1. SOKRATES 470-399

Metoda majeutyczna

Drugą metodę Sokrates nazywał maieutyką, czyli sztuką położniczą; mniemał bowiem, że każdy człowiek nosi w sobie wiedzę prawdziwą, ale jej sobie nie uświadamia, że trzeba mu w tym dopomóc, trzeba wydobyć zeń prawdę; przeto funkcja nauczyciela analogiczna jest do sztuki położniczej. Sokrates spełniał ją przy pomocy pytań. Metoda jego była metodą wspólnego szukania, metodą, która nosi dziś nazwę heurystycznej. Rola kierownika polegała na umiejętnym stawianiu pytań; Sokrates postępował w ten sposób, że dzielił pytania złożone na najprostsze i dawał im formę rozjemczą, tak iż odpowiedź niewiele tylko wymagała samodzielności i sprowadzała się do powiedzenia: tak czy nie. Pytaniami takimi przyciskał do muru, zmuszał do dawania odpowiedzi. Odpowiedź na proste pytania etyczne musiała wypadać trafnie, nie wymagała bowiem żadnych specjalnych wiadomości, lecz tylko rozsądku, który każdy posiada.

I sam, choć powtarzał wciąż o swej niewiedzy, przyznawał wyraźnie, iż wie, co jest dobre i złe, iż posiada intuicyjną wiedzę o dobru. Każdy wie, iż np. sprawiedliwość jest dobrem, a tchórzostwo złem. Wiedza ta stanowiła punkt oparcia dla jego wywodów etycznych; była dla Sokratesa sprawdzianem trafności jego rozumowań. Jeśli np. z określenia sprawiedliwości, jakie chciał przyjąć, wynikało, że sprawiedliwość jest złem, to wiedział, że określenie to jest błędne, a tak samo błędne było określenie, z którego wynikało, że tchórzostwo jest dobrem.

Metoda elenktyczna

czyli metoda zbijania, którą Sokrates uważał za „największy i najskuteczniejszy spośród sposobów oczyszczania umysłu", polegała na doprowadzaniu do absurdu: fałszywą tezę przeciwnika Sokrates przyjmował poważnie (to nazywano „ironią" Sokratesa) i pytaniami zmuszał do wyciągania z tezy konsekwencji dopóty, aż doprowadziły do twierdzenia sprzecznego z twierdzeniami powszechnie uznanymi bądź z samą tezą pierwotną. Celem było zdemaskowanie tego, co jest tylko pozorem wiedzy, i oczyszczenie zeń umysłu.

Uważał się za uprawnionego do tej krytyki, bo gdy inni ulegając złudzeniu mniemali, że wiedzę posiadają, on miał świadomość swej niewiedzy. Wiedział przez to coś, czego nie wiedzieli inni; nazywał to „wiedzą niewiedzy". Była to wiedza psychologiczna: bo stwierdzając swą niewiedzę ujawniał poznanie samego siebie.

Jedna cnota Prawdziwe szczęście i prawdziwy pożytek daje tylko dobro. Prawdziwym dobrem jest cnota. Cnota jest jedna, bo każda cnota jest wiedzą. Zdobywając wiedzę osiągamy dobro, a z nim pożytek i szczęście. Wyłania się stąd proste wskazanie życiowe: należy szukać wiedzy, a kto może, powinien i innych wiedzy uczyć

Miłość i kontemplacja

Przez jedno piękno dochodzimy do drugiego piękna i tak okrywamy czyste prawdziwe piękno

Wiedza o niewiedzy

Zastanawiając się nad ukrytym sensem werdyktu wyroczni, Sokrates uznał wreszcie swoją przewagę. Nie polega ona na wiedzy. Tej przecież ani on, ani inni ludzie nie posiadają. Tyle że ci inni sądzą - biorąc pozór za rzecz samą, uznając mniemanie za prawdę - że mądrość taką zdobyli. Zdaje się im, że coś wiedzą, choć w istocie wiedza ich nic nie jest warta; uważają się za roztropnych, lecz nie są nimi naprawdę, a tylko zatraciwszy krytycyzm popadli w zadufanie. Moja przewaga nad innymi ludźmi - powiadał sobie Sokrates - polega właśnie na tym, że zdobyłem wyrazistą świadomość własnej niewiedzy, a w ten sposób wyzwoliłem się od wiary w pozory, potoczne mniemania i uznane pewniki. Teraz dopiero, kiedy przekonałem się, że "wiem, iż nic nie wiem"

Szacunek dla prawa

Został skazany, ale tam ci wszyscy doszli do wniosku, ze nie powinni go zabijać i poprosili jego uczniów, żeby wywieźli wyspę. Sokrates sie nie zgodził, bo powiedział, ze on przez cale swoje życie szanował prawo i go przestrzegał, zawsze mówił, ze to co postanowi sad jest święte, a teraz miałby uciekać?

Śmierć Sokratesa

Sokrates kwestionował bowiem wartość ludowego ustroju i przeciwstawiał się instytucjom demokratycznym. Wśród uczniów i przyjaciół filozofa było wielu arystokratów, otwartych wrogów

demokracji, ludzi znienawidzonych przez rodaków, takich choćby jak Kritiasz - przywódca Trzydziestu Tyranów, którzy zagarnęli władzę w momencie kapitulacji Aten kończącej przegraną wojnę ze Spartą.

Upadek tyranii i restytucja ustroju demokratycznego umożliwiły sąd nad Sokratesem. Ale skazując go na śmierć, dano mu zarazem możliwość wyboru innego rodzaju kary. Sokrates tę szansę odrzucił. Nie chciał też, wbrew namowom przyjaciół, zbiec z Aten. Duma i żarliwe przekonanie o własnej racji nie pozwoliły mu "żebrać o przedłużenie życia i w rezultacie uzyskać życie stokroć gorsze od śmierci". Wolał godnie zginąć. Kiedy więc sługa więzienny podał kielich z trucizną - zdawał relację Platon

- "wziął go bardzo uprzejmie; nie zadrżała mu ręka [...] zaraz duszkiem i bez trudności najmniejszej i bez skrzywienia wypił". A gdy przyjaciele ryknęli wielkim płaczem, zdziwił się, co robią, mówiąc, że

właśnie dlatego kobiety wyprawił, aby takich rzeczy nie wyrabiały.

PLATON 428-348

Prawdziwa wiedza

prawdziwa wiedza jest ogólna, konieczna i trwała, a szczegółowe, przypadkowe i zmienne jest mniemanie. Jeśli cos można udowodnić to jest to wiedza!

Najwyższa realność idei

Zmysły dają nam mniemanie, zmysły to świat cieni. Realny świat, ogólny, konieczny, źródło świata zmysłowego - świat idei.

Platon wierzył w transmigracje dusz.

