturowa- otwiera człowiekowi możliwości szerokiego i nieograniczonego uczestniczenia w kulturze, aktywnego i twórczego wkładu w rozwój kultury zdrowotnej

Cechy edukacji zdrowotnej:

1. Intencjonalność- zakłada że wszelkie działania wychowawcze są zamierzone i mają na celu dokonanie zmian w psychice i zachowaniu wychowanka

2. Planowość- kryterium to odnosi się do zamierzonych i planowych działań związanych z wychowaniem zdrowotnym

3. Celowość- każde wychowanie jest celowe, dąży do realizacji zamiarów, które są z góry określone i do których dobieramy najskuteczniejsze środki

4. Interakcyjność- kryterium zakłada współdziałanie wychowawców i wychowanków

5. Trwałość skutków- dotyczy trwałych zmian w psychice i zachowaniu osoby , która jest edukowana

6. Relatywność- oznacza przewidywanie skutków oddziaływań wychowawczych wiąże się z poważnymi trudnościami, gdyż zależą od wielu czynników , które w rozmaitym stopniu są przewidywalne. Do edukacji należy stosować te , które

są odpowiednie dla osób w różnym wieku, stanie zdrowotnym

7. Długotrwałość- kryterium oznacza czas trwania edukacji, jako ten który powinien przebiegać w przeciągu całego życia

8. Ukierunkowanie zmian- kryterium zakłada, że zmiany jakie dokonują się pod wpływem oddziaływań wychowawczych mają kierunek progresywny, tzn pozwalają one rozszerzać człowiekowi pole swej aktywności

Sposoby przekazywania wiedzy osobom edukowanym i nauczanie zachowań prozdrowotnych:

- poznawcze

- psychomotoryczne

-emocjonalne

Uczenie poznawcze:

Wykorzystuje proces myślenia, poznanie i uzyskaną informację

• obejmuje proces krytycznego, kreatywnego myślenia , podejmowania decyzji, rozwiązywanie problemów

Pielęgniarka przygotowująca program nauczania powinna zdecydować co osoba edukowana: musi wiedzieć, potrafi wykonać, jakie umiejętności i wiedza byłyby do tego celu niezbędne

METODY:

-wykłady, pogadanki

-lektury łącznie ze wskazówkami ich studiowania

-pogadanki

Uczenie emocjonalne

Uwzględnia wartości moralne, poglądy, wierzenia , emocje

Metody:

• odgrywanie ról

• dyskusje grupowe

• interakcje , poprzez które poglądy i wierzenia mogą być analizowane w odniesieniu do innych ludzi, a uczucia dzielone ze wspomagającym otoczeniem

Kształcenie umiejętności psychomotorycznych:

>kształtowanie i rozwijanie nabytych wcześniej technik i umiejętności zachowań poprzez szeroko rozumianą praktykę

Odpowiednie metody nauczania:

-demonstrację ( poprzez człowieka, film)

- indywidualne ćwiczenia pod nadzorem opiekuna

-trenowanie

Etapy procesu zmiany zachowań:

• faza prekompetencji- jednostka nie jest świadoma problemu ( oddziaływanie na sferę poznawczą)

• faza kontemplacji- rozważania:

• Pojawia się świadomość problemu, chęć działania rozpoczyna się proces motywacyjny ( oddziaływanie na sferę postaw)

• Faza przygotowawcza(PRÓB) - próba zmiany zachowań oraz obserwowanie efektów zmiany ( oddziaływanie na sferę umiejętności)

• Faza działania- jednostka ewidentnie zmienia zachowanie- faza trwa ok. 6 m-cy i istnieje duże ryzyko powrotu do poprzednich faz ( oddziaływanie na sferę behawioralną)

• Faza utrzymania zachowania- jednostka integruje nowe zachowania, włącza się do codziennej aktywności, pracuje nad modyfikacją zachowania w celu niedopuszczenia do powrotu do dawnych zachowań ( oddziaływanie na sferę społeczną)

• Faza zakończenia- zachowania stają się nawykiem i zostają trwale włączone w system zachowań

Lub

Faza nawrotu- powrót do jednej z poprzednich faz zmiany zachowania

PODZIAŁ FORM KSZTAŁCENIA:

- w zależności od liczebności grupy:

>jednostki, zespołowe , masowe

Podział uzależniony od stopnia aktywności prowadzącego zajęcia i uczących się, oddziaływanie na poszczególne narządy zmysłów:

