Prof. B. Jaworska - Dębska

PRAWO ADMINISTRACYJNE

EGZAMIN: pisemny (test, zalicza 2/3)

PODRĘCZNIK:

„Prawo administracyjne” Z. Dudiewska, B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, R. Michalska-Bodziak, M.Stahl

wyd. 2005

09.10.2006.

Wykład 1

ADMINISTRACJA - łac. „administrare”, „administro” - zarządzać, kierować, zawiadywać. Administracja:

• Publiczna

• Prywatna

Początkowo szukano odpowiedzi, co to jest administracja, na drodze negatywnej, odwołując się do podziału władzy Monteskiusza, mówiono, że administracja nie jest ani działalnością ustawodawczą, ani sądowniczą (w gruncie rzeczy pod względem funkcjonalnym o administracji możemy powiedzieć, że tworzy prawo - podobnie jak władza ustawodawcza - choć nie wydaje ustaw. Administracja ma także cechy wspólne z sądownictwem, np. wydawanie pozwoleń na budowę).

Cechy administracji (na drodze pozytywnej):

• Inicjatorki charakter

Administracja może inicjować, kreować własne działania, może podejmować działania z własnej inicjatywy (sądy np. nie podejmują takich działań - np. sąd karny nie zacznie działać jeśli nie wpłynie oskarżenie, itp.). administracja może ustalać zakres swoich działań, może wszcząć postępowanie sądowe - np. w sprawie odebrania przedsiębiorcy koncesji na alkohol.

• Wykonawczy charakter

Administracja jest stworzona, aby przede wszystkim wykonywać prawo, a nie je tworzyć.

• Możliwość używania władztwa publicznego

Administracja posiada możliwość używania przymusu państwowego

KATALOG CECH ADMINISTRACJI (najnowszy):

1. działanie w imieniu i na rachunek państwa lub innego odrębnego podmiotu władzy publicznej

2. możliwość działania w formach władczych

3. działanie w interesie publicznym

4. polityczny charakter administracji

5. związanie ustawami

6. aktywność

7. działanie w sposób ciągły i stabilny

8. działanie w oparciu o personel zawodowy

9. monopolistyczny charakter

10. bezosobowy charakter

Ad. 1)

Wskazanie podmiotu w interesie którego działa administracja - czyli jest to państwo i jednostka samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo). Wskazuje to na dualizm administracji, bowiem oprócz administracji państwowej , mamy też administrację samorządową.

Ad. 2)

Możliwość posługiwania się takimi formami, które pozwalają na użycie przymusu państwowego.

Ad. 3)

Działanie na rzecz interesu publicznego, dobra wspólnego.

Ad. 4)

Cele jej działania, rezultaty są oceniane w kategoriach politycznych; obsada kierowniczych stanowisk administracji uwzględnia klucz polityczny.

Ad. 5)

Działanie na podstawie I w granicach ustaw, a także w granicach określonych przez ustawy. Nie ma w administracji zastosowania zasada, że to, co nie jest zabronione jest dozwolone.

Ad. 6)

Aktywność, zwrócenie ku przyszłości oraz możność podejmowania działania z własnej inicjatywy. Nie może ona działać zachowawczo, choć niestety tak jest. Aktywność - administracja powinna wychodzić z inicjatywami, proponować nowe rozwiązania.

Ad. 7)

Charakter niektórych organów jest kadencyjny, ale po zakończeniu kadencji zwłaszcza organy wykonawcze nie zaprzestają swojej działalności. Zapewnia się to również poprzez zawodowy charakter administracji. Po zakończeniu kadencji administracja nie przestaje działać, tylko nadal funkcjonuje, tzn. z dnia na dzień nie zwalniamy wszystkich pracowników, tylko personel zmienia się powoli.

Ad. 8)

Oparcie się z reguły na zawodowym personelu: w odwołaniu do korpusu służby cywilnej profesjonalny charakter personelu administracji. Dla osiągnięcia tego założenia dokonywane są często procedury konkursowe mające zapewnić wysoki poziom personelu w administracji.

Ad. 9)

Oznacza to, iż pewne sfery aktywności administracji pozostają wyłącznie w jej zasięgu, np. administracja wojskowa, dyplomacja (polityka zagraniczna), bezpieczeństwo publiczne.

Prywatyzacja zadań publicznych polegająca na przekazywaniu części zadań podmiotom niepublicznym.

Ad. 10)

W ramach struktur administracji działają różne podmioty, lecz decyzje wydaje nie osoba pełniąca funkcję wojewody, ale organ administracji noszący tę nazwę.

16.10.2006.

Wykład 2

PRAWO ADMINISTRACYJNE jest to dyscyplina, dziedzina prawa regulująca stosunki wewnątrz administracji, a także podmiotów wchodzących w relacje z administracją. Bliżej określając pojęcie prawa administracyjnego - jest to gałąź prawa, która normuje:

• tworzenie struktury organizacyjnej; zadania i zasady działania administracji publicznej oraz innych osób i jednostek wykonujących dla dobra wspólnego i jednostki zadania z zakresu administracji publicznej

• jest to gałąź, która normuje relacje zachodzące pomiędzy tymi podmiotami

• prawa i powinności podmiotów administrowanych przez podmioty administrujące, w tym poddanych pieczy lub nadzorowi administrujących.

WEWNĘTRZNA SYSTEMATYKA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO:

Prawo administracyjne dzieli się na część ogólną i szczególną (materialne).

Prawo administracyjne można także podzielić na tę część prawa, która reguluje sferę wewnętrzną w administracji - np. jak dany organ jest powoływany, i zewnętrzną - dotyczącą stosunków pomiędzy administracją a podmiotami administrowanymi.

PRAWO ADMINISTRACYJNE możemy podzielić na:

Prawo ustrojowe, które normuje organizację i zasady funkcjonowania organów administracji publicznej.

Prawo procesowe (proceduralne, formalne), które reguluje obowiązki oraz uprawnienia uczestników postępowania administracyjnego, a także kwestie związane z tym postępowaniem.

Prawo materialne, które obejmuje swoim zakresem normy prawne zawarte w powszechnie obowiązujących przepisach prawa administracyjnego, dotyczących wszystkich działów administracji publicznej wyznaczających prawa i obowiązki adresatów norm tego prawa.

Stosunek prawa administracyjnego do innych gałęzi prawa:

Prawo administracyjne posiada ścisłe związki z niektórymi gałęziami prawa, z innymi zaś więź ta jest słabsza. Najsilniej prawo administracyjne związane jest z prawem konstytucyjnym. Ponadto związki te występują także z prawem karnym, które podobnie jak prawo administracyjne należy do prawa publicznego. Często w ustawach o charakterze administracyjnym występują normy karne. Administracja ma także prawo do stosowania sankcji o charakterze represyjnym, co zbliża ja do prawa karnego.

Podobne związki obserwuje się z prawem wykroczeń. Pewne związki można zaobserwować między prawem administracyjnym a prawem cywilnym, bowiem administracja w swoim działaniu często korzysta z form właściwych dla prawa cywilnego, jak np. umowa cywilno - prawna.

Związek prawa administracyjnego z publicznym prawem gospodarczym, które wywodzi się z prawa administracyjnego reguluje specyficzną sferę stosunków podmiotów publicznych działających w sferze gospodarki.

Prawo finansowe również wykształciło się z prawa administracyjnego, które reguluje zasady działania organów administracji w sferze finansów publicznych.

23.10.2006.

Wykład 3

Wyróżniamy różne rodzaje administracji:

1. administracja strukturalna - wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie dla realizacji celów o charakterze publicznym.

2. administracja w znaczeniu funkcjonalnym - oznacza określona i o specjalnych cechach działalność podejmowaną w ramach realizacji celów o charakterze publicznym.

3. administracja w znaczeniu personalnym - oznacza ludzi zatrudnionych w strukturach wyodrębnionych w tym pierwszym znaczeniu

Administracja bywa klasyfikowana ze względu na kryterium sposobu kształtowania przez nią pozycji prawnej jednostki:

1. administracja świadcząca - jej istota jest udzielenie jednostce pomocy socjalnej, organizowanie oraz utrzymywanie urządzeń użyteczności publicznej.

2. administracja wkraczająca - jej istotą jest działalność dystrybucyjno - reglamentacyjna, której wykonywanie prowadzi do ograniczenia w imię interesu publicznego sfery wolności i własności jednostki, np. płacenie podatków, uwłaszczenie.

STOSUNEK ADMINISTRACYJNO - PRAWNY

Stosunek ten to relacja między podmiotami na gruncie prawa administracyjnego.

3 zasadnicze kwestie: przedmiotu, podmiotów i szczególnej relacji między podmiotami;

Przedmiot - mieści się w sferze regulowanej przepisami tej gałęzi prawa.

Podmioty - mogą to być co do zasady:

1. podmioty administrujące - realizują zadania z zakresu administracji publicznej, np. organy administracji publicznej, przedsiębiorstwa, zakłady administracyjne, organizacje społeczne, agencje.

2. podmioty administrowane - adresaci działań administracji.

Aby mieć do czynienia ze stosunkiem administracyjno - prawnym chociaż jednym uczestnikiem stosunku musi być podmiot administrujący.

Klasycznym układem jest podmiot administrujący - podmiot administrowany, ale jest możliwa sytuacja, że oba podmioty są administrującymi.

Cechą charakterystyczną stosunku jest nierównorzędna pozycja uczestników tego stosunku, która wyraża się w uprzywilejowaniu podmiotu administrującego, co oznacza prawo kształtowania sytuacji prawnej drugiego uczestnika. Ta nierównorzędna pozycja nie ma charakteru bezwzględnego. Można spotkać sytuacje, w których między podmiotami zachodzi równorzędna pozycja, np. między dwoma gminami, które chcą razem wybudować oczyszczalnię ścieków.

Klasyfikacja stosunków administracyjno - prawnych:

1. Kryterium wpływu uczestników stosunku na powstanie tego stosunku:

1. stosunki niezależne od uczestników

• powstające z mocy samego prawa np., chodzenie do szkoły EX LEGE

• w rezultacie zaistnienia wcześniejszej sytuacji prawnej

stosunki zależne od woli uczestników

• stosunki powstające z woli podmiotów administrujących (stosunki powstające z urzędu) EX OFICIO

• stosunki powstające z woli podmiotów administrowanych (stosunki powstające na wniosek)

2. Stosunki administracyjno - prawne dokonywane z punktu widzenia rodzaju przepisów, na gruncie których te stosunki powstają:

• Stosunki procesowe

To takie, które powstają na gruncie przepisów procesowych (KPA, przepisy procesowe zawarte w ustawach materialno - prawnych, przepisy ordynacji podatkowej). Maja one charakter czasowy - powstają z chwilą wszczęcia postępowania administracyjnego i trwają do jego ostatecznego zakończenia.

