Wykład 1

1. Teorie adaptacyjne - sens rozwoju polega na jak najlepszym przystosowaniu człowieka do życia. Uczenie się sposobów reagowania na bodźce. Umiejętność przystosowania się.

2. Teorie indywidualistyczne - chodzi o to, co funkcjonuje pod hasłem samorealizacji, rozwój jako poszukiwanie granic możliwości człowieka, realizacja swego potencjału rozwojowego.

3. Teorie aksjologiczne - dążenie człowieka ku realizacji wartości wyższych znajdujących się poza człowiekiem. Rozwój jako autotranscendencja. Rozwój - wykracza poza naturę człowieka.

Wykład 2

FREUD - PSYCHOANALIZA (TEORIA TRANSSEKSUALNA)

Stany nerwowe są wynikiem konfliktów miedzy id, superego - konflikt ten jest nieunikniony. Człowiek już w dzieciństwie wykształca w sobie mechanizmy obronne. Nieświadomie są te mechanizmy obronne, głęboko ukryte w świadomości.

Główne mechanizmy obronne:

1. wyparcie - ten mechanizm funkcjonuje w wielu ludzi już w dzieciństwie. Polega na wypieraniu, przemieszczaniu treści z obszaru świadomego do nieświadomego, głównie u dzieci które są bardzo skłonne do formowania mechanizmów obronnych,

2. formacja reaktywna - tj., tendencja do maskowania emocji negatywnych wobec kogoś nielubianego w formie uczuć/zachowań odwrotnych, nadmiernych, zachowań sztucznych, zamaskowanych. Im więcej słodyczy tym bardziej chce się ukryć agresję emocjonalną,

3. racjonalizacja - próba racjonalnego przeinterpretowania sytuacji by była ona jak najbardziej do przyjęcia dla nas. Słodka cytryna, kwaśne winogrona (doszukujemy się aspektów negatywnych w obiekcie, do którego nie mamy dostępu),

4. substytucja - zastąpienie obiektu naszego popędu innym obiektem (skierowanie naszego zainteresowania z jednego obiektu na drugi)

5. sublimacja - zastąpienie formy realizacji popędu formą bardziej wzniosłą, akceptowaną społecznie,

6. projekcja - rzutowanie, projektowanie, tego co się przezywa, co jest nieakceptowane,; skierowanie tego na inne osoby.

Rozwój wymaga i oparty jest na mechanizmach obronnych. Ogromne przywiązanie uwagi przez Freuda do seksualności, przecenianie roli seksualności, co szczególnie widać w fazach rozwoju (psychoseksualnego).

FAZY ROZWOJU:

I faza; faza oralna - od 1 do 10 r. ż., dziecko doznaje poczucia przyjemności rozładowania napięcia popędowego poprzez stymulacje okolic ust. Niebezpieczeństwo rozwojowe - może nastąpić fiksacja.

Osoby takie mają tendencje do wyrażania emocji w formie słownej.

II faza analna - 2 r.ż. dziecka - związane z rozładowaniem napięcia przez wydalanie. Następuje trening wydalania, gdy jest on źle kierowany przez rodziców ma fatalne skutki dla dziecka, to powoduje zatrzymanie emocji w sobie, jest to fiksacja analna. - czyli skłonność do zatrzymywania , zatrzymywania emocji, gromadzenia rzeczy, nieumiejętność rozstania się z przedmiotami, które są niepotrzebne, ogólnie kłopoty z wyrażeniem emocji. Przywiązanie do przeszłości, a strach przed przyszłością.

III faza falleliczna - wiek przedszkolny (3-6 r.ż.) - kompleks Edypa; chłopiec rywalizuje z ojcem o względy matki i przezywa lęk kastracyjny (za swoje uczucie). Natomiast skłonność rozwojowa dzieci do egocentryzmu, potrzeba zainteresowania od rodziców. Potrzeba zaspokojenia egocentrycznych potrzeb dziecka musi być zaspokojona, by dziecko mogło się zdrowo rozwijać (głaskanie dziecka, zainteresowanie dzieckiem, bezpośredni kontakt z dzieckiem głównie poprzez dotyk). Fiksacja falliczna - brak emocjonalnego kontaktu z matką w wypadku chłopca czy ojca dla dziewczynki. W wyniku czego w przyszłości chłopak wciąż zmienia partnerki, by czuć wciąż zainteresowanie swoją osobą.

Okres latencji - cisza w rozwoju (7-11 r.ż.) pozornie na zewnątrz aktywność seksualna nie jest widoczna.

IV faza genitalna - zadaniem tej fazy jest dojrzewanie w relacjach z płcią przeciwną z relacji egocentrycznej w allocentryzm (prospołeczną), trwa do osiągnięcia dojrzałości.

