Zjawisko Deferencja- wyłanianie jednych pedagogik z drugich początek XIX w.

Kwestia pojęciowa , związana z przedmiotem zainteresowań z tą pedagogiką , potrafią ująć

pojęcia tego przedmiotu.

Swoista meteorologia -sposób poznawania rzeczywistości.

Element pras oologiczny- Umiejętność łączenia treści teoretycznych z praktyką.

Koncepcja (pedagog społeczny) Kawula nie da się typologizować według jednego kryterium.

1. Celów wychowania + nauczania (teoria wychowania) .

Dwie próby kategoryzacji celów i opisów tych celów.

2. Metodologiczne

a)Pedagogika ogolna - teoretyczna forma, bezpośrednio dotyczy człowieka , funkcjonowania człowieka , w różnych aspektach.

b)Pedagogika spoleczna- pewien dział pedagogiki patrzy na jego rozwój z

perspektywy uwarunkowań kulturowych, zajmuje się kwestią środowiska wychowawczego.

Interesują uwarunkowania procesu wychowania.

Wymiar praktyczny pedagogiki społecznej można uznawać jako swoistą teorię ,praktycznego wychowania,

Praksoologiczny aspekt próbuje odp na pytanie jak skutecznie pomagać, działać ??

Empiri - oparta na konkretnych działaniach, w sposób pełny jasny , opisywać pewne formy

zachowań , działania, teoria której wnioskowanie oparte jest na badaniach.

3. Rozwojowe- nawiązuje do różnych faz życia człowieka.

Pedagogika wieku szkolnego, wczesnoszkolna , średnio szkolny, dorastania, przedszkolnego,

wczesnodziecięcy , niemowlęcy, prenatalnej

Andragogika- zajmuje się okresem dorosłości człowieka.

Geragogika- zajmuję się starością

4. Defektów

Pedagogika specjalna:

intelektualna (oligofrenia)

surdopedagogika

resocjalizacyjna

5. Działaniowe - ze względu na specyficzne działalność ludzką.

6. Problemowa- może pojawić się w procesie dzialań człowieka , edukacji, bezpieczeństwo człowieka

7. Instytucjonalne- zaspakajanie potrzeb człowieka , można dopasować pedagogikę do odpowiednich instytucji , które regulują role ludzką.

Środowiska wychowania:

-naturalne

-sztuczne

Obraz dzieciństwa:

-patologia

- artystycznych

-sportowych

-kulturowych

Mas media- wpływa na jakość wychowania , wpływają na wrażliwość młodego człowieka.

Środowisko lokalne człowieka - to rodzina , grupa rówieśników, sąsiedzi , mała ojczyzna ,

duża ojczyzna , budowanie swojej wartości , samooceny .

Człowiek pozostający w kontekście społecznych uwarunkowań , opis faktów i doświadczeń płynących z nauk .

Pojęcia:

Rodzina - fundamentalne środowisko rozwojowe, najczęściej rodzice , krewni , powinowaci.

Łączy wieź , miejce zamieszkania.

Samowychowanie - zaczynanie samemu się kształtować , uczyć , środki uznawane przez

samego siebie

Socjalizacja- ogol działań społeczeństwa - cel uspołecznienie , przygotowanie , do ról społecznych .

Wykład 2

Główne obszary pedagogiki społecznej:

- środowisko wychowania naturalnego, czyli rodzina , grupy rówieśnicze

Pedagogika społeczna termin zapoczątkowany przez niemieckiego pedagoga Derrsterweg około 150 lat temu. Pragnął, zatem przygotować nauczycieli do złożonych działań pomocy dziecku i ten zakres przygotowania nazwał pedagogiką społeczną, traktując go jako równie ważny, co przygotowanie do nauczania poszczególnych przedmiotów czy zadań ogólno -wychowawczych w szkole. Pedagogika miała niwelować wszelkie przeszkody nie równość w starcie. Miała to wszystko wyrównywać . Dzięki niemu pedagogika społeczna nabrała napędu. Od czasu opublikowania jego książek na temat pomocy innym w różny sposób , powodowała , że rozpoczął się dynamiczny rozwój pedagogiki społecznej .

Paull Bergerman - kład duży nacisk na wychowanie ale nie tylko w szkole , rodzinie , ale również w środowisku innych ludzi , które wywierają na młodego człowieka jakieś piętno.

Johann Heinrich Pestalozzi- pedagog i pisarz zwany ojcem szkoły ludowej, twórca pierwszej teorii nauczania początkowego. Opierając się na twierdzeniu, że poznanie zmysłowe stanowi fundament wszelkiej wiedzy Pestalozzi przypisywał ogromne znaczenie poglądowości w nauczaniu. Uznał iż od najwcześniejszych lat dziecko powinno zapoznać się z jak największą ilością przedmiotów i zjawisk. Wszystko po to, by wykształcić spostrzegawczość. Usiłował również wprowadzić do procesu nauczania formy działalności umysłowej takie jak analiza i synteza. Uważał, że najważniejszym zadaniem szkoły jest przygotowanie do życia. W teorii nauczania oparł się na nauce o rzeczach, w której zwracał uwagę na trzy czynniki: liczbę - czyli ujmowanie przedmiotu jako całości; kształt - rozmiary, proporcje; słowo - nazywanie przedmiotów. Miały to być podstawowe składniki wszelkiego nauczania. Punktem wyjścia było spostrzeganie i zadaniem nauczyciela było kierowanie tym spostrzeganiem. Liczba, kształt, słowo stanowiły podstawę każdego poznania, dlatego od nich należało jego zdaniem rozpoczynać naukę, poznając świat rzeczy.

Robert Owen- Owen krytykował system fabryczny, zwłaszcza za wczesne zatrudnianie dzieci do ciężkiej pracy. Za źródło zła uważał własność prywatną, która rodzi konkurencję i chciwość. Był zaciekłym wrogiem indywidualizmu - głosił zniesienie małżeństwa, wspólne wychowywanie dzieci, zlikwidowanie ulic i wybudowanie dużych placów i blokowisk (w skrupulatnie zaplanowanych tzw. wioskach owenowskich, małych, samowystarczalnych wspólnotach) oraz jednolity ubiór, odpowiedni na każdą porę roku, co miałoby zapobiec wyróżnianiu się osoby z tłumu innych.