Emanacja = podział linii

"im więcej prawdy w którym dziele przedmiotów tym jaśniejsza niech mu u ciebie odpowiada postawa wewnętrzna" (jaskinia platońska)

źródłem świata są idee -> przedmioty matematyczne -> przedmioty fizyczne -> odbitki

Cnoty kardynalne

1. filozof król - roztropność

2. policjant, żołnierz - męstwo, odwaga

3. rzemieślnicy, robotnicy - umiarkowanie, powściągliwość

Ten kto posiada, rozwinął wszystkie 3 części duszy posiada czwarta cnotę:

4. sprawiedliwość - harmonia miedzy cnotami

- objawia sie w charakterze

Dusza w 3 częściach

-konstrukcja duszy i panstwa jest taka sama

- dusza sklada sie z 3 czesci

1.roztropnosc - glowa - przewidywanie i nie zalowanie

2. temperament - klatka piersiowa - mestwo i odwaga

3. porzadliwosc - korpus, ponizej przepony - umiarkowanie, powściągliwość

Idealne państwo

-panstwo powinno wychowywac, czyli troszczyc sie o moralnosc dzieci

-kobietom trzeba pozabierac dzieci i oddac je ciotkom

-trzeba zaobserwowac zachowanie dzieci, jesli nie chca walczyc to nie nalezy ich zmuszac do walki - te dzieci maja dusze z zelaza i brazu, zostana rzemieslnikami

dzieci ze srebrna i zlota dusza ucza sie przez 7 lat matematyki i pisza egzaminy. Te dzieci, ktore zdadza maja zlota dusze, reszta ma srebrna

zlota dusza -> filozof -> krol

srebrna dusza -> zolnierz -> policjant

Upadek porządku politycznego

Panstwo (monarchia) upada przechodzac kolejno przez cztery zwyrodnienia: monarchia -> timokracja(rzad dowodcow) -> oligarchia(rzad bogatych) -> demokracja(rzad ludu) -> dyktatura (razd despoty, tyrana)

Dwie przyczyny upadku: bieda i bogactwo

hedonizm - przywiazanie do przyjemności

ARYSTOTELES 384-322

Kwadrat logiczny

Sylogistyka Arystotelesa, sylogizm, teoria logiczna zapoczątkowana przez Arystotelesa, polegająca na rozumowaniu dedukcyjnym. Jest to pierwszy w historii system rachunku zdań oparty na aksjomatach. Formułuje się w nim związki i prawa odnoszące się do zdań kategorycznych:
1) ogólnotwierdzących (wszystkie S są P, SaP).
2) szczegółowotwierdzących (niektóre S są P, SiP).
3) ogólnoprzeczących (żadne S nie jest P, SeP).
4) szczegółowoprzeczących (niektóre S nie są P, SoP).

Materia i forma

Rozważania logiczne skłoniły Arystotelesa do rozróżnienia w substancjach dwu składników.

I w pojęciu materii dokonało się u Arystotelesa podobne przesunięcie. Materia objęła u niego to, co w substancji nie jest formą: stała się więc tym, co jest z natury nie uformowane, nieokreślone. Nie stosuje się to do tego, co zwykle nazywa się „materią", jak brąz czy marmur. Brąz i marmur - powiada Arystoteles - nie są czystą materią, lecz uformowaną. Tylko „pierwsza", czysta materia nie ma w sobie jeszcze żadnej formy i jest rzeczywiście nieokreślona.

Arystoteles utworzył tedy nowe pojęcia formy i materii. Ale nie całkowicie porzucił dawne: jako przykłady materii dawał jednakże brąz i marmur, a jako przykład formowania - czynność rzeźbiarza. Toteż forma i materia były u niego przedmiotem nowych pomysłów, ale także niekonsekwencji i powikłań. Arystoteles połączył wyniki dwu analiz: logicznej analizy substancji z jej analizą genetyczną, rozważającą to, co się dzieje, gdy rzeźbiarz formuje brąz czy marmur. Treść pojęcia substancji utożsamił z formą, jaką substancja uzyskiwała w rozwoju. Uczynił to dlatego, że zarówno forma jak pojęcie są czynnikami jedności w rzeczach: rzeczy, jakkolwiek są materialnie złożone, mają zawsze jedną formę i jedno pojęcie.

Potencjalność i aktualność

aktualny - rzeczywisty | okresla go prawda i falsz

potencjalny - mozliwy | mozliwosc i niemozliwosc

- zdolnosc wyboru rozmaitych czesci swiata

-im szersza potencjalnosc tym wieksza doskonalosc

- "to co potencjalne, zdąża ku eutelechii"

Cnota i występek

dzielnosc etyczna (cnota) jest trwala dyspozycja do pewnego rodzaju postanowien, polegajaca na zachowaniu wlasciwej dla nas sredniej miary, ktora okresla prosty rozum

cnota dianoetyczna - cnota zdobyta przez nauke

zloty srodek: cnota - zaleta charakteru ktora stanowi zloty srodek pomiedzy nadmiarem i niedostatkiem

Eudajmonia

posiadanie dobrego ducha, szczescia "cnota sama sobie nagroda"

Ustroje polityczne

cnoty(monarchia -> arystokracja -> politeia=republika[najlepszy])->interes{demokracja -> oligarchia -> tyrania[najgorszy]} -> monarchia itd.

Sztuka

sztuke nalezy uprawiac dla wielu celow - wyksztalcenie i duchowe oczyszczenie. Poezja jest bardziej filozoficzna niz historia. 3 jednosci - miejsca, czasu i akcji

EPIKTET 55-135

Pojęcia ogólne jako norma

-dobro ogolu jest najwazniejsze - zasada logiczna

-kazdy z nas jest obywatelem - obywatel zycia dla spoleczenstwa

-na podstawie samy nazw mozna ustalic swoje obowiazki

-nazwy jednostkowe nie wyznaczaja obowiązków

Życie zgodne z rozumem

- poczucie wstydu nie jest waznym elementem

-poczucie wlasnej godnosci jest bardzo istotne

-podstawianie urynalu jest zwiazane z wstydem, a nie z godnoscia

- rozum nie mowi na czym polega wartosc zycia, musimy sami sens zycia ustalic

Rządy Opatrzności

-pogodzic sie z losem

-nie byc msciwym i zapalczywym, wybaczac i ustepowac

-prawo natury: kto jest wiekszy ma wiecej od tego mniejszego

- swiat jest nienaprawialny

Życie zgodne z naturą

-naszym obowiazkiem jest zyc zgodnie z natura

- odpowiednie do wewnetrznych predyspozycji niezaleznych od czynnikow zewnetrznych

-nalezy sie zwracac ku dobrom zaleznym od nas

Wolna wola

-wolna wola pozwala wybrac obowiazki

- wolna wola jest najwyzsza zdolnoscia i umiejetnoscia w czlowieku

-jest ona zgodna z natura, prawdziwie wzniosla, wolna, niezalezna od wszelkich trudnosci i przeszkod, wierna i skromna

-nie zawsze mozemy zrobic wszystko co chcemy, ale zawszze mozemy postanowic wszystko co bedziemy chcieli

-wolna wola nam mowi, kiedy jestesmy zgodni z natura

Ataraksja

-powstrzymywanie sie od silnych uczuc

Filozof i prostak

-prostacy sie interesuja

- prostak zwala winy na innych

-prostak jest najwazniejszy

-wszyscy sa ostatecznie prostakami, bo przejmuja sie drobiazgami

Św. AUGUSTYN 354-430

Idee w umyśle boskim

Stoicy przyjmowali istnienie niewidzialnych racjonalnych zalążków wyposażonych w moc przyczynową: rationes seminales. Św. Augustyn przyjąć te teorię, św. Tomasz ją odrzucił. Rationes seminales realizują Boski plan stworzenia. Świat jest zrobiony dobrze. Bóg przewiduje, jaka będzie nasza wola, lecz nie wynika z tego jednak, że chcemy bez udziału woli. Ra stworzony świat jest w wersji minimalnej. Racje zarodkowe istnieją w umyśle Boga. Bóg stworzył na tyle silna wole że możemy powstrzymać się od grzechu, Bóg nie jest odpowiedzialny za nasze grzechy.