Wykład 3 (poziomy rozwoju wg. Ddąbrowskiego)

TEORIA DĄBROWSKIEGO (NURT HUMANISTYCZNY)

Teoria dezintegracji pozytywnej może, ale nie musi mieć sprzyjających skutków dla rozwoju osobowego

↓

nie ma rozwoju osobowego bez tych doświadczeń! Są konieczne

wymiary człowieka

↓ ↓ ↓

fizyczny psychiczny noetyczny, duchowy

sfera moralności, potrzeba wolności

(pierwiastek boski, metafizyczny, transcendencja)

Dąbrowski wyróżnił trzy czynniki rozwoju:

1. biologiczny potencjał rozwojowy - wyposażenie w mniejszym czy większym stopniu zależy od czynników,

2. społeczny - od okresu pierwotnego,

3. autonomiczny - nie jest naturalnie dany, ale pojawia się gdy zdolność do autonomii, kieruje swoim rozwojem związanym ze świadomością.

Bez cierpienia wg. Dąbrowskiego nie ma rozwoju

Poziomy rozwoju wg. Dąbrowskiego;

1. Integracja pierwotna

2. Dezintegracja jednopoziomowa

3. Dezintegracja wielopoziomowa spontaniczna

4. Dezintegracja wielopoziomowa ukierunkowana

5. Integracja wtórna

Ad 1.;

• nie ma dynamizmów rozwojowych

• większość ludzi funkcjonuje na tym poziomie

• może być tak, ze człowiek wiele lat przeżyje na tym poziomie i nie dokona się postęp.

Ad 2.;

• najsilniejsze cierpienie

• pojawiają się stany depresji, lęku, ambiwalencja (sprzeczne nastawienie czł. wobec tego samego obiektu - miłość i nienawiść), ambitendencja,

• możliwe są trzy wyjścia z tego poziomu:

1. chęć powrotu do poziomu pierwszego - nadużywanie środków przeciwbólowych, niektóre osoby uzależniają się od oglądania TV, żeby uciec od swego cierpienia,

2. utknięcie w cierpieniu - stan przewlekłego cierpienia o dużym nasileniu, co prowadzi do zniszczenia człowieka, próby samobójstwa, uzależnienia

3. możliwość rozwojowa - wykorzystanie stanu rozbicia, by był początkiem nowej drogi życia, gwałtowny skok jakościowy w życiu; zmienia się perspektywa postrzegania z jedno na wielopoziomowe; moment, w którym czł. dostrzega wielopoziomowość zaczyna się rozwój, bunt Dąbrowski nazywa nieprzystosowaniem pozytywnym - nieprzystosowanie do tego, co jest, a przystosowanie do tego, co być powinno.

Kiedy Dąbrowski mówi o rozwoju osobowości mówi o całej sferze.

Ad 3.;

Pojawiają się dyznamizmy rozwojowe:

• niezadowolenie z siebie,

• zdziwienie sobą,

• doświadczenie siebie na różnych poziomach

Ad 4.;

- dynamizm rozwojowy; przedmiot i podmiot w sobie; człowiek potrafi oglądać siebie w sposób obiektywny, uwalnia się od mechanizmów obronnych, obraz siebie staje się coraz bardziej prawdziwy - początek doskonalenia siebie.

Ad 5.;

- realizacja ideału osobowości (jest możliwy do zrealizowania, ale niewielu się to udało)

Zakłada, że dalej jest rozwój, ale go to nie interesuje

- ideał osobowości

↓ ↓

esencja esencja

indywidualna wspólna ↔ [wszystkie funkcje, które dotyczą relacji z innymi; empatia, zdolność poświęcenia się]

↕

[zawiera tu, co niepowtarzalne w człowieku ,

talenty, zainteresowania, niepowtarzalne relacje

z innymi jednostkami bliskimi mu; to, co łączy

go z tymi jedn. to, że nie można ich zastąpić

relacjami z innymi jednostkami.]

Nie może jedna esencja istnieć bez drugiej.

Trzy typy społeczeństwa:

1. kolektywistyczne - między jednostkami i społeczeństwem istnieje autonomia, jednostka jest uległa wobec społeczeństwa, jednostki tworzą kolektyw, bo nie mają innego wyjścia, jednostka jest zależna od grupy,

2. indywidualistyczne - jednostka ma pozycję silniejszą, ale dalej jest przeciwstawna jednostce i społeczeństwu; relacje między jednostkami mają charakter instrumentalny, kontaktują się z innymi jednostkami kiedy są one potrzebne,

3. wspólnotowe - (nie spotykane w praktyce) - wymaga jednostek na najwyższym poziomie rozwoju, bo tu autonomia jest przezwyciężona, mają naturalną potrzebę bycia dla innych.

