Prawo Międzynarodowe Publiczne
Źródła PMP:
zwyczaj międzynarodowy
umowy międzynarodowe
ogólne zasady prawa międzynarodowego publicznego
Podmioty prawa międzynarodowego publicznego
państwo
organizacje międzynarodowe (ONZ, Rada Europy, Wspólnota Europejska)
Watykan
Podział dychotomiczny prawa międzynarodowego:
Miękkie prawo międzynarodowe - jest niemożliwe do egzekucji. Np. deklaracje, komunikaty po konferencjach itp.
Twarde prawo międzynarodowe - jest możliwe do egzekucji, jaką przewiduje prawo międzynarodowe publiczne. Egzekucji dokonuje samo państwo przez własne organy
(miękkie prawo nie liczy się w stosunkach między państwami)
Podział źródeł PM - nie ma jako takiego katalogu źródeł. Quasi-katalogiem można nazwać Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Art. 38 tego statutu wymienia:
konwencje
zwyczaj międzynarodowy
ogólne zasady prawa uznane przez narody
orzeczenia sądowe, poglądy
ex aequo et bono (z względów słuszności i dobra) - gdy strony się zgodzą
Hierarchia źródeł - źródła są horyzontalne, nie mają żadnej hierarchii. Na każde ze źródeł można się powołać przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości. Wyjątkami od równości są:
Karta Narodów Zjednoczonych - zawsze ma pierwszeństwo
normy ius cogens (bezwzględnie obowiązujące) - brak kategoryzacji, nie wiadomo które są bezwzględnie a które powszechnie obowiązujące
normy eiga omnes - obowiązujące wszystkie państwa, nawet te które ich nie podpisały
Zwyczaj - (np. zatoka libijska traktowana jako terytorium prywatne) - składa się z kilku podstawowych elementów:
- czas i praktyka w czasie (nie jest wiadomo od kiedy powstał),
- obszar (obowiązuje na jakimś obszarze)
- przekonanie (o obowiązywaniu jako „prawo”)
Na zwyczaj państwo można się powoływać jak na umowy międzynarodowe. Ustalenie treści normy zwyczajowej jest bardzo trudne, należy śledzić wystąpienia przedstawicieli różnych krajów.
Umowy międzynarodowe - były uznawana za zwyczaj do 1969 roku (Konwencja Wiedeńska) - po niej stworzone zostało prawo traktatów.
Oprócz państw funkcjonują także inne podmioty które obowiązują konwencje i które mogą konwencje mogą stosować.
Etapy konwencji wiedeńskiej - 1963 - podpisanie, 1980 - wejście w życie, 1990 - Polska; Obecnie 108 państw podpisało tą konwencję. Strony które jej nie podpisały i w których nadal obowiązuje zwyczaj to: USA, Iran, Brazylia, Pakistan.
Podziały umów międzynarodowych ze względu na:
ilość stron (nie tekstu, tylko przystępujących :D - M ):
- dwustronne - wielostronne
możliwość przystąpienia:
- otwarte - zamknięte - półotwarte/półzamknięte
tryb zawierania:
- prosta (podpis) - złożona (3 czytania podpis)
forma zawierania:
- pisemna - inna
forma dokumentu:
- jeden dokument - wiele dokumentów
treść umowy
- polityczna - gospodarcza - morska
ze wzg. na równość:
- równoprawne - nierównoprawne (kapitulacyjne)
Definicja umowy - międzynarodowe porozumienie między państwami zawarte w formi pisemnej i regulowane przez prawo międzynarodowe niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie czy wielu i bez względu na szczególną nazwę.
(polska ustawa) - porozumienie między RP a innym podmiotem lub podmiotami prawa międzynarodowego
Budowa umowy:
tytuł - nie wskazuje na treść (ale np. konkordat - między państwem a Watykanem, Modus Vivendi - gdy sprawa nie jest całkowicie załatwione itp.)
wstęp - albo jest albo go nie ma
postanowienia materialno prawne - jądro umowy [to nie ja powiedziałem - M]
postanowienia formalno prawne - klauzule dotyczące wejścia w życie
podpisy, pieczęcie, data - konieczne do wejścia w życie
Klauzule umów międzynarodowych:
Klauzule wejścia w życie - zazwyczaj jeżeli umowa jest dwustronna podaje się ją jako datę podpisania; jeżeli jest wielostronna ustala się tą datę. Można też ustalić że umowa może wejść w życie w niektórych państwach w terminie wcześniejszym niż przewiduje to klauzula
Klauzula prolongacyjna - przedłuża umowę na czas określony (np. obowiązującą przez 10 lat na kolejne 5)
Klauzula rewizyjna - dająca praw do rewizji np. przez NZ (po rewizji wykazującej nie stosowanie się NZ może np. nałożyć karę) [prawie nigdy nie stosowana]
Klauzula rejestracyjna - gdzie umowa ma być zarejestrowana aby weszła w życie. Rejestruje się ją w sekretariacie Ligi Narodów w Genewie. Umowa niezarejestrowana jest nieważna.
