H. Bee rozdział 5 „Rozwój spostrzegania i myślenia w okresie niemowlęcym”
Perspektywy teoretyczne
trzy różne sposoby patrzenia na zjawisko poznania:
podejście psychometryczne
skupia się na indywidualnych różnicach
ludzie różnią się pod względem predyspozycji umysłowych, zdolności zapamiętywania, prędkości rozwiązywania problemów, umiejętności analizowania sytuacji
inteligencja jest łączną lub ogólną zdolnością jednostki do celowego działania, myślenia racjonalnego i skutecznego radzenia sobie z otoczeniem
założenie, że można posegregować ludzi po względem wielkości inteligencji- podstawa testów na inteligencję (skonstruowane tak, aby umożliwić mierzenie indywidualnych różnic potencjałów intelektualnych
mankament - nie uwzględnia faktu, że inteligencja się rozwija (wraz z rozwojem dzieci myślenie staje się coraz bardziej abstrakcyjne i złożone )
podejście do rozwoju poznawczego reprezentowane przez Jeana Piageta
podejście psychometryczne podstawą teorii Piageta
skupia się na rozwoju struktur poznawczych, a nie na potencjale intelektualnym.
skupia się na wzorach rozwojowych jednakowych dla wszystkich dzieci (mniej na indywidualnych różnicach między nimi)
dominuje w badaniach nad inteligencją dzieci
teoria przetwarzania informacji
uwęglenia potencjał i strukturę inteligencji
inteligencja nie jest zdolnością ani cechą umysłu, nie jest treścią umysłową, inteligencja to przetwarzanie
Pogląd Piageta na okres sensomotoryczny
FAZA 1 „odruchy” (0-1 miesiąc życia)
inteligencja sensomotoryczna (faza stadium sensomotorycznego) :
prymitywna forma myślenia
dziecko zaangażowane jest w proces adaptacyjny, aby wypracować własne pojęcie otaczającego świata
asymiluje docierające informacje do ograniczonego zestawu schematów, które posiada od urodzenia (patrzenia, słuchania, ssania, chwytania)
dzięki swojemu doświadczeniu akomoduje te schematy
podstawowe wyznaczniki inteligencji sensomotorycznej
dziecko przychodzi na świat wyposażone w odruchy oraz proste schematy czuciowe i ruchowe
na początku przywiązane jest bezpośredniej rzeczywistości, reaguje na każdy bodziec
nie zapamiętuje wydarzeń i rzeczy
nic nie planuje, nic nie zamierza
w ciągu pierwszych osiemnastu miesięcy życia: rozumie, że przedmioty istnieją nawet jeśli znikną, ma zdolność zapamiętywania na pewien czas przedmiotów, działań i ludzi
nie potrafi manipulować wczesnymi obrazami umysłowymi i wspomnieniami
nie używa symboli reprezentujących dane przedmioty i wydarzenia
wykorzystywanie wbudowanych schematów i odruchów (np. ssanie, patrzenie)
prymitywne schematy zaczynają się powoli zmieniać pod wpływem akomodacji
brak naśladowania
brak możliwości łączenia informacji
FAZA 2 „reakcje kołowe pierwotne” (1-4 miesiąc życia)
początek koordynacji pomiędzy patrzeniem a słuchaniem, sięganiem a patrzeniem, sięganiem a ssaniem
reakcje kołowe pierwotne - pena liczba prostych powtarzających się czynności, jakie można zaobserwować w okresie od 1-4 miesiąca, z których wszystkie dot. własnego ciała niemowlęcia
dalsza akomodacja podstawowych schematów (dziecko bezustannie ich używa)
FAZA 3 „reakcje kołowe wtórne” (4-8 miesiąc życia)
reakcje kołowe wtórne - pena liczba prostych powtarzających się czynności, jakie można zaobserwować w okresie od 4-8 miesiąca, które dziecko powtarza w celu wywołania reakcji na zewnątrz swojego ciała