• Stosunku sporno-administracyjne

Powstaje i trwa w wyniku zaskarżenia ostatecznej decyzji administracyjnej do sądu administracyjnego. Powstaje na gruncie przepisów dotyczących postępowania przed sądem administracyjnym. W tym stosunku nierównorzędna pozycja podmiotów stosunku wyrównuje się. Następuje zrównanie praw nierównych wcześniej podmiotów. Jest on pewna odmianą stosunku procesowego, ma charakter czasowy - trwa w czasie postępowania.

• Stosunki materialne

Są oparte na przepisach prawa materialnego; mają charakter trwały.

• Stosunki ustrojowe

Przepisy ustrojowe rodzą określone relacje między podmiotami administracyjnymi (kierownictwo, nadzór, kontrola, współdziałanie, koordynacja). Nie można mówić tu o jednolitym układzie. Układ miedzy tymi podmiotami będzie zależał od typu więzi na gruncie których ten stosunek powstanie (np. w przypadku więzi kierowniczej mamy nierównorzędna pozycję uczestników tego stosunku, a w przypadku współdziałania tych podmiotów, pozycja uczestników jest równorzędna).

3. Kryterium usytuowania uczestników tego stosunku względem siebie:

• Stosunki wewnętrzne

Charakteryzują się tym, że zachodzą miedzy uczestnikami, podmiotami powiązanymi zależnościami służbowymi, organizacyjnymi, hierarchicznie sobie podporządkowanymi.

• Stosunki zewnętrzne

To stosunki między podmiotami niepołączonymi żadnymi zależnościami, nie ma między nimi żadnych innych powiązań.

30.10.2006.

Wykład 4

PUBLICZNE PRAWA PODMIOTOWE

Maja urzeczywistniać zasadę państwa prawa. Kategoria tych praw odnosi się do podmiotów administrowanych, zaś podmiotom administrującym one nie przysługują.

Kategoria publicznych praw podmiotowych oznacza taką sytuację prawną podmiotu administrowanego (obywatela), w ramach której obywatel ten, opierając się na chroniących jego interes prawach, może skutecznie żądać czegoś od państwa lub może w sposób niekwestionowany przez państwo coś zdziałać. Owe publiczne prawa podmiotowe jest to taka sytuacja prawna, która pozwala obywatelowi na skuteczne działanie (może on żądać od państwa określonego zachowania się).

Wśród publicznych praw podmiotowych wyróżnić można ich dwie kategorie:

1. negatywne publiczne prawa podmiotowe

Polegają na roszczeniu jednostki wobec państwa, aby nie wkraczało ono w sferę wolności określonych w Konstytucji, np. żądanie, aby państwo nie przeszkadzało w wolności zgromadzeń, zrzeszania się.

2. pozytywne publiczne prawa podmiotowe

Polegają na roszczeniu jednostki wobec państwa, aby zapewniało ono jednostce korzystanie z przysługujących jej praw.

Są różne kategorie pozytywnych publicznych praw podmiotowych:

• polegające na żądaniu od organu określonego prawem zachowania się, ale niekoniecznie zachowania określonej treści, np. wydanie decyzji

• polegające na roszczeniu o wydanie aktu administracyjnego o oznaczonej treści.

• Polegające na żądaniu wydania decyzji o określonej treści

• Polegające na prawie współdziałania z administracją w rozstrzyganiu spraw publicznych, np. organizacja pozarządowa, może być to prawo do włączenia do toczącego się postępowania jako uczestnik na prawach strony.

Ze względu na dziedziny, które tego prawa dotyczą, wyróżniamy:

• Wolnościowe (np. prawo zrzeszania się, prawo zgromadzeń).

• Polityczne (np. prawo zrzeszania się w partie polityczne, wolność zgromadzeń).

• Do świadczeń państwa (np. prawo osoby bezrobotnej do zasiłku, prawo do świadczeń zdrowotnych, edukacyjnych).

• Prawa osobowe (np. prawo rejestracji zgonu, prawo do posiadania imienia, nazwiska).

06.11.2006.

Wykład 5

Zlecanie funkcji administracji publicznej.

Zadania z zakresu administracji publicznej są realizowane poprzez organy tej administracji. Wzrost liczy zadań i ich zmienność, ich zróżnicowanie powoduje, że obok organów administracji publicznej do realizacji tych zadań włączane są też inne podmioty (spoza systemu administracji, nie należące do organów administracji publicznej). Będą przybierały postać zlecenia funkcji administracji publicznej albo prywatyzacji zadań publicznych.

Zlecanie funkcji administracji publicznej polega na tym, że podmiotowi nie będącemu częścią aparatu państwowego w trybie ustawowym przyznawane są kompetencje do stosowania rozstrzygnięć (w sprawach indywidualnych), wydawanie decyzji, postanowień.

Podmioty nie będące częścią aparatu państwowego - zakłady, przedsiębiorstwa, osoby fizyczne, organizacje pozarządowe. Są wykonawcami przekazanych im funkcji, realizują swoje zadania ze wcześniejszymi ustaleniami.

USTAWOWE PODSTAWY- nie można przyjąć innej niż ustawa podstawy, zlecenie może być dokonywane bezpośrednio ustawami, albo tez ustawa zawierać może upoważnienia do powierzenia konkretnych zadań i kompetencji określonym podmiotom.

Zlecanie funkcji oznacza również, iż podmiot wykonujący owe funkcje zlecone nie czyni tego w imieniu własnym, ale w imieniu podmiotu zlecającego ich wykonanie.

PRYWATYZACJA to przekazywanie podmiotom prywatnym zadań wykonywanych przez administrację publiczną. Prywatyzacja ma wiele zalet, m.in.: zmniejszenie kosztów wykonywania zadań, efektywność, fachowość, sprawność. Prywatyzuje się m.in. sferę nauki i oświaty, służbę zdrowia, oczyszczanie miasta, administrację nieruchomości…

Dlaczego administracja nie sprywatyzuje wszystkich swoich działań??

• Ponieważ są tradycyjnie wyodrębnione sfery administracji, których nie da się sprywatyzować. W tym przypadku ujawnia się monopolistyczny charakter administracji; choć np. w USA są juz prywatne zakłady karne.

• Obawa przed tym , czy owe podmioty będą wykonywać sumiennie swoje obowiązki przekazane im przez administrację.

• Dostępność do świadczeń - np. szkoły niepubliczne - powszechnie wiadomo, że nie wszystkich stać na prywatne szkoły; ta sama sytuacja tyczy się szpitali.

• W przypadku prywatyzacji całkowicie zostałby naruszone publiczne prawa publiczne.

• Obawa przed korupcją w administracji.

Prywatyzacja zadań publicznych to wszelkie przejawy odstępowania od wykonywania zadań przez podmioty administracji publicznej działającej w formach prawa publicznego.

Prywatyzacja może przybierać różne formy (postacie):

1. zmienianie cech podmiotu wykonującego zadania publiczne

2. zmienianie form wykonywania zadań publicznych

Ad. 1). Może przybierać postacie: zadanie publiczne wykonywane dotychczas przez podmiot administracji publicznej jest przekazywane podmiotowi prawa prywatnego albo też, że ów podmiot administracji publicznej zmienia swój dotychczasowy charakter

Ad. 2). Z form prawa publicznego na formy prawa prywatnego

Do publicznych form działania zaliczamy:

• stanowienie aktów normatywnych

• wydawanie aktów administracyjnych

• zawieszenie porozumień

Charakteryzują się władczością, towarzyszy im władztwo publiczne, organy te mają prawo do kształtowania sytuacji prawnej podmiotów administrowanych, które są podporządkowane woli organów publicznych.

Formy prawa prywatnego występują wtedy, gdy administracja część świadczeń udziela na zasadzie prawa prywatnego, a część na zasadzie prawa publicznego (np. świadczenia z zakresu opieki społecznej).

Wyodrębnia się 2 postacie prywatyzacji ze względu na rolę państwa:

1. Prywatyzacja sensu scricto (określana często mianem prywatyzacji zupełnej lub definitywnej; mamy z nią do czynienia wówczas, gdy państwo rezygnuje z zajmowania się określonymi sprawami i w konsekwencji z odpowiedzialności za nie)

2. Prywatyzacja sensu largo (polega na tym, że organy administracji publicznej zachowują rolę inicjatorów lub organizatorów pewnych zadań z zakresu administracji publicznej, a ich bezpośrednie wykonywanie jest przejmowane przez podmioty niepubliczne. Mamy z nią najczęściej do czynienia, np. prowadzenie targowisk, utrzymanie terenów zielonych w mieście.

Prywatyzacja o uspołecznianie wykonywania zadań publicznych:

Są takie sytuacje, w których zadania z zakresu administracji publicznej są przejmowane do realizacji przez organizacje pozarządowe, samorządowe, np. organizacje zawodowe, gospodarcze, związki wyznaniowe, ale nie samorząd terytorialny.

Prywatyzacja a problem zlecania takich zadań organizacjom społecznym:

W Polsce miało to nieznaczny zasięg, zadania wykonywane w formie niewładczej - bez użycia przymusu państwowego. Nie można tu postawić znaku równości.

13.11.2006.

Wykład 6

Prywatyzacja zadań a prywatyzacja majątku:

Prywatyzacja majątku jest równoczesna z prywatyzacją zadań, np. wykonywanie usług. Prywatyzacja przedsiębiorstw publicznych oznacza prywatyzację tych zadań. Jeśli mówimy o prywatyzacji przedsiębiorstwa, którego działalność polega na wykonywaniu usług, świadczeń, które są zaspokajaniem potrzeb społecznych, których organizacja należała do administracji publicznej, to w takim wypadku prywatyzacja tych przedsiębiorstw oznacza prywatyzację zadań publicznych.

Problem odpłatności za świadczenia a prywatyzacja:

Wprowadzenie odpłatności za świadczenia i ich podniesienie do granic ekwiwalentności może być traktowane jako forma prywatyzacji zadań publicznych.

Nakładanie na obywateli obowiązków wykonywania zadań publicznych a kontekście prywatyzacji:

Przepisy ustawy z 1996 roku o utrzymaniu porządku i czystości w gminach przewidują, że właściciele lub zarządcy nieruchomości są zobowiązani do oczyszczania ze śniegu, lodu, błota oraz innych zanieczyszczeń chodników położonych wzdłuż nieruchomości. To jest forma prywatyzacji zadań. Podmiot niepubliczny jest włączony w krąg podmiotów wykonujących zadania publiczne.

Problem równoległego wykonywania zadań

Chodzi tu o sytuacje, w których obok podmiotów publicznych wykonujących zadania publiczne, podmioty niepubliczne podejmują i prowadzą z własnej inicjatywy działalność, która jest traktowana jak wykonywanie zadań publicznych, np. organy administracji publicznej realizują zadania z zakresu pomocy społecznej, ale też w zakresie pomocy społecznej działają pewne organizacje np. Polski Komitet Pomocy Społecznej, Polski Czerwony Krzyż itp.

Istnieją też związki wyznaniowe, jest to równoległe działanie w tych samych dziedzinach podmiotów publicznych i niepublicznych.