Klauzula przystąpienia:
- akcesja - państwo trzecie przystępuje do już istniejącej umowy
- sukcesja - państwa powstałe z państwa które się rozpadło automatycznie przejmują podpisane umowy międzynarodowe (np. Czechosłowacja)
O akcesji nie decyduje państwo tylko organ, który (??) państwo - Komitet Ministrów Rady Europy
Klauzula największego uprzywilejowania - wśród państw podpisujących tą umowę ta klauzula dotyczy tylko jednego lub kilku z nich.
9. Zastrzeżenie do umów międzynarodowych - stosuje się tylko do umowy wielostronnej. Bardzo przydatna narzędzie, zezwala państwu które podpisuje daną umowy nie zgodzić się na jakąś jej część.
np. państwo 3 mówi że podpisuje umowę, ale z wyłączeniem pkt. 41, wtedy wszystkie inne państwa mogą się wypowiedzieć, i np. państwo 5 składa sprzeciw kwalifikowany;
Zastrzeżenie:
może być złożone tylko i wyłącznie do czasu podpisania umowy
może być złożone tylko tam, gdzie umowa mówi, że można je składać
nie można drogą zastrzeżenia modyfikować zasadniczych punktów umowy
Z zastrzeżenia można się w każdej chwili wycofać, wystarczy o tym poinformować, ale jeżeli państwo wycofa się już po podpisaniu umowy to nie może do niego powrócić. Instrument ten jest zastrzeżony w konwencji wiedeńskiej
Państwo w oświadczeniu może podać jak będzie interpretowało dany artykuł.
10. Nieważność umowy międzynarodowej - stwierdza się ją gdy:
- umowa nigdy nie była ważna
- dotyczy kwestii uregulowanej w Konwencji Wiedeńskiej (wtedy jest uznawana za niebyłą)
przyczyny nieważności to: błąd, przekupstwo pełnomocnika, wprowadzenie w błąd przedstawicieli jednego z państw;
wygaśnięcie umowy, może być:
przewidziane w umowie - upływ czasu, zrealizowania zamiaru, wypowiedzenie umowy
nieprzewidziane w umowie - ebus sic stantibus (bo sprawy przybrały taki obrót, [czyli inaczej „bo tak!” - M]) - możliwe tylko w przypadku gdy wszystkie strony tego chcą
11. Rejestracja Umowy Międzynarodowej - stosuje się to by zlikwidować tajną dyplomację. Najwięcej zarejestrowanych jest umów w ONZ. ONZ nie tylko bada prawidłowość tych umów ale także na bieżąco zajmuje się ich stanem prawnym.
Dyspozytariusz - jest to strona umowy która opiekuje się jedynym orginałem umowy. Zazwyczaj zostaje nim strona u której prowadzone są negocjacje i podpisywana jest umowa. Dyspozytariusz zajmuje się sprawdzaniem podpisów, pełnomocnictw, odbieraniem i tłumaczeniem zastrzeżeń, a przede wszystkim wydawanie kopii umowy oficjalnie potwierdzonych wszystkim państwom.
12. Ogólne zasady prawa międzynarodowego
Art. 38 statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości: „ogólne zasady prawa, uznane przez narody cywilizowane”
zasada suwerennej równości - w ONZ głosowania za i przeciw przez podniesienie ręki, jedna ręka = jeden głos
dobra wiara przy wykonywaniu zobowiązać
załatwianie sporów w sposób pokojowy
powstrzymywanie się od użycia siły lub groźby jej użycia
państwa które są członkami jakiejś organizacji powinny się zachowywać zgodnie z jej zasadami
zakaz interwencji w wewnętrzne systemy państw
13. Interpretacja traktatów - należy zachowywać się zgodnie z zasadą dobrej wiary, aby umowa osiągnęła odpowiedni cel. Należy domniemywać brak pozorności. W zależności od tego kto dokonuje interpretacj, to:
Interpretacja doktrynalna - jest nieobowiązująca
Obowiązuje w danym urzędzie w danej sprawie
Interpretacje jednostronne - sporządzane przez jedną ze stron umowy międzynarodowej w związku z jej wykorzystaniem
Interpretacja sądowa - obowiązuje w danym sądzie w danej sprawie
Interpretacja autentyczna - jedynie powszechnie obowiązująca interpretacja, sporządzona przez państwa które tą umowę zawarły
Quasi - autentyczne - wykonywanie umowy przez strony indywidualne bez porozumienia w tej materii
Wykonawcza
Historyczna
Logiczna
14. Cele interpretacji i traktatów:
poszukiwanie woli stron - tekst ustawy jest jedynym z jej źródeł
literalne odczytywanie tekstu umowy - tekst ustawy jest jedynym źródłem
istnieją uzupełniające środki interpretacji, można się do nich odwołać jeżeli interpretacja jest dwuznaczna / niejasna.