Bolesław Prus- kolonie letnie dla dzieci i młodzieży , specyficzna fajna idea. Pozwala rodzicom odpocząć od obowiązków rodzicielskich.

Stanisław Karpowicz- dążył do konkretnej pedagogiki . Zgodnymi z wymaganiami natury . Nauczanie które będzie dążenie do nauczania które nadaje się do współczesności .

Helena Radlińska - zaczęła działać w okresie międzywojennym .

Kazimierz Korniłowicz - wykładowca studium pracy , pomoc w rozwijaniu twórczych rozwijań młodzieży , wymieniał 2 kierunki : upowszechnianie dorobku kultury i tworzenie nowej kultury .

Ludwik Krzywicki- kontekst oświaty i wychowania .

Wykład 3

Satanizm - termin określający wiele różnych systemów religijnych, wierzeń oraz praktyk, które nawiązują do różnie rozumianego Szatana, atanizm teistyczny Kościoły chrześcijańskie przypisały osobom zajmującym się magią i czarami od okresu renesansuWspółczesny ruch satanistyczny zainicjował Anton Szandor LaVey zakładając według tradycji 30 kwietnia 1966 roku w Noc Walpurgii Kościół Szatana. W rzeczywistości organizacja została stworzona rok później. Świątynia Seta, grupa założona przez członka Kościoła Szatana, czcząca egipskiego boga Seta i utożsamiająca go z Szatanem.

Pojęcie satanizmu wywodzi się ze starożytnej Palestyny; Żydzi odnosili je do osób, które podważały treści biblijne

Hipisi, hippies, młodzieżowy ruch społeczno-kulturowy o charakterze masowym, Ukształtował się około połowy lat 60. XX w. w USA. Jego centrum stanowiło początkowo Zachodnie Wybrzeże (głównie San Francisco), szybko rozprzestrzenił się na cały kraj, około 1966 dotarł do Europy, nieco później do Australii. Pod koniec lat 60. trafił też do Polski.Hipisi odrzucali konsumpcyjny model życia, zasadzający się na dominacji dóbr materialnych, kwestionowali tradycyjne instytucje społeczne, takie jak małżeństwo i rodzina, Kościół, szkoła, podważali też legitymizm władzy politycznej. Byli pacyfistami, co powodowało liczne wystąpienia szczególnie przeciw wojnie w Wietnamie. Wyróżniały ich luźne, kolorowe stroje i długie włosy. Jedną z charakterystycznych ozdób stanowiły kwiaty, wręczane też różnym ludziom jako symbol życzliwości

Gitowcy, git-ludzie - kontrkultura młodzieżowa, istniejąca w latach 70. XX wieku w Polsce[1].

Grupy gitowców powstawały na osiedlach budowanych masowo w okresie PRL. Pochodzenie jest więc podobne do blokersów, ale gitowców odróżniała większa solidarność i silne przywiązanie do miejsca zamieszkania. Były to niewielkie grupy społeczne dzielące ludzi na tych, którzy są "git" i "frajerów" (czyli resztę, niezrzeszoną) Posługiwali się grypserą wywodzącą się z gwary przestępczej. Byli wrogo nastawieni do hipisów, a potem także do punków i innych podobnych subkultur. Występował wśród nich kult siły fizycznej i twardego charakteru.

Rastafarianizm, ruch społeczno-religijny powstały na Jamajce w latach sześćdziesiątych XX wieku. który zapoczątkował Marcus Garvey. której celem było umożliwienie mieszkańcom Jamajki powrotu do Afryki, ich prawdziwej ojczyzny. Rastafarianie głoszą równość wszystkich ludzi; ich zdaniem powinny zostać zniesione wszelkie różnice klasowe i rasowe, protestują przeciwko wszelkim formom zniewolenia człowieka. Pragną, aby ludzie żyli w poczuciu braterskiej wspólnoty. Religia rastafarian zabrania spożywania narkotyków, picia alkoholu, spożywania mięsa i drobiu, są wegetarianami

Punk: sex pistols, zapoczątkowany w połowie lat 70. XX w., w miarę upływu czasu przekształcał się w ruch społeczno-polityczny wymierzony przeciwko instytucjom, które (jak uważali członkowie ruchu) ograniczają wolność i niezależność człowieka: rząd i jego aparat przymusu - policja i wojsko, zorganizowana religia, środki masowego przekazu, wielkie korporacje itp. Negacja wszelkich form rządów doprowadziła do przyjęcia przez znaczną część punków ideologii anarchistycznej w jej licznych odmianach.

Wykład 4

Subkultury Młodzieżowe

Subkultura ma różne definicje

1. Wiązano go z patologią społeczną , nieprzystosowaniem , podważaniem obowiązująch norm lub z prymitywizmu jakością sposobu uczestniczenia w kulturze.

Już w samej etymologii słowo o”subkultura” zdaje się zawierać „to co niższe” gorsze . np. bijatyki na stadionie piłkarskim.

2. W literaturze socjologicznej ( zwłaszcza amerykańskiej ) można też spotkać się zupełnie inną definicją subkultury: jako wyodrębnionego wedle różnych kryteriów elementu systemu społecznego. Mówi się więc o subkulturze amerykańskich Mrzynów , zielonoświątkowców itd. Idąc tym tropem można też mówić o subkulturze uczniów , czy harcerzy . W takim ujęciu subkultura byłaby segmentem kultury i nie podlegałaby wartościowaniu na niszą - wyższą gorszą lepszą .

3. Komplikacja z rozumieniem słowa „Subkultura” przyszły wówczas , gdy zaczęto nim określać zjawisko kultury młodzieżowej lat 60 .

Hipisi nie pasowali do wizerunku młodocianych przestępców , nie byli też , ot tak , po prostu jedną z wielu grup społecznych , jak inżynierowie , czy pracujących kobiet.

Chcą opisać skomplikowane zjawiska zakwestionowane zastanej kultury przez zbuntowaną młodzież użyto terminu kontrkultura.