Jest to teoria rozwoju moralnego, skłanianie człowieka do doskonalenia, osobowość jako ideał, mają tylko ci, którzy na nią zapracują, osobowość ma charakter normatywny; rozwój osobniczy - rozwój człowieka jako istoty niepowtarzalnej, rozumnej, odpowiedzialnej, zdolnej do osiągnięcia dialogu z innymi.

Rozwój osobowy stwarza możliwość patrzenia na świat z różnych poziomów; otwiera się przed człowiekiem świat doznań wyższych.

Wykład 4 ( nurt personalistyczny, człowiek twór wielowymiarowy)

Logoteoria (logoterapia) niekliniczna koncepcja

Logo - słowo, sens

Poszukiwanie sensu egzystencji i przeżyć negatywnych → konieczność zastosowania analizy egzystencjonalnej (wg. Frankla sens zawsze ukryty jest w wartościach).

2 prawa antologii demencjonalnej (wymiary bytu człowieka)




Nie można redukować człowieka tylko do płaszczyzny fizycznej czy psychologicznej! Nie można pomijać wymiaru neetycznego.

* podkreślają indywidualność każdej jednostki

Terapia

doprowadzić czł. do prawdy, usensownienie cierpienia

* cierpienie mniej dotkliwsze, gdy zaistnieje wiara i świadomość sensu owego cierpienia, np. obozy koncentracyjne, ale także codzienności.

Nie jest nam znane poczucie nonsensu z wyprzedzeniem. Jeżeli on w ogóle istnieje, to jedynie w rekonspekcji.

↓

na niego składają się poszczególne sensy (prawdy) ludzkie.

My możemy jedynie odnaleźć naszą prawdę, nasz sens.

Egzystencja ludzka nie ma sensu, bo sama jest sensem.

Sensu niejako nie ma, dopóki go nie odnajdziemy.

Nerwica (występuje gdy nie znajdziemy sensu, poczucie próżni, lęki, obawy, depresje),

nerwica:

- psychogenna

- endogenna - niejako fizjologia

- noogenna - zakłócenie strefy wartości, duchowe zaburzenia.

Strefa duchowa neotyczna → mózg i jego możliwości

1. derefleksja

najczęściej stosowana w psychologii seksuologicznej, tzn. tam gdzie występuje hiperrefleksja, hiperaktywność,

* obciążenie świadomości człowieka

2. intencja paradoksalna (fobie, nerwice językowe, obsesje)

* zdystansowanie się do problemu również poprzez humor, ironizująca postawa

[rękowość pierwotna] hiperrękowość

terapia odwrażliwiająca = behawioralna, przewarunkowywanie

Erokson: zaniedbanie jakiegoś etapu wpływa negatywnie / utrudni dalszy rozwój.

Wykład 5 (psychologia narracyjna)

TEORIA KEENA, HERMANSA i McADAMSA

Hermans wyróżnia cztery metody:

1). Formizm - polega na podejściu do człowieka, jako formy, czyli zespołu pewnych cech, które można porównywać jak ludzie różnią się pod względem tych cech,

2). podejście mechanistyczne - człowiek jako maszyna poruszania relacjami, przyczyna → skutek.

3). podejście organistyczne - człowiek jako organizm, który posiada potencję do rozwoju, która w trakcie dojrzewania się rozwija,

4). kondestualizm - każde doświadczenie życiowe człowieka może być rozpatrywane tylko w kontekście miesiąca i czasu. Następuje ciągłe przeinterpretowanie zdarzeń, bo człowiek wciąż doświadcza czegoś nowego, rozbudowuje się sieć znaczeń w kontekście rozwoju człowieka.

Narracja - forma, która pozwala nam na organizowanie doświadczeń, które są porządkowywane. Świadomość człowieka, życie człowieka, przypomina opowieść, która posiada spójny tok narracji.

TEORIA SAMA KEENA:

Zatraciliśmy kontakt w kulturze mitu, pod powierzchnią, których znajduje się jakaś tajemnica. Mity zostały obdarte z tej tajemnicy. Poznajemy tylko powierzchownie i wykorzystujemy instrumentalnie. Pozbawiamy mity ich prawdziwego znaczenia, nie wchodzimy pod powierzchnię i nie odnajdujemy ich prawdziwych znaczeń. Przez to nie możemy określić swego indywidualnego osobowego mitu. Życie odczuwa jako jałowe, doświadcza poczucia braku.