Języki w których zawarta jest interpretacja:
< 1648 - łacina
1648 - 1918 - francuski
> 1918 - angielski
(umowy dwustronne zawierane są zazwyczaj w dwóch językach)
15. Polska Praktyka traktatowa - nie ma żadnych dowodów aby do 1918 roku (odzyskanie niepodległości) Polska była związana jakimś traktatem wielostronnym. Polska nie przejęła drogą sukcesji ani jednego traktatu z tych które podpisały państwa zaborcze. Pierwszym podpisanym traktatem był Wersalski - 1919. Art. 295 mówił że jago podpisanie automatycznie oznacza że Polska go przyjmuje i ratyfikuje:
konwencję w sprawie opium
protokół III konferencji w sprawie opium
w ciągu 12 miesięcy zobowiązuje się przystąpić do międzynarodowych konwencji
Traktaty wielostronne:
Międzynarodowa Konwencja Telegraficzna - 1875
Regulamin służby międzynarodowej i taryfy
Konwencja Radiotelegraficzna - 1912
Konwencja dotycząca kolei - 1890
Jednolitość dróg i kolei - 1886
Konwencja Sanitarna - 1903
O zakazie pracy nowej kobiet (?)
16. Podmioty Prawa Międzynarodowego
Podmiotowość prawa międzynarodowego publiczna - tylko państwa suwerenne mogą być podmiotem. Twór nie może być uznany za państwo gdy nie jest uznany przez inne państwa. Państwo jest podmiotowością pierwotną. Organizacje są podmiotowością wtórną.
Suwerenność - prawo pierwotne, nienabyte, do podejmowania w zasadzie ostatecznych decyzji w sprawach wewnętrznych i zewnętrznych. Twór ten jest samowładny, dam decyduje o swoich sprawach.
Twór powinien mieć terytorium, ludność, władzę. Gdy mamy te 3 elementy to zachowanie tego tworu może wskazywać na to, że jest on państwem, więc może być za państwo uznane. Np. Palestyna została uznana za państwo a Czeczenia nie.
Uznanie - jest to jednostronne oświadczenie woli stwierdzające zaistnienie jakiegoś faktu, zazwyczaj:
państwa
rządu
zmiany terytorium
strony wojującej
narodu walczącego o wolność
Zasady uznania rządu:
zasada estrady - państwa winny utrzymywać ze sobą kontakty tak długo jak jest to możliwe, bez względu na sposób powstania rządu
zasada Tobera - uznaniu nie powinny podlegać rządy powstałe w drodze rewolucji
Podział uznania ze względu na:
forma: de iure (ostatecznie) - de facto (czasowo)
sposób: wyraźnie (jednoznaczny akt prawny) - dorozumiane (pośredni akt)
czas: przedwczesne - spóźnione
skutek: charakter tymczasowy - charakter trwały
17. Granica - odgradza terytorium suwerennego państwa od innych państw.
Słup powietrza - zarówno nad państwem jak i w głąb ziemi; jest suwerennością państwa tak długo jak potrafi ono z niego korzystać i bronić go; nie ma żadnej normy gdzie kończy się słup powietrza a zaczyna się KOSMOS (lol, jak to brzmi >.< - M)
4 etapy tworzenia się granicy państwa:
decyzje polityczne - warunek sine qua non (konieczny)
delimitacja - opisanie granicy w umowie
demarkacja granicy - wytyczenie
redemarkacja granicy - ponowne wytyczenie
18. Granice morskie państwa nadbrzeżnego.
do 1958 - uregulowane zwyczajem
1958 - Konwencje Morskie Genewskie
1982 - Nowe Prawo Morza - Jamajka (zlot na którym wybuchła afera dotycząca picia naparu z liści marihuany przez przedstawicieli państw - M)
linia podstawowa - wyimaginowana kreska od której mierzy się wody terytorialne. Odzwierciedla przebieg wybrzeża za wyjątkiem zatok. W zależności od rozwartości zatoki w kierunku morza można ją zamknąć linią podstawową albo nie: jeżeli rozwartość jest poniżej 24 mil morskich można ją zamknąć, jeżeli powyżej 24 mm linia podstawowa musi odzwierciedlać jej bieg. Jeżeli jest to zatoka historyczna to można ją zamknąć bez względu na wielkość.