• podające-wykład, odczyt, instruktaż ,opis, prelekcja

• problemowe- wykład problemowy, wykład kontrowersji, dyskusja dydaktyczna, studium przypadku, seminarium, metoda gier decyzyjnych

• eksponujące-pokaz , film, wystawa

• praktyczne-zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe

Metody podające:

• przekazywanie zbioru informacji

• wyjaśnianie pojęć, omówienie zależności

Metoda powinna być używana , gdy wiedzę którą należy przekazać jest nowa, a czas na jej przekazanie krótki lub gdy w ograniczonym czasie trzeba dużej grupie słuchaczy dać przegląd informacji świadczący o postępie jaki dokonał się w danej dziedzinie

Metoda nie sprzyja: rozwojowi myślenia samodzielnego, wyćwiczeniu umiejętności dostrzegania problemu

Metody problemowe

Sprzyjają: -rozwój myślenia

- przygotowanie do samodzielności, sprawności działania wspomagającego inicjatywy i twórczych poszukiwań

-oddziałują na zachowania , nawyki postawy

Nie nadają się do stosowania w dużych grupach., wymagają czynnego udziału wszystkich uczestników, którzy dyskutując, wymieniają poglądy i informacje, konfrontują opinie i pomysły, są dla siebie wzajemnym źródłem wiedzy.

Metody eksponujące:

Stosuje się je w celu ożywienia i ułatwienie pracy umysłowej oraz zwiększenia jej efektywności.

- oddziałują na sferę emocjonalną uczących się

-poprzez wykorzystanie odpowiednio dobranego filmu, taśmy, CD, DVD, udramatyzowanej akcji, magnetowidy,

Pozwalają:

-zmienić poglądy i nastawienie edukacyjne

-nauczyć go obserwacji

-uczulić go na jakieś problemy

-osiągnąć różne cele wychowawcze

Metody praktyczne:

Polegają na samodzielnej pracy uczącego się wykonywanej pod nadzorem edukatora. Celem jest:

• nabywanie, utrwalanie oraz doskonalenie czynności manualnych i innych związanych z dziedzina psychoruchową

• nabywanie umiejętności stosowania wiedzy w praktyce

• weryfikacja wiedzy uzyskanej innymi metodami

• rozwijanie zainteresowań poznawczych

• zdobywanie nowej wiedzy poprzez samodzielne przeprowadzanie eksperymentów

Pozostałe formy:

• zajęcia praktyczne

• ćwiczenia indywidualne

• nauka w grupie

• nauka( grupy samopomocy; Amazonki, AA)

• metody symulujące

• nauczanie programowe-to metoda kształcenia i samokształcenia , w której materiał nauczania podzielony jest na niewielkie fragmenty następujące po sobie w określonej kolejności, przedstawiony za pomocą odpowiednich środków dydaktycznych, na bieżąco kontrolowany.

Zasady:

-małych kroczków

-aktywizowanie uczących się

Podział środków dydaktycznych:

1.materiały dydaktyczne ( tablice ,podręczniki, filmy, przeźrocza)

2. aparaty i urządzenia techniczne ( rzutnik, projektor, telewizor)

3.urządzenia częściowo automatyzujące proces nauczania: np. komputery

4. środki słowne : podręczniki , przewodniki, czasopisma, ulotki, inne teksty drukowane

Każda interwencja edukacji zdrowotnej powinna być zweryfikowana.

Do oceny służą:

- kwestionariusz

-rozmowa

-obserwacja

-karta zdrowia

Ocena może być : wstępna, bieżąca, końcowa, odległa( dystansowa)

Zdrowie i jego determinanty

Pojęcie zdrowia:

To co dla jednych jest zdrowiem ,dla drugich może być symptomem choroby „otyłość”

Wg Hipokratesa: dobre samopoczucie - to zdrowie, a złe - to choroba.

Teoria Kartezjańska- uznał psychikę i ciało za całkowicie odmienne strefy.

Kartezjusz uznał, że ciało ludzkie w dużym stopniu przypomina maszynę, zaś umysł stanowi jakość zupełnie odmienną. Teoria ta doprowadziła do poznania człowieka i jego funkcjonowania , ale to spowodowało ,że:

-reakcja na chorego człowieka została zredukowana do perfekcyjnego naprawiania jego zdrowia , jako uszkodzonej maszyny biologicznej, bez widzenia jako całość.

Dualizm Kartezjański doprowadził do szybkiego rozwoju nauk ścisłych, zaś w medycynie do ogromnego postępu technicznego, który pozwoli na wykorzystanie metod analitycznych w badaniu ciała i biomedycznego pojęcia zdrowia. Odkrycie zewnętrznych przyczyn chorób tj. wirusy, środki chemiczne , bakterie , niedobory witamin wzmocniło pozycję biomedycznego modelu zdrowia.