Kiedy człowiek sięga pod powierzchnię, szuka znaczeń następuje reinteopcetacja przez co pojawia się element trudności, gubimy się, ta podróż do głębi trwa wiecznie. Element ryzyka towarzyszy nam cały czas. Wchodząc na drogę rozwoju pozbawiamy się poczucia bezpieczeństwa.

Wejście na drogę rozwoju jest określone przez Keena jako tzw. Wchodzenie w gąb mitu, tworzenie osobistego mitu, ma to charakter narracji. Są zwroty akcji w naszym życiu, naszym sposobie interpretacji naszych doświadczeń życiowych. Pozwala to nam zrozumieć, pogodzić się ze sprzecznościami, zadaniem narracji jest znaleźć powiązanie między tymi sprzecznościami, które się w nas pojawiają.

Keen twierdzi, żeby zbudować własny mit wew. Potrzebujemy żywego kontaktu z drugim człowiekiem, który nas słucha z otwartym sercem i umysłem. (Niektórzy ludzie nawiązują ten kontakt przez kontakt ze sztuką, przez sztukę). Ważne jest również to, kiedy słuchamy narracji życia drugiego człowieka, co może nam pomóc w rozpoznawaniu pewnych znaczeń, symboli. Każda narracja o sobie jest niepowtarzalna.

Keen podaje etapy mitycznej podróży do siebie. Poradnik jak odbyć taką podróż. Pyt. czy jest to zasadne. Bo jeżeli odkrywanie mitu jest zdarzeniem żywym, to czy możliwe jest zaplanowanie podróży?.

(z książki) pod. red. Gałdowa „Wybrane zagadnienia z psychologii osobowości”

TEORIA HERMANSA:

Narracja - forma pozwalająca odnaleźć wspólny wątek łączący doświadczenie życiowe. Wspólny sens tworzony jest na zasadzie opowieści detektywistycznej. Kiedy detektyw zaczyna wchodzić w sytuację, wiąże pewne fakty, doświadcz., który wydają się wykluczać, ale kiedy odkryje się główny watek, wszystko zaczyna się integrować. Nie ma jednej opowieści, prawdy o ludzkim życiu. W zależności od tego jak zmienia się kontekst opowieści, tak zmienia się narracja o sobie.

Są doświadczenia, które odszczepiamy (często traumatyczne), które nie pasują do kontekstu interpretacji naszego życia. Rozwój miałby zmierzać do tego, aby włączyć te wydarzenia (doświadczenia) traumatyczne, odszczepione do toku narracji i aby człowiek rozwijał się w sposób prawidłowy.

Każde doświadczenie jest subiektywne - w zależności od tego jak je interpretujemy, w jakim kontekście ono zachodzi, jak je przeinterpretujemy.

Należy przeinterpretować doświadczenia negatywne, aby tak włączyć je do narracji, aby nie niszczyły narratora.

Narracja przebiega na 2 poziomach:

1. na poziomie jawnym - wartościowania

2. 
   
   na poziomie ukrytym - motywy podstawowe

tendencje tendencje do bliskości

do autonomii z innymi

Są one obecne w rozwoju człowieka, które wpływają na sposób jego wartościowania. Dobrze byłoby żeby się one uzupełniały. Przewaga pierwszej i drugiej tendencji jest niebezpieczna.

TEORIA McADAMSA:

Autor teorii narracyjnej tożsamości. Odnosi się do tego, co mówi Hermans o tendencji do autonomii i bliskości z innymi. Ostatnie badania skupiły się na odnajdowaniu w narracji ludzi takich sekwencji: zbawienia (pozytywne przeinterpretowanie w życiu, człowiek odnajduje takie wartości, które pozwalają mu tak przeinterpretować doświadczenia, aby miały pozytywny oddźwięk) i przewartościowania negatywnego (wierzą, że nawet jeśli przez chwilę doświadczają coś pozytywnego, to zaraz zdarzy się coś negatywnego, brak mu kontekstu, który stał by się podstawą wartości samego nadrzędnego celu).

TEORIE ORGANISTYCZNE:

Abraham Maslow i C. Rogers (psychologowie humanistyczni)

Traktują człowieka jak organizm, który traktują jako całość. Jedno z założeń to:

1. holizm pierwotny (organizm człowieka, traktował jako całość złożona, więc żadnego elementu nie można rozpatrywać jako odrębny od reszty; pierwotny bo najpierw istnieje całość,

2. potencjał rozwojowy - ujmowanie rozwoju jako samorealizacji, jako spełnianie indywidualnych tendencji zawartych w potencjale rozwoju,

3. indywidualizm - spełnianie indywidualnych potencjałów, które kryją się w tym organizmie,

4. antypedagogizm - jeżeli rozwój jest niczym więcej jak tylko realizowaniem własnego potencjału, wychowanie polegałoby na nieprzeszkadzaniu, należy się wsłuchiwać w dziecko, kierunku rozwoju nie można szukać na zewnątrz, tylko wartości rozwojowych należy szukać we wnętrzu człowieka stworzyć warunki by mógł się zrealizować.