Źródła prawa administracyjnego

Źródłem prawa administracyjnego jest akt prawotwórczy. Akt prawotwórczy to akt wydany przez organ państwa lub inny uprawniony podmiot, na podstawie upoważnienia zawartego w Konstytucji lub innej ustawie w formie przez ustawę przewidzianej, zawierający normy postępowania o charakterze generalnym i abstrakcyjnym (dotyczy wzoru postępowania) w sposób powtarzalny.

Wśród źródeł prawa powszechnie obowiązującego są przepisy prawa miejscowego. Specyfika prawa powszechnie obowiązującego oznacza, że obowiązują one na obszarze działań organów, które je ustanowiły.

Akty prawa miejscowego charakteryzują się ograniczonym terytorialnie zakresem obowiązywania. Te same sprawy mogą być różnie uregulowane przez przepisy prawa miejscowego w zależności od danego terytorium (unormowanie o charakterze lokalnym). Do stanowienia aktów są upoważnione organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej.

20.11.2006.

Wykład 7

Klasyfikacja aktów prawa miejscowego:

1. Rodzaj podmiotu wyposażonego w uprawnienia do stanowienia aktów prawa miejscowego:

1. akty prawa miejscowego stanowione przez terenowe organy administracji rządowej

2. akty prawa miejscowego stanowione przez terenowe organy samorządu terytorialnego

2. Rodzaj upoważnienia ustawowego do stanowienia aktów prawa miejscowego:

1. akty prawa miejscowego oparte na upoważnieniu szczegółowym (przede wszystkim akty wykonawcze).

Upoważnienie szczegółowe - wskazuje organ właściwy do wydania aktu, formę aktu, zakres spraw przekazanych do uregulowania i wskazówki co do treści aktu.

Upoważnienie obligatoryjne - gdy organ wydający upoważnienie nakłada na wskazany organ obowiązek wydania danego aktu.

Upoważnienie fakultatywne - gdy organ wydający upoważnienie pozostawia woli i ocenie organu wskazanego zasadność wydania w określonych okolicznościach aktu prawa miejscowego.

2. akty prawa miejscowego oparte na upoważnieniu generalnym (akty samoistne).

Upoważnienie generalne - wskazuje właściwy organ, ogólne przesłanki, które muszą być spełnione, aby akt mógł być wydany. Jest zawarte w ustawach ustrojowych, jest podstawą do stanowienia aktów samoistnych = wydawanych na podstawie przepisów upoważniających organ stanowiący prawo miejscowe do samodzielnego regulowania stosunków w określonym przedmiocie i ściśle określonych granicach.

3. Akty prawa miejscowego zawierając:

a) statuty

b) przepisy wykonawcze

c) przepisy porządkowe

Ad. a)

Wydawane w oparciu o upoważnienie generalne, statuty jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa). W drodze statutu gminy regulowany jest ustrój wewnętrzny gminy, określony jest ustrój jednostek pomocniczych - sołectw, osiedli, dzielnic. Określona jest organizacja wewnętrzna i tryb pracy Rady Gminy i jej organów. Określona jest organizacja urzędów i instytucji gminnych, zasady zarządu mieniem gminy, zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Te same ustalenia są tez zawarte w statucie związku międzygminnego (forma współdziałania między gminami, forma prawa publicznego). Gminom przyznana jest samodzielność, ale ograniczona, gdy gmina liczy ponad 300 tys. mieszkańców, bowiem projekt statutu takiej gminy podlega uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji.

Powiaty otrzymały wzorcowy statut powiatu - miał formę rozporządzenia ministra ds. administracji publicznej, aby powiaty uniknęły problemów. Lecz ten statut wzorcowy stał się nakazem i odbierał samodzielność powiatom (bo wydano go w formie rozporządzenia). Statut powiatu określa jego ustrój, organizację wewnętrzną i tryb pracy Rady Powiatu, zasady tworzenia klubów radnych, organizację wewnętrzną i tryb pracy Zarządu Powiatu.

Powiaty mogą też tworzyć związki powiatów - maja one swoje statuty.

Statut województwa - zawiera analogiczne postanowienia dotyczące organizacji wewnętrznej, trybu pracy organów samorządu województwa oraz postanowienia dotyczące stosunków województwa z innymi podmiotami, z jednostkami samorządu lokalnego z danego województwa, powiatu, gminy.

MOGĄ BYĆ STANOWIONE TYLKO PRZEZ ORGANY STANOWIĄCO - KONTROLNE JEDNOSTEK SAMORZADU - RAD GMIN, RAD POWIATÓW I SEJMIKÓW WOJEWÓDZKICH.

Ad. b)

Akty o charakterze wykonawczym - mogą być stanowione przez wszystkie organy uprawnione do stanowienia prawa miejscowego, wydawane na podstawie upoważnienia szczegółowego.

Ad. c)

Przepisy porządkowe - stanowione przez organy samorządu gminnego i powiatowego, przez wojewodę i przez niektóre organy rządowej administracji niezespolonej. Są wydawane na podstawie upoważnienia generalnego zawartego w ustawach ustrojowych: odpowiednich ustawach o samorządzie terytorialnym (1990 - o samorządzie gminnym, 1998 - o samorządzie powiatowym, 05.06.1998 - o administracji rządowej w województwie). Mogą być wydawane jedynie w zakresie nieuregulowanym w ustawach i innych przepisach powszechnie obowiązujących, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia, zdrowia, dla zapewnienia porządku, spokoju, bezpieczeństwa publicznego, ochrony mienia i środowiska naturalnego. Ustanowienie tych przepisów ma na celu redukcję niebezpiecznych zjawisk, nie mogą regulować kwestii już uregulowanych w przepisach i ustawach powszechnie obowiązujących.

W przypadku przepisów porządkowych można zawrzeć postanowienie, że ich nieprzestrzeganie stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny wymierzaną w trybie prawa o wykroczeniach.

Przepisy porządkowe mogą być stanowione przez:

• Organy samorządu lokalnego (gminnego, powiatowego)

• Wojewodę

Organy stanowiące:

• Wykonawcze (co do zasady uprawnień prawotwórczych nie posiadają)

• Kontrolne (są przewidziane; właściwe w zakresie stanowienia prawa)

Specyfika przepisów porządkowych, w szczególności, że te przepisy muszą być wydawane pod presją czasu, sprawia że również organy wykonawcze samorządu lokalnego uprawnione są do stanowienia przepisów porządkowych, z tym że uprawnienie to ma charakter substytucyjny.

27.11.2006.

Wykład 8

Kiedy te przepisy porządkowe stanowione są przez organy kontrolne to maja formę uchwały, zaś gdy przez organy wykonawcze to mają formę zarządzenia. Kiedy przepisy te są stanowione przez wójta, burmistrza, prezydenta to mają formę uchwały. Gdy są stanowione przez zarząd powiatu, gminy to mają formę zarządzenia. Kiedy zaś są stanowione przez wojewodę to mają formę rozporządzenia.

Przepisy porządkowe mogą przewidywać za ich naruszenie kary grzywny.

INSTYTUCJA NOTYFIKACJI - pojawienie się tej instytucji miało związek z przystąpieniem Polski do UE; jest ona pojmowana jako przekazanie Komisji Europejskiej projektu programu pomocowego (pomocy indywidualnej, pomocy indywidualnej na restrukturyzację). Mamy z nią do czynienia przy projekcie programu pomocowego, w którym akt prawa miejscowego zawiera podstawę prawną udzielania pomocy publicznej, a jednocześnie szczegółowe warunki udzielenia tej pomocy zostały określone zgodnie z ustawą zawierającą podstawę do wydania takiego aktu.

INSTYTUCJA LOBBINGU - 07.07.2005. Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. W świetle tej ustawy Rada Ministrów jest zobowiązana do przygotowania przynajmniej raz na 6 miesięcy programu prac legislacyjnych Rady Ministrów dotyczących programu ustaw. Program ten publikowany jest w Biuletynie Informacji Publicznych, zawiera takie dane jak m.in.: zwięzłą informację o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań, które się planuje zawrzeć w projekcie ustawowym, wskazanie istoty rozwiązań, które się planuje zawrzeć w projekcie, powinien być wskazany organ odpowiedzialny za opracowanie projektu ustawy, wskazanie imienia, nazwiska, stanowiska lub funkcji pełnionej przez osobę bezpośrednio odpowiedzialną za przygotowanie projektu ustawy.

Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów i ministrowie są również zobowiązani do przygotowania i publikacji projektów swoich prac legislacyjnych dotyczących projektów rozporządzeń (przepisów wykonawczych).

INSTYTUCJA WYSŁUCHANIA PUBLICZNEGO - (wysłuchanie publiczne) polega na tym, że obecni w jednym miejscu autorzy projektu i osoby zainteresowane określonymi unormowaniami mogą wyrażać swoje stanowisko w danej sprawie.

Publikacja aktów prawa miejscowego

Akty prawa miejscowego, należąc do prawa powszechnie obowiązującego, aby mogły wywierać skutki prawne muszą być odpowiednio ogłoszone co do zasady są w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.

Gdy chodzi o ogłaszanie przepisów porządkowych to istnieje rozwiązanie odrębne. Często element czasu odgrywa główną rolę. Przewidziany jest uproszczony tryb ogłaszania, który polega na ogłoszeniu przepisów porządkowych w drodze obwieszczeń, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego przekazu. Nie zwalnia to jednak z ogłoszenia tych przepisów w zwykłym trybie czyli w ogłoszeniu ich w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.

Wejście w życie przepisów prawa miejscowego

Obowiązuje taka zasada, że akty prawne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące ogłaszane w Dzienniku Urzędowym wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, jeśli same nie stanowią inaczej. Akty prawa miejscowego zawierające przepisy porządkowe wchodzą w życie po upływie 3 dni od dnia ich ogłoszenia. Za dzień ogłoszenia uznaje się dzień wskazany w obwieszczeniu a nie datę na stronie tytułowej Wojewódzkiego Dziennika Urzędowego. Tu mogą być także wyjątki. W uzasadnionych wypadkach przepisy porządkowe mogą wejść w życie w krótszym czasie niż owe 3 dni terminowe. Jeśli zwłoka w wejściu w życie przepisów porządkowych mogłaby spowodować nieodwracalne szkody lub powodować poważne zagrożenie życia, zdrowia lub mienia można zarządzić wejście w życie takich przepisów z dniem ogłoszenia.

Wojewódzki Dziennik Urzędowy wydaje wojewoda, ale w urzędach gmin istnieje obowiązek prowadzenia zbiorów wraz ze skorowidzami, w starostwach powiatowych również i w urzędach wojewódzkich (aparat pomocniczy wojewody) - te zbiory są gromadzone i udostępniane zainteresowanym.

Źródła prawa Unii Europejskiej

ACQUIS COMMUNANTAIRE

To pojęcie może być używane w 2 znaczeniach:

• Sensu largo - „dorobek wspólnotowy” - nie tylko akty prawa wspólnotowego, ale także jako różne akty o charakterze politycznym, deklaracje, porozumienia międzyinstytucjonalne, a także różne praktyki i wartości.