Kontkultura- termin ten bardziej precyzyjnie oddawał sens konfliktu między młodzieżą i starszymi pokoleniami oraz stosunku tej młodzieży do utrwalonych społecznie zwyczajów.

Subkultura - z łac. Pod + kultura - określa grupa społeczną i jej kulturę wyodrębnienia według jakiegoś kryterium np. zawodowego, etnicznego , religijnego, demograficznego itd.

Subkultura- to względnie spójna grupa społeczna , pozostająca na marginesie dominujących w danym systemie tendencji życia społecznego , wyrażają swoją odrębność poprzez zanegowanie lub podważanie powszechnie akceptowanych wzorców kultury.

Subkultura:

• To nieformalna grupa osób działająca według odrębnych wzorów i zasad postępowania

• Jej członkowie nie przestrzegają norm , zakładają własne normy

• Osoby należące do tych podkultur to zazwyczaj ludzie bardzo młodzi

• W małych miastach są oni wytykani palcami

• Subkultury mogą być szczelnie zamknięte i trudne dostępne dla ludzi z zewnątrz.

• Niektóre z tych nieformalnych grup są nastawione pokojowo do otaczającego ich świata

• Kategorie subkultury można z powodzeniem odnieść do działań społecznych

• Subkultury są próbą poszukiwania przez młodzież nowych systemów wartości .

• Dużą rolą - jeśli chodzi o współczesne ruchy subkulturowe - wywarła muzyka rockowa , prądy filozoficzne itd.

• Subkultury młodzieżowe dowodzą , że kultura jest własnością wszystkich grup społecznych i każdy ma prawo do jej tworzenia.

• Subkultura tworzy rolę kulturotwórczą.

Cechy subkultury młodzieżowej :

Współczesne subkultury charakteryzują się następującymi cechami :

• Swoistym systemem wartości

• Odrębne przedmioty i wzory osobowe , będące obiektu kultu , czci.

• Specyficzne forum działalności , tak pozytywne ( walki o pokój , ochrona środowiska , pogodzenie indywidualizmu z dobrem grupy ) jak i negatywne ( ucieczki z domu , zamachy bombowe)

• Specyficzny sposób przekazywania informacji , komunikowania , tworzy się specyficzny język

• Odmienne ekspresje emocjonalne , w tym muzyczne , taneczne , literackie.

• Odmienny wygląd zewnętrzny , sposób ubierania się

Podsumowując , każda subkultura to jjakiś styl życia , czasem bezpieczny czasem nie .

Wybrane subkultury młodzieżowe:

• Deskorolkowcy - forma aktywności , wpływa na styl życia , ubierania , słuchania muzyki.

• Skaterzy - specyficznym ubiorem się charakteryzującym .( bleeeeeeeeeeeeeeeeeeee)

• Graficiarze

• Hipisi

• Emo

• Pank

Wykład 5 - Środowisko wychowawcze

Środowisko naturalne- otworzy się w sposób naturalny np. . rodzina , grupa rówieśnicza , tworzone spontanicznie ze względu na miejsce zamieszkania.

Środowisko Społeczne- grupa powstała na postawie danych kultur.

Środowisko Kulturowe- szeroko rozumiana kultura środowiska, to co buduje w nas poczucie tożsamości , buduje wieź z dana społecznością

Środowisko według Radlińskiej to zespół warunków w których jednostka się rozwija , kształtuje , gdzie przebywa ona. Wyróżnia środowisko od otoczenia. Otoczenie struktura zmienna krótkotrwała , która trwa tylko jakaś chwilę .Środowisko jest czasowo stałe , przestrzenne , buduje swoja codzienność . Próbuje je porządkować : bezpośrednim (bliższe , dalsze) Środowisko obiektywne( występuję jako osobisty byt) i subiektywne ( sami postrzegamy jakie własne środowisko ) Składniki środowiska materialne (budują konkretne wytwory ludzkiej działalności, to wszystkie dobre pieniądze, łóżko itd.) psychiczno-emocjonalne ( wszystko co zostało przez nas przyswojone , pozwala się identyfikować z ściśle określonym środowiskiem ) Środowisko lokalne ( terytorium , które ściśle określa poczucie jedności , charakteryzuje duże poczucie kontroli społecznej)

Aleksander Kamiński - dzieli na kręgi środowiskowe

1. Rodzina - podstawowa forma życia społecznego , komórka pierwotna , q

2. Szkoła- ważne dla rozwoju człowieka , w kontekście kreowania go

3. Osiedle= grupa rówieśnicza - miejsce, miejscowość

4. Zakład pracy- zaspokojenie potrzeb materialnych , praca za płace , czynnik pozwalający zaspakajać swoje własne potrzeby

5. Stowarzyszenie społeczne - może być „siemacha” „harcerstwo” mają one budować człowieka , w dorosłym życiu mogą to być partie polityczne.

Józef Pieter -spirala rozwoju człowiek nabiera pewnych kontaktów i powiększa ich od pierwotnego środowiska czyli rodziny w coraz szersze .

1. Środowisko okoliczne=okolica- odpowiadające powiatowi

2. Osobistych warunków środowiskowych

1. Środowisko domowe

2. Szkolnym

3. Środowisko lokalne - jest to miejscowość które ma do 25 000 mieszkańców

Środowisko lokalne - może dla każdego być czymś innym , dla jednych to osiedle dla innych całe miasto. Ale zawsze jest to odniesienie do danego środowiska .

Homogeniczność - jednoelementowość , zawodowość , polegająca na różnicowaniu pewnych środowisk . Dawniej była nią wioska ( bo pracowali na roli )

Utożsamianie się członków z danym środowiskiem lokalnym. Odznaczają się siłą , mają duży wpływ na jakoś wychowywania . Cechują się względna izolacji. Środowiska tradycyjne i lokalne na nowe stworzone.

Mamy więzi :

-Więzi Naturalne -od urodzenia należymy

-Więzi ustanowione

- Więzi zrzeszeniowe- zrzeszenie nieprzymusowe, poczucie współodpowiedzialności

Emil Durham

Solidarność mechaniczna

Solidarność ograniczona- podział ról stanowisk , funkcji , związane z elementami współpracy .W środowisku lokalnym ogromną role odgrywa sąsiedztwo to środowisko zależne od siebie jest to stosunek sąsiedzki .

