Metoda

sześciu

myślących

kapeluszy

Spis treści

1. Geneza metody………………………………………………………………3

2. Przynależność do grupy metod………………………………………………3

3. Cele metody ..………………………………………………………………..3

4. Etapy postępowania………………………………………………………….4

5. Zasady postępowania w metodzie……………………………………………5

1. Zasady dla uczniów………………………………………………..5

2. Zasady dla nauczyciela…………………………………………….6

6. Załączniki

1. Załącznik nr 1 biały kapelusz……………………………………7

2. Załącznik nr 2 czerwony kapelusz………………………………8

3. Załącznik nr 3 czarny kapelusz………………………………….9

4. Załącznik nr 4 żółty kapelusz…………………………………...10

5. Załącznik nr 5 zielony kapelusz………………………………...11

6. Załącznik nr 6 niebieski kapelusz……………………………….12

7. Pytania pomocnicze dla uczniów………………………………..13

1. Geneza metody

Metoda sześciu myślących kapeluszy powstała w II połowie XX wieku.

Jej twórcą jest brytyjski lekarz Edward de Bono, który napisał m.in. książkę poświęconą właśnie tej metodzie, zatytułowaną „Sześć kapeluszy myślowych”.

Edward de Bono jest światowym autorytetem w bezpośrednim nauczaniu tzw. „twórczego myślenia”. Jest autorem ponad 30 książek przetłumaczonych na 24 języki świata.

Myślowe kapelusze należą do najbardziej znanych pozycji autora.

2. Przynależność do grupy metod (za W. Okoniem).

Metoda sześciu myślących kapeluszy należy do grupy metod dydaktycznych.

Jest to metoda samodzielnego dochodzenia do wiedzy (m. problemowa).

3. Cele metody / po zapoznaniu się z książką De Bono podaję wyprowadzone cele:/

- kształcenie umiejętności porozumiewania się

- kształcenie umiejętności wyrażania własnej opinii ( przygotowanie do dyskusji)

- rozwijanie problemów w sposób twórczy

- kształtowanie postawy szacunku wobec poglądów innych ludzi

- kształcenie efektywności współpracy w zespole

- rozwijanie sprawności umysłowych

- rozwijanie osobistych zainteresowań

4. Etapy postępowania:

• Część wstępna

- rozdanie 6 kapeluszy ww. kolorach,

- przygotowanie karteczek w takich ilościach, które umożliwiają podział grupy na różne zespoły (w kolorze niebieskim tylko jedna- wcześniej podajemy uczniom informacje, że w kolorze niebieskim wystąpi tylko jedna osoba),

• Część zasadnicza:

- podanie problemu,

- podział klasy na zespoły (dobór następuje wg kolorów),

- osoby, które wylosowały kapelusze "reprezentują" kolory,

- dyskusja w zespołach: ustalenie wspólnego stanowiska,

- dyskusja kapeluszy - reprezentantów na forum klasy ( wypowiada się ten kto chce- proponujemy, by mówiąca osoba założyła kapelusz)

- uczniowie, którzy wylosowali niebieskie kartki, zapisują na tablicy argumenty "za i przeciw",

• Część końcowa:

- podsumowanie dyskusji przez niebieski kapelusz.

 

5. Zasady postępowania w metodzie

5.1. Zasady dla uczniów: (opracowane na podstawie książki E. de Bono Sześć kapeluszy, czyli Sześć sposobów myślenia)

- pracujecie w 6 grupach,

- każda z grup posiada jeden kapelusz w odpowiednim kolorze,

-osoba, która zakłada kapelusz ma możliwość wypowiadania się.

Zasady dla grupy posiadającej Biały kapelusz:

- skupiajcie się na faktach,

- podawajcie informacje niezbędne oraz dbajcie o to, by były kompletne,

- przekazujcie informacje obiektywnie i neutralnie (bez własnych interpretacji),

- dbajcie o prawdziwość przekazywanych informacji.

Zasady dla grupy posiadającej Czerwony kapelusz:

- włączajcie emocje w proces myślowy,

- kierujcie się intuicją,

- ukazujcie emocje i uczucie pozytywne i negatywne.

Zasady dla grupy posiadającej Czarny kapelusz:

- pokazujcie słabe strony problemu i zawsze logicznie je uzasadniajcie,

- podczas krytyki przedstawiajcie tylko prawdziwe argumenty,

- nie włączajcie emocji w krytykę.