• Sensu scricto - :dorobek prawny” - to pewne normy, standardy przyjmowane przez pewne podmioty unijne

Prawo unijne bywa klasyfikowane z różnych punktów widzenia:

1. Prawo pierwotne - najwyżej usytuowane w hierarchii porządku prawa UE - traktaty założycielskie, traktaty akcesyjne, obejmuje też niepisane prawo, czyli ogólne zasady prawa (zasada proporcjonalności, zasada pewności prawa), prawo zwyczajowe.

2. Prawo wtórne (pochodne) - obejmuje rozporządzenia, dyrektywy i wytyczne. Rozporządzenia - adresatami mogą być nie tylko państwa członkowskie, ale też poszczególne jednostki, akty te obowiązują w państwach unijnych, są elementem porządku prawnego, bez potrzeby ich inkorporowania do porządku prawnego. Dyrektywy - w zasadzie nie obowiązują wprost, są zazwyczaj uwzględniane przez nasz porządek prawny, bezpośrednio wiążą. Są traktowane jako pewien instrument harmonizacji prawa krajowego z unijnym. Odgrywają szczególna rolę, gdy państwo przygotowuje się do członkowstwa (określany jest w nich stan pożądany). Decyzje - są swoistymi decyzjami administracyjnymi. Mają one indywidualno - konkretny charakter, co nie znaczy, że nie maja być adresowane do państwa członkowskiego. Obejmuje również wytyczne, komunikaty, noty informacyjne.

04.12.2006

Wykład 9

PODZIAŁ TERYTORIALNY to względnie trwałe rozczłonkowanie terytorium państwa dokonywane za pomocą norm prawnych w celu określenia terytorialnych podstaw działania jednostek organizacyjnych państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego, a także innych jednostek, którym zlecono wykonywanie funkcji publicznych. Nie jest on konieczny w małych państwach, jak np. Andora, Monako, Liechtenstein .

Podział terytorialny spełnia funkcję służebną wobec organów administracji, potrzeby tych organów są brane pod uwagę przy ustalaniu terytorium, na którym mają funkcjonować. Podział terytorialny ma charakter wtórny.

2 cechy podziały:

• Względna trwałość

• Jest tworzony dla podmiotów realizujących zadania publiczne

Trwałość to ważny atrybut, daje poczucie pewności w układzie lokalnym organów publicznych. Podstawą tego jest ustawowy tryb ustalania podziału terytorialnego, zmiany zaś w podziale terytorialnym wymagają zachowania form przewidzianych prawem.

Podział służy podmiotom publicznym, to ważne, bo istnieją pewne obszary wyodrębnione terytorialnie, które nie są jednostkami podziału - to np. parafie, diecezje - są to obszary także w pewien sposób wyodrębnione terytorialnie, ale nie służą podmiotom publicznym.

Pojęcie terytorium państwa:

• Ląd

• Wody wewnętrzne

• Przestrzeń pod powierzchnią ziemi wraz ze znajdującymi się tam bogactwami

• Obszar powietrzny nad lądem

• Pas wód morskich przylegających do lądu

• Pokłady statków powietrznych i morskich znajdujących się pod banderą państwa

• Placówki dyplomatyczne danego państwa

2 rodzaje nabywania obywatelstwa:

1. zasada krwi (Polska) - rodzice obywatele

2. zasada ziemi (Ameryka Pn., Ameryka Płd.) - miejsce urodzenia

Trójpodział terytorialny:

1. zasadniczy podział terytorialny

2. pomocniczy podział terytorialny

3. podziały terytorialne specjalne

Podział zasadniczy

To podział tworzony dla potrzeb administracji ogólnej zarówno rządowej jak i samorządowej. Podstawową jednostką zasadniczego podziału terytorialnego jest gmina (zarazem najmniejsza jednostka) - w Polsce mamy ok. 2500 gmin.

Tryb zmian w podziale terytorialnym jeśli chodzi o gminy:

Tworzenie, łączenie, dzielenie i znoszenie gmin, a także ustalanie ich granic, nadawanie gminie lub miejscowości położonej na terenie gminy statusu miasta, zmiana granic gmin, ustalanie siedzib władz gminnych następuje w drodze w rozporządzenia Rady Ministrów (może wydawać je z własnej inicjatywy albo też na wniosek zainteresowanej Rady Gminy). Zawsze społeczność lokalna jest zaangażowana w ten proces zmian, Rada Ministrów musi zasięgnąć opinii mieszkańców gminy. Mieszkańcy wyrażają swoje stanowisko w postaci opinii, którą zasięga minister administracji u Rady Gminy. Jeżeli zmiany inicjuje Rada Gminy to jej wniosek misi być też poprzedzony konsultacjami z mieszkańcami. Muszą być do wniosku dołączone dokumenty uzasadniające celowość zmian. Tworzone jednostki podziału terytorialnego powinny obejmować obszar w miarę jednorodny, co do zabudowy, infrastruktury.

Powiat to druga co do wielkości jednostka zasadniczego podziału terytorialnego - tworzą go całe obszary graniczących ze sobą gmin.

Obszar miasta na prawach powiatu - z terytorialnego i ustrojowego punktu widzenia jest gminą, z powiatem ma niewielkie związki. W Polsce mamy 65 miast na prawach powiatu.

Od 1 stycznia 2003 r. 65 miast ma status powiatów grodzkich:

• województwo dolnośląskie (3): Jelenia Góra, Legnica i Wrocław.

• województwo kujawsko-pomorskie (4): Bydgoszcz, Grudziądz, Toruń i Włocławek.

• województwo lubelskie (4): Biała Podlaska, Chełm, Lublin i Zamość.

• województwo lubuskie (2): Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra.

• województwo łódzkie (3): Łódź, Piotrków Trybunalski i Skierniewice.

• województwo małopolskie (3): Kraków, Nowy Sącz i Tarnów.

• województwo mazowieckie (5): Ostrołęka, Płock, Radom, Siedlce i Warszawa.

• województwo opolskie (1): Opole.

• województwo podkarpackie (4): Krosno, Przemyśl, Rzeszów i Tarnobrzeg.

• województwo podlaskie (3): Białystok, Łomża i Suwałki.

• województwo pomorskie (4): Gdańsk, Gdynia, Słupsk i Sopot.

• województwo śląskie (19): Bielsko-Biała, Bytom, Chorzów, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Rybnik, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze i Żory.

• województwo świętokrzyskie (1): Kielce.

• województwo warmińsko-mazurskie (2): Elbląg i Olsztyn.

• województwo wielkopolskie (4): Kalisz, Konin, Leszno i Poznań.

• województwo zachodniopomorskie (3): Koszalin, Szczecin i Świnoujście.

Tryb zmian co do powiatu: Analogicznie jak w przypadku gmin, też w drodze rozporządzenia Rady Ministrów - z własnej inicjatywy lub na wniosek Rady Powiatu, udział mieszkańców jest zawarty poprzez ich stanowisko w konsultacjach. . prawodawca wprowadził rozwiązanie mające dyscyplinować rady co do wyrażenia opinii (w praktyce jednak mogą uniemożliwić wydanie takiej opinii) - 30 dni na wyrażenie takiej opinii - niedotrzymanie terminu uznawane jest za spełnienie wymogu zasięgnięcia opinii. Zmiany wchodzą w życie tylko 1.01. ze względu na rok budżetowy.

1.01.1999 wprowadzono nowy podział terytorialny kraju. Liczbę województw zmniejszono z 49 do 16. Później pojawiły się powiaty, których nie było wcześniej. Dlaczego zmniejszono liczbę województw i utworzono je tak duże? Ma to związek z dostosowaniem naszej struktury do struktur UE, gdzie już od dawna funkcjonuje pojęcie „regionu”, dzięki czemu można liczyć na pomoc w tym względzie ze strony UE [ćwiczenia z mgr Budziszem].

Zmiana podziału terytorialnego w 1998 nie dotknęła gmin.

11.12.2006.

Wykład 10

Województwo to największa jednostka podziału; spór o nazwę - czy region czy województwo. Konstytucja przesądziła nazwę województwo, jednak jeśli chodzi o sens znaczenie to województwo jest regionem.

4 rodzaje regionów w literaturze prawniczej: federalny, autonomiczny, administracyjno - samorządowy i administracyjno - funkcjonalny.

Region federalny jest charakterystyczny dla państw federacyjnych.

Region autonomiczny zarówno w państwach federacyjnych i unitarnych.

Region administracyjno - samorządowy i administracyjno - funkcjonalny dla państw unitarnych.

W Polsce mamy region administracyjno - samorządowy lub bardzo zbliżony do niego - mamy w nim strukturę rządową i samorządową. Funkcjonują one obok siebie. Ta idea jest jednak zagrożona.

Tryb zmiany: Tworzenie i znoszenie województw następuje w drodze ustawowej, jedynie zmiana granic województwa pozostająca w związku z łączeniem i dzieleniem powiatów pozostaje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.

Ilość województw - jest ich 16; był spór o ich liczbę i charakter regionu:

• Zwolennicy regionów dużych i silnych chcieli niewielką liczbę województw ok. 8-10

• Zwolennicy utrzymania 49 województw, które nie miały nic wspólnego z regionami

• Kompromis to obecna liczba 16 województw

Reforma administracji dokonała się głównie ustawami z czerwca i lipca 1998, aż do wiosny trwały spory i dyskusje na temat liczby i charakteru nowych województw.

Pomocniczy podział terytorialny

Utworzony dla organów o pomocniczym charakterze w stosunku do podstawowych organów administracji. Pełni funkcję uzupełniającą w stosunku do zasadniczego podziału terytorialnego. W podziale pomocniczym i jego jednostkach są lokowane organy, które przejmują te zadania organów podstawowych, których wykonanie w ramach podziału zasadniczego jest albo nieracjonalne albo też mało skuteczne. Tworzenie jednostek pomocniczych może mieć miejsce w gminach i w miastach na prawach powiatu. Nie można ich tworzyć w powiatach i województwach. Ich tworzenie ma charakter fakultatywny - mogą, ale nie muszą być tworzone. W gminach są podejmowane decyzje, czy tworzyć jednostki pomocnicze, czy podzielić całe terytorium czy tylko część. Na tę decyzję wpływa to, czy istnieje potrzeba, by zadania gminy były przekazywane organom pomocniczych jednostek.

O tworzeniu tych jednostek nie powinny przesądzać względy polityczne i ambicjonalne. Rada Gminy podejmuje uchwałę o utworzeniu jednostek pomocniczych po konsultacjach z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. Uchwałą Rady Gminy tworzy się takie jednostki jak:

• Sołectwo (na terenie wiejskim)

• Osiedle (na terenie zurbanizowanym)

• Dzielnica (na terenie zurbanizowanym)

To podstawowe jednostki pomocnicze, oprócz nich mogą być też tworzone inne jednostki o innych nazwach, które zależą od organu tworzącego jednostkę pomocniczą. Utworzenie jednostki pomocniczej wymaga też nadania jej statutu w drodze odrębnej uchwały. Statut musi dotyczyć poszczególnej jednostki pomocniczej. Dobrowolność w tworzeniu jednostek pomocniczych nie dotyczy miasta stołecznego Warszawy. Istnieje tam ustawowy obowiązek tworzenia jednostek pomocniczych, ale tworzy się je też uchwałą Rady Miasta.