Sosnowski, Walkowiak:

Turowski wymienia Sąsiedztwo: znajomości, oparte , świadczeniowe, poinformowane .

Cechy :

- łatwo gromadzenia informacji o sąsiadach

- częsty kontakt

- obserwacja w różnych sytuacjach

Wykład 6 -

odowisko rodzinne - RODZINA 

Środowisko rodzinne odgrywa w procesie wychowawczym bezpośrednią rolę, a więc rolę znaczącą. Zajmuje jedno z najważniejszych miejsc w życiu zarówno jednostki jak i społeczeństwa. Z pojęciem „rodzina” spotykamy się praktycznie wszędzie.

Najprostsza definicja rodziny  małżeństwo + dzieci

jeżeli małżeństwo ma dzieci, to już możemy mówić o rodzinie. Tylko pytanie: kiedy i w jakim kontekście tą rodzinę analizować, bo przecież mówiąc o rodzinie trzeba mieć na uwadze szereg innych desygnatur, które tą rodzinę określają. Czyli żeby o małżeństwie + dzieciach można było powiedzieć, że są rodziną trzeba brać pod uwagę

ELEMENTY CHARAKTERYSTYCZNE, w których zawierają się m.in.

 formy życia rodzinnego,

 elementy, które związane są ze specyfiką i kulturą danego społeczeństwa

 elementy związane ze specyfiką okresu historycznego lub ustroju, w którym analizujemy to pojęcie.

Rodzina funkcjonuje przez cały okres życia człowieka.

Byt, który reguluje jego społeczne funkcjonowanie.

„Człowiek to istota stadna” jeżeli stadna, to może funkcjonować tylko w grupie. Jeżeli przyjmiemy, że jest taką grupą, to funkcjonujemy w rodzinach, jako w tej podstawowej grupie społecznej, która konstytuuje każdego człowieka, buduje podwaliny pod jego sposób społecznego funkcjonowania, buduje zręby jego osobowości, kształtuje go w najwyższym stopniu, w największym wymiarze, we wszystkich sferach życia, które go dotyczą.

Określenie czym jest rodzina nastręcza trudności wszystkim badaczom. Trudności zależą głównie od tego, że odpowiednia definicja powinna zawierać wszystkie typy związane z tym czym rodzina jest .

Wielu badaczy przyjmuje zatem za punkt wyjścia pogląd, że rodzina jest uniwersalnym systemem stosunków wewnątrzgrupowych, systemem społecznym, socjolodzy - swoisty rodzaj instytucji społecznej, który wywiera ogromne piętno na każdej jednostce.

Rodzina - instytucja ogólnoludzka. Wspólne dla wielu definicji jest to, że jest to struktura, w skład której wchodzą ludzie z więzią małżeństwa, pokrewieństwa lub ewentualnie więzią adopcji, która będzie wymienna z więzami pokrewieństwa.

Zalążkiem każdej rodziny jest małżeństwo, które jest pojmowane jako legalny związek kobiety i mężczyzny, powołany w celu wspólnego życia, które poświęcone jest dla dobra rodziny, a więc głównie dla wychowania dzieci, obopólnej satysfakcji emocjonalnej. Więź łącząca rodziców wyznacza specyfikę najpierw małżeństwa, a potem rodziny.

W literaturze istnieje wiele różnych definicji rodziny. Inaczej definiują ją socjolodzy, inaczej pedagodzy i psycholodzy. Każdy zwraca uwagę na pewne charakterystyczne elementy.

 Józef Szczepański (socjolog) - mała grupa pierwotna złożona z osób, które łączy stosunek małżeński, rodzicielski oraz silna więź międzyosobnicza - chodzi tutaj o stosunek rodzicielski w szerokim społeczno - prawnym rozumieniu tego terminu, który jest umacniany prawem naturalnym, prawami obyczajowymi i kontekstem kulturowym. Szeroki kontekst tejże rodziny, który pokazuje pewne jej specyficzne cechy, uwarunkowania i osadzenie w realiach nauki jaką jest socjologia

 Muzafer Sherif (psycholog społeczny) - określa rodzinę jako „grupę, która jest formacją społeczną i składa się z pewnej liczby jednostek pozostających w określonych pozycjach, rolach w stosunku do siebie i która ma własny system wartości oraz normy, regulujące zachowanie jednostek w sprawach ważnych dla grupy. Rodzice i dzieci występują w określonych rolach i zajmują określone pozycje w strukturze wewnętrznej rodziny.

Analizując rodzinę w kategoriach typowego środowiska wychowawczego, należy zwrócić uwagę na aspekty obiektywne i subiektywne tego pojęcia.

W kategoriach środowiska wychowawczego rodzina ma obiektywne lub

subiektywne znaczenie.

Rodzina w znaczeniu obiektywnego środowiska wychowawczego stanowi zespół pewnych elementów: cech i interakcji wyróżnianych jako typowe dla rodzin danej zbiorowości. W takim ujęciu rodzinę postrzega się niejako „z zewnątrz”, od strony zbiorowości.

Rodzina w znaczeniu subiektywnego środowiska wychowawczego jest z kolei indywidualnym i niepowtarzalnym środowiskiem wychowawczym o specyficznym, jednostkowym charakterze.

A więc patrząc na rodzinę należy patrzeć absolutnie subiektywnie, jednostkowo, uwzględniając definicje, które pokazują nam czym jest rodzina i to jak ma dużo odniesień.

Stwierdzić można, że rodzina jest dla dziecka środowiskiem, w którym odbywa się proces wychowania naturalnego. Dziecko uczestnicząc w naturalnych sytuacjach życia rodzinnego, w bezpośrednich interakcjach między członkami rodziny, przyswaja elementarną wiedzę o świecie, wartości, normy moralno-społeczne, kulturę domu rodzinnego, poznaje sposoby zaspokojenia potrzeb i rozwijania indywidualnych zainteresowań.