Filozofia neopozytywistyczna;

Wywarła wpływ na powstanie socjomedycznej koncepcji zdrowia . Wg tej idei człowiek to przede wszystkim zespół elementów powiązanych względnie prostymi relacjami, a wiedza o każdym elemencie i każdej relacji to wiedza o człowieku jako całości.

Zdrowie jest potraktowane jako kategoria uniwersalna , jednoznaczna dla każdej posługującej się nią osoby , niezależnie od wpływu wartości ingerujących w proces naukowego poznania.

Definicja WHO 1946 rok

Zdrowie - to pełny dobrostan fizyczny, psychiczny, społeczny, a nie jedynie brak chorób lub niedomagań.

Definicja ta wprowadza kategorie :

-subiektywnego stanu zdrowia „umożliwiając uznanie za chorego człowieka, który czuje się chory- doświadcza dyskomfortu psychospołecznego, a lekarz nie jest w stanie stwierdzić obiektywnego istnienia choroby.

Kategoria nawiązuje do neopozytywistycznej - Teoria Parsona

Zdrowie i choroby w kategorii działań społecznych. Całe życie człowieka jest właściwie codziennym wypełnianiem ról społecznych. Stwierdził , że zdrowie to: „ stan w którym jednostka wykonuje optymalną umiejętność pełnienia ról społecznych.

Zdrowie wg psychologów humanistycznych Maslow 1971

Uważali , że celem człowieka jest dążenie do realizacji pełni swoich możliwości, a zdrowie oznacza zdolność do prowadzenia życia sensownego i twórczego satysfakcjonującego danego człowieka.

Definicja zdrowia dla Promocji Zdrowia 1986- Karta Ottawska

Zdrowie zostały określone jako potencjał indywidualny i społeczny. Tak rozumiane zdrowie nie jest celem ( wartość autoteliczna), do którego powinien dążyć człowiek lecz jego środkiem ( wartość instrumentalna) do osiągania ważnych celów w życiu.

Zdrowie jako środek umożliwia rozwój indywidualny i społeczny , ułatwia realizację marzeń i planów życiowych. Jest bardzo ważną wartością.

Współczesne Koncepcje Zdrowia:

-Biomedyczny

-Holistyczno-funkcjonalny

I BIOMEDYCZNY MODEL ZDROWIA

Jest ono rozumiane jako stan braku zakłóceń w funkcjach biologicznych organizmu , który w stanie zdrowia decyduje się normalnością podstawowych funkcji. Zależy od odporności biologicznej, a do złamania zdrowia dochodzi wówczas , gdy do organizmu nie jest w stanie przeciwstawić się szkodliwym wpływom . W sytuacji załamania zdrowia skuteczna jest jedynie profesjonalna opieka medyczna .

II HOLISTYCZNO-FUNKCJONALNY MODEL ZDROWIA

Uwzględnia się definicję WHO

Trzy wymiary: somatyczną, psychiczną, społeczną a w ostatnich latach pojawia się propozycja sfery duchowej człowieka . Zdrowie traktowane jest jako stan pozytywny, a nie tylko brak choroby.

Mandala Zdrowia- koncepcja , do której odwołują się zwolennicy medycyny holistycznej.

Obrazuje model ekosystemu człowieka , który współtworzy szereg kręgów otaczających centralnie usytuowanego człowieka. Dwa główne obszary , które determinują zdrowie i chorobę to „kultura” i „natura”. W bezpośredniej bliskości znajduje się rodzina.

11 czynników skupiających się na Mandali

Czynniki warunkujące zdrowie- to te które powodują skuteczne radzenie ze stresem, co jest determinowane funkcjom zdrowotnym, odpornościowym i poczuciem koherencji.

Salutogenetyczny Model Zdrowia

Wg Antoniowskiego

Punktem wyjścia jest przekonanie , że normalnym stanem organizmu człowieka nie jest stan równowagi ( jak w podejściu biomedycznym ) , ale heterostaza , zmienności , nieuporządkowanie , będące rezultatem nieustających zmian wewnątrz i na zewnątrz organizmu. W tym rozumieniu zdrowie nie jest brakiem choroby.

Zdrowie i choroba są krańcami tego samego kontinuum.

Antoniowski określa - poczucie koherencji jako pewną globalną orientacje człowieka , trwałe ale jednocześnie dynamiczne poczucie lub przekonanie. Zmienna ta posiada trzy podstawowe składniki:

• zrozumiałość-spostrzeganie świata jako zrozumiałego i przewidywalnego.