Specjalny podział terytorialny

Uniwersalny charakter podziału zasadniczego czasami okazuje się niewystarczalny dla niektórych organów administracji. Organy administracji specjalnej to np. organy administracji morskiej czy górniczej, występują tylko na niektórych obszarach państwa (zależy to od specyfiki danego terytorium, np. w Łodzi nie może być administracji morskiej, gdyż miasto to nie ma dostępu do morza).Istnieje więc potrzeba tworzenia specjalnych podziałów terytorialnych dla szczególnych typów podmiotów. Te podziały specjalne są tworzone w trybie ustawowym, każdy typ podziału ma odrębną podstawę ustawową. Te podziały tworzone są dla organów administracji niezespolonej i dla potrzeb innych podmiotów publicznych. Duża liczba podziałów specjalnych przekłada się na ich wewnętrzną różnorodność, np. są podziały:

• 3-szczeblowe

• 2-szczeblowe

• 1-szczeblowe

Np. 3-szczeblowa struktura podziałów dla sądów powszechnych: s. rejonowe, s. okręgowe i s. apelacyjne.

Rejony i okręgi to częsta nazwa w ustawodawstwie, jednak zawsze są one czymś innym (np. inne rejony dla sądów, inne dla Prokuratury, np. 350 rejonów dla prokuratury a tylko 315 dla sądów powszechnych. W 3-szczeblowej strukturze funkcjonuje też administracja wojskowa:

-obszary działania WKU (najmniejsza jednostka) obejmują zasięgiem najczęściej kilka powiatów

-województwo (opiera się na podziale zasadniczym)

-okręgi (tym razem to jednostka największa, są tylko 2)

Podziały 2-szczeblowe to np. podział dla potrzeb administracji miar - terytorium podzielono na obwody i okręgi. To duże jednostki - obwodów jest ok. 60 (to 5 powiatów na 1 obwód), okręgów zaś jest 9.

Taka struktura jest też dla sądów wojskowych: garnizony (10) - to niższy szczebel, okręgi -szczebel wyższy (2).

Podział 1-szczeblowy: podział dla potrzeb inspekcji rybołówstwa morskiego - okręgi (3) obejmują obszar pasa nadmorskiego a nie całego kraju.

Jednostki podziału administracji morskiej obejmują przede wszystkim wody morskie, a ląd w minimalnym stopniu. Śródlądowe drogi wodne i inne wody śródlądowe - na tym terytorium działa administracja żeglugi śródlądowej - 8 organów (dyrektorów).

Także podział dla administracji górnictwa - wyodrębniono 11 okręgów na terytorium państwa.

Specjalne podziały terytorialne nie są jednolite, lecz bardzo zróżnicowane.

18.12.2006.

Wykład 11

Administracja w ujęciu podmiotowym - podmioty realizujące zadania z zakresu administracji publicznej z organami administracji publicznej na czele.

Organy administracji publicznej - podstawowe organy administrujące.

Kiedyś istniała definicja pozytywna - jeśli przepis prawa pozytywnego nazwał jakiś podmiot organem administracji to tak było. Takie porządkowanie przepisów w zetknięciu z rzeczywistością ukazało duże problemy.

Obecnie organy administracji określa się za pomocą pewnych cech; dzięki nim można określić organy administracji publicznej:

• Organ administracji publicznej stanowi wyodrębnioną część aparatu administracji publicznej stworzoną na podstawie prawa

• Organ działa w imieniu i na rachunek państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, będącej odrębnym od państwa podmiotem władzy publicznej

• Organ posługuje się środkami władczymi, o ile jest to dopuszczone przez prawo

• Organ jest prawnie wyposażony w zadania z zakresu administracji publicznej

• Organ administracji publicznej działa w ramach przyznanej mu przez prawo kompetencji

Istnieje wiele organów administracji publicznej wyodrębnionych w oparciu o różne kryteria:

Podział ze względu na kryterium terytorialnego zasięgu działania tych organów:

1. ORGANY CENTRALNE - to organy administracji właściwej na obszarze całego kraju, których terytorialny zasięg działania obejmuje cały kraj, np. Rada Ministrów, ministrowie, Prezes GUS.

W literaturze istnieje podział organów centralnych na:

-naczelne organy centralne - rozumie się przez nie Radę Ministrów i organy wchodzące w jej skład.

-organy centralne sensu scricto - organy nie należące do organów naczelnych.

Obecna Konstytucja nie wyodrębnia organów naczelnych. W doktrynie ten podział, wyodrębnienie pozostał.

2. ORGANY TERENOWE (LOKALNE) - to takie organy administracji publicznej, których terytorialny zasięg działania ogranicza się do poszczególnych jednostek podziału terytorialnego, np. wójt, wojewoda, burmistrz, prezydent miasta, jednostki stanowiące.

Podział ze względu na podmiot w imieniu i na rachunek którego działa dany organ:

1. PAŃSTWO - organ administracji państwowej (rządowej). Wszystkie centralne organy to organy administracji państwowej.

2. JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - większość organów terytorialnych (oprócz wojewody) to organy administracji samorządowej.

Podział ze względu na osobowy skład organów (kryterium liczby osób sprawujących funkcję organu):

1. ORGANY MONOKRATYCZNE (JEDNOOSOSBOWE) - istota tych organów polega na związaniu przepisami prawa zadań i kompetencji organu z działaniami jednej osoby fizycznej. ZALETY - jest szybki, sprawny, oszczędny, łatwiej ustalić odpowiedzialność za prawidłowość podejmowanych decyzji. WADY - jednostronność w ocenie sytuacji będącej przedmiotem rozstrzygnięcia; tam, gdzie wymagana jest szybkość i operatywność organu, tam organ powinien być monokratyczny.

2. ORAGNY KOLEGIALNE - przepisy przyznają kompetencje i zadania zespołowi osób fizycznych. Jest odwrotnością organu monokratycznego. Zalety organu monokratycznego to wady organu kolegialnego. Wady organu monokratycznego to zalety organu kolegialnego.

Ilość organów monokratycznych i kolegialnych jest wynikiem przyjęcia określonych rozwiązań ustrojowych (ta ilość się zmienia).

Podział ze względu na przedmiotowy zakres działania tych organów:

1. ORGANY O KOMPETENJI OGÓLNEJ - to te organy, których zadania obejmują całość lub większość dziedzin administracji na terenie działania organu, np. Rada Ministrów, wszystkie terenowe organy

2. ORGANY O KOMPETENCJI SPECJALNEJ - to organy tworzone w wyniku rzeczowego podziału zadań administracji, np. Naczelnicy Urzędów Skarbowych, Dyrektorzy Izb Skarbowych, Dyrektorzy Urzędów Celnych, Dyrektorzy Urzędów Morskich itp.

08.01.2007.

Wykład 12

Podział z punktu widzenia typu uprawnień, charakteru kompetencji, jakimi dany organ posługuje się realizując zadania:

1. ORGANY STANOWIĄCE - realizują stojące przed nimi zadania poprzez podejmowanie rozstrzygnięć (w formie aktów generalnych, indywidualnych); liczba organów i ich udział w realizowaniu zadań administracyjnych jest największy

2. ORGANY OPINIODAWCZO-KONTROLNE - uczestniczą w wykonywaniu zadań administracji poprzez formułowanie opinii, wniosków, ocen w określonym przedmiotowo zakresie działania. Są usytuowane zazwyczaj przy organach stanowiących, gdyż wtedy jest sens ich działania w takiej formie. Są to organy przede wszystkim o kompetencji specjalnej, niekiedy jest inaczej - gdy ich pogląd nie ma być stanowiskiem o charakterze merytorycznym, ale ma on wyrażać odczucia społeczne poprzez wyrażenie swojej opinii - organ ten pełni wówczas rolę reprezentanta społeczeństwa. Są to zazwyczaj organy o charakterze kolegialnym, np. Komitet Ochrony Informacji Niejawnej przy Radzie Ministrów czy Rada ds. Przeciwdziałania Narkomanii przy Prezesie Rady Ministrów.

3. ORGANY KONTROLNE - ich udział w realizacji zadań administracji polega na przeprowadzaniu kontroli, np. NIK, Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspekcja Handlowa, Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej. Uprawnienia kontrolne przysługują wielu organom, organom stanowiącym też.

W przypadku wójta, starosty, prezydenta miasta jeśli chodzi o podział z punktu widzenia typu uprawnień, charakteru kompetencji, jakimi dany organ posługuje się realizując zadania, to są to organy stanowiące , ponieważ mogą sami podejmować decyzje.

APARAT POMOCNICZY - w celu umożliwienia realizowania zadań przez organy administracji powołuje się dla nich urzędy. URZĄD to zespół ludzi, środków zorganizowany dla konkretnego organu w celu umożliwienia realizacji jego zadań. Urząd taki stanowi aparat pomocniczy organów administracji; np. aparatem pomocniczym Prezesa NBP jest NBP, aparatem pomocniczym Zarządu Województwa jest Urząd Marszałkowski, aparatem pomocniczym wojewody jest Urząd Wojewódzki itp.

Administracja rządowa Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów ministrowie kierownicy urzędów centralnych wojewodowie + administracja zespolona administracja niezespolona

Administracja samorządowa GMINA -wójt, burmistrz, prezydent -Rada Gminy, Rada Miasta POWIAT -zarząd, na czele ze starostą -Rada Powiatu WOJEWÓDZTWO -zarząd, na czele z Marszałkiem -sejmik wojewódzki, na czele z przewodniczącym sejmiku

RODZAJ, TYPY WIĘZI ŁĄCZĄCE ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Tych relacji jest wiele, są one różnorodne. Różnią się stopniem zależności między organami, które określone więzi łączą.

• Kierownictwo

• Nadzór

• Kontrola

• Koordynacja

• Współdziałanie

KIEROWNICTWO

Jest najsilniejszym rodzajem powiązań między organami wyższego i niższego szczebla. Kierownictwo łączyć może jedynie organy pozostające w hierarchicznej zależności. Brak takich hierarchicznych zależności nie daje szans na takie kierownicze powiązanie. Owa siła tej więzi wyraża się w kilku aspektach - organ kierujący może sięgać po wszelkie środki działania służące realizacji określonego zadania z wyjątkiem tych środków, których stosowanie prawo wyraźnie zabrania. Organ kierujący może dokonywać obsady organu kierowanego, powołuje, odwołuje, zatrudnia, zwalnia, ustala strukturę organizacyjną kierowanego organu, ustala zadania kierowanego organu, ustala sposób realizacji tych zadań. Jest to charakterystyczne dla administracji zcentralizowanej.