Creatio ex nihilo

Augustyn odrzuca tutaj stworzenie świata z materii, Bóg stworzył świat z nicości. Bóg stworzył świat dobry i wszystko co stworzył jest dobre. Stać się nikczemnym to znaczy dążyć do nicości, jest to odejście od religii czyli kierowanie się w stronę śmierci. Ciało i dusza są wartościowe bo są częścią życia. Nicość jest czymś złym a stworzenie dobrym.

Wiedza przez iluminacje

Pan rozjaśnia nasz umysł. Tyle jest jasności w naszym umyśle ile Bóg w nas ją wlał. prawdy wieczne istnieją w Bogu, są ideami Bożymi. Jeśli więc dusza poznaje prawdę, to dzięki temu, że istnieje Bóg i jej udziela swych idei. Wiedzy, o którą na próżno zabiegamy przyrodzonymi władzami naszego umysłu, Bóg udziela duszy drogą oświecenia. Umysł wedle niej bezpośrednio widzi prawdę, jak oczy widzą rzeczy.

Jednokierunkowa przyczynowość

Ciało uległo skażeniu ale dusza nie, straciła tylko sposób działania wyraźny, silny i czysty. dusza odnosząc wrażenia cielesne nie odbiera doznań od ciała. Dusza w ciele jest jak światło w piwnicy to co jest w obrębie światła to dusza może spostrzec a to co jest w ciemności nie widzi. Dusza może i powinna panować nad ciałem ale na odwrót nie. Jeżeli dusza się nie zainteresuje ciałem to nic o niej nie wie. Ciało nigdy nie jest odpowiedzialne za grzech to dusza popełnia tylko jeden grzech a mianowicie nie sprawuje kontroli nad ciałem.

Zło jako brak dobra

deodycea - teologiczna pbrona Boga przed oskarzeniem o istnienie zla

- zlem dla kazdej natury jest pomniejszenie sie w niej dobra

- oskarzenie = "czlowiek ma wady"

- dzieki roznorodnosci bytow wszechswiat posiada zawsze pelnie i doskonalosc

- na swiecie nie dzieje sie nic zlego

- zlo nie istnieje, to tylko zludzenie

- zlo konieczne do udowodnienia, ze czlowiek kieruje sie prawda - Leibnitz

-zlem dla natury jest pomniejszenie zycia

- wszystko co istnieje jest dobre o ile istnieje

- kiedy znika materia, znika dobro

- zlem jest bol

- "jesli za grzechem nie idzie nieszczescie to szpeci porzadek niesprawiedliwosci"

- jesli czlowiek popelni grzech to daje nam znak, ze jest nieszczesliwy

- wysilek polega na tym, ze dusza panuje nad cialem

-anioly nie ulegaja pokusom

- Bog chce aby swiat byl pelny - doskonaly

- pieklo, nieszczescie, bol, musza istniec

- Bog w pelni panuje nad swiatem

Wolna wola

-"to trzeba przyznac, ze nie chce ale musze tak chciec" - czlowiek zaslepiony

- korzeniem wszelkiego zla jest chciwosc

- niewiedza pozbawia czlowieka swobodnej decyzji woli

- jezeli moge kierowac swoimi zachciankami, Bog traktuje to jako odpowiedzialnosc

- zachowanie Bogow przewidywalne

Państwo boże

Św. Augustyn wychodzi z założenia o istotnej jedności natury Bożej. Napotyka jednak potem trudność obiektywnego rozróżnienia Osób w Świętej Trójcy i na to przerzuca punkt ciężkości tajemnicy. Wówczas na plan pierwszy wysuwa się prawda filozoficzna o jedności Boga, której nie można kwestionować, tak jak nie kwestionuje się postulatu

Św. ANZELM 1033-1109

Dowód ontologiczny

-prosba do Boga o rozumienie

- "a wierzymy zaiste, ze jestes czyms ponad, co nic wiekszego niemozna pomyslec" - definicja Boga

- nie istnieje nic doskonalszego

- z samej istoty Boga wynika to, ze musi istniec - dowod ontologiczny

Boskie atrybuty

-"ty jestes sprawiedliwy, prawdomowny, szczesliwy i jestes tym wszystkim, co lepsze jest, gdy jest, niz gdy nie jest"

-Bog odbiera bodzce, ale nie ma narzadow potrzebnych do tego

Paradoks niemocy

- Bog moze robic wszystko co jest dowodem mocy

- "A wiec Panie Boze, dlatego tym prawdziwym jestes wszechmocny, poniewaz nie mozesz czynic niczego dzieki niemocy"

- klamstwo, tchorzostwo to dowod niemocy

Niepoznawalność Boga

Moc boska jest niedostępna dla człowieka. Bóg istnieje w taki sposób, że doznaje bezpośrednio przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.

Argument Gaunilona

Gaunilon krytykuje przesłankę. Jeżeli mówi się, że coś jest w moim intelekcie tylko dlatego, że rozumiem, gdy ktoś to do mnie mówi, to istnieją tam rzeczy fałszywe i nieistniejące (por. Spór o uniwersalia). Chyba, że "coś, ponad co nic nie może być pomyślane" jest specyficznym rodzajem bytu, którego nie można posiadać w umyśle w taki sposób, w jaki posiada się w nim rzeczy fałszywe bądź nieistniejące. Ale nawet jeśli tak jest, to trudno zrozumieć, że gdy coś zostaje pomyślane, to nie można logicznie pomyśleć, że go nie ma, tak jak w tym przypadku, gdy myśli się o nieistnieniu Boga.Zwraca też uwagę na to, że aby udowodnić istnienie rzeczy największej, trzeba udowodnić nie tylko to, że jest coś takiego, ale też, że to jest ta rzecz, o której myślę. Pokazuje to na przykładzie dowodu na istnienie wyspy, której obfitość bogactw i wszelkich rozkoszy przewyższa nadmiarem rzeczy wszystkie ziemie, które zamieszkują ludzie. Nie ma problemu, by zrozumieć, o co chodzi, a więc rzecz ta istnieje w umyśle. Ergo, utopijna wyspa szczęśliwości musi istnieć w rzeczywistości.Trzeba najpierw udowodnić, że jest jakaś natura wyższa, doskonalsza od wszystkich innych, by później dowodzić jej istnienia.W odpowiedzi pt. Contra insipientem ("przeciw głupiemu") Anzelm podkreśla, że jego argumentacja ma moc wiążącą tylko w przypadku jedynego bytu, tego, ponad który nie można pomyśleć niczego większego (przykładowo Ergo nie jest czymś, ponad co nic większego nie może być pomyślane, więc nie może stanowić rzeczywistej krytyki dowodu).