• sterowalność-poczucie jednostki, że może mieć wpływ na świat sama, z pomocą innych ludzi lub siły wyższej, że potrafi poradzić sobie w każdej sytuacji.

• sensowność - poczucie , że ma się w życiu coś, co jest warte zaangażowania się, podjęcia wysiłku.

Zgodni z tą teoria silne poczucie koherencji jest czynnikiem sprzyjającym zachowaniu zdrowia i podejmowaniu zachowań prozdrowotnych.

Zdrowie jako stan , dyspozycja, proces i cel.

Zdrowie jako stan- def. WHO określa zdrowie jako stan. Stan traktowany jest jako kategoria nadrzędna.

Zdrowie jako dyspozycja-to poddająca się zmianom zdolność człowieka zarówno do osiągania pełni własnych fizycznych, psychicznych i społecznych możliwości, jak i reagowania na wyzwania środowiska. Zdrowie tu określa się jako zasób, ogólną zdolność, właściwość organizmu do wszechstronnego rozwoju i do stawienia czoła aktualnym wymaganiom.

Zdrowie jako proces- poszukiwanie i utrzymanie równowagi w obliczu obciążeń, z którymi nieustannie ma doczynienie organizm ludzki. Jest to podejście dynamiczne i interakcyjne. Zdrowie jako proces ma określoną dynamikę w czasie i zmienia się w zależności od zaistniałych wymagań zewnętrznych i wewnętrznych.

Pojęcie zdrowia jako cel- jest również w znaczeniu abstrakcyjnym. Następuje tu obiektywizacja zdrowia tak, że jest ono lokowane na zewnątrz działającego człowieka, staje się celem jego efektywności.

Ogólnopolskie Programy Zdrowotne:

-PROJEKT ZDROWE MIASTO

-PROJEKT ZDROWY DOM

-PROJEKT SZPITAL PROMUJĄCY ZDROWIE

-poprawa warunków pracy dla personelu

-poprawa statusu szpitala

-jako instytucja bezpieczna -utylizacja odpadów, zakażeń szpitalnych

-prowadzenie promocji zdrowia dla pracowników

-SZPITAL PRZYJAZNY DZIECKU

-10 KROKÓW DO UDANEGO KARMIENIA PIERSIĄ

-PROJEKT ZDROWE MIEJSCE PRACY

Będzie dotyczył zakładów pracy

-grupy pracownicze zorganizowane w konkretne zespoły.

-KONCEPCJA SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE

3 główne cechy:

-Program edukacji zdrowotnej

-Ethos zdrowia w szkole

-Współdziałanie z rodzicami i społecznością lokalną.

8) Edukacja zdrowotna:

-powinna odnosić się do osoby chorej jak i zdrowej

-zakłada, że nawet człowiek chory, o bardzo niskim potencjale zdrowia jest w stanie:

-walczyć ze swoją chorobą

-prowadzić w dalszym ciągu, w miarę możliwości aktywny tryb życia

-przeciwstawiać się następstwom choroby

-pozytywnie wpływać na jakość swojego życia

-zajmuje się czynnikami osobowymi, które mają zaowocować wyborem przez każdego człowieka jego własnego stylu życia

-w jej wyniku ma wzrastać u każdego człowieka świadomość oraz umiejętność dokonywania wyborów w trosce o swoje zdrowie z pełną odpowiedzialnością społeczną za ten wybór.

8) EDUKACJA ZDROWOTNA - to trwały stan uczenia się, który umożliwia ludziom indywidualne oraz grupie społecznej podejmowanie dobrowolnych decyzji w zakresie modyfikowania zachowania i zmiany warunków środowiskowych w sposób, który przyczynia się do wzmocnienia zdrowia.

• Edukacja zdrowotna pacjenta

• Edukacja prozdrowotna

• Edukacja Zdrowotna

Jest warunkiem, metodą promowania zdrowia. Umożliwia człowiekowi wiedzę, by mógł świadomie wybierać to co służy jego zdrowiu. W tym celu potrzebne są modyfikacje.

Edukacja oparta jest na przekazywaniu motywacji o tym, żeby sam człowiek chciał kontrolować oddziaływania na swoje zdrowie w sensie pozytywnym.