NADZÓR

Między kontrolą a nadzorem jest spora różnica. Organ wyposażony w uprawnienia nadzorcze może sięgać po takie środki wobec organu nadzorowanego, do których stosowania jest wyraźnie przez prawo uprawniony. Nadzór nie wymaga hierarchicznego podporządkowania. Będąc więzią samodzielną może łączyć podmioty poza tym od siebie niezależne, np. wojewoda a organy samorządu terytorialnego. Istota nadzoru jest weryfikowanie negatywnego stanu rzeczywistości ustalonego w wyniku kontroli. Nadzór opiera się na kontroli, bez kontroli nie ma nadzoru. Środki oddziaływań nadzoru są różne. W ramach szeroko rozumianego kierownictwa organ kierowniczy jest wyposażony jednocześnie w uprawnienia nadzorcze, np. jeśli wojewoda uzna w ramach nadzoru nad samorządem terytorialnym, że uchwała gminy X jest niezgodna z prawem, to stwierdza jej nieważność, czyli wyłącza ją z obrotu prawnego. Ale wojewoda nie może pójść dalej i sam uregulować tej kwestii. Nadzór jako taka odrębna więź jest więzią charakterystyczną dla administracji zdecentralizowanej.

KONTROLA

Samodzielne powiązanie; może mieć charakter dynamiczny lub statyczny. Bywa ona elementem innych więzi, np. nie ma nadzoru bez kontroli, nie ma też kierownictwa bez kontroli.

KOORDYNACJA

Harmonizowanie, ujednolicenie działań różnych organów bez względu na podstawowy układ organizacyjny łączący te organy. Dysponuje różnymi uprawnieniami w ramach koordynacji w zależności od tego, czy ta koordynacja jest na bazie kierownictwa czy nadzoru.

2 rodzaje koordynacji:

-koordynacja międzyresortowa (wyposażenie jednego z organów,zazwyczaj centralnych, w uprawnienia do harmonizowania działalności wszystkich organów zajmujących się określonym przedmiotem działania niezależnie od tego, komu te organy podlegają)

-koordynacja terytorialna/terenowa (uprawnienia o charakterze koordynacyjnym wobec innych organów działających na danym terenie).

WSPÓŁDZIAŁANIE

Jest to podejmowanie przez różne organy działań zmierzających do realizacji wspólnego celu; współdziałanie zakłada brak podporządkowania organów połączonych tą więzią.

2 rodzaje współdziałania:

-obligatoryjne (obowiązek współdziałania jest prawnie określony)

-fakultatywne (współdziałanie zależy od chęci i woli zainteresowanych podmiotów. Stopień szczegółowości unormowań prawnych bywa różny - niekiedy jest dość dokładny, a niekiedy nie. Uregulowania są, ale nie trzeba się tak do nich stosować, jak to jest w przypadku współdziałania obligatoryjnego).

15.01.2007

22.01.2007

Wykład 13, 14

CENTRALIZACJA I DECENTRALIZACJA

Wyrażają stosunki organizacyjne między organami administracji publicznej.

CENTRALIZACJA - to taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego szczebla.

Opiera się na braku samodzielności organów niższego stopnia i ich uzależnieniu od szczebli wyższych stopni. Brak samodzielności wyraża się też w tym, że do ich powoływania i odwoływania są uprawnione organy szczebli wyższych. Prawo do podejmowania decyzji jest zlokalizowane (usytuowane) wysoko.

DECENTRALIZACJA - to taki sposób organizacji administracji publicznej, w którym organy niższych szczebli nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższych szczebli i są wyposażone w określony prawem stopień samodzielności w rozstrzyganiu określonego rodzaju spraw, np. nadzór.

Wyróżnia się powszechnie:

1. Decentralizację terytorialną (terenową) - polega na wyposażeniu w określoną prawem sferę samodzielności organów samorządu terytorialnego. Postacią tej decentralizacji jest samorząd.

2. Decentralizacja rzeczowa - polega na powierzeniu samodzielności w administrowaniu określonymi sprawami różnym państwowym i niepaństwowym jednostkom organizacyjnym np. samorządy zawodowe, gospodarcze, zakłady administracyjne.

KONCENTRACJA I DEKONCENTRACJA

Dotyczą kwestii usytuowania i wykonywania zadań bez względu na istnienie hierarchicznej zależności między organami.

KONCENTRACJA - to zjawisko skupienia kompetencji do realizacji zadań w gestii nielicznej grupy organów.

DEKONCETRACJA - to zjawisko przeciwne; oznacza rozproszenie kompetencji dotychczas skupionych na większą liczbę organów.

Inne podmioty administrujące

Organy administracji publicznej to także: przedsiębiorstwa, zakłady administracyjne, organizacje społeczne, organizacje pożytku publicznego, fundacje, agencje.

PRZEDSIĘBIORSTWA

- komercyjne - nastawione na zysk

-użyteczności publicznej - mają na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb publicznych w zakresie np. komunikacji, zaopatrzenia w wodę, w energię cieplną. Prowadzenie działalności użyteczności publicznej wymaga uwzględnienia pewnych cech tej działalności:

• Polega na zaspokajaniu istotnych potrzeb związanych z funkcjonowaniem społeczeństwa jako pewnej zbiorowości

• Realizowana przez świadczenie usług

• Ma charakter infrastrukturalny

• Przedsiębiorstwa prowadzące tę działalność mają często pozycję monopolistyczną

• Nie jest ona obliczona na maksymalizację zysku

Ma charakter infrastrukturalny

Prowadzenie tej działalności opiera się na urządzeniach infrastruktury technicznej, np. wodociąg, rury kanalizacyjne, ciepłociąg, tory tramwajowe.

Ich działalność ma charakter odpłatny, udzielają świadczeń za odpłatnością. Zakłada się jednak, że ich działalność nie musi przynosić zysku, bo ich celem jest zaspokajanie potrzeb społeczeństwa, a dopiero w drugiej kolejności zysk. Dopuszcza się deficyt. Ma temu sprzyjać przyznawanie przedsiębiorstwom: subwencji, kredytów, także ulg podatkowych. W większości przypadków mają monopolistyczną pozycję.

ZAKŁADY ADMINISTRACYJNE

Pojęcie „zakład” jest wieloznaczne; to względnie samodzielna jednostka organizacyjna, wyposażona w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest świadczenie usług o społecznym charakterze: socjalnych, zdrowotno - oświatowych, kulturowych.

Podstawowymi jednostkami w ochronie zdrowia są: szpitale, sanatoria. W dziedzinie nauki: szkoły wyższe, także zakłady karne. W dziedzinie pomocy społecznej: domy dziecka, domy opieki społecznej. W dziedzinie kultury: biblioteki.

Zakłady administracyjne i ich cele:

• Wyodrębnione organizacyjnie

• Zespół organów zarządzających

• Wyposażenie w odpowiednie środki materialne

• Główny cel polegający na świadczeniu usług o szczególnym znaczeniu społecznym

• Z reguły są one jednostkami budżetowymi (np. zakłady opieki zdrowotnej, samodzielne w sferze finansowej, mają osobowość prawną)

• Organy zakładu łączy z użytkownikami zakładu stosunek administracyjno - prawny (np. studenci studiów wieczorowych)

Zakłady administracyjne są generalnie pozbawione osobowości prawnej, wyjątki stanowią publiczne szkoły wyższe, samodzielne zakłady opieki zdrowotnej.

Zakłady administracyjne tworzą jednostki samorządu terytorialnego albo państwo (główni wojewoda w imieniu państwa). Kierowanie powierzone jest jednoosobowemu organowi, obok którego funkcjonują organy kolegialne, np. rektor i senat w uczelni wyższej czy dyrektor i rada stołeczna.

Korzystanie z zakładów administracyjnych może być dowolne, ale może też być oparte na obowiązku, np. uczęszczanie do szkoły podstawowej oparte jest na obowiązku szkolnym.

Odpłatność za świadczenia oraz jej brak. Brak odpłatności za świadczenia było ideologią ustroju politycznego i ekonomicznego. Odpłatność za usługi świadczone przez zakłady administracyjne staje się coraz bardziej powszechniejsze, np. kwestia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej nie może przekraczać 70% dochodu.

05.03.2007

Wykład 15

ORGANIZACJE SPOŁECZNE

Rozumieć należy jako trwałe zrzeszenia osób fizycznych lub prawnych nie wchodzące w skład szeroko rozumianego aparatu państwowego i nie będące też spółkami prawa cywilnego.

Biorąc pod uwagę podstawę prawną wyróżnia się następujące organizacje:

• Stowarzyszenia

• Związki zawodowe

• Samorządy

• Partie polityczne

• Związki wyznaniowe

Po części zadania statutowe organizacji społecznych znajdują odzwierciedlenie w administracji publicznej. Po części jednak organizacje społeczne przejmują do realizacji zadania powierzone im przez administrację publiczną.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

(Ustawa z dnia 24.04.2004 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie). Artykuł 3 ustęp 2 tej ustawy głosi, że organizacjami pozarządowymi są niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i nie działające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki nie posiadające osobowości prawnej, usytuowane na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia z wyłączeniem fundacji, których fundatorem jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego.

FUNDACJE

Dwa rodzaje fundacji:

1. Fundacje prawa prywatnego

Fundacja jest instytucją ustanowioną przez osobę fizyczną lub prawną dla osiągnięcia celów publicznych (celów społecznie lub gospodarczo użytecznych) w takich dziedzinach jak ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, pomoc społeczna, ochrona środowiska, ochrona zabytków.

2. Fundacje prawa publicznego

Tworzone są przez państwo w drodze ustawy albo na podstawie umowy międzynarodowej, mogą być tworzone z upoważnienia ustawowego przez organy samorządowe, np. Ossolineum, Centrum Badania Opinii Publicznej.

AGENCJE

Są tworzone przez organy państwa w celu realizacji zadań państwowych. Istnieją pewne powiązania organizacyjne i funkcjonalne z naczelnymi lub centralnymi organami administracji państwowej.

Wyróżnia się 3 rodzaje agencji:

• Mające status centralnych organów administracji państwowej (Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, centralny organ administracji państwowej - Komendant Główny Policji)

• Będące państwowymi osobami prawnymi (tworzone w trybie ustawowym, np. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa)

• Będące jednoosobowymi spółkami Skarbu Państwa (tworzone w trybie właściwym spółkom prawa handlowego. Tworzone dla realizacji określonych części polityki rządu).

12.03.2007

Wykład 16

USTRÓJ ADMINISTRACJI CENTRALNEJ. ORGANY CENTRALNE

Organy naczelne - kategoria organów centralnych. Rada Ministrów i organy wchodzące w jej skład.

Organy centralne - obszar ich działania obejmuje cały kraj z wyłączeniem organów naczelnych.

PREZYDENT RP

Zaliczany do segmentu władzy wykonawczej. Uprawnienia w sferze ustawodawstwa, prawodawstwa; 2 grupy:

1. W wąskim ujęciu to uprawnienia, których realizacja przekłada się bezpośrednio na zamiany w porządku prawnym; prawo do wydawania rozporządzeń wykonawczych, zarządzeń w trybie konstytucyjnie określonym, prawo do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy.