zawiązki pomiędzy czynnościami ciała a ich zewnętrznymi konsekwencjami są względnie automatyczne, nie wiadomo czy rozumie działanie przyczynowe
może wystąpić imitacja tylko w obrębie schematów należących do repertuaru dziecka
zaczyna rozumieć „pojęcie przedmiotu”
FAZA 4 „ koordynacja schematów” (8-12 miesiąc życia)
zaczątki wyraźnego rozumienia związków przyczynowych
wyraźne zachowania intencjonalne
dziecko nie tylko podąża za rzeczą której pragnie, ale potrafi w tym celu połączyć dwa schematy
naśladowanie nowych zachowań
transfer intermodalny - przekazywanie informacji z jednego zmysłu do drugiego
FAZA 5 „reakcje kołowe trzeciego rzędu” ( 12-18 miesiąc życia)
reakcje kołowe trzeciego rzędu- dziecko nie zadowala się jedynie powtarzaniem pierwotnych sposobów zachowań, eksperymentuje z rozmaitymi ich wariantami (inne dźwięki, grymasy twarzy, upuszczanie zabawki z różnych wysokości)
zachowanie dziecka ma charakter celowy, eksperymentalny
aktywne i celowe wykorzystywanie metody prób i błędów
FAZA 6 „początki reprezentacji myślowej” (18-24 miesiąc życia)
rozwój użycia symboli w celu reprezentowania przedmiotów i wydarzeń
dziecko rozumie, że symbol jest czymś odrębnym od przedmiotu
imitacja wstrzymana - wymaga ona wewnętrznej reprezentacji
uczenie się i przyzwyczajanie
uwarunkowanie klasyczne
noworodka można uwarunkować klasycznie (ok. 3,4 tygodnia życia)
emocjonalne reakcje warunkowe mogą rozwijać się w pierwszym tygodniu (np. obecność mamy może wywoływać u dziecka dobre samopoczucie)
uwarunkowanie instrumentalne
noworodki uczą się w wyniku warunkowania instrumentalnego
odruch ssania, obracanie głowy spotęgowane przez wzmocnienia np. mleko, głos matki
warunkowanie instrumentalne oznacza, że wszystkie struktury neurologiczne są obecne od narodzin
dla wszystkich noworodków skutecznym wzmocnieniem jest głos matki
uczenie się schematyczne (koordynacja schematów)
noworodki potrafią rozpoznawać głosy i rytm bicia serca
od samego początku dziecko zaczyna przeorganizowywać swoje doświadczenia w oczekiwania lub „znane” kombinacje
oczekiwania, czyi schematy powstają w wyniku wielokrotnego zetknięcia się z pewnymi sytuacjami , gdy się pojawi pomagają odróżnić dziecku znane od nieznanego
C. Rovee-Collier : uwarunkowanie klasyczne jest odmianą koordynacji schematów
przyzwyczajanie się
samoczynna redukcja siły i intensywności reakcji na powtarzający się bodziec
osłabienie intensywności reakcji fizycznej na pewien powtarzający się bodziec jest bardzo ważne w życiu codziennym
proces automatyczny
odzwyczajanie się - gdy bodziec do którego już się przyzwyczailiśmy w jakiś sposób się zmienia, występuje ponowne pojawienie się pierwotnej siły reakcji (wyraz dostrzeżenia znacznej zmiany w bodźcu)
zdolność do przyzwyczajania i odzwyczajania występuje w pierwotnej formie u noworodka, u dziecka dziesięciotygodniowego znacznie rozwinięta
badania: noworodki mają prymitywne, wykorzystywane jedne po drugim pojedynczo schematy
od najwcześniejszych dni życia mogą łączyć własne działanie z jego skutkami w otoczeniu, mają oczekiwania jakie wydarzenia można ze sobą połączyć, posiadają automatyczną umiejętność przechowywania informacji o wydarzeniach, które już miały miejsce, co jest podstawą procesów przyzwyczajania i odzwyczajania
pamięć
zdolność przechowywania informacji
jest częścią tworzących się u dziecka umiejętności zapamiętywania