Uwzględniając kryterium relacji między nadawcą a odbiorcą wyróżnia się:

1. edukacja autokratywna - oparta na jednokierunkowym przekazie wiedzy od nadawcy do odbiorcy. Wiedza przekazywana jest w formie wskazówek w klimacie emocjonalnym neutralnym. Proces edukacji ma charakter instruktażowy i oznacza się niską skutecznością zmiany zachowań uczestniczących w procesie.

2. edukacja uczestnicząca - oparta jest na dwukierunkowym przekazie informacji. Polega na wymianie doświadczeń, dyskutowaniu o zmianach stylu życia. Komunikacja między uczestnikami procesu ma charakter wspomagający. Proces można utożsamiać z procesem rozwiązywania problemów zdrowotnych i oparty jest na empatii i zaufaniu.

3. edukacja promująca - oparta na wzajemnym i wspólnym uczestniczeniu w aktywizującym procesie prowadzącym do zmian. Celem procesu jest wyposażenie odbiorcy w wiedzę i motywację i możliwości umożliwiające zmiany zachowań. Klimat w którym jest proces realizowany wpływa motywującą na zmianą zachowań.

FUNKCJE EDUKACJI ZDROWOTNEJ

1. funkcja orientacyjna- stwarza niezbędne podstawy do tego, aby jednostka mogła dokonać świadomego wyboru najbardziej optymalnego modelu życia dzięki zasobowi obiektywnej i przyswojonej wiedzy o zdrowiu'

2. funkcja personalizacyjna - istotą jest udzielanie pomocy w kształtowaniu samego siebie, autokreowanie.

3. funkcja rozwojowa - polega na umożliwieniu jednostce gromadzenia nowych doświadczeń oraz osiąganiu nowych kompetencji na miarę własnych potrzeb, możliwości zdrowotnych i rozwojowych.

4. funkcja kompensacyjna - polega na niezbędnym uzupełnianiu i wzbogacaniu informacji na temat zdrowia, choroby, wyrównywaniu braków środowiskowych.

5. funkcja socjalizacyjna - polega na przyswajaniu przez człowieka kultury zdrowotnej danej grupy, przygotowaniu do czynnego i twórczego udziału w życiu społecznym, konstruktywnej w ni roli z punktu widzenia zdrowia.

6. funkcja emancypacyjna - sprowadza się do zapewnienia człowiekowi niezbędnego zasobu wiedzy, który pozwana ocenić własne możliwości związane z sytuacją zdrowotną, rozwojową.

7. funkcja kulturowa - otwiera człowiekowi możliwości szerokiego i nieograniczonego uczestnictwa w kulturze aktywnego i twórczego wkładu w rozwój kultury zdrowotnej.

CECHY EDUKACJI ZDROWOTNEJ

1. intencjonalność - zakłada, że oddziaływania wychowawcze są zamierzone i mają na celu dokonanie zmian w psychice, zachowaniu `wychowanka”.

2. planowość - kryterium to odnosi się do zamierzonych i planowych działań związanych z wychowaniem zdrowotnym.

3. celowość -każde wychowanie jest celowe, dąży do realizacji zmian, które z są z góry określone i do których dobieramy najskuteczniejsze środki.

4. interakcyjność - kryterium zakłada współdziałanie wychowawcy i wychowanka a więc oddziaływanie dwukierunkowe.

5. trwałość skutków - dotyczy trwałości zmian w psychice i zachowaniu osoby, która jest edukowana.

6. relatywność - oznacza, że przewidywanie skutków oddziaływań wychowawczych wiąże się z poważnymi trudnościami, gdyż zależą od wielu czynników, które w również w rozmaitym stopniu są przewidywalne. Do edukacji należy stosować te które są odpowiednie dla osób w różnym wieku, stanie zdrowia itp.

7. długotrwałość - kryterium określa czas trwania edukacji, jak ten który powinien przebiegać w przebiegu całego życia.

8. ukierunkowanie zmian - kryterium zakłada, że zmiany jakie dokonały się pod wpływem oddziaływań wychowawczych mają kierunek progresywny tzn. pozwalają one rozszerzyć człowiekowi pole swej aktywności i ulepszają jakość działania.

10) sposoby przekazywania osobom edukowanym wiedzy i nauczania zachowań prozdrowotnych: poznawcze, emocjonalne i psychomotoryczne

a) uczenie poznawcze

- wykorzystuje proces myślenia, poznania i uzyskaną informację

- obejmuje procesy krytycznego, kreatywnego myślenia, podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów. Pielęgniarka przygotowująca program nauczania zdecydować co osoba edukowana musi wiedzieć, potrafić wykonać i jakie umiejętności i wiedza były by do tego niezbędne.