Od tak wyznaczonej linii państwo może wyznaczyć:
Pas wód (mórz) terytorialnych do 12 mil - pełna suwerenność państwa;
Pas przyległy do 24 mil - państwo kontroluje tylko przepływające statki, brak suwerenności;
Wyłączna strefa ekonomiczna do 200 mil morskich - brak suwerenności, możliwość połowu ryb - niekorzystanie z tego przywileju nie daje go innemu państwu;
Suma pasa przyległego i morza terytorialnego nie może przekraczać w sumie 24 mi.
Prawo pościgu za statkiem - gdy statek płynie po morzu terytorialnym lub pasie przyległym dostaje ostrzeżenie, a następnie jest ścigany, to gdy przekracza granicę morską można go dalej ścigać, chyba że pościg zostanie przerwany (np. gdy ucieknie [:P -M]). Ale pościg musi się zacząć na MT lub PP.
Państwa archipelagowe mogą sobie wyznaczyć linie podstawową tak jak chcą, ale nie może ona być większa od powierzchni wysp więcej niż 9 razy. Maksymalny stosunek tych dwóch to 1:9.
Państwa archipelagowe mogą czasem dać zezwolenie na przepływanie przez ich wody terytorialne.
Problem dna morza - dno Pacyfiku i Altantyku ma być podzielone na działki, które mogą być dzierżawione. Polska ma działkę na środku Pacyfiku, ale jej nie eksploatuje [jest okazja !! - M].
19. Ludność - obywatelstwo to węzeł prawny pomiędzy osobą fizyczną a państwem. Można je nabyć w sposób pierwotny:
zasada krwi (ius soli) - dziecko przejmuje obywatelstwo rodziców lub rodzica
zasada ziemi (ius sanguinis) - nabywa się obywatelstwo miejsca urodzenia
zasada mieszana
oraz w sposób wtórny - nabycie obywatelstwa, przywrócenie utraconego obywatelstwa
kazus Nothebana - (żyd-niemiec) wyjechał z Niemiec przed wojną do ameryki łacińskiej, po wojnie powrócił do europy i nabył obywatelstwo państwa X, po czym znów powrócił do Ameryki. MTS orzekł że jest on nadal obywatelem Niemiec. (coś tu chyba pomieszali - M)
Domicyl - czyli miejsce przebywania jest bardzo ważne przy obywatelstwie. W razie przebywania przez długi okres czasu w jakimś kraju, w którym miało się być krócej traci się pierwotne obywatelstwo. Należy wówczas złożyć podanie o jego przywrócenie.
Cudzoziemiec - obywatel jakiegoś kraju posiadający obywatelstwo, liczący na ochronę ze strony swojej ambasady
Uchodźca - uchodzi ze swojego kraju z powodu władzy która tam panuje i prosi o ochronę miejscowej władzy (azyl), a nie swojej ambasady/konsulatu
Obywatelstwo Unijne - węzeł prawny pomiędzy osobą fizyczną a UE. Nabycie obywatelstwa któregoś z krajów Unii jest automatycznym nabyciem obywatelstwa unijnego.
Obywatelstwo unijne wiąże się z:
prawo do przemieszczania się między państwami członkowskimi bez wizy
prawo osiedlania się we wszystkich państwach unijnych, zwykle 3-6 lat
prawo do czynnego i biernego prawa uczestniczenia w wyborach samorządu Unii - trzeba wyrazić chęć
prawo do czynnego i biernego uczestnictwa w wyborach do Europarlamentu
prawo do ochrony konsularnej i dyplomatycznej
20. Władza państwowa:
wewnętrzne
zewnętrzne - ambasady, konsulaty i misje dyplomatyczne
Do 1815 roku wszystkie sprawy związane z prawem konsularnym i dyplomatycznym były regulowane przez zwyczaj.
Problem „ważności” ambasadorów tej samej rangi - rozwiązano na Kongresie Wiedeńskim że decydować będzie data podpisania listu polecającego ambasadora przez głowę państwa.
1961 - konwencja o nawiązywaniu stos. dyplomatycznych
1963 - konwencja o nawiązywaniu stos. konsularnych
Korpus dyplomatyczny - reprezentuje całe państwo wysyłające w całym państwie przyjmującym. Ma pełnię przywilejów i immunitetów. Chroniona jest osoba, a nie funkcja, bez względu na to co robi. Gdy ambasador potrąci śmiertelnie osobę to może, ale nie musi być ukarany. Maksymalnie może być uznany za persona non grata i wyrzucony z kraju. Nie wolno im go sądzić. Co do zasady kadencja ambasadora trwa 4 lata.
Korpus konsularny - reprezentuje ściśle określone interesy państwa wysyłającego na ściśle określonym terytorium państwa wysyłającego.