badania C. Rovee-Collier: warunkowanie instrumentalne, dzieci już w wieku trzech miesięcy potrafią zapamiętać określone przedmioty i własne, związane z nimi czynności (jeden przedmiot na tydzień) [ obserwacja reakcji niemowlęcia na ruchomą zabawkę nad łóżeczkiem, gdy dziecko kopało nóżką pociągało za sznurek i poruszało zabawką]
dzieci są o wiele bardziej wyrobione pod względem poznawczym niż przypuszczał Piaget
wraz z wiekiem zwiększa się rola procesów zapamiętywania (dziecko dwumiesięczne pamięta przez jeden dzień, trzymiesięczne tydzień, półroczne dwa tygodnie)
przypominanie sobie we wczesnym dzieciństwie wiąże się ściśle ze specyficznym kontekstem, w którym wystąpiło pierwotne doświadczenie
nawet pół roczne dziecko nie rozpozna bodźca, jeżeli zmienimy kontekst
wczesny rozwój percepcyjny
w momencie urodzenia i pierwszych tygodniach życia dzieci potrafią: ustawiać ostrość wzroku, śledzić pobieżnie poruszający się przedmiot, rozróżniać podstawowe smaki, słyszeć większość wysokości tonu
odróżnianie matki od innych osób
noworodki potrafią rozróżniać osoby za pomocą słuchu (zwłaszcza matkę od innych)
badania DeCasper i Fifer: noworodki potrafią rozróżniać głos matki od innego głosu żeńskiego (nie potrafią odróżnić głosu ojca), wolą słuchać mowy matki; około pół roku dziecko kojarzy twarz z głosem
noworodki potrafią wychwycić różnice pomiędzy zapachem matki a zapachem innej kobiety(niemowlęta karmione piersią)
noworodki potrafią rozpoznać matkę za pomocą wzroku
badania G.Walton : dzieci jedno lub dwudniowe chętniej przyglądały się twarzom matek, potrafiły rozróżnić twarz matki i wyraźnie ją preferowały (w tym okresie niemowlęta nie preferują oglądania twarzy ojca)
do 2miesiąca życia dzieci przyglądają się obrzeżom fizjonomii twarzy (linia włosów lub podbródek)
po tym okresie zaczynają oglądać wnętrze twarzy, zwłaszcza oczy
na co dziecko patrzy
noworodek porusza oczami dotąd, aż natknie się na wyraźny kontrast w natężeniu światła, który sygnalizuje obrzeże jakiegoś przedmiotu
„zasady dziecięcego patrzenia” zmieniają się ok. drugiego miesiąca życia - rozwój kory mózgowej i nabyte doświadczenie
niemowlę porzuca strategię przyglądania się, której rolą było znajdowanie rzeczy, na rzecz strategii, której zadaniem jest identyfikowanie
doniesienia z badań: badania Langois nad upodobaniem dzieci do twarzy atrakcyjnych
dwumiesięczne dzieci dłużej przyglądają się twarzom, które dorośli uważają za atrakcyjne
dzieci w kontakcie z dorosłymi w atrakcyjnych lub nieatrakcyjnych maskach na twarzach pozytywniej odnosiły się, nie wycofywały, angażowały się w zabawę z obcym w atrakcyjnej masce
dzieci chętniej bawiły się ładniejszymi lalkami
prawdopodobieństwo, że posiadamy wrodzony szablon „poprawnych lub najbardziej pożądanych” kształtów i cech naszego gatunku (wolimy tych, którzy do niego pasują)
twarze atrakcyjne odzwierciedlały matematyczną przeciętną ludzkich twarzy
matki atrakcyjne wykazują dzieciom więcej uczucia i są bardziej skore do zabawy
rozróżnianie reakcji emocjonalnych
od 2-3miesiąca dzieci reagują na stany emocjonalne i grymasy twarzy
badania Haviland i Lelwica: gdy matka była radosna, dziecko też było radosne, gdy matka była smutna, dziecko rozglądało się, gdy matka była zła dziecko płakało
od 5-6miesiąca dzieci reagują w różny sposób na emocje wyrażane przez twarze obcych ludzi oraz głosy mówiące różnym tonem
proces odniesienia społecznego
ok. 9-12 miesiąca