Metody właściwe do przekazywania informacji poznawczych obejmują:

Wykłady i pogadanki

Lektury łącznie ze wskazówkami do studiowania

Pomoce audiowizualne

Nauczanie interaktywne (komputer)

Testy

Zaprojektowany proces samodzielnego uczenia

2. UCZENIE EMOCJONALNE

Uwzględnia wartości moralne, poglądy, wierzenia, emocje. Nauka zachowań zdrowotnych wymaga bardzo często zmiany nawyków, schematów dotyczących zachowania, nastawienia.

Metody nauczania skuteczne w sferze emocjonalnej to:

Odgrywanie ról

Dyskusja grupowa

Interakcja poprzez które poglądy, wierzenia mogą być analizowane w odniesieniu do innych ludzi a uczucia dzielone ze wspomagającym otoczeniem.

3. UCZENIE PSYCHOMOTORYCZNE

Kształtowanie i rozwijanie nabytych wcześniej podstawowych technik i umiejętności zachowań poprzez szeroko rozumianą profilaktykę.

Obejmują:

Demonstrację

Indywidualne ćwiczenia pod nadzorem opiekuna

Trenowanie.

11) ETAPY POCESU ZMIANY ZACHOWAŃ

- faza prekompetencji - jednostka nie jest świadoma problemu ( oddziaływanie na sferę poznawczą)

- faza kontemplacji, rozważania - pojawia się świadomość problemu i chęć działania, rozpoczyna się proces motywacji ( oddziaływanie na sferę postawy)

- faza przygotowawcza (prób) - próba zmiany zachowania oraz obserwowanie efektów zmiany zachowań (oddziaływanie na sferę umiejętności)

- faza działania - jednostka ewidentnie zmienia zachowanie, faza trwa około 6 m-cy i istnieje duże ryzyko powrotu do poprzednich faz ( oddziaływanie na sferę behavioralną)

- faza utrzymania zachowań - jednostka integruje nowe zachowania, włącza je do codziennej aktywności, pracuje nad modyfikacją zachowań w celu niedopuszczenia do powrotu dawnych zachowań ( oddziaływanie na sfery społeczne, środowiskowe)

- faza zakończenia - zachowanie staje się nawykiem i zostaje na trwałe włączone w system zachowań

- faza nawrotu - powrót do jednej z poprzednich faz zmiany zachowań.

12) PODZIAŁ FORM KSZTAŁCENIA

W zależności od liczebności grupy:

-jednostkowe

-zespołowe

-masowe.

W zależności od stopnia aktywności prowadzącego zajęcia i uczących się oddziaływania na poszczególne narządy zmysłów:

-podające ( wykład informacyjny, odczyt, instruktaż, opis, prelekcja_

-problemowe ( wykład problemowy, wykład, kontrowersyjny, dyskusja dydaktyczna, metoda aktywizująca, stadium przypadku, metody inscenizacji, seminarium)

-eksponujące ( pokaz, film, wystawa)

-praktyczne (ćwiczenia, zajęcia praktyczne)

a) METODY PODAJĄCE

-przekazywanie zbioru informacji

-wyjaśnianie pojęć

-omówienie zależności.

Metoda ta powinna być używana, gdy wiedza, którą należy przedstawić jest nowa, a czas jej przekazywania krótki lub gdy w organizowanym czasie trzeba dużej grupie słuchaczy dać przegląd informacji świadczący o postępie jaki dokonał się w danej dziedzinie.Metoda ta nie sprzyja:

- samodzielnemu myśleniu

-ćwiczeniu umiejętności, dostrzegania problemów

-rozwojowi zdolności twórczych

b) METODY PROBLEMOWE

Sprzyjają:

-rozwojowi myślenia

-przygotowaniu do samodzielnego, sprawnego działania, wymagającego inicjatywy i twórczych poszukiwań

-oddziaływaniu na zachowania, nawyki, postawy.

Nie nadaje się do stosowania w dużych grupach.

Wymagają udziału czynnego wszystkich uczestników, którzy dyskutując, wymieniając poglądy i informacje, konfrontują opinie i pomysły. Są dla siebie wzajemnie źródłem wiedzy.

c)METODY EKSPONUJĘCE

- stosuje się w celu ożywienia i ułatwienia pracy umysłowej oraz zwiększenia jej efektywności.