Zatem dziecko w rodzinie przyswaja sobie pewnego rodzaju kulturę domu rodzinnego, na którą składa się szereg elementów (jeżeli dziecko będzie się wychowywało w rodzinie patologicznej, to takie wzorce zachowania sobie przyswoi, bo będzie myślało, że są one społecznie akceptowane). Dzieci wszystko przejmują z domu rodzinnego. Z drugiej strony odnosząc rodzinę do pewnego układu środowiskowego dziecko powiela pewne właściwości, normy, związane z kulturą swojej zbiorowości. Rozwój w rodzinie możemy traktować w różnych kategoriach : rozwój społeczny, emocjonalny, indywidualny, zainteresowań, osobowości, intelektualny etc.

Rodzina jest tym elementem środowiska wychowawczego, który ma największy, a jednocześnie najdłuższy wpływ na każdą jednostkę, która w niej funkcjonuje.

Funkcjonuje przez całe życie . Nigdy nie tracimy z nią kontaktu.

Najsilniejszy wpływ jest w dzieciństwie. Oddziaływanie instytucji i innych osób w jego kierunku jest ograniczone. Za wychowanie dziecka odpowiedzialni są przede wszystkim rodzice. Wtedy dziecko nawiązuje pierwsze kontakty, zdobywa pierwsze doświadczenia : kontakt społeczny, role społeczne. W rodzinie nabywamy umiejętności do wchodzenia w rolę dziecka: syna/ córki , brata/siostry, mężczyzny/kobiety, ojca/matki. Przejmujemy specyficzne role zachowań, które potem rzutują w tym kontekście na nasze dalsze życie i funkcjonowanie.

Pierwsze doświadczenia życia społecznego to kwestia rodziny. Wychowanie w rodzinach odbywa się w formie naturalnych oddziaływań, swobodnych.

Wyznaczają je:

 - określone zdolności każdego człowieka,

 - predyspozycje i umiejętności rodziny,

 - sposób komunikowania,

 - więzi, które tworzą,

 - wzory wyniesione wcześniej z domu rodzinnego,

 - wzory wartości,

 - sposób emocjonalny małżonków wzajemnie do siebie i w stosunku do dzieci

Wychowanie ma charakter indywidualny i zależy tylko i wyłącznie od najbliższej rodziny. Rola rodziny może być modyfikowana, bo żyje ona w świecie, w którym pojawiają się zmiany, wpływające w jakiś sposób na jej funkcjonowanie (jeżeli dziecko pójdzie do przedszkola - już ma kontakt z „fachowcami od wychowania” itd. ). Różne instytucje mogą budować kompetencje rodziców, pomagać im doskonalić ich „warsztat pracy” i sposób oddziaływania na dziecko.

Wraz z wiekiem dziecka niektóre funkcje rodziny przejmują stopniowe także inne zewnętrzne podmioty: patrz koledzy i koleżanki z piaskownicy (  ) , kadra w przedszkolu, koleżanki i koledzy na różnych poziomach edukacji dziecka.

Rodzina ma ogromne znaczenie w kontekście procesu wychowawczego do każdej jednostki, która ją konstytuuje. Można kategoryzować rodzinę w różny sposób.

RODZINA TRAKTOWANA JAKO GRUPA SPOŁECZNA

W literaturze najczęściej rodzina rozpatrywana jest w kontekście kategorii jaką jest GRUPA.

A zatem w tym kontekście, badacze podkreślają wzajemne relacje i powiązania między jej członkami i które są podstawą kształtowania się osobowości. Rodzina jest zaliczana do grup PIERWOTNYCH, które powstają na ogół spontanicznie. Kiedyś było daleko zaplanowaną inwestycją, planowaną przez głowy rodziny. W kulturze europejskiej było to tzw. Pater familias , czyli głowa rodziny, którą przejmował mężczyzna - całkowita odpowiedzialność za losy wszystkich członków swojej rodziny. To nie oznacza, że teraz głową rodziny jest mężczyzna. Teraz pojawia się również sytuacja, że „głową” jest kobieta, a nawet pojawiają się dwie głowy mężczyzny i kobiety równocześnie i równolegle - jest to najtrudniejsza opcja, bo nigdy nie ma tak, że małżonkowie są we wszystkim w 100% zgodni, zawsze jeden z nich nie będzie do końca usatysfakcjonowany.

Dawniej małżeństwa były z góry aranżowane, a więc rodzina też była aranżowana z góry. Dzisiaj jest to spontaniczność : kiedy uznamy, że warto zalegalizować nasz związek, to „zakładamy małżeństwo” - bo tak to się teraz nazywa.

Więzi, które mają charakter więzi nieformalnych. Bo rekcja między małżonkami a dziećmi ma charakter nieformalny. Nie jest sformalizowana, nie jest ujęta w konkretne przepisy i normy. Są to pewne więzi o charakterze nieformalnym. Jedyna formalność to kwestia sformalizowanych wymagać stawianych przez społeczeństwo - stawia ono pewne wymagania, które na dzień dzisiejszy przejęły formę konkretnych zapisów prawnych, które mówią, że małżeństwo to jest „to, to , to i to”, a innego rodzaju związki jako małżeństwa traktować nie możemy. Niesie to ze sobą cały szereg powiązań i konsekwencje prawne, które z faktu bycia małżeństwem wynikają.

Rodzina stanowi zatem podstawową formę organizacji społeczeństwa i jest instytucją wychowawczą. Stanowi pierwszy element przekazu symbolicznego. Małe dziecko uczy się w niej odpowiednich zachowań. W rodzinie dziecko uczy się funkcjonowania na różnych poziomach ; jest wdrażane do funkcjonowania w różnych rolach społecznych.

Te cele są główne nie tylko dla wychowania, ale również dla procesu, który nazywamy socjalizacją.

Leon Dyczewski pisze, że w rodzinie istnieją kontakty, które kształtują w człowieku predyspozycje, reakcje, postawy życiowe. Także występuje w niej różnorodność ról.

Z kolei Maria Ziemska definiuje rodzinę jako „naturalną grupę społeczną składającą się

głównie z małżonków i ich dzieci, stanowiącą całość względnie trwałą, podlegającą

dynamicznym przekształceniom, związaną głównie z biegiem życia jednostek wchodzących

w jej skład” Opiera się na zastanych tradycjach społecznych i rozwija własne.