Argument Kanta

Immanuel Kant argumentował przeciw dowodząc, że istnienie nie jest predykatem (cechą). Jest wykorzystywane do tworzenia syntetycznych powiązań między pojęciami. Zdanie, że coś, ponad co nic większego nie można pomyśleć (coś, co jest najdoskonalsze pod każdym względem) istnieje, jest syntetyczne, a nie analityczne i nie można mu przypisywać koniecznej prawdziwości. Św. Tomasz nie uznał dowodu ontologicznego za prawomocny i przyjął argument kosmologiczny. Dlatego dowód ontologiczny nie przetrwał długo w teologii. W teologii protestanckiej uważa się, że istnienia Boga w ogóle nie można dowieść, a w tej kwestii należy polegać na objawieniu.

Argument Plantingi

wspolczesny filozof amerykanski, kalwin, pochodzenia fryzyjskiego, urodzony 1932r.

(25) jest mozliwe by byl byt posiadajacy maksymalna wielkosc

(26) jest wiec mozliwy byt, ktory w pewnym swiecie posiada maksymalna wielkosc

(27) jakis byt posiada maksymalna wielkosc w danym swiecie tylko wtedy, gdy posiada w kazdym swiecie maksymalna doskonalosc

(28) byt posiada w danym swiecie maksymalna doskonalosc tylko wtedy gdy jest w danym swiecie wszechwiedzacy, wszechmocny i moralnie doskonaly

(29) jest mozliwy taki swiat, w ktorym maksymalna wielkosc jest realizowana

(30) jest konieczne, ze byt jest maksymalnie wielki, tylko wtedym gdy ma maksymalna wielkosc w kazdym swiecie

Bog istnieje w swiecie mozliwym - udowodnil

Bog istnieje w swiecie realnym - nie udowodnil

Co jest najwieksze w jednym swiecie musi byc najwieksze w kazdym.

Swiat realny rzadzi sie wlasnymi prawami i jest niezalezny od swiata mozliwego

ŚW. TOMASZ Z AKWINU (1225-1274)

Syn hrabiego d'Agiuno. Uczył się u Benedyktów na Monte Casino. Został uwięziony przez ojca na blisko rok, ponieważ trzymał się myśli, by pozostać w zakonie. Oswobodzony po interwencji papieża wybrał dominikanów. W Kolonii u Alberta Wielkiego poznał pisma Arystotelesa. Twórca scholastyki opartej na dialektycznym (pseudodialogowym) przeciwstawianiu poglądów. Dzieła: Summa contra gentiles, Suma teologiczna.

Perypatetyk - człowiek, który się przechadza.

Szkoła Arystotelesa, bowiem on nie nauczał siedząc, tylko przechadzając się ze swoimi uczniami.

Wszystkie kwestie sumy teologicznej, składają się z trzech części, rozpoczynających się od następujących słów:

- videtur widać, wydaje się, widzi się : poglądy które odrzucił

- set contra lecz przeciw temu : które przyjął

- Respondek odpowiadać : rozwiązanie

1. Wiedza i wiara

Nauk filozoficznych, które stanowią przedmiot dociekań rozumu.

Nauka święta jest wiedzą. Ale są dwa rodzaje wiedzy: jedne wywodzą swe wnioski z zasad znanych dzięki naturalnemu światłu umysłu np. arytmetyka i geometria; inne zaś wnioskują z zasad poznanych w świetle wyższej wiedzy.

Księgi: 1 o stworzeniu świata i Boga

2 życie człowieka

3 o zabawieniu Chrystusa

Nauki świeckie nie muszą uzasadniać zasad wyjściowych. Podobnie nauka święta nie uzasadnia swych zasad wyjściowych czyli Artykułów Wiary.

2. Dowody na istnienie Boga

Doctor angelious: doktor powszechny

1. Dowód z ruchu: wszystko co się rusza zostało powołane do ruchu

2. Dowód z przyczyny sprawczej: … by cos było przyczyną sprawczą samego siebie

3. Dowód z przygodności bytu: na świecie istnieją byty które mogą być i nie być bo są i giną

4. Dowód z hierarchii: w bytach coś jest mniej lub więcej dobre, prawdziwe i szlachetne

5. Dowód z celowości: ciała naturalne działają celowo, by dopiąć co najlepsze

PRZESŁANKI

WNIOSKI

1. wszędzie obserwujemy ruch 2. wszystko co oddziałowywuje, oddziałowywuje samo by było wystawienie na oddziaływanie; wszędzie są przyczyny i skutki; nie można cofać się w nie skończoność 3. wszystko istnieje koniecznie lub przygodnie, gdyby wszystko istniało przygodnie, to by nic nie istniało 4. obserwujemy, że byty są bardziej lub mniej doskonałe; nie można iść do przodu w nieskończoność 5. obserwujemy, że każde działanie prowadzi do jakiegoś celu; nie można iść do przodu w nieskończoność

1. istnieje pierwszy poruszyciel 2. istnieje pierwsza przyczyna 3. istnieje przynajmniej jeden byt konieczny 4. zatem istnieje byt najdoskonalszy 5. ostatecznym celem tego jest Bóg

3. Prawo naturalne - ma intencje pokazania, że jesteśmy podobni do zwierząt.

- skłonność do zachowania swego istnienia

- łączenie się mężczyzn z kobietą, wychowywanie dzieci itp. jak i u zwierząt

- poznać prawdę o Bogu, by żyć w społeczeństwie

Należy zwracać rzeczy pożyczone. Im więcej stawia się warunków, tym więcej mnoży się sposobów uchybienia. Prawo natury jest takie same u wszystkich ludzi.

4. Państwo dba o porządek społeczny

Celem prawa jest dobro wspólne, zabrania prawo tylko występków ciężkich. Rozum i wola ujawniają się zarówno prze słowa jak i przez czyny.

5. Kościół dba o zbawienie

Oprócz prawa naturalnego i prawa ludzkiego jest konieczne także prawo Boskie. Nikt nie może poznać prawa wiecznego z wyjątkiem tych błogosławionych, którzy już oglądają istotę Bożą.

Głównym zadaniem papieża jest przestrzeganie jednolitości wiary.

6. Cnoty etyczne i teologiczne

Cnoty umysłowe: mądrość, wiedza, pojętność

Cnoty teologiczne: wiara, nadzieja, miłość

Cnoty kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo

Jest doskonałością władzy psychicznej. To co poznawalne jest samo w sobie, zwie się pojętnością. Wiedza doskonali umysł w stosunku do przedmiotu.

Poczwórny jest podmiot cnoty ludzkiej; to, co z natury jest rozumne- to właśnie doskonali roztropność, oraz to, co jest rozumne przez uczestnictwo, a to jest trojakie; wola, która jest podmiotem sprawiedliwości, popęd do przyjemności będący podmiotem umiarkowania, oraz popęd do walki, który jest podmiotem męstwa.