dzieci korzystają z tych emocjonalnych wskazówek próbując dowiedzieć się co robić w nowej sytuacji
najpierw patrzą na rodzica, by sprawdzić ich stan emocjonalny
jeżeli rodzic jest zadowolony - spokój, brak lęku dziecka
jeżeli rodzic jest zdenerwowany, przestraszony - lęk, strach dziecka
reakcja na układy graficzne i dźwiękowe
3,4 miesięczne dzieci dostrzegają zależności pomiędzy przedmiotami a ich cechami (gdy pokazujemy dziecku ten sam zestaw rysunków po jakimś czasie się nudzi, gdy pokażemy dziecku odwrotny wzór niemowlęta wykażą odnowione zainteresowanie - obiektem ich pierwotnego przyzwyczajenia był wzór (a nie specyficzny bodziec)
ta sama świadomość układów nawet u jeszcze młodszych dzieci przy użyciu bodźców słuchowych
badania DeCasper: matki czytały pod koniec ciąży konkretną bajkę, po narodzeniu dzieci nauczyły się ssać smoczek w określony sposób, aby tylko móc słuchać znanej im opowieści ( nie zwiększały intensywności ssania przy nieznanych bajkach)
badania DeCasper: matki pod koniec ciąży recytowały wierszyk, po narodzinach częstotliwość bicia sera spadała podczas emisji nagrania znanego wierszyka
w ostatnich tygodniach ciąży płód zwraca uwagę i rozróżnia skomplikowane układy dźwięków
transfer intermodalny
koordynacja intermodalna - od którego momentu dziecko potrafi scalić informację z kilu zmysłów
transfer intermodalny - od kiedy niemowlę potrafi przyswoić sobie coś za pomocą jednego zmysłu i przenieść to na inny
Piaget: koordynacja i transfer intermodalny nie występują u dzieci poniżej pierwszego roku życia
J. i E.Gibson: pewna integracja międzyzmysłowa, a nawet transfer pomiędzy integralnymi umiejętnościami dziecka są obecne od urodzenia (wyniki badań: transfer możliwy już w wieku miesiąca, powszechny w wieku sześciu miesięcy)
u dzieci starszych występuje koordynacja i transfer intermodalny nie tylko pomiędzy wzrokiem i dotykiem, ale również wzrokiem i słuchem
badania J. Pickens: dzieci dłużej przyglądały się sfilmowanemu pociągowi, którego ruch odpowiadał słyszanym odgłosom - rozumieją związek pomiędzy wzrokiem a słuchem, integracja międzyzmysłowa, złożone zdolności rozumienia zjawisk towarzyszących ruchowi
badania: niemowlęta dłużej przyglądały się minom pasującym do emocji wyrażonych dźwiękiem (dzieci 7,8miesięczne)
u dzieci 4,5 miesięcznych transfer i koordynacja nie występują wcale lub są zauważalne jedynie w określonych sytuacjach
rozwój pojęcia przedmiotu
Piaget: dzieci nie pojmują podstawowych właściwości przedmiotów, które dorośli uznają za pewnik
stałość przedmiotu- przedmioty istnieją nie tylko wtedy, kiedy z nich korzystamy, ale również poza naszymi działaniami, jakie wykonujemy
Piaget: dzieci stopniowo nabywają pojęcia stałości przedmiotu w okresie sensomotorycznym
pierwsze oznaki rozwoju stałości przedmiotu ok. 2 miesiąca życia , dziecko posiada częściowy schemat lub oczekiwania co do stałości pewnego przedmiotu
faza 3( ok.6-8miesięcy): dziecko wygląda, szuka upuszczonej zabawki, rozsypanego jedzenia, poszukuje częściowo ukrytych przedmiotów , jeżeli całkowicie ukryjemy przedmiot niemowlę go nie znajdzie, nawet jeśli widziało jak je chowamy
faza 4( 8-12 miesiąc): dzieci sięgają i szukają przedmiotów całkowicie ukrytych pod materiałem lub zasłoną, rozumieją, że przedmiot istnieje nawet jeśli go nie widać
bardzo małe dzieci dysponują o wiele głębszym ,niż zakładał Piaget, rozumieniem cech przedmiotu i jego stałości