-oddziaływanie na sferę emocjonalną uczących się

-poprzez wykonywanie odpowiednio dobranego filmu, taśmy, CD, DVD, udramatyzowanej akcji

Pozwalają:

-zmieni poglądy, nastawienie edukowanego

-nauczyć go obserwacji

-uczulić na jakieś problemy

-osiągnąć różne cele wychowawcze

d) METODY NAUCZANIA PRAKTYCZNEGO

Polegają na samodzielnej pracy uczącego się wykonanej pod nadzorem edukatora celem.

Celem ich jest:

-nabywanie, utrwalanie oraz doskonalenie czynności manualnych i innych związanych z działalnością psychoruchową

-nabywanie umiejętności stosowania wiedzy w praktyce

-weryfikacja wiedzy uzyskanej innymi metodami

-zdobywanie nowej wiedzy poprzez samodzielne przeprowadzanie eksperymentów

-rozwijanie zainteresowań poznawczych.

Pozostałe formy

-zajęcia profilaktyczne

-ćwiczenia indywidualne

-nauka w grupie

-nauka w grupie samopomocy

-metody symulacyjne

-nauczanie programowe ( zasady: małych kroczków, aktywizowanie uczących się, natychmiastowa ocena każdej czynności, indywidualizacja tempa uczenia i treści uczenia, materiał podzielony na niewielkie fragmenty, przy pomocy odpowiednich środków dydaktycznych, na bieżąco kontrolowany)

13) PODZIAŁ ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH

-materiały dydaktyczne: tablice, podręczniki, plansze, fantomy

-aparaty, urządzenia techniczne: rzutnik, telewizor, magnetowid

-urządzenia częściowo automatyzujące proces uczenia: komputery, programy komputerowe

-środki słowne: podręczniki, ulotki, czasopisma

Każda interwencja edukacji zdrowotnej powinna być zweryfikowana w celu:

-ustalenia jej wpływu na uczestników

- stworzenia możliwości zmodyfikowania jej celów i zadań

-wychwycenia zmian w poziomie wiedzy, umiejętności, poglądów, zachowań słuchaczy

14) pyt. Ewaluacja edukacji zdrowotnej - narzędzia - etapy

Ocena może być:

-wstępna

-bieżąca

-końcowa

-odległa.

Narzędzia pomiaru:

-kwestionariusz

-rozmowa

-obserwacja

-karta zdrowia.

15) ZDROWIE I JEGO DETERMINANTY

To co dla jednych jest zdrowiem dla drugich może być symptomem choroby np. otyłość.

Hipokrates- dobre samopoczucie to zdrowie, złe to choroba.

Teoria Katrezjańska- mechanistyczne widzenie świata i człowieka. Psychika i ciało to całkowicie odmienne strefy. Teoria ta doprowadziła do poznania człowieka i jego funkcjonowania. Spowodowało to, że reakcja na chorego człowieka została zredukowana do perfekcyjnego naprawiania jego zdrowia jak uszkodzonej maszyny biologicznej, bez widzenia całości. Doprowadziła do szybkiego rozwoju technicznego, pozwoliła na wykorzystanie metod analitycznych w badaniu ciała człowieka i biomedycznego pojęcia zdrowia. Odkrycie zewnętrznych przyczyn chorób np. bakterie, środki chemiczne, niedobory witamin. Wzmocniło pozycję biomedycznego modelu zdrowia.

Zwraca się uwagę jedynie na biochemiczne przyczyny chorób. Wymiary społeczny, behavioralny, nie mieszczą się w tym wąskim schemacie i są pomijane.

Neopozywistyczna =socjomedyczna koncepcja zdrowia

Człowiek to przede wszystkim zespół elementów powiązanych względnie prostymi relacjami a wiedza o każdym elemencie i każdej relacji to wiedza człowieku jako całości.

Zdrowie zostało potraktowane jako kategoria uniwersalna, jednoznaczna dla każdej posługującej się nią osoby, niezależnie od wpływu wartości ingerujących w proces naukowego poznania. Zdrowie zostało zdefiniowane jako brak choroby.

Wg WHO obok sfery fizycznej jako równie istotne dla orzekania o uzdrawianiu uznano sferę psychiczną i społeczną. Pełny dobrostan fizyczny, psychiczni społeczny a nie jedynie brak chorób czy niedomagań. Definicja ta wprowadza kategorię subiektywnego stanu zdrowia i obiektywnego stanu zdrowia.

Teoria Parsona 1951

Całe życie człowieka jest właściwie codziennym wypełnianiem ról społecznych.

Zdrowie to stan, w którym jednostka wykazuje optymalną umiejętność efektywnego pełnienia ról i zatem zdrowie jest stanem optymalnej zdolności do efektywnego wypełniania ról społecznych.