Gdy chodzi o czynności cnot teologicznych WIARA WYPRZEDZA NADZIEJĘ a NADZIEJA MIŁOŚĆ.

7. Dusza to duchowa substancja

Czynnik będący źródłem umysłowej czynności poznawczej […] musi być jestestwem niecielesnym i samoistnym.

To czym ktoś może poznawać różne przedmioty, tego nie może mieć w swojej naturze.

Umysł poznaje ciało, a ciało poznaje umysł.

Forma jest ważniejsza niż materia.

Dusza może istnieć bez ciała, ale ciało nie może istnieć bez duszy.

Ciało porusza się pierwszy raz, gdy ma duszę - Arystoteles

40 dzień u chłopców, a 70 u dziewczynek - do tego dnia można usunąć dziecko, gdyż wg Św. Tomasza dziecko nie ma wtedy jeszcze duszy.

ŚW. AUGUSTYN ( 354-340)

Urodzony w Tagaście, w Numidii. Charakter niejednolity, namiętny, niepohamowany. Jego matka Św. Monika była chrześcijanką, ojciec jednak pozostał poganinem. Pierwotnie Augustyn był manichejczykiem. Nawrócenia religijnego doznał słysząc głosy dziecięce za murem ogrody, które nakazywały mu by czytał Pismo Św. Ochrzcił się, porzucił syna Adeodeta i jego matkę. Wyjechał do Italii. Tam założył też szkołę retoryki. Został wyświęcony na biskupa Mediolanu. Zwalczał donatystów, arian i pelagian. Napisał :

„ Pragnę poznawać Boga i duszę, i nic więcej”. Rygorysta religijny, inspirowany przez Platona.

PISMA: Contra academicos, Wyznania, O Trójcy, O państwie Bożym, Retractationes.

1. Idea w umyśle boskim

Bóg przewiduje jaka będzie nasza wola, która nie wystarcza do tego, aby dobrze postępować, musimy włożyć w to trochę naszego wysiłku.

Wszystkie zjawiska przyrodnicze są przewidziane przez Boga, bowiem nie mają woli, inaczej jest całkiem z zjawiskiem zachowania człowieka.

2. Creatio ex nihiko (stworzenie z nicości)

Augustyn odrzuca stworzenie świata z materii, a stoi za tym, iż Bóg stworzył go z niczego.

Żadne życie nie jest złem, ku nicości zbliża się życie, kiedy dobrowolnie

odrywa się od tego co je stworzył.

3. O Trójcy Świętej

Jeden Bóg, jeden niezrodzony, jeden wieczny - tekst Ariusza, który wg Augustyna ma implikacje nieakceptowane.

Św. Augustyn wychodzi z założenia o istotnej jedności natury Bożej. Napotyka jednak potem trudności obiektywnego rozróżnienia osób w Trójcy Św. i na to porzuca punkt ciężkości tajemnicy. Wówczas na plan pierwszy wysuwa się pogląd filozoficzny.

4. Jednokierunkowa przyczynowość

„Sentire non Est corporis sed animae per Corpus” czyli ,, odczucie nie jest cierpliwe, ale duchowe przez ciało.”

Ciało ludzkie słabe i podatne na śmierć.

Dusza odnosząc wrażenia cielesne nie odbiera doznań od ciała.

DUSZA MOŻE ODDZIAŁYWAĆ NA CIAŁO, CIAŁO NIGDY NIE ODDZIAŁOWUJE NA DUSZE.

5. Wiedza przez iluminację

Ty jesteś Boże światłością nadzmysłową !

Tyle jest jasności w naszym umyśle, ile Bóg wlać zechciał.

Dusza w ciele jest jak świeczka w piwnicy.

To czego dusza nie zauważy, my nie jesteśmy w stanie spostrzec.

Dusza powinna oddziaływać na ciało.

Ciało nigdy nie jest odpowiedzialne za grzech. Dusza popełnia jeden grzech, kiedy nie sprawuje nad własnym ciałem kontroli.

Jeżeli dusza „przyjmuje” nie interesuje się ciałem, ciało robi głupoty. Prawda jako byt rzeczywisty.

VENITIAS EST ADEQATIO VEI ET INTELLECTUS - PRAWDA JEST ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ RZECZY I UMYSŁU.

6. Zło tylko brakiem dobra

Teodycea- teologiczna obrona Boga przed oskarżeniem, że istnieje zło na świecie.

Człowiek ma słabą wolę.

Złem dla każdej natury jest pomniejszenie się w niej dobra.

Gorzej jest na przykład cieszyć się z nieprawości niż boleć z powodu „zepsucia”. Dzięki różnorodności bytów wszechświat posiada zawsze pełnię i doskonałość.

Teodycee:

- zło nie istnieje realnie, jest złudzeniem (Św. Augustyn)

- zło istnieje po to, aby człowiek mógł udowodnić, że jest w nim dobro (Lajdnic)

Natura uległa skażeniu przez grzech pierworodny. Zło jest wtedy gorsze, gdy nie łączy się z bólem. Ludzie mają wolę niedoskonałą, która wymaga wysiłku, aby dobrze postępować.

Ból i piekło są konieczne.

7. wolna wola

„Trzeba przyznać, że nie chcę, ale muszę tak chcieć”. - zślepiony

Bóg chciał żebyśmy mieli wolę, i przewidział jaka ona będzie, ale tego czego nie chciał, nie przewidział.

Korzeniem wszelkiego zła jest chciwość.

Bóg obdarzył anioła idealna wolą, może on sam kierować swoim życiem.

Przyczyną grzechu jest wola, polegająca na tym, że dusza ulega ciału- które chce wszystkiego.

Ospałość i nieodpowiedzialność są grzechem woli.

Kontakty seksualne wg Św. Augustyna muszą być brutalne, gdyż tylko dzięki temu może nastąpić poczęcie.

8. Państwo Boże

Zdaniem Św. Augustyna istnieją dwa wielkie miasta:

- przepiękna, brukowana złotem Jerozolima

- ohydny, pogański Babilon

Źli będą potępieni, dobrzy będą zbawieni.

W czasach Augustyna sądzono, że w Vw. świat najpóźniej przestanie istnieć.

Synowi i córy światłości - ludzie państwa Bożego, zbawieni, nie szukający przyjemności, bogactwa, żyjący religia, która odejdzie od tego trybu życia zostanie potępiony.

Łaska Boża przesądza o tym, czy będziemy zbawieni czy też potępieni.

Pelagiusz był heretykiem, który twierdził, że dobre uczynki zbawią a złe potępia. W wierze katolickiej jest to nie do przyjęcia. Bowiem jak mówi katechizm - Łaska Boża jest do zbawienia koniecznie potrzebna.

Od czasu Augustyna religia jest zagadkowa, niejasna, trudna do zrozumienia.

ŚW. ANZELM (1033-1109)

Urodził się w rodzinie rycerskiej w okolicy Aostii w Lombardii. W wieku 24 lat podróżował po Burgundii i Normandii. Wstąpił do klasztoru Benedyktów w Le Bec, gdyż zafascynowała go postać Lanfranca. Mimo burzliwego życia napisał wiele traktatów filozoficznych, teologicznych i ascetycznych, sławę zdobył mu dowód ontologiczny na istnienie Boga. Doctor Magnificus (doktor cudowny) jego przydomek.