Zakładają rozdźwięk między rozwojem naturalnym a kulturowym, konieczność adaptacji do kultury nie pozwala na samorealizacje.

CARL ROGERS:

Praktyk, terapeuta, twórca teorii niedyrektywnej skoncentrowanej na kliencie.

Klient - zaznaczyć, że w gabinetach pojawiają się nie tylko osoby cierpiące, ale też szukające spełnienia rozw.

Wg. Rogersa miarą zakłócenia rozwoju człowieka jest stopień zbieżności między organizmem, a pojęciem „ja”.

Organizm jest dla nas źródłem naturalnych doznań, które tworzą pole fenomenologiczne (zespół doznań z org.), ale my jesteśmy świadomi tylko części tych doznań, nadajemy tym doznaniom symbole, czerpiemy je z interakcji ze światem kulturowym, tworzymy zafałszowane formy tych symboli pod wpływem kultury, tworzymy niewłaściwy obraz siebie, który otacza nasze „ja”. Być może potencjał, który w sobie nosimy jest inny niż ten, który wypracowaliśmy pod wpływem otocznia.

Wypracowaliśmy 2 potrzeby (nienaturalne, wyuczone):

1. potrzeba doznań,

2. potrzeba szacunku.

Podporządkowujemy się im w tworzeniu własnego „ja”. Następnie realizujemy do wymagań zewnętrznych, co powoduje rozdźwięk (czuje że nie jest spełniony, to co realizuje nie jest zgodne z naturalnym potencjałem) między dążeniem do prawdziwego „ja” wewnętrznego.

Człowiek stracił kontakt ze swoim organizmem, nie wie do końca, co by chciał, ale czuje, że to co realizuje, to nie to. Kultura przeszkadza mu w samorealizacji.

Terapia niedyrektywna:

Jeżeli znamy przyczyny zakłóceń, celem jest odkrycie własnego potencjału rozwojowego, aby to zrobić musi poczuć bezwarunkową akceptację ze strony drugiego człowieka, by nie musiał się wstydzić własnego, prawdziwego doświadczenia.

Możliwe jest to tylko na terapii, ale w kontakcie szczerym z drugą osobą, która nie wyśmieje i zaakceptuje wszystko, co ten człowiek w sobie odnajdzie, również to, co nie jest akceptowane kulturowo (np. agresja)

Agresja sama w sobie nie jest czymś złym, natura człowieka nie jest zła, natura może przybrać złe formy. Ale tylko w czasie symbolizmu;

Agresja może być naszą siłą kiedy ją świadomie odkryjemy. Nieodpowiednie wzorce wychowawcze mogą naturę uczynić patologiczną (tłumienie, restrykcje).

Terapeuta nie może być dominujący; klient na równym poziomie z terapeutą, który stwarza klientowi bezpieczeństwo, ale nie narzuca, nie wytycza kierunku, bo kierunek tkwi w człowieku. Terapeutą może być tylko osoba, która już się zrealizowała.

A. MASLOW: (teoretyk, badacz, zwrócił się w badaniach ku ludziom zdrowym)

Cechy ludzi samorealizujących się:

1. sprawniejsza percepcja rzeczywistości

2. większa akceptacja siebie i innych

3. większa spontaniczność

4. wysoki stopień autonomii (nie ulega wpływom otoczenia)

5. bliskie stosunki z nielicznymi ludźmi (wynika z potrzeby poczucia bliskości )

6. zdolności twórcze

7. niezłośliwe poczucie humoru

8. częste doznania mistyczne (mają szczególne zabarwienie emocjonalne, niecodzienne doznania z naturą, kulturą, religią)

psychopatologia przeciętności - to, co my zwykliśmy uważać za normalne, często jest psychopatologią, to że postępujemy jak wszyscy znaczy, że jest to psychopatologia.

Teoria potrzeb:

1. potrzeby podstawowe - tworzą hierarchie, człowiek dążąc do zaspokojenia tych potrzeb kieruje się poczuciem braku, kiedy człowiek odczuwa niedobór tych najważniejszych potrzeb (bezpieczeństwo, kontakt emocjonalny), nie jest w stanie się normalnie rozwijać. Zaspokojenie potrzeb podstawowych = samorealizacja,

2. potrzeby transcendencji - odkrywają się przed nami jako motywacja wzrost, którą odczuwamy po zaspokojeniu potrzeb podstawowych, samorealizacja się zakończyła, człowiek czuje potrzebę wyjścia poza naturę.