Konsul to urzędnik USC, który:
wydaje dokumenty, paszporty, udziela wiz
poświadcza dokumenty
potwierdza pojawienie się
wydaje dokumenty związane ze śmiercią i urodzeniem się
udziela ślubów - obywatelom polskim, obywatelom Polski z obcokrajowcom, osobom z trzeciego kraju [nie z 3 świata - M].
Protokoły dyplomatyczne obejmują - zasady etykiety oraz departament protokołu dyplomatycznego.
21. Organizacje międzynarodowe - podmiot wtórny, powstaje z woli państwa. Członkiem organizacji może być każdy w tym państwie.
Dzielą się na:
rządowe - np. ONZ
pozarządowe - np. Czerwony Krzyż
Ich międzynarodowa podmiotowość bierze się z domniemania kreującego. Organizacje te mają zdolność prawną, prawo do zaciągania zobowiązań, są podmiotami na takich samych prawach jak państwa. Są organizacjami: powszechnymi, uniwersalnymi, globalnymi.
Wspólnoty są organizacjami międzynarodowymi, ale nie ponadnarodowymi. Działają regionalnie, np. Rada Europy, Wspólnota Europejska.
22. ONZ - powstaje wobec fiaska Ligi narodów, w latach 1940-45;
Konferencja w San Francisco - nie było tam polski, rząd londyński i moskiewski kłóciły się kto ma Polskę reprezentować. W ostatnim momencie zmieniono tekst karty „.. członkami Pierowymi są te państwa które do 26.06 podpiszą kartę oraz te które to zrobią do 24.10.1945” W październiku podpisano kartę w imieniu Polski, ratyfikował to Krajowa Rada Narodowa. Polska jest 51 krajem pierwotnym ONZ.
Przyczyny powstania ONZ:
poczta, telegraf
rozwój handlu
Rewolucja przemysłowa w Anglii
Powstanie banków i para-banków
Powstanie USA [1789]
[Liga Narodów - siedziba w Genewie, nie była organizacją powszechną, brak prawa veta, legalizacja prawa do wszczęcia wojny, brak stale obradującego organu]
Deklaracje międzysojusznicze zobowiązujące aliantów do współpracy:
1941 - Karta Atlantycka
'42 - podpisanie przez 26 państw deklaracji NZ
'44 - USA tworzy wstępny projekt karty NZ
'45 - Jałta - podpisanie deklaracji
Konferencja w San Francisco - Brało w niej udział 50 państw, brak Polski. 07.1945 - uznano rząd Polski, 10.1045 - przedstawiciel Polski podpisał dokument ratyfikujący.
Obecnie 192 państwa podpisały Kartę, jest ona umową wielostronną, obejmuje 11 artykułów podzielonych na 19 rozdziałów. Załącznikiem do niej jest Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. ONZ ma zdolność prawną na terenie wszystkich państw członkowskich.
Cele ONZ (art.1):
utrzymanie międzynarodowego pokoju
rozwijanie przyjaznych stosunków międzynarodowych
zajmowanie się zagadnieniami o charakterze gospodarczym
uzgadnianie działalności międzynarodowej
Zasady wedle których działa ONZ:
suwerenność, równość
dobra wiara
rozstrzyganie sądów
pomoc członkom organizacji
podporządkowanie się państw które nie są członkami zasadom ONZ
zakaz ingerencji w sprawy wewnętrzne
Państwo powinno przystąpić do ONZ gdy:
miłuje pokój [cholerni hipisi z San Francisco - M]
przyjmie zobowiązania
jest w stanie wypełnić te zobowiązania
Przyjęcie państwa następuje w drodze decyzji zgromadzenia ogólnego ONZ, Karta nie mówi o tym, jak się opuszcza ONZ.
ONZ składa się z 6 organów głównych:
Zgromadzenie Ogólne - wszystkie kraje (192)
Rada Bezpieczeństwa - 10 dużych i 5 małych członków [to nie ja powiedziałem-M]
Rada Gospodarcza i Społeczna - 54 przedstawicieli
Rada Powiernicza - nie funkcjonuje
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości - 15 sędziów, siedziba w Hadze
Sekretariat - około 40 tys. osób (z tego co czytałem to 40, 50 albo 60k)
ad. 1) Zgromadzenie ogólne - wszystkie państwa decydują we wszystkich sprawach. Głosowanie na forum zgromadzenia. Głosuje się:
w sprawach ważnych, wymienionych w zamkniętym katalogu, większością 2/3 obecnych i głosujących
w innych sprawach większością zwykłą
(wyjątek - sprawa nie zawarta w katalogu zamkniętym, ale którą członkowie uznają za szczególnie ważną też podlega głosowaniu większością 2/3)
ad. 2) Rada bezpieczeństwa
Głosowanie (10 zmiennych + 5 stałych):
proceduralne - 9 za, obojętnie które głosy
inne - 9 za, w tym zgodne głosy tych którzy są stali (5), żaden nie może być przeciw, może być nieobecny, lub niereagować w trakcie głosowania
Katalog spraw ważnych:
międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo
wybór członków rady powierniczej
wybór członków RGiS, ONZ
wybór niestałych członków Rady Bezpieczeństwa
wykluczanie członków z organizacji
sprawy budżetowe
zawieszanie w korzystaniu z praw i przywilejów członków, przyjmowanie członków
5 stałych członków:
Chiny
Francja
Rosja
Wielka Brytania
USA
22. Rada Gospodarcza i społeczna - 54 członków, co roku 18 członków na 3 lata kadencji, członków wybiera Zgromadzenie Ogólne ONZ, większością 2/3 głosów obecnych.