2. W szerokim rozumieniu to uprawnienia, których realizacja przekłada się pośrednio na zmiany w porządku prawnym; prawo inicjatywy ustawodawczej, prawo do ratyfikowania umów międzynarodowych, veto ustawodawcze, prawo do występowania do TK o zbadanie zgodności przepisów z Konstytucją.

Prezydent posiada także kompetencje w zakresie spraw zagranicznych, np.

• reprezentowanie państwa w stosunkach zagranicznych

• mianowanie i odwoływanie pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach, organizacjach międzynarodowych

• przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych

• kompetencje w sferze bezpieczeństwa wewnętrznego (możliwość wprowadzania stanów nadzwyczajnych) i zewnętrznego państwa (prawo mianowania i zwalniania Szefa Sztabu Generalnego, dowódców poszczególnych sił zbrojnych. Pełnienie przez Prezydenta RP funkcji Najwyższego Zwierzchnika Sił Zbrojnych RP)

Kompetencje Prezydenta odnoszące się do rządu, Rady Ministrów:

• desygnowanie Prezesa Rady Ministrów

• powoływanie Rady Ministrów

• dokonywanie zmian w rządzie na wniosek Prezesa Rady Ministrów

Ma kompetencje zwoływania Rady Gabinetowej, której przewodniczy.

Prezydent posiada kompetencje w odniesieniu do sądownictwa, mieści się to w kategorii obsadzania najważniejszych stanowisk w państwie, zalicza się do nich:

• powoływanie sędziów

• powoływanie I Prezesa SN

• powoływanie prezesów SN

• powoływanie Prezesa NSA, wiceprezesów

• powoływanie Prezesa i Wiceprezesa TK

• powoływanie członków KRRiT

• powoływanie członków Rady Polityki Pieniężnej

• prawo do występowania z wnioskiem do Sejmu o powołanie Prezesa NBP

Kompetencje związane z pełnieniem funkcji głowy państwa:

• stosowanie prawa łaski (nie stosuje się prawa łaski w przypadku osób skazanych przez TS)

• nadawanie orderów i odznaczeń

• nadawania obywatelstwa polskiego

• zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego

• nadawanie tytułu naukowego profesora

Rozdział V - PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Art. 126.
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej.
2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.
3. Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.

Art. 127.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
2. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.
3. Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.
4. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.
5. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni.
6. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów.
7. Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej określa ustawa.

Art. 128.
1. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu.
2. Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej zarządza Marszałek Sejmu na dzień przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej, a w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej - nie później niż w czternastym dniu po opróżnieniu urzędu, wyznaczając datę wyborów na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów.

Art. 129.
1. Ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza Sąd Najwyższy.
2. Wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej na zasadach określonych w ustawie.
3. W razie stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej przeprowadza się nowe wybory, na zasadach przewidzianych w art. 128 ust. 2 dla przypadku opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.

Art. 130.
Prezydent Rzeczypospolitej obejmuje urząd po złożeniu wobec Zgromadzenia Narodowego następującej przysięgi:
"Obejmując z woli Narodu urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, niepodległości i bezpieczeństwa Państwa, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem".
Przysięga może być złożona z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg". 

Art. 131.
1. Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.
2. Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta Rzeczypospolitej, wykonuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej w razie: śmierci Prezydenta Rzeczypospolitej,
zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej,
stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze,
uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta Rzeczypospolitej do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego,
złożenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu.
3. Jeżeli Marszałek Sejmu nie może wykonywać obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej, obowiązki te przejmuje Marszałek Senatu.
4. Osoba wykonująca obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej nie może postanowić o skróceniu kadencji Sejmu.

Art. 132.
Prezydent Rzeczypospolitej nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem.

Art. 133.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych:
ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,
mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,
przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.
2. Prezydent Rzeczypospolitej przed ratyfikowaniem umowy międzynarodowej może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z Konstytucją.
3. Prezydent Rzeczypospolitej w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem.

Art. 134.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
2. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.
3. Prezydent Rzeczypospolitej mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki odwołania przed jej upływem określa ustawa.
4. Na czas wojny Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych odwołać. Kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa.
5. Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe.
6. Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, związane ze zwierzchnictwem nad Siłami Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa.

Art. 135.
Organem doradczym Prezydenta Rzeczypospolitej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego.

Art. 136.
W razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 137.
Prezydent Rzeczypospolitej nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego.

Art. 138.
Prezydent Rzeczypospolitej nadaje ordery i odznaczenia.

Art. 139.
Prezydent Rzeczypospolitej stosuje prawo łaski. Prawa łaski nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu.

Art. 140.
Prezydent Rzeczypospolitej może zwracać się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego. Orędzia nie czyni się przedmiotem debaty.

Art. 141.
1. W sprawach szczególnej wagi Prezydent Rzeczypospolitej może zwołać Radę Gabinetową. Radę Gabinetową tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej.
2. Radzie Gabinetowej nie przysługują kompetencje Rady Ministrów.

Art. 142.
1. Prezydent Rzeczypospolitej wydaje rozporządzenia i zarządzenia na zasadach określonych w art. 92 i art. 93.
2. Prezydent Rzeczypospolitej wydaje postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji.

Art. 143.
Organem pomocniczym Prezydenta Rzeczypospolitej jest Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej. Prezydent Rzeczypospolitej nadaje statut Kancelarii oraz powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej.

Art. 144.
1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.
2. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem.
3. Przepis ust. 2 nie dotyczy:
zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu,
zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,
skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,
inicjatywy ustawodawczej,
zarządzania referendum ogólnokrajowego,
podpisywania albo odmowy podpisania ustawy,
zarządzania ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej,
zwracania się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego,
wniosku do Trybunału Konstytucyjnego,
wniosku o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli,
desygnowania i powoływania Prezesa Rady Ministrów,
przyjmowania dymisji Rady Ministrów i powierzania jej tymczasowego pełnienia obowiązków,
wniosku do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów,
odwoływania ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności,
zwoływania Rady Gabinetowej,
nadawania orderów i odznaczeń,
powoływania sędziów,
stosowania prawa łaski,
nadawania obywatelstwa polskiego i wyrażania zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego,
powoływania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,
powoływania Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego,
powoływania Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,
powoływania prezesów Sądu Najwyższego oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,
wniosku do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego,
powoływania członków Rady Polityki Pieniężnej,
powoływania i odwoływania członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego,
powoływania członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
nadawania statutu Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej oraz powoływania i odwoływania Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej,
wydawania zarządzeń na zasadach określonych w art. 93,
zrzeczenia się urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.

Art. 145.
1. Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu.
2. Postawienie Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego.
3. Z dniem podjęcia uchwały o postawieniu Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu sprawowanie urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej ulega zawieszeniu. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio.

RADA MINISTRÓW

Obok Prezydenta RP drugi segment władzy wykonawczej. Specyfika jej wyraża się w tym, iż będąc organem kolegialnym jest zarazem sumą organów monokratycznych o własnych kompetencjach, zadaniach.

Jako organ wykonawczy Rada Ministrów posiada uprawnienia w zakresie bieżącego prowadzenia polityki państwa. Przysługuje jej generalna klauzula kompetencyjna oznaczająca, że do Rady Ministrów należą wszystkie sprawy polityczne państwa niezastrzeżone na rzecz innych organów państwowych i organów samorządu terytorialnego.

Rada Ministrów stoi na czele administracji rządowej, zbudowanej na zasadach hierarchicznego podporządkowania, a Prezesowi Rady Ministrów przysługują uprawnienia nadzorcze nad samorządem terytorialnym.

Skład Rady Ministrów (jest dwojaki)

-część to członkowie obligatoryjni

-część to członkowie fakultatywni

Obligatoryjni członkowie to:

1. Prezes Rady Ministrów

2. Ministrowie

Fakultatywni członkowie to:

1. Wiceprezesi Rady Ministrów

2. Przewodniczący określonych w ustawach komitetów, np. Komitet Badań Naukowych

Ministrowie mogą być ministrami kierującymi określonymi działami administracji rządowej albo ministrowie wypełniający zadania zlecone im przez Prezesa Rady Ministrów.

Działanie rządu

Rząd wykonuje swoje zadania na posiedzeniach, istnieje możliwość rozstrzygania poszczególnych spraw w drodze korespondencyjnego ustanawiania stanowisk - drogą obiegową.

Posiedzenia Rady Ministrów mają charakter poufny - to jest reguła. Oznacza to , że nie są prowadzone relacje z posiedzeń rządu. Tajność wchodzi w rachubę, gdy dotyczy ochrony tajemnicy państwowej. istnieje obowiązek informowania opinii publicznej o pracach rządu, jego przedmiocie, podjętych rozstrzygnięciach.

Artykuł 146 Konstytucji RP określa podstawowe zadania Rady Ministrów. Rada Ministrów jest właściwa we wszystkich zadaniach państwa, które nie są zastrzeżone dla innych organów, np. Prezydenta, premiera, samorządu terytorialnego.

19.03.2007

Wykład 17

Wewnętrzna organizacja Rady Ministrów

Jest to organ kolegialny. Wewnętrzne organy to:

-stałe komitety Rady Ministrów

-komitety do rozpatrywania określonych spraw - ad hoc

-rady zespoły

-komisje wspólne

Rada Ministrów może ustanowić pełnomocnika rządu do określonych spraw (spraw o charakterze czasowym).

Prezes Rady Ministrów

Jego specyfika wyraża się w tym, że ma on podwójną rolę. Z jednej strony jest przewodniczącym organu kolegialnego - Rady Ministrów i przysługuje mu określony zakres zadań i kompetencji. Z drugiej strony jest odrębnym, określonym w Konstytucji organem administracji państwowej wyposażonym we własne zadania, kompetencje.

Jako przewodniczący, Prezes RM posiada następujące uprawnienia:

• Prawo zwoływania posiedzeń RM, z udziałem zaproszonych kierowników organów centralnych, wojewodów

• Przewodniczenie posiedzeniom

• Prawo zarządzenia przeprowadzenia korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk

• Przewodniczenie każdemu z komitetów RM

• Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między ministrami

Jako odrębny (naczelny) organ administracji państwowej:

• Zadania o charakterze prawotwórczym Prezesa RM

-prawo wydawania rozporządzeń wykonawczych, zarządzeń

-kierowanie przez Prezesa RM procesem legislacyjnym RM

-wydawanie polecenia wydawania określonych numerów Dziennika Ustaw, Monitora Polskiego

• Uprawnienia nadzorcze wobec jednostek samorządu terytorialnego. Organy samorządu nie pozostają w zależności hierarchicznej, służebnej wobec Prezesa RM. Działania jednostek samorządu nie mogą być wyłączone z jakiejkolwiek kontroli. Instrumentem kontroli społecznej jest możliwość oddania lub nie oddania głosu w wyborach. Samorząd terytorialny jest poddany nadzorowi Prezesa RM.