Pod koniec swojej działalności (po lekturze Dąbrowskiego) uświadomił sobie, że w swej praktyce badawczej spotkał ludzi, którzy nie spełnili swych potrzeb podstawowych, a doświadczyli potrzeb transcendencji. Rzadko ludzie przeskakują od razu na poziom potrzebek transcendencji.

Wyróżnił 35 form realizacji potrzeb transcendencji, np.:

- przekraczanie zainteresowania sobą przez koncentrowanie się na innych,

- poczucie duchowej łączności z pokoleniami wcześniejszymi i późniejszymi,

- wyrastanie ponad własną kulturę i oferowane przez nią wartości,

- transcendentowanie własnej przeszłości i ograniczeń z niej wypływających (przekraczanie własnych słabości i niższych potrzeb w obliczu obowiązku moralnego).

K. Horney i A. Adler - neopsychoanalitycy:

neopsychoanaliza - myśl nawiązująca do klasycznej freudowskiej analizy. Przedstawiciele tej myśli nie przywiązywali uwagi do popędu ale do pierwszych lat życia

W ciągu pierwszych lat życia zachodzą najbardziej istotne zmiany. Tu rozstrzyga się jaka będzie osobowość. Bardzo ważne są relacje z opiekunami.

HORNEY

- główne hasło „lęk podstawowy” - poczucie kształtujące się w pierwszych latach życia, poczucie zagubienia się w świecie, dziecko czuje się zagrożone,

- postawy dorosłych, które wpływają na powstanie lęku podstawowego: agresja, odrzucenie dziecka, zbyt mało podziwu (niedocenianie dziecka) lub zbyt wiele (wytwarza się w dziecku przekonanie, że cokolwiek zrobi wzbudzi podziw, trwa to do momentu kiedy dziecko pójdzie do przedszkola, następuje wycofanie się dziecka z życia rodzinnego), zbyt wiele obowiązków lub zbyt mało może przyczynić się do tworzenia lęku podstawowego.

- przeciąganie dziecka na swoją stronę w kłótniach między rodzicami,

- niekonsekwencja w wychowaniu (dziecko nie ma jasnego wzorca, nie wie dlaczego rodzice raz postępują tak, a raz inaczej, nie wie jakie zachowanie wzbudzi w rodzicach akceptację, a jakie odrzucenie),

- izolowanie dzieci od otoczenia (dzieci myślą, że środowisko inne niż rodzinne jest złe, dzieci nie potrafią odnaleźć się w grupie).

Trudno jest uniknąć wszystkich tych przyczyn, w związku z tym każdy ma neurotyczną osobowość, ale każdy w innym stopniu.

Mechanizmy, postawy obronne wobec lęku podstawowego:

1. ku ludziom (neurotyczna potrzeba miłości, aprobaty, partnera, który weźmie odpowiedzialność za jej życie, poddanie się otoczeniu, by nie być odrzuconym. „Ja” realne nakłada się „ja” idealne. Mają wyidealizowany obraz własnej osoby. Wyobrażają sobie siebie jako oddanych, wszelka krytyka jest traktowana jako niechęć wobec nich atak),

2. przeciw ludziom (postawa obronna, agresja wyrażająca się na zewnątrz, ma neurotyczną potrzebę władzy, władz - źródło bezpieczeństwa, neurotyczna potrzeba wykorzystywania innych),

3. od ludzi (neurotyczna potrzeba bycia idealnym, samowystarczalnym, ambitnym. Doskonali się by móc polegać tylko na sobie. Chęć wycofania się ze świata społecznego, a do tego konieczne jest bycie samowystarczalnym).

ADLER:

Początkowa dużą wagę przywiązuje do popędu agresji w rozwoju, twierdząc, że agresja w naturalnej formie tworzy główny motor rozwoju. W pierwszych relacjach z dorosłymi tworzy się w dziecku poczucie niższości. Efektem jest tworzenie poczucia niższości. Na bazie tej agresji człowiek tworzy podstawę hiperkompensacji - z pozycji niższego stać się silnym, hiperkompensacji jest dążeniem do rozwoju. Rozwój do mocy, z pozycji słabszego do silniejszego.

Z czasem doszedł do wniosku, że człowiek do końca nie jest tylko istotą popędową, człowiek z potrzebą bycia z innymi.

Twórcza jaźń, człowiek jako istota społeczna. Obraz rozwoju się zmienił. Hiperkompensacja może realizować się też twórczo, jako tendencja do umacniania siebie przez doskonalenie, nie muszą mieć charakteru prymitywnego. Moc człowieka oparta na samodoskonaleniu, a nie tylko na agresji.