Nurt socjologiczny dominuje w ujęciu pedagogiki społecznej, pedagogiki rodziny, pedagogiki opiekuńczej.

Franciszek Adamski definiując rodzinę, proponuje jej następujące ujęcia. Postrzega on rodzinę jako „duchowe zjednoczenie szczupłego grona osób, skupionych we wspólnym ognisku domowym aktami wzajemnej pomocy i opieki, oparte na wierze w prawdziwą lub domniemaną łączność biologiczną, tradycję rodzinną i społeczną.”

Patrząc na różne ujęcia definicyjne rodziny, warto zwrócić uwagę na kilka elementów, które pozwalają ODRÓŻNIAĆ RODZINĘ, OD INNYCH SPOŁECZNOŚCI/ ZBIOROWOŚCI, a zatem pozwalają określać specyfikę rodziny jako grupy społecznej.

Wychodząc z socjologicznego założenia, że rodzina jest małą grupą społeczną o swoistej strukturze i stylu funkcjonowania, to o jej odmienności od innych grup społecznych świadczą:

o WCHODZIMY W JEJ STRUKTURĘ W BARDZO SPECYFICZNY SPOSÓB - są to procesy absolutnie naturalne, nie ma sprzeczności. Jedynym odstępstwem od tego wejścia, jest wejście formalne poprzez adopcję - jest to jedyne odstępstwo od naturalności.

o BRAK TYPOWEGO PRZYWÓDZTWA - w każdej innej grupie społecznej ten element się pojawia, w rodzinie niekoniecznie. Przywódcą w rodzinie może być każdy, niekoniecznie musi to być ojciec, albo matka (z czasem może być to syn albo córka). Często mówimy o równoprawności podmiotu, a zatem o specyficznej formie rodziny - rodzinie egalitarnej, gdzie równoprawność jest normalnym elementem, a zatem nie ma przywódcy, trudno wyróżnić jakąś konkretną osobę, która ewentualnie mogłaby nim być (często ktoś werbalizuje rodzinę w sposób konkretny, a tak naprawdę do tej werbalizacji przymusza go druga osoba. Wydaje się, że przywódcą jest ta osoba, która werbalizuje, a tak naprawdę niekoniecznie tak być musi)

o PODZIAŁ POKOLENIOWY - rodzina to najczęściej układ dwupokoleniowy.

o INTERNALIZACJA STOSUNKÓW RODZINY - specyficzna forma więzi łącząca wszystkich członków rodziny między sobą

o WSPÓLNOTA ZAMIESZKANIA - jest to coś charakterystycznego dla rodziny. Rodzina zajmuje jedno charakterystyczne mieszkanie, budynek i z nim się utożsamia. Jest to podstawowy element identyfikacyjny rodziny.

o WSPÓLNE NAZWISKO I WŁASNOŚĆ - teoretycznie można tworzyć grupy, które będą miały to samo nazwisko, ale niekoniecznie musi ono być grupą jako rodzina. W rodzinie wspólne nazwisko i własność obowiązuje jako wartość każdego z członków rodziny.

o TRADYCJA RODZINNA - ta tradycja budowana jest niejako przez dzieci, utrwalana przez przekaz transmisyjny międzypokoleniowy, poprzez dziedzictwo kulturowe, które w kontekście rodziny jest realizowane niejako na bieżąco. Rodzina przekazuje sobie tradycje rodzinne, które składają się na jej specyficzną odrębność, inność, charakter.

Członków rodziny łączą bezpośrednie wartości oparte na uczuciu; spontaniczne, nastawione na wzajemną opiekę i pomoc pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny.

Pojęcie opieki jest pierwotne w stosunku do wszelkich innych form działalności człowieka, bo to ono warunkuje powstawanie rodziny  dzięki opiece dzieci mogą rozwijać się w rodzinie, realizować się. Stosunki społeczne są względnie trwałe. Rodzina to wspólnota oparta na poczuciu przynależności do siebie i na poczuciu wspólnych celów. Każda rodzina tworzy własną atmosferę, która daje poczucie odrębności, ze względu na to, że jest to przynależność do tej a nie innej grupy społecznej, z którą każdy z nas się identyfikuje, mówiąc: „MOJA RODZINA” - mam na myśli bardzo konkretny twór, coś co jest niepowtarzalne.

Patrząc przez pryzmat tak rozumianej rodziny - można zbudować różne struktury rodziny.

Struktura  to określona budowa tejże rodziny, hierarchia, która pojawia się z uwagi na różne specyficzne wartości, które rodzinę charakteryzują ; jest to więc układ elementów, które powodują, że rodzina się im w wewnętrzny sposób podporządkowuje, organizuje się, tworzy pewną niepowtarzalną, indywidualną całość. A więc struktura rodziny, to idąc za Franciszkiem Adamskim: „struktura rodziny to stałe ramy, nie zawsze sformalizowane, wewnątrz których przebiega życie i zachowanie małżeńsko-rodzinne.”

Do struktury rodziny Adamski zalicza 3 podstawowe elementy :

1. formy instytucjonalne tworzące małżeństwo i rządzące nim (uznane formy wyboru partnera, wiek uznany za odpowiedni, instytucjonalne formy zawarcia i rozwiązania małżeństwa), o strukturze decyduje liczba partnerów w małżeństwie i pokoleń w rodzinie;

2. wzory regulujące współżycie społeczne członków grupy; współżycie wewnętrzne rodziny i wyznaczające hierarchię władzy i autorytetu;

3. układ wzajemnie powiązanych ról, układ między rodzicami i dziećmi; ten układ zależy od pożycia małżeńskiego i rodzinnego, bo te rzeczy w czasie się zmieniają.

Rodzina jest skomplikowaną strukturą społeczną, którą można umiejscowić w różnego typu procesy, aspekty.

Z rodziną związany będzie aspekt PSYCHOLOGICZNY i ten aspekt realizuje się poprzez względny układ więzi, wzajemny układ uczuć, rozpad emocji, który wprowadza swoisty ład w rodzinie.

Można rodzinę analizować w aspekcie SPOŁECZNYM, a zatem uwzględniającym pożycie społeczne, strukturę władzy, strukturę autorytetu, konkretne funkcje realizowane przez poszczególnych członków rodziny.