Posiada przedstawicielstwa na wszystkich kontynentach.
23. Sekretarze Generalni ONZ:
a) Trygre H. Lie - Norwegia 1946-1953
b) Dag Hammarskjöld - Szwecja 1953-1961
c) U Thant - Birma 1961-1972
d) Kurt Waldheim - Austria 1972-1981
e) Javier Perez de Cuellar - Peru 1982-1991
f) Boutros Boutros-Ghali - Egipt 1992-1996
g) Kofi Annan - Ghana 1997-2006
h) Ben Ki-moon - Korea Pd. 2007>
24. Klauzula rewizyjna - (karta ONZ):
a) możliwe poprawki
b) rewizje - ważniejsze od poprawek, nigdy nie przeprowadzono rewizji karty
Orginał karty zdeponowany jest przy rządzie w USA - Waszyngton. (Gdzie strzegą jej roboty-zombie z przyszłości i gigantyczny król pająków Sharhazarrahmon - M)
25. Wspólnoty Europejskie
Są organizacjami międzynarodowymi.
Ponadnarodowymi - bronione przez nie prawo wtórne wyprzedza prawo krajowe.
Trzy filary współpracy:
współpraca na podstawie traktatów i ustaw - jest obowiązujący
--- Współpraca tylko na podstawie dżentelmeńskiej umowy, brak dokumentów,
-/ tj. współpraca policji i sądów
26. Rada Europy - powstała w Londynie na przełomie lat 40/50. Jest organizacją zajmującą się ochroną praw człowieka. Obecnie jest około 200 traktatów mówiących o prawach człowieka.
Watykan - ma dwoistą podmiotowość - 1/ państwo-miasto [44 HA] 2/ stolica apostolska
Zasady funkcjonowania stolicy apostolskiej opracował Jan Paweł II.
Konkordaty z polską - 1925, 1993.
27. Pokojowe rozstrzyganie sporów międzynarodowych - to jeden z rozdziałów karty.
Karta jako jeden z pierwszych dokumentów zakazuje wojny, z wyjątkiem:
gdyby agresorzy z II wojny światowej zagrozili danemu krajowi to można uprzedzić ten atak
zgoda karty ONZ na samoobronę [jak Leppah - M] indywidualną i zbiorową
jeżeli Rada Bezpieczeństwa zdecyduje że trzeba wziąść udział w konflikcie który może stać się powszechny, wtedy można użyć wojska
Pokojowe rozstrzyganie sporów - artykuł 35 i 38 na pamięć [na egz]:
Artykuł 35
Każdy członek Organizacji Narodów Zjednoczonych może zwrócić uwagę Radzie Bezpieczeństwa lub Zgromadzenia Ogólnego na spór, w którym jest stroną, jeśli w zakresie tego sporu przyjmie uprzednio zobowiązania wynikające z postanowień niniejszej Karty o pokojowym załatwianiu sporów.
Postępowanie przed Zgromadzeniem Ogólnym w sprawach, na które zwrócono jego uwagę w myśl niniejszego artykułu, podlega przepisom artykułów 11 i 12.
Artykuł 38
Niezależnie od postanowień artykułów 33-37 Rada Bezpieczeństwa może na żądanie wszystkich stron w sporze czynić stronom zalecenia w celu pokojowego załatwienia sporu.
1907 - Konwencja o pokojowym rozstrzyganiu sporów. Pakt Brianda - Kellogga.
1919 - Pakt Ligi Narodów - pierwszy oficjalny zakaz wojny jako drogi załatwiania sporów [I wszyscy wiemy jak to się skończyło :/ - M]
1928 - Pakt Paryski - państwa wyrzekają się wojny.
26 czerwca 1945 - Karta ONZ - zakaz wojny ale są wyjątki.