Monologiom (filozoficzna medytacja)

Proslogion (filozoficzna modlitwa)

1. Dowód ontologiczny

A wierzymy zaiste, że jesteś czymś, ponad to, nic większego nie można pomyśleć.

Po raz pierwszy zdefiniowano Boga, który jest bytem najdoskonalszym.

2. Boskie atrybuty

Ty jesteś sprawiedliwy, prawdomówny, szczęśliwy i jesteś tym wszystkim, co lepsze jest, gdy jest, niż gdy nie jest.

Czymś lepszym jest być wrażliwym na doznania zmysłowe…

3. Paradoks niemocy

A więc Panie Boże, dlatego tym prawdziwym jesteś wszechmocny, ponieważ nie możesz czynić niczego dzięki niemocy.

Kłamać, tchórzowa to dowód niemocy

4. Niepoznawalność Boga

Jesteś czymś większym, aniżeli by można było pomyśleć.

Wczoraj, dzisiaj i jutro jesteś.

Bóg istnieje w taki sposób, że doznaje bezpośrednio przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.

5. Argument Guniliona (1033-1109) Benedykt z klasztoru w Marmoutiers, blisko Tours.

Ta wyspa jest doskonalsza niż wszystkie inne kraje, zamieszkałe przez ludzkość. Gdyby bowiem nie istniała, każdy ląd rzeczywiście istniejący byłby od niej doskonalszy.

Skoro można podać dowód ontologiczny na istnienia Boga, można też powiedzieć o dowodzie ontologicznym na istnienie doskonałej wyspy.

6. Argument Konta ( 1724-1804) największy filozof 18-wieczny, twórca racjonalizmu krytycznego. Zwolennik oddzielenia władz poznawczych zmysłów i rozumu.

„Diament jest węglem”

Jeżeli mówimy, że coś mamy, ale przeczymy, że nie jest z czegoś, to przeczymy jego istnieniu.

Kant mówi, że istnienie nie jest właściwością/cechą.

7. Argument Plantingi- współczesny filozof amerykański, kalwin, pochodzenia fryzyjskiego, urodzony w 1932roku.

(25) jest możliwe by był byt posiadający maksymalną wielkość

(26) jest więc możliwy byt, który w pewnym świecie posiada maksymalną wielkość

(27) jakiś byt posiada maksymalną wielkość w danym świecie tylko wtedy, gdy posiada w każdym świecie maksymalną doskonałość

(28) byt posiada w danym świecie maksymalną doskonałość tylko wtedy gdy jest w danym świecie wszechwiedzący, wszechmocny i moralnie doskonały

(29) jest możliwy taki świat, w którym maksymalna wielkość jest realizowana

(30) jest konieczne, że byt jest maksymalnie wielki, tylko Wedy, gdy ma maksymalną wielkość w każdym świecie

Bóg istnieje w świecie możliwym - udowodnił

Bóg istnieje w świecie realnym - nie udowodnił

Co jest największe w jednym świecie musi być największe w każdym.

Świat realny rządzi się własnymi prawami, i jest nie zależny od świata możliwego.

ABELARD (1079-1142)

Studia zaczął od logiki, ucząc się u najlepszych nauczycieli Roscelina z Compiegne (nominalista) i Wilhelma z Champeaux ( realista).

Założył własny klasztor (bez zgody Rzymu) pod wezwaniem Ducha Świętego. Był nominalistą, tak jak jeden z jego nauczycieli.

Jego dzieła to: Tak i nie; Rozprawa o pojęciach ogólnych; Komentarze.

Realia to przedmioty ogólne istniejące realnie.

1. Nominalizm

Przedmiotowym nazywamy więc takie pojęcia, którym przyznajemy przedmiot jaki jest w rzeczywistości.

Każde pojęcie zgodne z faktycznym stanem rzeczy jest przedmiotowe, co się zaś tyczy pojęć bezprzedmiotowych rzecz ma się przeciwnie.

Język opisuje świat realny lub wyobrażony. Język nie stwarza świata, ani nie powoduje, że to co niezrozumiałe staje się zrozumiałym, tylko dlatego, że powiedział zrozumiale.

Pojęcie ogólnie nie odnosi się do niczego w świecie realnym, jest pojęciem bezprzedmiotowym.

2. „Sic et non” ( tak i nie)

Abelard jest twórcą scholastyki - metody odwoływania się do oryginalnych tekstów. Konfrontowania ich z sobą i wybierania najlepszego rozwiązania spośród twierdzeń sprzecznych w oparciu o logikę i autorytety.

Napisał „Sic et non” ponieważ chciał oczyścić religię chrześcijańską ( omawia tu 158 kwestii przez co został uznany za heretyka).

3. Duch Święty

Dobroć Boga, którą nazywamy Duchem Świętym.

Imię Ducha Świętego oznacza dobroć i miłość.

Duch Święty symbolizuje dobre uczucia serca.

„Tak słowo Boga, jak Ducha Jego jest Bogiem, jak Bogiem jest ten, z którego jest Duch i słowo”.

4. Listy

Heloiza- kobieta Abelarda

Łaska Boża udziela Ci wszystkich koniecznych środków.

5. Pouczenie dla Heloizy

„ W niebie radość większa nad jednym grzesznikiem pokutę czyniąc, niż nad dziewięćdziesięciu dziewięciu, którzy nie potrzebują pokuty”.

O wiele bardziej posuwali się w swym zuchwalstwie przez kłamstwo niż szatan przez pychę.

Chrystus jest Bogiem, jest sprawiedliwym człowiekiem, a to co czyni, czyni mocą Ducha Świętego.

„radość będzie w Królestwie Bożym”- należy przez to rozumieć - radość w doczesnym zgromadzeniu

6. Abelard przeciwko Bernardowi: Innocenty - niewinny

Piotr opat z Clunny- dał Abelardowi dożywotnie schronienie i pośmiertnie pełną absolucję.

Mamy dwie wersje modlitwy „Ojcze Nasz…”, Mateusza i Łukasza, lecz obecnie w kościele używana jest modlitwa Mateusza, która jest dłuższa. W czasach Abelarda obie te wersje starano się połączyć.

Epiousios- ponad substancjalnie - po grecku

Supersubstatials - ponad substancjalnie - po łacinie

Abelard nalegał, aby „chleba naszego powszechnego” zmienić na „chleba naszego ponad istotnego ”

7. Bernard przeciwko Abelardowi

Z Chairreaux (1090-1153) cysters, konserwatysta, wróg teologii scholastycznej, organizator drugiej Krucjaty. W 1830r. ogłoszony Doktorem Kościoła.

Musicie działać odpowiednio do swego stanowiska, aby ten kto wspina się do nieba, runął do piekła, a larwy ciemności, które się odważą wypełznąć na światło, zostały porażone blaskami światła.