Styl życia ma wg niego charakter indywidualny = styl hiperkompensacji = rozwoju

Dzieci zaniedbane, maltretowane mają głębsze poczucie niższości, dzieci z wadami fizycznymi, widzą, że są słabsze i poczucie niższości bardzo się nasila. Większe prawdopodobieństwo że forma hiperkompensacji będzie bardzo prymitywna.

Styl kompensacji rozwija się w dziecku di 5 roku życia, zależy od wzorców otoczenia, wartości uczonych w otoczeniu. Żadne z tych stylów nie może być narzucone, styl ten jest indywidualny, samodzielnie wybrany, niepowtarzalny.

Jednorazowe, ale silne wyrażenie może wpłynąć na ten styl. Dzieci styl ten wybierają nieświadomie ale emocjonalnie.

Teoria pozycji dziecka w rodzinie w związku z rozwojem:

- najstarsze dzieci zagrożone są traumatycznymi doświadczeniami - narodziny młodszego rodzeństwa (do 5 roku życia). Zmniejszenie zainteresowaniem odczytuje jako zmniejszenie miłości wobec niego, należy rozmawiać z dzieckiem i przygotować do tego typu doświadczenia. Osoby takie w przyszłości mogą mieć lęk przed przyszłością, obawiają się zmian,

- dzieci nieco młodsze charakteryzują się tendencją do rywalizacji, wynika to z formy bycia młodszym, więc mniej doskonałym,

- dzieci dużo młodsze, zagrożenie wynika z faktu uprzywilejowanej pozycji w rodzinie, jest ono często w centrum zainteresowania. Dziecko wychodząc z domu do szkoły przestaje być wyręczane, w centrum; traci swą uprzywilejowaną pozycję. Doświadcza uczucia lęku, braku kompetencji, zaczyna unikać kontaktów towarzyskich poza rodziną.

14,15,16. 06.2004 od 9:00 egzamin (tak więc powodzenia wszystkim, niezależnie od indywidualnego terminu egzaminu)

Zagadnienia na egzamin:

1. freudowska teoria rozwoju

2. Dąbrowski

3. Maslow, Rogers

4. Frankl

5. Hermans

6. McAdams

7. K.G.Young

8. Erikson

Wybrać 2 teorie psychoanalityczne (postfreudowskie) i 2 humanistyczne

Wykład 6 (Erik Erikson)

Eric Erikson (zatrudnił się jako wychowawca w szkole Freuda, nie był terapeutą z wykształcenia, ale kiedy obserwował dzieci zainteresował się teorią freudowską) jedna z pierwszych teorii, które ujmują cały cykl życia.

Teoria leif-span - z jednej strony epigenetyczna (fazy związane z wiekiem są zaprogramowane genetycznie) z drugiej strony psychospołeczna.

W pewnym wieku oczekuje się od człowieka, że podejmie pewne czynności.

4 fazy - okres dzieciństwa

5 etap - okres dorastania

6-8 fazy - okres dorastania

Każdy etap określony o konflikt będzie opracowany prawidłowo, efektem powinna być cnota.

I faza → podstawa - ufność / nieufność.

W pierwszym roku życia podstawa powinna nadzieja.

W tym wieku występuje silny kontakt, związany z opiekunem, matką. Jeżeli dziecko odczuwa wiele ciepła, czuje się bezpiecznie, wtedy cnota ta kształci się (na całe życie). Jeżeli dziecko tej cnoty nie wykształci w przyszłości jest bardziej skłonne do depresji. Potrzeby, które mają być zapewnione to nie tylko nakarmienie, przewijanie, ale też przytulenie dziecka, okazywanie czułości. Nadzieja wiąże się ze stanem, że wszystkie złe stany są niwelowane.

II faza autonomia - wstyd (2 rok życia).

cnota → wola

Trening czystości - dziecko uczy się kontroli potrzeb fizjologicznych oraz tego iż istnieją pewne zachowania, które należy kontrolować, bo jeśli przekroczy pewną autonomie (granicę) pojawi się wstyd (w tym celu: rodzice uczą dzieci siusiać do nocnika). Jeżeli rodzice są zbyt restrykcyjni dziecko może zbyt często czuć wstyd.

III faza - inicjatywa - poczucie winy (3 - 7 r.ż okres przedszkolny)

Dziecko jest bardzo energiczne, spontaniczne.

Cnota → zdecydowanie.