Możemy analizować KULTUROWY aspekt rodziny, a zatem taki aspekt, który będzie ujmował zasady instytucjonalne, regulujące życie rodziny, będzie określał normy i wzorce wewnątrzrodzinnych ról społecznych, które będą pełnić poszczególni członkowie rodziny (a więc role matki/ojca, syna/córki etc.) i relacje pomiędzy nimi.

Można analizować w aspekcie DEMOGRAFICZNYM, który z kolei analizował będzie liczebność dzieci, liczebność członków rodziny, rodzaj pokrewieństwa, pewne usytuowanie przestrzenne tej rodziny, a więc cały szereg aspektów, chociażby w kontekście analizowania i definiowania się pojawia.

Strukturę rodziny wyznacza więc :

• w pierwszej kolejności WIEK JEJ CZŁONKÓW

• różne organizacyjne FORMY ŻYCIA RODZINNEGO

• charakter i ŹRÓDŁA UTRZYMANIA RODZINY

• ŚRODOWISKA ZAMIESZKANIA, w których ta grupa funkcjonuje

• STYL ŻYCIA

A więc uwzględniając mnogość tych kryteriów, możemy podzielić rodzinę na RÓŻNE GRUPY STRUKTURALNE, a zatem w literaturze pojawia się podział na rodziny z uwagi na kryterium, które można nazwać

I . KRYTERIUM ORGANIZACYJNYM i związanym z liczebnością członków rodziny, a więc możemy mówić o :

a) RODZINIE MAŁEJ - często określanej jako nuklearnej, zatomizowanej. Najczęściej jest to rodzina o charakterze dwupokoleniowym, taka rodzina w której występują rodzice i przynajmniej jedno dziecko .

b) RODZINIE DUŻEJ/POSZERZONEJ/WIELOPOKOLENIOWEJ - występuje w niej większa liczba członków i pokoleń: przynajmniej 3, automatycznie pojawia się znacznie większa liczba osób, zwłaszcza jeżeli jest to Np. rodzina wielodzietna (czyli pojawia się w niej minimum 4 i więcej dzieci) - w tym kontekście możemy mówić o zupełnie innej formie rodziny - o rodzinie poszerzonej.

II. Można mówić o rodzinie analizując ją z uwagi na ŹRÓDŁO UTRZYMANIA RODZINY. Dawniej występował taki podział. Teraz jest mniej używano. Wskazywano tu na rodziny :

-Rolnicze

-robotnicze

- Inteligenckie

Innymi słowy źródło pracy i sposób zarobkowania określał w tym momencie przynależność rodzinną do specyficznej struktury rodziny. Dzisiaj ta specyfika zaczyna być zacierana.

III. Można rodzinę strukturalizować ze względu na ŚRODOWISKO ZAMIESZKANIA.

Najczęściej mówimy o rodzinach

- wiejskich

- miejskich

IV. Można strukturę wyznaczać poprzez STYL ŻYCIA RODZINY :

- rodzina instytucjonalna

- rodzina oparta na koleżeństwie

V. HIERARCHIA PRESTIŻU I WŁADZY :

- Patriarchalna (dominującą pozycję posiada ojciec, cieszy się on najwyższym autorytetem, sprawuje władzę i kontrolę, kieruje całkowicie rodziną i reprezentuje ją na zewnątrz)

- Matriarchalna (władzę sprawuje matka i posiada ona najwyższy autorytet)

- Egalitarna (partnerska, demokratyczna; obowiązuje równość praw, decyzji i zakresów kompetencji męża i żony; rodziny te są charakterystyczne dla współczesnego społeczeństwa)

- Pajdocentryczna („władzę” sprawuje dziecko)

VI. LICZBA DZIECI:

- małodzietna

- średniodzietna

- wielodzietna

Lub

- jednodzietna

- dwudzielna

- trój… i tak dalej

Można się spotkać z obydwoma podziałami. To zależy od tego, w jakim aspekcie wolimy określać tę dzietność.

VII. SKŁAD RODZINY

 Pełna (ojciec i matka):

 Pełna biologicznie

 Rekonstruowana (po rozwodzie, po śmierci jednego z małżonków)

 Adopcyjno - przysposobiona (małżonkowie często nie mogą mieć dzieci)

 Zastępcza (może być spokrewniona z dzieckiem lub obca):

• Trwała (często rodzina)

• Kontraktowa (czasowa opieka)

 Niepełna:

 Osierocona (z powodu śmierci jednego z rodziców)

 Rozbita (z powodu rozwodu)

 Czasowo niepełna (z powodu wyjazdu, pracy, choroby, pobytu w więzieniu jednego z rodziców)

 Niepełna biologicznie (matka/ojciec samotnie wychowuje dziecko, rodzina samotnej matki/ojca)

VIII. Kryterium liczby osób żyjących w małżeństwie:

 Monogamiczna (1 mąż, 1 żona)

 Poligamiczna:

 Poligynia (małżeństwo jednego mężczyzny z wieloma kobietami)

 Poliandria (małżeństwo jednej kobiety z wieloma mężczyznami)

związki wielu mężczyzn z wieloma kobietami nazywamy MULIALTERNALIZMEM

IX. Kryterium doboru małżonków:

 Małżeństwo endogamiczne (małżonkowie wywodzą się z tego samego środowiska)

 Małżeństwo egzogamiczne (małżonkowie wywodzą się z różnych środowisk)

X. Kryterium dziedziczenia pozycji społecznej, nazwiska, dóbr materialnych:

 Matrylinearna (dziedziczy się dobra i nazwisko po linii żeńskiej )

 Patrylinearna (dziedziczy się dobra i nazwisko po linii męskiej, to jest tradycja europejska)

ZMIANY RODZINY NA PRZESTRZENI WIEKÓW:

Różne tendencje wyznaczające specyficzne trendy i analizy, które w rodzinie się zmieniają. Te zmiany wynikają ze specyficznych tendencji, które pojawiają się w XX i XXI wieku, a które występują w skali globalnej. I te najważniejsze tendencje można ująć

w KILKA PODSTAWOWYCH PUNKTÓW:

1. Pojawia się jedno- i bezdzietność jako specyficzna forma funkcjonowania rodziny, jako element dominujący, który w efekcie prowadzi do niżu geograficznego, przez wiele państw zwalczany. Państwo wychodzi naprzeciwko wzrostowi przyrostu : becikowe, zachęty itd.