Psychologowie i humaniści Maslow 1971

Celem człowieka jest dążenie do realizacji pełni swoich możliwości, a zatem zdrowie oznacza zdolność do prowadzenia życia sensownego i twórczego, satysfakcjonującego danego człowieka.

1986 -promocja zdrowia- karta ottawska

zdrowie zostało określone jako potencjał (zasoby, możliwości) indywidualny i społeczny. Tak rozumiane zdrowie nie jest celem (wartością auteniczną) do którego powinien dążyć człowiek, lecz jest środkiem ( wartością instrumentalną) do osiągnięcia ważnych w życiu celów.

Współczesne koncepcje zdrowia

1. Biomedyczna

Stan braku zakłóceń w funkcjach biologicznych organizmu, który w stanie zdrowia cechuje się normalnością.

Zależy od odporności biologicznej organizmu, a do załamania dochodzi, gdy organizm nie jest w stanie przeciwstawić się chorobie. Zdrowie jest poza kontrolą człowieka, nie zależy od psychicznych zachowań.

2. Holistyczno-funkcjonalny

Zdrowie jest rozumiane jako stan braku zakłóceń w funkcjach biologicznych człowieka.

Uwzględnia się tu definicję WHO, i 3 wymiary:

-somatyczny

-psychiczny

-społeczny

-często uwzględnia się sferę duchową.

Mandala zdrowie

Obejmuje model ekosystemu człowieka, który współtworzy szereg kręgów otaczających centralnie usytuowanego człowieka. Dwa główne obszary, które determinują zdrowie i chorobę to kultura i natura (biosfera). W bezpośredniej bliskości jednostki ludzkiej znajduje się rodzina.

Salutogenetyczny model zdrowia wg Antonowskiego

Punktem wyjścia dla rozważań jest przekonanie, że normalnym stanem organizmu nie jest równowaga (jak w pojęciu biomedycznym), ale heterostaza, zmienność, nieuporządkowanie, będące rezultatem nieustannych zmian wewnątrz i na zewnątrz organizmu.

W tym rozumieniu zdrowie nie jest brakiem choroby. Zdrowie i choroba są krańcami tego samego kontinuum. Każdy człowiek zajmuje pewną pozycję pomiędzy giegunami absolutnego zdrowia i całkowitej choroby.

Czynnikami warunkującymi zdrowie są te, które pozwalają skutecznie radzić sobie ze stresem co determinuje funkcjonowanie zespołów odpornościowych i poczucie koherencji.

Poczucie koherencji jest globalną orientacją człowieka, trwałe, ale jednocześnie dynamiczne poczucie lub przekonanie. Posiada trzy podstawowe składniki:

-zrozumiałość (spostrzeganie świata jako zrozumiałego i przewidywalnego)

-sterowność (poczucie jednostki, że może mieć wpływ na świat, sam lub z pomocą innych lub sił wyższych potrafi poradzić sobie z każdą sytuacją).

-sensowność (poczucie, że ma w życiu coś co jest zarte zaangażowania, podjęcie wysiłku).

Zgodnie z tą teorią silne poczucie koheracji jest czynnikiem sprzyjającym zachowaniu zdrowia i podejmowaniu zachowań prozdrowotnych.

16) Zdrowie jako stan, dyspozycja, proces, cel:

- stan to definicja WHO

-dyspozycja : to poddające się zmianom zdolność człowieka do osiągnięcia pełni własnych, fizycznych, psychicznych i społecznych możliwości jak i reagowanie na wyzwania środowiska. Zdrowie określa się tu jako zasób, ogólną zdolność właściwości organizmu do wszechstronnego rozwoju i stawiania czoła aktualnym wymaganiom.

-proces -poszukiwanie i utrzymanie równowagi w obliczu obciążeń z którymi nieustannie ma doczynienie organizm ludzki. Jest to pojęcie dynamiczne i interakcyjne.

-cel - w znaczeniu abstrakcyjnym. Następuje tu obiektywizacja zdrowia tak, że ono lokowane na zewnętrz działającego człowieka, stając się celem jego aktywności.

21) OGÓLNOPOLSKIE PROGRAMY ZDROWOTNE

Projekt „Zdrowe Miasto”

Projekt „Zdrowy Dom”

Projekt „Szpital Promujący Zdrowie”

Projekt „Zdrowe Miejsce Pracy”

Projekt „Szpital Przyjazny Dziecku”.

Szkoły promujące zdrowie:

-programy edukacji zdrowotnej

-etos zdrowia w szkole

-współdziałanie z rodzicami i społecznością lokalną.

1

---