badania R.Baillargeon : trzyipół- i czteromiesięczne niemowlęta wykazują oznaki stałości przedmiotu jeśli do badania wykorzystamy reakcje wzrokowe, a nie sięganie po przedmiot
badania E.Spelke:
reakcje małych dzieci na przedmiot nie są tak chwilowe i efemeryczne jak zakładał Piaget
dzieci 2,3 miesięczne są świadome w dużej mierze w jaki sposób mogą poruszać się dane przedmioty, nawet kiedy są poza ich polem widzenia
oczekują od przedmiotów, by poruszały się zgodnie z ich początkowym torem
wyrażają zdziwienie, gdy pojawi się gdzie indziej
mają do pewnego stopnia świadomość, że ciała stale nie mogą przechodzić przez inne ciała stałe
dzieci podczas badania były niewzruszone sytuacją spójną, wykazywały wyraźne zainteresowanie położeniem niespójnym (przetoczona piłeczka znajdowała się po niewłaściwej stronie ścianki)
wniosek: rozwój rozumienia obiektu jest procesem opracowania, a nie odkrywania
noworodek lub niemowlę może posiadać znaczną świadomość przedmiotu jako rzeczy odrębnej, która podlega określonym regułom
dzieci przychodzą na świat wyposażone w całkowicie ukształtowaną wiedzę o przedmiotach lub rozwinięta zdolność do eksperymentowania ze światem
naśladowanie
Piaget:
dzieci już w pierwszych miesiącach życia potrafią naśladować działania, które postrzegają jako wykonalne np. gesty rąk
nie potrafią naśladować grymasów twarzy innych ludzi aż do fazy 4(wymaga transferu intermodalnego)
naśladowanie jakiejkolwiek czynności, która nie należała do repertuaru umiejętności posiadanych w momencie urodzenia, nie pojawi się wcześniej niż z ukończeniem pierwszego roku życia
imitacja odroczona- dziecko widzi jakąś czynność i naśladuje ją w późniejszym okresie, jest możliwa dopiero w fazie 6 (wymaga wykorzystania pewnego rodzaju wewnętrznej reprezentacji)
naśladowanie ruchów ręki i innych działań na przedmiotach stopniowo poprawia się w okresie niemowlęcym
naśladowanie czynności dwuczęściowych rozwija się dużo później (prawdopodobnie od 15 do 18miesiąca)
potwierdzenie teorii Piageta na ten temat, dwa wyjątki: dzieci imitują grymasy twarzy w pierwszych tygodniach życia, naśladowanie odroczone pojawia się wcześniej
badania: dziewięciomiesięczne niemowlę potrafi opóźnić naśladowanie o 24godziny, około czternastego miesiąca już dwa dni
dzieci w tym wieku potrafią i uczą się określonych zachowań poprzez modelowanie, nawet jeżeli nie mają okazji do naśladowania ich od razu
prekursorzy języka
dziecko wypowiada pierwsze słowo około 12miesiąca życia
postrzeganie dźwięków mowy
dziecko nie może się nauczyć języka, zanim nie rozpocznie rozróżniać pojedynczych słów
w pierwszym miesiącu życia dzieci rozróżniają dźwięki mowy pa i ba
od szóstego miesiąca wyrazy dwusylabowe bada, reagują na sylabę ukrytą w ciągu innych sylab (tibati)
do 2,3 miesiąca życia dzieci jednakowo reagują na pojedyncze dźwięki bez względu na płeć osoby je wypowiadające
dzieci właściwie lepiej rozróżniają niektóre dźwięki niż dorośli
do szóstego miesiąca dzieci potrafią precyzyjnie rozróżnić wszystkie kontrasty, jakie występują we wszystkich językach, nawet tych, których nie słyszą na co dzień
około szóstego miesiąca tracą zdolność do rozróżniania par samogłosek, które nie występują w słyszanym przez nie języku
około roku zdolność rozróżniania par niesłyszanych spółgłosek zaczyna wygasać