Jeżeli rodzice ograniczają dziecko wykształca się skłonność do nadmiernego poczucia winy. Dziecko musi znać granice, ale muszą być na tyle szerokie, że może podjąć własną inicjatywę. W przyszłości brak mu zdecydowania w działaniu jeśli ma ograniczone pole działania.

IV faza - pracowitość - poczucie niższości (7-10 r. ż)

Cnota → poczucie kompetencji

Dziecko uczy się na ile jest skuteczne w wykonywaniu działań. Efekt odp. stymulowaniu dziecka, by odpowiednio radziło sobie z porażką; nie wykształca się w nim poczucie kompetencji jeśli rodzice zamiast mówić „spróbuj jeszcze raz”, mówią „a głupi jesteś”. Poczucie kompetencji = poczucie że coś jest do przezwyciężenia. Brak kompetencji - tendencja do wycofywania się z sytuacji problemowych. Jeżeli nagradza się dziecko nawet za nie wykonanie zadania, dziecko wchodzi w życie z przeświadczeniem nieograniczonych kompetencji, które przerastają jego możliwości.

V - tożsamość - poczucie tożsamości

Cnota → wierność

Tożsamość - uznanie pewnych wartości za swoje. Wcześniej wartości były narzucane, teraz musi rozpoznać siebie, dobrać dla siebie ważne wartości, nie ma tożsamości, więc trzeba mu pomóc dokonać wyborów wartości. Utrudnia to też wielkość ról społecznych. Konflikty między wartościami mogą prowadzić do kryzysu tożsamości: głębokie lęki, próby samobójcze, ucieczki z domu.

Wierność → wierność pewnym wartościom, czyli dokonać wyboru swej tożsamości, zostaje wybrany kierunek rozwoju. Ma być to wybór tej osoby, a nie narzucony, gotowy system ( a w tym wieku najłatwiej ulegają indoktrynacji, każdy chce narzucić swój system, bo tu dziecko jest bardzo praktyczne).

VI etap wczesnej dorosłości (20-35 r.ż.) bliskość → izolacja

Cnota → miłość

Zadanie związane z wyborem partnera, zawodu, założeniem rodziny. Bliskość ma dokonaniem wyboru w tych dziedzinach. To, na ile ten konflikt zostanie prawidłowo rozwiązany decydujemy sami, ale pośrednio wychowawcy mają na nas wpływ (w młodości konflikt powinien być prawidłowo rozwiązany). U niektórych występuje tendencja izolacyjna - lek przed bliskością.

VII - okres średniej dorosłości (40-60 r.ż.) twórczość → stagnacja.

Cnota → opiekuńczość.

Kryzys wieku średniego - wiąże się ze zmianą wieku, człowiek zdaje sobie sprawę, że ograniczona zostaje jego możliwości czasowe, mniej może dokonać. Jeżeli nie spełnił się we wcześniejszych etapach; ludzie działają zbyt impulsywnie, gwałtownie, nieprzemyślanie (np. porzucenie rodziny, nagła zmiana pracy).

Często towarzyszą tu stany leku, załamania, depresji. Często stany te utożsamiane były mylnie z okresem przekwitania. Może nie trzeba tego stanu tak silnie kojarzyć z biologią.

Chęć do opiekowania się pokoleniami młodszymi, chęć zostawienia cząstki sobie innym jest walką z poczuciem przemijania. Skłonności opiekuńcze mogą się przejawiać zdrowo (bardzo twórczo) i niezdrowo (narzucanie wartości). Jeżeli nie pojawi się cnota opiekuńcza → większe skłonności do depresji.

VIII późna dorosłość integralność - rozpacz

Cnota → mądrość

Niewielki mamy wpływ na to jak rozwiąże się ten konflikt, pracujemy na wynik całe życie. Człowiek odnajduje sens życia, jeżeli go nie odnajduje pojawia się poczucie zmarnowanego życia.

Ludzie, którzy odnaleźli sens, integracja wew. - przyciągają ludzi młodych, emanuje od nich ciepło.

1. jeżeli realizuję się, awansuje - czuje się spełniony - mierzony jest w sferze adaptacyjnej

2. mierzone jest w odniesieniu do wartości wyższych, w sferze bardzo ulotnej. Może okazać się, że to co robiliśmy może było skuteczne, ale nie związane z wartościami.

Ps: Reklamacji nie przyjmuje(my)

* jak najbardziej mile widziane uzupełnienie powyższych notatek, jeżeli ktokolwiek uważałby, że ma jeszcze coś ciekawego do dodania...ewentualne uzupełnienie proszę słać na adres: [e-mail]

Psychologia rozwoju człowieka - notatki z wykładów

© Małgorzata „Vesla” J. & Patrycja A.

Podziękowania dla Basi za udostępnienie notatek

1

---