ŚW. TOMASZ Z AKWINU (1225-1274)

Syn hrabiego d'Agiuno. Uczył się u Benedyktów na Monte Casino. Został uwięziony przez ojca na blisko rok, ponieważ trzymał się myśli, by pozostać w zakonie. Oswobodzony po interwencji papieża wybrał dominikanów. W Kolonii u Alberta Wielkiego poznał pisma Arystotelesa. Twórca scholastyki opartej na dialektycznym (pseudodialogowym) przeciwstawianiu poglądów. Dzieła: Summa contra gentiles, Suma teologiczna.

Perypatetyk - człowiek, który się przechadza.

Szkoła Arystotelesa, bowiem on nie nauczał siedząc, tylko przechadzając się ze swoimi uczniami.

Wszystkie kwestie sumy teologicznej, składają się z trzech części, rozpoczynających się od następujących słów:

- videtur widać, wydaje się, widzi się : poglądy które odrzucił

- set contra lecz przeciw temu : które przyjął

- Respondek odpowiadać : rozwiązanie

1. Wiedza i wiara

Nauk filozoficznych, które stanowią przedmiot dociekań rozumu.

Nauka święta jest wiedzą. Ale są dwa rodzaje wiedzy: jedne wywodzą swe wnioski z zasad znanych dzięki naturalnemu światłu umysłu np. arytmetyka i geometria; inne zaś wnioskują z zasad poznanych w świetle wyższej wiedzy.

Księgi: 1 o stworzeniu świata i Boga

2 życie człowieka

3 o zabawieniu Chrystusa

Nauki świeckie nie muszą uzasadniać zasad wyjściowych. Podobnie nauka święta nie uzasadnia swych zasad wyjściowych czyli Artykułów Wiary.

2. Dowody na istnienie Boga

Doctor angelious: doktor powszechny

1. Dowód z ruchu: wszystko co się rusza zostało powołane do ruchu

2. Dowód z przyczyny sprawczej: … by cos było przyczyną sprawczą samego siebie

3. Dowód z przygodności bytu: na świecie istnieją byty które mogą być i nie być bo są i giną

4. Dowód z hierarchii: w bytach coś jest mniej lub więcej dobre, prawdziwe i szlachetne

5. Dowód z celowości: ciała naturalne działają celowo, by dopiąć co najlepsze

PRZESŁANKI

WNIOSKI

1. wszędzie obserwujemy ruch 2. wszystko co oddziałowywuje, oddziałowywuje samo by było wystawienie na oddziaływanie; wszędzie są przyczyny i skutki; nie można cofać się w nie skończoność 3. wszystko istnieje koniecznie lub przygodnie, gdyby wszystko istniało przygodnie, to by nic nie istniało 4. obserwujemy, że byty są bardziej lub mniej doskonałe; nie można iść do przodu w nieskończoność 5. obserwujemy, że każde działanie prowadzi do jakiegoś celu; nie można iść do przodu w nieskończoność

1. istnieje pierwszy poruszyciel 2. istnieje pierwsza przyczyna 3. istnieje przynajmniej jeden byt konieczny 4. zatem istnieje byt najdoskonalszy 5. ostatecznym celem tego jest Bóg

3. Prawo naturalne - ma intencje pokazania, że jesteśmy podobni do zwierząt.

- skłonność do zachowania swego istnienia

- łączenie się mężczyzn z kobietą, wychowywanie dzieci itp. jak i u zwierząt

- poznać prawdę o Bogu, by żyć w społeczeństwie

Należy zwracać rzeczy pożyczone. Im więcej stawia się warunków, tym więcej mnoży się sposobów uchybienia. Prawo natury jest takie same u wszystkich ludzi.

4. Państwo dba o porządek społeczny

Celem prawa jest dobro wspólne, zabrania prawo tylko występków ciężkich. Rozum i wola ujawniają się zarówno prze słowa jak i przez czyny.

5. Kościół dba o zbawienie

Oprócz prawa naturalnego i prawa ludzkiego jest konieczne także prawo Boskie. Nikt nie może poznać prawa wiecznego z wyjątkiem tych błogosławionych, którzy już oglądają istotę Bożą.

Głównym zadaniem papieża jest przestrzeganie jednolitości wiary.

6. Cnoty etyczne i teologiczne

Cnoty umysłowe: mądrość, wiedza, pojętność

Cnoty teologiczne: wiara, nadzieja, miłość

Cnoty kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo

Jest doskonałością władzy psychicznej. To co poznawalne jest samo w sobie, zwie się pojętnością. Wiedza doskonali umysł w stosunku do przedmiotu.

Poczwórny jest podmiot cnoty ludzkiej; to, co z natury jest rozumne- to właśnie doskonali roztropność, oraz to, co jest rozumne przez uczestnictwo, a to jest trojakie; wola, która jest podmiotem sprawiedliwości, popęd do przyjemności będący podmiotem umiarkowania, oraz popęd do walki, który jest podmiotem męstwa.

Gdy chodzi o czynności cnot teologicznych WIARA WYPRZEDZA NADZIEJĘ a NADZIEJA MIŁOŚĆ.

7. Dusza to duchowa substancja

Czynnik będący źródłem umysłowej czynności poznawczej […] musi być jestestwem niecielesnym i samoistnym.

To czym ktoś może poznawać różne przedmioty, tego nie może mieć w swojej naturze.

Umysł poznaje ciało, a ciało poznaje umysł.

Forma jest ważniejsza niż materia.

Dusza może istnieć bez ciała, ale ciało nie może istnieć bez duszy.

Ciało porusza się pierwszy raz, gdy ma duszę - Arystoteles

40 dzień u chłopców, a 70 u dziewczynek - do tego dnia można usunąć dziecko, gdyż wg Św. Tomasza dziecko nie ma wtedy jeszcze duszy.

RENE DESCARTES - KARTEZJUSZ (1596-1650)

Kartezjusz urodził się we Francji, w miejscowości, która dziś nosi jego nazwisko. Uczył się w świetnej szkole jezuitów w La Fleche. Ponad 10lat służył w wojsku, bu podróżować. Jako ochotnik brał udział w 30letniej wojnie. W 1629 roku osiadł w Holandii na resztę życia. Tam napisał swoje główne dzieła. W 1649 roku na zaproszenie królowej Krystyny wyjechał do Sztokholmu, by uczyć ją filozofii. Rano musiał zawsze czekać na nią w nie opalonej bibliotece, przez co nabawił się zapalenia pluć i po roku zachorował.

1. Prawdy intuicyjne w matematyce

Gdy sobie mianowicie wyobrażam np. trójkąt, to nie tylko pojmuję, że jest to figura ograniczona trzema liniami, lecz także widzę oczyma duszy (mens) te trzy linie, jkaby obecne i to właśnie nazywam „wyobrażać sobie”.

Intuicja to wyobrażanie sobie.

Jeśli widzi się intuicyjnie, to nie można się mylić.

W dowodach możemy się pomylić, ale w intuicji matematycznej pomylić się nie możemy.

Istnienie Boga powinno mieć dla mnie co najmniej takie same znaczenie, jak istnienie intuicyjnych prawd matematycznych.