badania J.Werker: dzieci w wielu sześciu miesięcy nadal potrafią z łatwością odróżnić obce spółgłoski, ale zatracały zdolność odróżniania samogłosek; dzieci 10 i 12miesięczne nie potrafiły usłyszeć wszystkich typów różnic
dzieci tracą zdolność rozróżniania tylko tych par, które nie pojawiają się w języku słuchanym na co dzień (związane z przycinaniem synaps)
pierwsze dźwięki i gesty
zdolność rozróżniania dźwięków nie wiąże się bezpośrednio ze zdolnościami ich produkowania
od momentu urodzenia do ok. pierwszego miesiąca najczęstszy odgłos: płacz; oprócz tego grymaszenie, gaworzenie, oznaki zadowolenia
w 1,2 miesiącu śmiech, głużenie samogłoskowe w rodzaju uuuu- oznaki przyjemności, charakteryzują się dużym zróżnicowaniem w tonie, wysokością
spółgłoski pojawiają się dopiero ok. 6,7 miesiąca życia
gaworzenie samonaśladowcze- spółgłoski często łączą się z samogłoskami, tworząc w ten sposób swego rodzaju sylaby , dzieci w tym wieku się nimi bawią często powtarzając w kółko ten sam dźwięk, stanowi ok. połowę niepłaczliwych odgłosów dziecka pomiędzy 6a 12 miesiącem życia
dziecięce gaworzenie stopniowo nabiera intonacji języka(uczenie się melodii przed poznaniem słów)
dzieci przez gaworzenie rozwijają dwa typy melodii, kiedy gaworzą z intonacją wzrastającą na końcu ciągu dźwięków - chęć zwrócenia uwagi, wymaga reakcji (intonacja opadająca nie ma takiego znaczenia)
dzieci kiedy zaczynają gaworzyć produkują przy tym wszystkie rodzaje dźwięków (nawet te, które nie występują w słyszanym przez nie języku)
około 9,10 miesiąca zaczynają ograniczać repertuar dźwięków do zestawu do jakiego mają dostęp porzucając dźwięki niesłyszane
gaworzenie - ogniwo łańcucha procesu rozwojowego zapoczątkowanego z chwilą narodzin
doniesienia z badań: wczesny „język” gestów u dzieci głuchych rodziców
nie słyszą języka mówionego, pozostają jednak pod działaniem języka migowego
głuche dzieci pomiędzy 7 a 11 miesiącem życia wykazują „gaworzenie migowe”
ok.8,9 miesiąca dzieci głuche zaczynają używać prostych gestów np. wskazywanie palcem
ok. 12 miesiąca prezentują pierwszy znak referencyjny- znak, w którym gest określa jakiś przedmiot lub wydarzenie np. sygnalizowanie pragnienia przez ruch przypominający podnoszenie naczynia do ust
słyszące dzieci głuchoniemych rodziców: pierwszy znak ok.8miesiąca, pierwszy znak referencyjny ok. 13miesiąca, pierwsze słowo mówione ok.13 miesiąca
pierwsze znaki referencyjne i pierwsze mówione słowa pojawiają się w całkowicie normalnym czasie, pomimo, że dzieci niesłyszących rodziców mają stosunkowo mniej do czynienia z językiem mówionym
dziecko jest niejako poinstruowane przez naturę, aby nauczyć się języka w jakiejkolwiek formie, mówionej lub migowej
gesty w pierwszym roku życia
język gestów pojawia się ok. 9,10 miesiąca życia
gesty żądające lub proszące o coś za pomocą gestów lub połączenie gestów i dźwięków
dzieci zaczynają się interesować zabawami np. zrób pa pa
język receptywny - zdolność dziecka do rozumienia znaczenia pojedynczych słów; pojawia się okk.9,10 miesiąca (10miesięczne dziecko rozumie ok.30 słów, 13miesięczne już ok.100)
język receptywny zaczyna działać wcześniej niż język ekspresywny (dzieci rozumieją zanim zaczną mówić)
pomiędzy 9 a 10miesiącem: używanie znaczących gestów, ograniczenie gaworzenia do zestawu dźwięków słyszanego języka, naśladowcze zabawy gestami, pierwsze rozumienie pojedynczych słów
pierwsze słowa
pierwsze słowo dziecko wypowiada ok. 12,13miesiąca