Ius ad bellum - prawo do prowadzenia wojny.
Pod rządami Ligi Narodów nastąpiła tzw. „legalizacja wojny”.
Artykuł 33 karty ONZ:
rokowania - \
badania > - Dyplomatyczne
pośrednictwo (dobre usługi) /
pojednanie (koncyliacja) - /
arbitraż (rozjemstwo) -\
sąd -- Sądowe
ad. b) rokowania + komisja badawcza, eksperci
ad. c) rokowania + badania + strona trzecia ( nie ma interesu w sporze, osoba fizyczna lub państwo)
ad. d) rokowania + badania + pośrednictwo (państwo lub osoba fizyczna bierze aktywny udział w spotkaniu)
ad. e) strony będące w sporze mają w 100 % wpływ na skład orzekając; powołanie stałej komisji arbitrażowej dla całego świata nie powiodło się, państwa nie chciały oddawać swoich przywilejów;
Konwencja Haska (1907) - arbitraż fakultatywny zorganizowany (zgoda stron konfliktu i wskazanie na już istniejący arbitraż), niezorganizowany (państwa same wybierają arbitraż) oraz obowiązkowy (gdy jest wskazany w umowie)
ad. f) Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości - rozstrzyga tylko i wyłącznie spory między państwami. Wydaje opinie prawne dla (organów) ONZ.
28. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości - powstaje w 1945 roku - jest to jeden z organów głownych, ma siedzibę w Holandii w Hadze.
Statut MTS to odrębna umowa międzynarodowa. Składa się z 15 niezależnych sędziów.
Wszystkie państwa członkowskie są stronami Trybunału.
Sędzia - sędzia SN u siebie w kraju lub osoba biegła w prawie międzynarodowym przeważnie o znanym nazwisku.
Konwencja Haska - podział na grupy narodowe, mogą zaproponować dowolną ilość osób na wakatujące miejsce; kadencja trwa 9 lat, ale do dokończenia sprawy w toku.
Co 3 lata następuje odnowienie 1/3 składu.
Sędziów wybiera w głosowaniu Rada Bezpieczeństwa i Zgromadzenie Ogólne ONZ. Wybranym jest kandydat który otrzymał absolutną większość głosów.
Są 3 tury głosowania w trakcie sesji ZO. Jeżeli to nie wypełni składu to organizuje się konferencję - 3 osoby ZO, 3 osoby RB [propozycja kandydata!] Potem sędziowie pełniący kadencję głosują nad kolegami.
„Sędzia narodowy” - delegowany przez stronę, ale musi mieć kwalifikację tylko do określonej sprawy.
Podstawa wyrokowania - art. 38:
konwencja
zwyczaj
ogólne zasady prawa uznane przez narody
+ orzeczenia sądowe - gdy strony się zgodzą
+ ex aequo et bono [ to co słuszne i dobre] -/
Kompetencje:
co do stron - tylko państwa
co do spraw - wszelkie sprawy
co do prawa - umowy, zwyczaje, ogólne zasady
MTS [obcięte, kartka 10, str.2]
MTS może wydawać opinię doradczą na żądanie ciała upoważnionego przez karty NZ.
Postępowanie jest dwuetapowe:
część pisemna - pisma, memoriały, repliki, kontr memoriały
część ustna - w języku angielskim lub francuskim - przesłuchanie świadków, biegłych.
Narady są tajne, ogłoszenie jest jawne.
Wyrok - większością głosów, głos przewodniczącego rozstrzyga, wyrok podaje motywy, gdy nie był jednogłośny może być dołączone zdanie odrębne
Od wyroku służy rewizja bo postępowanie jest jednoinstancyjne.
Jest mocno obwarowana[?] w czasie, w przypadku rewizji MTS może mieć wpływ na wykonanie wyroku (państwo które przegrywa proces wykonuje wyrok), może warunkować dopuszczenie rewizji wcześniejszym wykonaniem wyroku.
Warunki rewizji:
jeżeli pojawiła się okoliczność nieznana w chwili wyrokowania
6 miesięcy od tego zdarzenia
nie później niż 10 lat od daty wydania wyroku
Tabelqua:
X |
podstawa funkcjonowania |
kto staje [albo komu- M] |
kompetencje |
siedziba |
MTS |
statut |
państwa |
karta NZ |
Haga |
MT M(orski) |
konwencja 1982 Jamajka |
państwa |
konwencja 1982 |
Hamburg |
MT Pr(aw) Cz(łowieka) |
Konwencja 1951 |
osoby fizyczne, państwa |
konwencja 1951 |
Strassburg |
MT K(arny) |
2000 Rzym |
os. fizyczne |
? |
Haga |
ETS oraz sąd I |
1951 |
os. fizyczne, państwa |
prawo wtórne wspólnot |
Luksemburg |
29. Problem odpowiedzialności państwa w prawie międzynarodowym publicznym.
Rok 2000 - projekt odpowiedzialności, zamrożony na 20 lat
Odpowiedzialność za działania i zaniechanie łamiące prawo międzynarodowe
Odpowiedzialność przebiega na zasadzie winy
[Wyjątek - odpowiedzialność na prawie kosmicznym - państwo odpowiada za obiekt na zasadzie ryzyka, nie trzeba dokumentować szkody]
Przesłankami odpowiedzialności są - przypisanie działania - zaniechania:
kazus cieśniny Korfu - statki GB wlyneły na remont do doków Albanii, wypływający przywaliły w jakieś stare miny, Albania dostała karę bo zaniechała monitorowania morza
Iran - zaniechanie dyplomatyczne - pozwolili na porwanie amerykanów z ambasady podczas zamieszek
Wyłączenie odpowiedzialności - przyzwolenie, siła wyższa, samoobrona
eksploatacja energii atomowej odpowiedzialność za szkody
odpowiedzialność za własne terytorium, nie można zawierać umów o treści dowolnej, nie można zachowywać się tak żeby powodować szkody u sąsiada
Co można państwu rozkazać:
zaprzestanie bezprawnego działania
usunięcie skutków
wynagrodzenie szkody
protest w organizacji
zastosowanie art. 33 karty NZ - wezwanie do rozstrzygnięcia sporu
zastosowanie środków odwetowych , takich jak:
represalia - uprawnienie do naruszenia prawa (np. zerwanie umowy)
retorsje - zgodne z prawem (podniesienie stawek celnych, wywalenie dyplomaty)
Realizacja odpowiedzialności:
restytucje
reperacja
satysfakcja (wypasione przeprosiny)
30. Prawa człowieka - nie ma jednolitej definicji praw człowieka, w każdym państwie jest inna. Nie ma jednolitego katalogu praw człowieka - nie wiadomo które są bezwzględne a które względnie obowiązujące. Nie wiadomo gdzie jest granica względności.
Prawa człowieka to prawo przysługujące KAŻDEMU.
Wolność - możliwość swobodnego postępowania według własnej woli, pod warunkiem przestrzegania prawa. Wolność może być osobista (prawo do życia, zakaz tortur) oraz obywatelska (prawa polityczne).
3 generacje praw:
prawa narodów do samostanowienia
prawa związane z powstaniem państw socjalistycznych
prawa odnoszące się do różnych zbiorowości
Ochrona ze wzg. na źródła powstania:
Ochrona globalna - ONZ
Ochrona regionalna - Rada Europy
Ochrona subregionalna - Wspólnota Europejska
Ochrona globalna to traktaty, umowy między państwami. Państwa są rozliczane z ich wykonania.
10.12.1948 - deklaracja ZO ONZ - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka - traktat chroniący prawa człowieka w sensie globalnym. Nie jest to dokument wiążący!
1955- Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
a także Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych
Zgłoszono mnóstwo zastrzeżeń także takich, które są niezgodne z prawem (jest to niedopuszczalne co do całości dokumentu). Oba te pakty są twardym prawem międzynarodowym
Organizacje kontrolujące poszanowanie praw człowieka:
Komisja Praw Człowieka (do 2006)
Komitet Praw Człowieka
Komisarz Praw Człowieka
[Chuck Norris - M]
1951 - Europejska Konwencja Praw Człowieka i Poszanowania wolności.
Na podstawie tego aktu osoba fizyczna (obywatel) może skarżyć własne państwo. W szczególności skarga może dotyczyć:
prawo do życia
zakaz tortur
poszanowanie życia rodzinnego
wolność zgromadzeń
wolność wydawania opinii
Warunki Skargi:
musi być złożona przez osobę podpisującą się imieniem i nazwiskiem, nie może być anonimowa
musi przejść pełną drogę sądową danego kraju - 6 miesięcy od prawomocnej decyzji
może dotyczyć tylko naruszeń wymienionych w konwencji
Europejski Trybunał Praw Człowieka - zasiada w 3 komitetach, po 3 sędziów w każdym. Najpierw próbuje się załatwić skargę polubownie, potem idzie ona do Wielkiej Izby
Karta Praw Podstawowych - rozwija kartę Praw Człowieka z 1948r. Dokument ten jest jednak bardzo ogólny i musi być interpretowany przez Trybunał. Zakłada:
wolność przemieszczania się i osadzania
bierne / czynne prawo wyborcze
prawo do korzystania z opieki konsularnej i dyplomatycznej
Prawo Europejskie nie ma skonkretyzowanego dokumentu o prawach człowieka. Korzysta z orzecznictwa międzynarodowego