WSPÓŁCZESNE KIERYUNKI WYCHOWANIA- WYKŁADY

Temat: PARADYGMAT W NAUKACH O WYCHOWANIU

• PARADYGMAT

• Paradigma- model, wzór, przykład.

• Paradygmat- wzorowa teoria o zasadniczym znaczeniu dla danej nauki, która umożliwia badaczom określonej dziedziny przyjęcie założeń uznawanych za pewne i skupienie się na rozwiązywaniu bardziej konkretnych problemów.

• Paradygmat- zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek w wyjaśnianiu jakiegoś obszaru rzeczywistości przyjętych w społeczności uczonych- przedstawicieli danej dyscypliny naukowej.

• PRZESŁANKI WYJAŚNIAJĄCE ZJAWISKA SPOŁECZNEGO, KTÓRE SKŁADAJA SIĘ NA PARADYGMATY.

• Jaka jest natura człowieka?

• Woluntaryzm (subiektywizm)- [to ja decyduje o sobie]

• Determinizm (obiektywizm)- [decyduje społeczeństwo

• Jak zmienia się społeczeństwo?

• Zasada stopniowanej regulacji

• Zasada radykalnej zmiany

• Jak istnieje świat społeczny? (jaka jej natura bytu?)

• Nominalizm

• 
  
  Realizm= obiektywizm
  
  
  
  Jaka jest natura Jak zmienia się
  człowieka? radykalna społeczeństwo?
  p zmiana Jaka jest natura człowieka? d
  a i
  j d
  d a
  o *woluntaryzm humanistyczny strukturalizm *determinizm s

c subiektywizm obiektywizm k

e interpretatywny funkcjonalizm a

n l

t o

r stopniowa c

y regulacja e

z >koncentracja na >koncentracja na n

m jednostce społeczeństwie t
r
y
z
m

• PARADYGMATY NAUK PEDAGOGICZNYCH
  TENDENCJE BUDOWANIA TEORII PEDAGOGICZNYCH

• Pajdocentryzm

• Obejmuje paradygmaty:
  - humanistyczny
  - interpretatywny

• Główny cel: swobodny rozwój dziecka. Akceptuje dziecko taki, jakie jest. Edukacja nie powinna ograniczać indywidualności. Edukacja powinna pozwalać na ujawnienie i urzeczywistnienie przez dziecko jego zdolności i potencjalności. Nie dopuszcza do kształtowania osobowości dziecka wg. przyjętego wzorca.

• Didaskalocentryzm

• Obejmuje paradygmaty:
  - strukturalistyczny
  - funkcjonalistyczny

• Główny cel: transmisja dorobku kulturowego. Zakłada, że dziecko zinternalizuje (uwewnętrzni) wartości zastanej kultury. Szkoła realizuje interes społeczny. Dziecko przygotowane jest do pełnienia dorosłych ról. Ogranicza się indywidualność dziecka.
  

• PARADYGMATY PEDAGOGIKI

• Pajdocentryzm w wersji humanistycznej.
  Teorie radykalne, krytyczne.
  W skrajnej postaci przedstawiają wizję społeczeństwa bez szkoły (odszkolenie)

• Koncentrują się na odkrywaniu procesów selekcji w dostępie do oświaty.

• Badają ograniczenia rozwojowe, przejawy dyskryminacji (płeć, pochodzenie, rasa, wyznanie)
  Nurty:
  pedagogika:

• Emancypacyjna

• Antyautorytarna

• Międzykulturowa

• Ekologiczna

• Negatywna

• Postmodernizm

• Pajdocentryzm w wersji interpretetywistycznej.
  Zmiana społ. Nie musi być radykalna aby zapewnić swobodny rozwój dziecka. Należy wnikać w świat dziecka, rozpoznawać znaczenia, jakie ono nadaje edukacyjnej rzeczywistości.
  Zadaniem wychowawcy jest pomaganie w pokrywaniu przeszkód w rozwoju z wykorzystaniem zdolności i możliwości dziecka.
  Nurty:
  pedagog:

• Nowego wychowania

• Personalistyczny

• Egzystencjonalizmu

• Religii

• Didaskalocentryzm w wersji paradygmatu strukturalistycznego.
  Teorie krytyczne
  Zmiana społ. wiąże się z radykalnym przewrotem ideologicznym. Procesy edukacyjne są zaplanowane i nastawione na osiągnięcie pożądanych zmian w osobowości dziecka.
  Nurt:

• Pedagogika pozytywistyczna

• Didaskalocentryzm paradygmaty funkcjonalistycznego.
  Procesy edukacyjne są odbiciem społ. status quo(?), nie służą odkrywaniu nierówności społ. utrzymywaniu dominacji czy emancypacji
  Prąd pedagogiczny: (kierunek)
  Typowy sposób rozwiązywania w sposób ogólny całej problematyki pedagogicznej, charakterystyczny dla określonej grupy osób.
  Pedagogika pozytywistyczna:
  przedstawiciele:

• A. Comte

• J. F. Herbart

• J. S. Mile (XIX.)
  Założenia:

• Formą myślenia o edukacji jest myślenie naukowe,

• Wysoką wartość na przede wszystkim wiedza, która jest wytwarzana przez nauki szczegółowe, posługujące się metodologią badań empirycznych,

• Ważne jest dążenie do wytwarzania pewnej wiedzy o rzeczywistości, która pozwoli przewidywać zdarzenia i działanie jednostek i grup społecznych,

• Postuluje bezpośredni związek z praktyką, pozwalający na skuteczne zmiany w osobowościach i zachowaniach ludzi,

• Przedmiot badań ogranicza się do „faktów” poddających się pomiarowi
  Krytyka pozytywizmu:

• Fakty i prawa naukowe nie są niezawodne

• Przyroda nie jest jedyną postacią bytu.

• JAN FRYDERYK HERBART
  (ur. 4 maja 1776; zm. 14. 1841)
  uznawany za twórcę pedagogiki naukowej
  Poglądy pedagogiczne Herberta:

• Nie ma żadnych dziedzicznych czy nabytych predyspozycji psychicznych

• Całe życie psychiczne powstaje z wyobrażeń, które również działają na siebie

• Wyobrażenia- pierwsze i podstawowe fakty psychiczne-powinny stanowić przedmiot badań

• Najważniejszym celem wychowania jest kształtowanie w wychowanku siły moralnego charakteru

• Dobra wola oparta jest na posłuszeństwie wobec sądów estetycznych- sąd estetyczny orzeka czy dany postępek się podoba czy nie

• Istnieje 5 idei moralnych, które określają ideał osobowości moralnej i najwyższy cel wychowawczy
  zalicza się do nich:

• Idea wolności wewnętrznej

• Idea doskonałości

• Idea życzliwości

• Idea prawa

• Idea słuszności

• Nauczanie jest jedynym środkiem wzmacniania charakteru

• Źródłem rozwoju charakteru jest rozum, w myśl twierdzenia, że odpowiednio prowadzone nauczanie stanowi podstawę skutecznego wychowania

• Każdy wychowanek jest kształtowalny(plastyczny), czyli może być nauczany, a przez to wychowywany

• Źródłem rozwoju charakteru moralnego jest rozum i wychowujące nauczanie

• Metody nauczania to sposoby odpowiedniego zdynamizowania mas wyobrażeniowych w umysłach wychowanków

• Ważną role odgrywa w tym procesie uwaga (dowolna i mimowolna)

• Uwaga mimowolna wiąże się z pojawieniem się energii umysłowej- zainteresowania.

• Nauczanie jest czymś przelotnym, zainteresowanie natomiast powinno być czymś ustawicznym

• Nauczanie należy oprzeć na 4 stadiach:

• Jasność

• Kojarzenie

• System

• Metoda

Temat: TOTALITARYZM

• Totalitaryzm- system sprawowania władzy(demokratyzm)
  

• Cechy totalitaryzmu:

• dążenie do zawładnięcia całym człowiekiem

• kreślenie utopijnej wizji zbudowania idealnego, doskonałego systemu społecznego, gwarantującego osiągnięcie ziemskiego szczęścia

• uznanie, że dążenie do tego celu usprawiedliwia zastosowanie wszelkich środków do jego realizacji (cel uświęca środki)

• występowanie idei wroga absolutnego, z którym nie można iść na kompromis i którego należy wyeliminować

• wykluczenie pluralizmu, niemożność istnienia wielu kultur, systemów politycznych

• system kierowany jest przez jedną osobę lub partię

• całkowita, czyli totalna kontrola wszystkich aspektów życia społecznego, kulturalnego, ekonomicznego i edukacyjnego

• cele osiągane są dzięki: sądom, szkołom, środkom masowego przekazu, organizacjom młodzieżowym, sztuce
  
  

• ZAŁOŻENIA SYSTEMU TOTALITARNEGO WG ADOLFA HITLERA

• Cele wychowania:

• wyszkolenie młodych Niemców tak, aby byli całkowicie posłuszni

• ćwiczenie sprawności fizycznej

• doskonalenie praktycznych umiejętności

• Cele edukacji:

• rozbudowanie żarliwego patriotyzmu

• wpajanie doktryny rasistowskiej

• powszechny obowiązek służenia państwu

• selekcjonowanie i szkolenie osób, które miały wejść w skład elity rządzącej i poddawanie ich rygorystycznej dyscyplinie i kontroli

• wpajanie młodym ludziom poczucia lojalności wobec Hitlera

• kontrola edukacji nieformalnej (partyjne organizacje młodzieżowe)

• wpajanie dzieciom i młodzieży wiary w to, że są potomkami rasy panów

• przygotowanie do gotowości poniesienia ofiary w obronie ojczyzny

Temat: TOTALITARYZM A AUTOKRATYZM

TOTALITARYZM	AUTOKRATYZM
- oparcie o zasady wodzostwa - władza państwowa odsunięta na plan drugi - monizm absolutny - podstawowe znaczenie na ruch rewolucyjny i monopartia - przedmiot zainteresowania- całokształt życia politycznego	- wykluczenie całkowitej mobilizacji społecznej - ośrodek decyzji politycznych- władza państwowa - przedmiot zainteresowania- polityka - poza polityką dopuszcza się pluralizm idei i postaw - łagodniejsza dyktatura

PEDAGOGIKA AUTORYTARNA

Modele wychowania w pedagogice autorytarnej i antyautorytarnej

WYCHOWANIE AUTORYTARNE	WYCHOWANIE ANTYAYTORYTARNE
obiektywizm	subiektywizm
adaptacja	emancypacja
zewnątrzsterowność człowieka	wewnątrzsterowność człowieka
CELE WYCHOWANIA
- adaptacja do zastanych struktur społecznych - utożsamianie się z określoną rolą społeczną	- samorealizacja i samowychowanie - autonomia i suwerenność
ZADANIA WYCHOWANIA
- kształtowanie jednostki według określonych wzorów wynikających z potrzeb społecznych - urabianie pożądanych cech i zachowań	- uwalnianie od narzuconych więzów i ograniczeń - wspieranie swobodnego rozwoju
IDEAŁ WYCHOWANIA
- bierny - bezrefleksyjny - przedmiot	- efektywny - interpretujący zachowanie wychowawcy - podmiot
SPOSOBY WYCHOWANIA
- nagrody - kary	- interakcje wychowawca-wychowanek - współdziałanie - partnerstwo - nieocenianie
PROCES KSZTAŁCENIA
Nastawienie na: - efekt - wyposażanie w zasób gotowych treści umożliwiających poznanie świata	Nastawienie na: - potrzeby, możliwości i zainteresowania - samodzielne odkrywanie i interpretację zjawisk
Nauczyciel jako organizator procesu	Równorzędny udział wychowawcy i wychowanka
WYCHOWANIE AUTORYTARNE	WYCHOWANIE ANTYAYTORYTARNE
AUTORYTET
- formalny - wynik przewagi sprawowanej władzy - wiąże się ze środkami przymusu w celu wyegzekwowania swojej roli - zewnętrzny - wymuszony - wywołujący lęk	- nieformalny - zależny od walorów osobowych - wewnętrzny - uznawany dobrowolnie - wiążący się z podziwem - wyzwalający twórczą energię

CECHY PEDAGOGIKI AUTORYTARNEJ wg. R. Kwaśnicy

• Porządek wartości:

• Wartości zakorzenione są w świecie przedmiotowym (są wymierne, policzalne, obiektywne, poddają się ocenie)

• Stanowią warunek trwania i funkcjonowania w zastanych okolicznościach

• Wyznaczają cele życiowe (dostatnie, spokojne życie, poczucie bezpieczeństwa)
  Wolność oznacza wybór z odgórnie narzuconych alternatyw
  

• Kategorie opisu świata:

• Świat to rzeczywistość przedmiotów, które należy podporządkować ważnych celom
  Świat postrzegany jest w kategoriach:
  

• Momentalistycznych- ważne jest to, co jest tu i teraz. Działanie wywołane jest przez konkretny cel i zmierza do jego wymiernego skutku

• Indywidualnych- istnienie obiektów ma sens dla jednostki, jeżeli służy zaspokojeniu jej potrzeb. Nieważne jest ich znaczenie dla innych ludzi

• Instrumentalnych- to co otacza człowieka jest istotne, jeżeli może odegrać jakąś rolę w jego życiu

• kultura to sprawdzone wzorce zachowań, reguły działania i interpretowanie świata, które ułatwiają przystosowanie do rzeczywistości, sprostanie jej wymaganiom

• uprzedmiotowiony człowiek oceniany jest poprzez rolę jaką może odegrać w osiągnięciu celów zamierzonych przez innych

• relacja między ludźmi opiera się na zasadzie: władza-podwładny

---