słowo- każdy dźwięk lub zbiór dźwięków konsekwentnie używany w odniesieniu do pewnego przedmiotu, działania lub cechy
słowem może być każdy dźwięk, nie musi to być dźwięk który pasuje do słowa, jakiego używają dorośli
początki nauki słów są wolne, wymagają wielu powtórzeń każdego słowa
przez pierwsze pół roku używania słów dzieci mogą się ich nauczyć jedynie ok.30
w czasie wczesnej fazy używania słów dziecko uczy się każdego słowa tylko w określonym zestawem kontekście (dziecko nie rozumie jeszcze, że słowa są symboliczne i odnoszą się do przedmiotów i wydarzeń)
w tym okresie, dzieci często zanim użyją dwóch wyrazów w mowie łączą pojedynczy wyraz z gestem i tworzą znaczenie dwuwyrazowe
holofraza - połączenie słów i gestów, najczęściej mamy z nią do czynienia pomiędzy 12 a 18miesiącem życia, za pomocą kombinacji gestów mowy ciała i słów przekazywane zostaja podobne do zdań treści
eksplozja nazywania
pomiędzy 16 a 24 miesiącem życia
gwałtowne wzbogacenie słownika, dodanie do niego nowych wyrazów
badania Fenson: dziecko 16miesięczne- 50słów, 24miesiące - 320słów
w tej fazie uczenie się przez dzieci nowych wyrazów nie wymaga zbyt wielu powtórzeń, są uogólniane do sytuacji
dla większości dzieci proces ten nie jest stopniowy i równomierny, jest „wybuchem” następującym prawie dokładnie po przekroczeniu progu 50słów
większość nowych wyrazów w słowniku stanowią nazwy przedmiotów i ludzi
czasowniki pojawiają się później (prawdopodobnie dlatego, że określają związek między dwoma przedmiotami)
wzorzec: rzeczownik, potem czasownik
badania K. Nelson:
wzorzec : rzeczownik, potem czasownik nie odnosi się do wszystkich
niektóre dzieci używają stylu ekspresyjnego
u nich najwcześniejsze słowa opisują raczej związki społeczne niż przedmioty
wcześnie uczą się zaimków (ja, ty)
używają o wiele więcej wyrazów „osobowo-społecznych” np. nie, tak, proszę
ich słownik może zawierać niektóre związki wielowyrazowe np. kocham cię
styl referencyjny
wczesny słownik składa się w większości z rzeczowników
różnice indywidualne
skala rozwoju niemowlęcia Bayleya:
skonstruowana jak testy na inteligencję dla starszych dzieci
zawiera kilka części o zróżnicowanej trudności
mierzy głównie umiejętności sensomotoryczne i motoryczne (sięganie po bujające się na sznurku kółko- 3miesiace, wkładanie na żądanie kostek do kubka-9miesięcy, budowanie wieży z klocków - 17miesięcy)
niezmiernie przydatne w identyfikowaniu niemowląt i starszych dzieci z poważnymi opóźnieniami rozwojowymi
nie zbyt pomocne przy przewidywaniu późniejszego IQ lub osiągnięć w szkole
pamięć rozpoznawcza - zdolność rozpoznawania, że dziecko miało już do czynienia z tą osobą lub przedmiotem
jednym ze sposobów jej mierzenia jest test przyzwyczajenia
prędkość z jaką następuje przyzwyczajenie/rozpoznanie mówi nam dużo o wydajności systemu percepcyjno-poznawczego i jego neurologicznych podstawach
indywidualne różnice w prędkości przyzwyczajania się w pierwszych miesiącach życia mogą pozwolić przewidzieć późniejsze wyniki testów na inteligencje
rozwój poznawczy w okresie niemowlęcym: spojrzenie całościowe
dziecko przychodzi na świat wyposażone we wbudowaną wiedzę o szerokim zasięgu lub wrodzone ograniczniki kierujące rozumieniem świata wokół niego
zachowanie dzieci opisujemy jako sensomotoryczne
przez pierwsze 18-24 miesiące dziecko przygotowuje się powoli do używania symboli