2. Coraz częściej zauważamy konflikty w związkach małżeńskich, rozpady, separacje, rozwody. Odsetek tych tendencji rośnie

3. Wzrasta zatrudnienie kobiet: poprzez pracę kobiety niejako współdzielą utrzymanie rodziny razem z mężczyznami, wskutek czego mężczyźni są zwolnieni z odpowiedzialności całkowitego utrzymania rodziny.

4. Relatywne zmniejszenie się wartości dzieci, jako wartości, która związana jest z dzietnością. Dziecko traktuje się jako swoiste dobro, a że do dobra ciężko się dochodzi, w związku z czym nie każdy decyduje się na dziecko, ponieważ ogranicza ono i warunkuje swoją własną pozycję materialną.

5. Indywidualizacja form aktywnych w rodzinie, indywidualizacja zainteresowań, większe rozproszenie w tym zakresie. Pojawia się dyferencjacja, czyli zróżnicowanie norm i wartości u poszczególnych członków rodziny, często także nawzajem w stosunku do siebie.

Ulegają zmianie tradycyjne funkcje rodziny. Przez wiele lat pierwszą i podstawową jej funkcją była prokreacja (zaspokajanie rodzicielskich, emocjonalnych potrzeb współmałżonków (potrzeb ojcostwa i macierzyństwa), jak i reprodukcyjnych potrzeb społeczeństwa) . Dzisiaj ta funkcja zeszła na dalszy plan.

W tym momencie funkcja seksualna (małżeństwo jako społecznie akceptowana forma współżycia płciowego) zastępuje niejako funkcję prokreacyjną. Można mówić również o funkcji ekonomicznej, w kontekście posiadania dzieci o funkcji opiekuńczo -zabezpieczającej, wychowawczej, socjalizacyjnej, stratyfikacyjnej, emocjonalnej, kulturowej i szeregu innych funkcji, które rodzina pełni. To zmienia się w czasie i przestrzeni.

W bardzo ciekawy sposób funkcje rodziny ujęli badacze z australijskiego instytutu do badań nad rodziną, którzy w 1981 roku, zwrócili uwagę na następujący element i wydali oświadczenie, które brzmi : „ Rodzina jest najbardziej swobodnym związkiem. Rodzina jednakże nie jest i nigdy nie będzie jedynym powszechnym typem, strukturą. Przy tym rodzina zmienia się zarówno w swoich funkcjach jak i w składzie, zależnie od typów współżycia. Właśnie dlatego jakakolwiek definicja rodziny jest nieprzydatna. Jest zwodnicza przez to, że nie obejmuje różnych form rodziny, które istnieją w rzeczywistości, które polityka społeczna i układy społeczne muszą brać pod uwagę ”

W świetle tej definicji jako RODZINĘ możemy uważać :

* kohabitację, konkubinat

* układ partnerski w którym pojawiają się dzieci (nie jest to forma zalegalizowana, ale rodzina)

* związek o charakterze homoseksualnym

Jeżeli związek nie jest ZALEGALIZOWANY, to w wypadku np. pobytu jednej osoby w szpitalu, druga nie będzie mogła uzyskać informacji na temat jej stanu zdrowia, bo w świetle prawa nie będzie uważana za rodzinę. Musi być zastosowany tutaj szereg rozwiązań prawnych, który pozwolą na informacje na temat stanu zdrowia pacjenta.

Nie wszystkie rodziny realizują swoje funkcje w 100% . Pojawiają się także typologie, które przejawiają problemy związane z szeroko rozumianym funkcjonowaniem rodziny, a zatem z jakimiś formami dysfunkcjonalności.

4 główne typy rodzin wg Jacka Piekarskiego:

• środowiskowo wzorcowe - obejmuje ono wyłącznie wzorcowe cechy,

• środowiskowo przeciętne - obejmuje zestawienie cech dominujących w danej zbiorowości o niejednoznacznej z punktu widzenia pedagogicznego wartości wszystkich przyjętych kryteriów,

• środowiskowo niekorzystne wychowawczo - obejmuje wyłącznie cechy negatywne,

• środowiskowo dysharmonijne - wzorce współwystępują z konfiguracjami czynników określonych jako negatywne,

Wykład 7 - Elementy kultury (Małopolskie zwyczaje i tradycje wilkanocne)

Wykład 8 - Agresja

Agresja (łac. aggresio - napaść) - w psychologii określenie zachowania ukierunkowanego i intencjonalnego[1] na zewnątrz lub do wewnątrz, mającego na celu spowodowanie szkody fizycznej lub psychicznej.

Uwzględniając formy wyrażania agresji:

agresję werbalną, przejawiającą się w agresywnych aktach słownych, mających na celu psychiczne zranienie drugiej osoby (przybiera ona postać wyzwisk, arogancji, ośmieszania czy poniżania słownego),

agresję niewerbalną.

Przyczyny zachowań agresji:

-Alkohol

-Frustracja

-Czyjaś agresja

-Widok czyjegoś cierpienia

-Depresja

-Testosteron

-Cierpienie

Jak pozbyć się agresji ?

Sposób 1) Zaktualizować się

Sposób 2) Agresja w wyobraźni

Sposób 3) Bezpośrednie wyładowanie agresji -pobicie , zwymyślanie

Sposób4 ) Rozmowa z osobą , która wywołała agresję

Autoagresja :

„Uspokaja mnie widok cieknącej krwi…”

Autoagresja- każde zachowanie nie akceptowane społeczne , polegające na uszkodzeniu sobie ciała bez intencji popełnienia samobójstwa.

- bezpośrednia - samookaleczenie

- pośrednie - jednostka prowokuje innych

- werbalna

- niewerbalna

Choroby :

Syndrom Munchhausena - używają kłamstwo jako sposobu na zrozumieniu życia

Samookaleczenia

10

---