Zasady dla grupy posiadającej Żółty kapelusz:

- skupiajcie się na wszystkim, co pozytywne,

- bądźcie nastawieni optymistycznie i pozytywnie oceniajcie wysuwane propozycje,

- podawajcie dowody i uzasadnienia dla przedstawionych racji.

Zasady dla grupy posiadającej Zielony kapelusz:

- bądźcie kreatywni i świadomie poszukujcie nowości, które można uwzględnić w dyskusji,

- wszystkie pomysły, które podajecie są ważne i godne uwagi.

Zasady dla grupy posiadającej Niebieski kapelusz: (de Bono nie podaje, tak jak w innych opracowaniach, że niebieskim kapeluszem musi być nauczyciel)

- określacie temat poruszanego problemu,

- wybieracie i ustalacie kolejność użycia poszczególnych kapeluszy myślowych,

- czuwacie nad efektywnym przebiegiem procesu myślowego,

- rejestrujecie myśli i podjęte decyzje,

- formułujecie pytania pomocnicze i naprowadzające

- podsumowujecie dyskusję.

5.2. Zasady dla nauczyciela:

- w domu przygotuj wszystkie niezbędne materiały dydaktyczne (kapelusze w naturalnych rozmiarach koloru: białego, czerwonego, czarnego, żółtego, zielonego i niebieskiego; karty
z charakterystyką każdego kapelusza; karteczki w w/w kolorach służące do losowego podział na grupy).

- zapoznaj uczniów z metodą - przedstaw instrukcję postępowania,

- czuwaj nad przebiegiem dyskusji.

6.1. Załącznik nr 1 - Charakterystyka białego kapelusza

Neutralność

Pytania pomocnicze:

- Jakie są fakty?

- Jakie są liczby?

- Jakie dane już mamy?

- Czego brakuje?

- W jaki sposób uzupełnić brakujące dane?

6.2. Załącznik nr 2 - Charakterystyka czerwonego kapelusza

Emocje

Pytania pomocnicze:

- Co czujesz w związku z tą sprawą?

- Jakie emocje Ci towarzyszą?

6.3. Załącznik nr 3 - Charakterystyka czarnego kapelusza

Pesymizm

Pytania pomocnicze:

- Czy to prawda?

- Czy to się zgadza?

- Czy to się sprawdza w działaniu?

- Jakie to pociąga za sobą zagrożenia i trudności?

6.4. Załącznik nr 4 - Charakterystyka żółtego kapelusza

Optymizm

Pytania pomocnicze:

- Jakie będą z tego korzyści?

- Dlaczego to się opłaca?

- Dlaczego może się udać?

6.5. Załącznik nr 5 - Charakterystyka zielonego kapelusza

Kreatywność

Pytania pomocnicze:

- W jaki inny sposób można rozwiązać ten problem?

- Co jeszcze można zrobić?

6.6. Załącznik nr 6 - Charakterystyka niebieskiego kapelusza

Reguły

Pytania pomocnicze:

- Jaki jest temat dyskusji?

- Kto pierwszy zabiera głos?

- Kto wypowiada się jako następny?

- Czego się dowiedzieliśmy podczas dyskusji?

1. Pytania pomocnicze dla uczniów

Kapelusze są umownymi atrybutami wyróżniającymi  owe typy myślenia i osoby w grupie roboczej wyznaczone do roli postępowania zgodnie z tymi typami.

KAPELUSZ BIAŁY Wiem już, że... Znany jest nam fakt... Możemy zdobyć informacje o... Jakimi danymi powinniśmy się posługiwać ? Jakie to pociąga za sobą konsekwencje? Co to znaczy?

KAPELUSZ CZERWONY Mam przeczucie, że... Odczuwam... Mam mieszane uczucia...

KAPELUSZ CZARNY Czy to ma sens? Czy fakty są spójne? Czy to jest możliwe, bezpieczne? Tego się nie da zrobić, bo...

KAPELUSZ ŻÓŁTY Dla czego warto to zrobić ? Jakie będą korzyści? To się opłaci!

KAPELUSZ ZIELONY Jakie mamy pomysły? Co się da zrobić? Czy można to zrobić w inny sposób? Zróbmy to tak...

KAPELUSZ NIEBIESKI Dokąd doszliśmy? Jaki mamy program rozwiązania problemu? Jaki powinien być następny krok? Mamy rozwiązanie!

4

- liczby

- dane

- fakty

- odczucia

- przeżycia

- intuicja

- błędy

- słabe strony

- nadzieja

- pozytywy

- zalety

- korzyści

- idee

- pomysły

- rozwiązania

- porządek

- nadzór

- podsumowanie

---