2. Metodyczne wątpienie

A podobnie jak mnogość praw jest często usprawiedliwieniem występków, tak iż w państwie może być zaprowadzony lepszy ład, gdy praw tych jest niewiele (…) sądziłem, że zamiast wielu prawideł […] starczyłoby cztery:

- Clare et di stricte

- dzielić każdy z badanych zagadnień

- wznosić się po trochu

-

3. Cogito ergo sum - myślę więc jestem

Wiele rzeczy fałszywych uważałem w swojej młodości za prawdziwe.

Trzeba raz w życiu z gruntu wszystko obalić.

Będę uważał, że ja sam nie mam rąk, ani oczu, ani ciała, ani żadnego umysłu, lecz że mylnie sądziłem, iż to wszystko posiadam.

To powiedzenie: „ Ja jestem, ja istnieję”, musi być prawdą, ilekroć ja wypowiadam je lub pojmuje umysłem.

Sceptycyzm radykalny jest nie możliwy logicznie, nie można wątpić w to, że wątpliwe wszystko.

To, że mam stan świadomości jest logicznie konieczne.

4. Trzy rodzaje idei

Ja jestem, ja istnieję - to jest pewne […] jestem więc, dokładnie mówiąc, tylko rzeczą myślącą, to znaczy umysłem, bądź duchem, bądź intelektem, bądź rozumem.

Jedne wydają mi się być wrodzone, inne nabyte, jeszcze inne przez nie samego urobione.

Bo, że pojmuję, co to jest rzecz, co prawda, co myślenie, to - jak mi się zdaje - mam[…]od samej mojej natury.

Idea przez, którą pojmuję jakiegoś Boga najwyższego, który jest wieczny, nieskończony, wszechwiedzący, wszechmogący i jest stworzeniem wszystkiego […] zawiera z pewnością więcej obiektywnej rzeczywistości, aniżeli te idee, które przedstawiają substancje skończone. Jest zaś rzeczą oczywistą dzięki przyrodzonemu światłu rozumu, że przynajmniej tyle musi być rzeczywistości w całkowitej przyczynie sprawczej, ile w jej skutku […]. Nie pozostaje nic innego, jak przyjąć, że jest wrodzona.

5. Boskie gwarancje obiegowej wiedzy

Przede wszystkim bowiem poznaję, że jest niemożliwością, by Bóg mnie kiedykolwiek zwodził.

[…] chcieć zwodzić, dowodzi niewątpliwie złośliwości albo słabości.

6. Dwie substancje

Substancja myśląca - dusza i rozum

Substancja rozciągła - ciało

7. Zwierzęta to maszyny

Rozum jest narzędziem wszechstronnym. Zwierzęta są maszynami, ludzie nie są. Nie mogłoby nigdy używać wyrazów, posługiwać się wiedzą.

Rozum istnieje tylko w duszy.

Dziesięć pod punktów:

1. należy wątpić we wszystko co tylko możliwe, przyjąć stanowisko sceptycyzmu metodycznego.

2. jeśli staramy się wątpić we wszystko, to nie wątpimy, że wątpimy

3. jeśli jest pewne, że wątpię, to jest pewne, ze istnieję

4. w swojej świadomości znajduje trzy idee: nabyte, wrodzone, wytworzone

5. Bóg jest idą wrodzoną ponieważ jest doskonalszy od wszystkiego co potrafię zrobić

6. nikt inny prócz Boga nie może być źródłem idei Boga, ponieważ skutek nie może być doskonalszy od przyczyny

7. zatem Bóg istnieje

8. jeżeli Bóg istnieje i jest miłosierny to nie pozwoliłyby nam tkwić w zasadniczym błędzie

9. zatem nasza wiedz o świecie jest zasadniczo prawdziwa i zły duch nie może jej zamącać

10. możemy się mylić tylko co do szczegółów, obiegowa wiedza jest gwarantowana przez Boga

Św. Bonawentura - dobra przygoda ( 1217-1274)

W dzieciństwie ciężko chorował i rodzice ofiarowali wotum dla Św. Franciszka, wkrótce wyzdrowiał. Po studiach w Paryżu wstąpił do zakonu franciszkanów i jako bakałach biblijny wykładał Pismo Św., a jako bakałarz sentencjarny komentował Sentencje Piotra Lombarda. Polemizował z Wilhelmem z St. Amour, który zarzucał franciszkanom i dominikanom przeinaczenie Pisma Św. i domagał się usunięcia ich z Uniwersytetu Paryskiego, dając prawo nauczania tylko klerykowi świeckiemu. Św. Bonawentura ogłosił manifest miłości do Chrystusa - O doskonałości ewangelicznej zawierający pochwałę czystości i życia w ubóstwie.

1. Dowody na istnienie Boga

„ Prawda o której woła każde stworzenie, a wszelkie stworzenie woła, że Bóg jest. Wykazuje się przy pomocy dziesięciu oczywistych cech i założeń”.

Np. - jeżeli istnieje byt wtóry, to istnieje również pierwszy; - jeżeli istnieje byt możliwy, to istnieje również konieczny; - jeżeli istnieje byt możliwy, to istnieje też byt absolutny

2. Podobieństwo wzorcze i naśladowcze

„ Nigdy nie zanikła różnica natur przez uch zjednoczenie, zachowane zostały cechy właściwe obu natur”

Podobieństwo naśladowcze- potrzebne do wiedzy, której przyczyną są rzeczy. Słowa dopasowujemy do świata.

Podobieństwo wzorcze- potrzebne do wiedzy, która jest przyczyną rzeczy (świadczy o wszelkiego rodzaju doskonałości). Polega na tym, że świat dostosowujemy do słów.

Intelekt Boży ma odwieczne podobieństwa wzorcze wszystkich rzeczy.

Fakty opierają się na podobieństwie naśladowczym, religia opiera się na podobieństwie wzorczym.

3. Prawda przyczyną rzeczy

Prawda wyrażająca (wzór)

Tkwi w słowach i jest przyczyną. Akt Boży jest jeden.

Świat ma się dopasować do słów, a nie odwrotnie.

4. Troistość Boga

Księga stworzenia, życia i Pisma - trzy świadectwa prowadzące do wiary w troistość Boga.

Jedność, prawdziwość i dobroć, czyli miara, liczba i waga. - każde stworzenie ma sposób, kształt i porządek.

5. Mądrość mistyczna

Na mądrość składają się wieczna prawda i poczęta w nas znajomość prawdy.

Mądrość mistyczna jest bezpośrednio w człowieka wlewana.

6. Dwadzieścia pięć wskazań

Obowiązek umartwiania pożądliwości; obowiązek wykorzeniania woli; obowiązek zerwania znajomości; utrapienia które należy cierpliwie znosić; obowiązek unikania wykrętów; ubóstwo i pogardzenie samym sobą; trzeba, abyś zawsze unikał…

7. Sześć skrzydeł serafinów

1 skrzydło: trzeba wykształcić pragnienie sprawiedliwości

2 skrzydło: uczyć braterstwa i współczucia

3 skrzydło: cierpliwość i pobłażliwość

4 skrzydło: przezorna rozwaga

5 skrzydło: pobożność

---