• Sprawuje on funkcje kierownicze i nadzorcze wobec organów administracji rządowej

• Uprawnienia o charakterze personalnym - wpływ na skład RM

• Prawo do powoływania, odwoływania kierowników niektórych urzędów centralnych, wojewodów i ich zastępców

Ministrowie

Najliczniejsza grupa członków RM, występują dwa rodzaje:

1. Ministrowie kierujący określonymi działami, resortami

2. Ministrowie wypełniający zadania wyznaczone im przez Prezesa RM („ministrowie bez teki”)

Ministrowie to organ o kompetencji specjalnej, gdyż przedmiot ich działania jest ograniczony do działów administracji rządowej - ustawa o działach jedynie je wymienia, ale nie przypisuje ich określonym ministrom.

Pozycja ministra jest dwoista, podobnie jak Prezesa RM. Z jednej strony jest on członkiem organu kolegialnego jakim jest RM, a z drugiej strony to odrębny organ wyposażony we własne zadania i kompetencje. Przedmiotowy zakres działania ministra jest określony przez Prezesa RM w drodze rozporządzenia, tuż po powołaniu Rady Ministrów.

Organem jest minister kierujący działami administracji rządowej, ma on do pomocy aparat w postaci ministerstwa (ewentualnie innego urzędu administracji).

Organem pomocniczym RM jest Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Gwarantuje ona obsługę ministrów wykonujących zadania wyznaczone przez Prezesa RM. Ministerstwo nie ma żadnych własnych kompetencji, jest tylko urzędem pomocniczym.

Minister jako członek RM uczestniczy w ustalaniu polityki państwa, jest on zobowiązany do inicjowania działań, projektów aktów prawnych w zakresie swojej właściwości rzeczowej.

Na ministrze jako członku RM ciąży obowiązek lojalności politycznej, czyli reprezentowania w swoich wystąpieniach stanowiska rządu.

Jako odrębny organ minister dysponuje przypisanemu mu działaniami, kompetencjami, wynikającymi z ustawy o działach.

Minister stojący na czele działu administracji rządowej zobowiązany jest do opracowania polityki rządu w stosunku do działu, którym kieruje. Wyraża się to w:

• Przedstawia projekty aktów normatywnych, rozporządzeń

• Kieruje, nadzoruje działalność podporządkowanych mu organów, urzędów, jednostek organizacyjnych.

DZIAŁY ADMINISTRACJI - wydzielona sfera działalności państwa będąca przedmiotem działań administracji publicznej.

Rozdział VI - RADA MINISTRÓW I ADMINISTRACJA RZĄDOWA

Art. 146.
1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.
3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową.
4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:
zapewnia wykonanie ustaw,
wydaje rozporządzenia,
koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
chroni interesy Skarbu Państwa,
uchwala projekt budżetu państwa,
kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,
zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,
określa organizację i tryb swojej pracy.

Art. 147.
1. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów.
2. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów.
3. Prezes i wiceprezes Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra.
4. W skład Rady Ministrów mogą być ponadto powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów.

Art. 148.
Prezes Rady Ministrów:
reprezentuje Radę Ministrów,
kieruje pracami Rady Ministrów,
wydaje rozporządzenia,
zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,
koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,
sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,
jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.

Art. 149.
1. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy.
2. Minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia. Rada Ministrów, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra.
3. Do przewodniczącego komitetu, o którym mowa w art. 147 ust. 4, stosuje się odpowiednio przepisy odnoszące się do ministra kierującego działem administracji rządowej.

Art. 150.
Członek Rady Ministrów nie może prowadzić działalności sprzecznej z jego obowiązkami publicznymi.

Art. 151.
Prezes Rady Ministrów, wiceprezesi Rady Ministrów i ministrowie składają wobec Prezydenta Rzeczypospolitej następującą przysięgę: "Obejmując urząd Prezesa Rady Ministrów (wiceprezesa Rady Ministrów, ministra), uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji i innym prawom Rzeczypospolitej Polskiej, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem."
Przysięga może być złożona z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg". 

Art. 152.
1. Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda.
2. Tryb powoływania i odwoływania oraz zakres działania wojewodów określa ustawa.

Art. 153.
1. W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej działa korpus służby cywilnej.
2. Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej.

Art. 154.
1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów.
2. Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Wotum zaufania Sejm uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
3. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2 Sejm w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w ust. 1 lub ust. 2 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków.

Art. 155.
1. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta Rzeczypospolitej udziela jej wotum zaufania większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
2. W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w ust. 1, Prezydent Rzeczypospolitej skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory.

Art. 156.
1. Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.
2. Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów.

Art. 157.
1. Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed Sejmem solidarną odpowiedzialność za działalność Rady Ministrów.
2. Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed Sejmem również odpowiedzialność indywidualną za sprawy należące do ich kompetencji lub powierzone im przez Prezesa Rady Ministrów.

Art. 158.
1. Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwała została przyjęta przez Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.
2. Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1, może być poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek może być zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego wniosku. Powtórny wniosek może być zgłoszony przed upływem 3 miesięcy, jeżeli wystąpi z nim co najmniej 115 posłów.

Art. 159.
1. Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 69 posłów. Przepis art. 158 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
2. Prezydent Rzeczypospolitej odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności większością głosów ustawowej liczby posłów.

Art. 160.
Prezes Rady Ministrów może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie Radzie Ministrów wotum zaufania. Udzielenie wotum zaufania Radzie Ministrów następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Art. 161.
Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów.

Art. 162.
1. Prezes Rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu.
2. Prezes Rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów również w razie:
nieuchwalenia przez Sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów,
wyrażenia Radzie Ministrów wotum nieufności,
rezygnacji Prezesa Rady Ministrów.
3. Prezydent Rzeczypospolitej, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów.
4. Prezydent Rzeczypospolitej, w przypadku określonym w ust. 2 pkt 3, może odmówić przyjęcia dymisji Rady Ministrów.

26.03.2007

Wykład 18

Organy centralne = urzędy centralne - ta grupa różni się tym ,że nie są to organy konstytucyjne, nie ma o nich wzmianki w Konstytucji. Jest to pojęcie zbiorcze. Są tworzone w trybie ustawowym. Te organy są zróżnicowane z punktu widzenia podległości; 3 grupy:

1. Organy centralne podległe bezpośrednio RM lub Prezesowi RM

2. Organy centralne podległe ministrowi kierującemu określonym działem administracji rządowej

3. Organy centralne podległe Sejmowi

Są to organy przeważnie monokratyczne, ale oczywiście są wyjątki, np. Centralna Komisja ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych.

One, bardziej niż organy naczelne są pewnym barometrem zmian o charakterze administracyjnym, tzn. że jeśli są jakieś zmiany to najpierw obejmują one właśnie organy centralne.

Większość tych organów funkcjonuje na szczeblu centralnym, choć są też takie, które mają swoje terenowe struktury, np.

• Prezes GUS

• Główny Inspektor Sanitarny

• Komendant Główny Policji

• Komendant Główny Straży Pożarnej

Organy centralne podległe bezpośrednio RM lub Prezesowi RM

Przykładem organu, który jest podporządkowany RM lub Prezesowi RM jest m. in.

• Szef Służby Cywilnej

• Centralna Komisja ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych

• Prezes GUS-u

• Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Organy centralne podległe ministrowi kierującemu określonym działem administracji rządowej

Przykładem organu, który jest podporządkowany ministrowi kierującemu określonym działem administracji rządowej jest m. in.

• Komendant Główny Policji

• Komendant Główny Straży Pożarnej

• Komendant Główny Straży Granicznej

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

• Główny Inspektor Farmaceutyczny

• Prezes Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Organy centralne podległe Sejmowi

Przykładem organu, który jest podporządkowany Sejmowi jest m. in.

• Główny Inspektor ochrony Danych Osobowych

• Główny Inspektor Pracy

Świat biznesu, polityki i administracji są ze sobą powiązane pewnymi zależnościami.

Organy centralne to te, które nie mają konstytucyjnych podstaw. Choć ostatnio przyjmuje się, że np. KRRiT jest organem centralnym a ma konstytucyjne podstawy.

ADMINISTRACJA SZCZEBLA LOKALNEGO - SAMORZĄD TERYTORIALNY

Terenowa administracja rządowa jest dualistyczna:

1. Wojewoda wraz z kierownikami zespolonych służb, inspekcji, straży działających pod jego zwierzchnictwem

2. Organy administracji niezespolonej

Szczególna pozycja WOJEWODY przejawia się w tym , że on jeden z tej grupy organów posiada on konstytucyjne podstawy, jest on powoływany i odwoływany przez Prezesa RM na wniosek ministra właściwego ds. administracji. Działa pod zwierzchnictwem Prezesa RM; jest to podporządkowanie służbowe, personalne, kompetencyjne. Prezes RM może np. wydać wojewodzie poleceni, wpływać na jego działania w drodze zarządzeń. Prezes RM sprawuje kierownictwo i nadzór nad wojewodą.

Stanowisko wojewody ma charakter polityczny, co w pewnym sensie pozostaje w związku z jego funkcją - wojewoda jest przedstawiciel rządu w terenie.

Jeśli rząd podaje się do dymisji, wojewodowie również. Nowy Prezes RM ma 3 miesiące na przyjęcie dymisji wojewodów albo może pozostać przy obsadzie wojewódzkiej bez zmian.

Wojewoda jest organem o kompetencji ogólnej (całość lub większość spraw z administracji publicznej). Podstawą prawną administracji rządowej w terenie jest ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o administracji rządowej w województwie. Ustawa ta przewiduje generalną klauzulę kompetencyjną dla wojewody, zgodnie z którą do kompetencji wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, nie zastrzeżone na rzecz innych organów administracji rządowej.

FUNKCJE WOJEWODY:

• Przedstawiciel rządu w terenie

• Zwierzchnik zespolonej administracji rządowej

• Organ nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego

• Organ rozstrzygający indywidualne sprawy w drodze decyzji administracyjnych

• Reprezentant Skarbu Państwa w sytuacjach przewidzianych w ustawie

W ramach funkcji przedstawiciela rządu w terenie do wojewody należy szereg różnych kompetencji, m. in.

• Sprawowanie kontroli w zakresie wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej - funkcja kontrolna

• Kierowanie działalnością wszystkich jednostek organizacyjnych administracji publicznej, a więc rządowej i samorządowej w zakresie zapobiegania, zwalczania, usuwania skutków tzw. sytuacji nadzwyczajnych

• Funkcja reprezentacyjna; reprezentowanie RM na różnych państwowych uroczystościach, oficjalnych wizytach składanych w województwie przez przedstawicieli obcych państw

• Dostosowywania szczegółowych celów polityki państwa, polityki rządu do miejscowych warunków (polityki regionalnej)

• Przedstawianie rządowi projektów dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa

• Kompetencje kierowane nie tylko do organów administracji rządowej, ale także wobec organów administracji niezespolonej

Samorząd jest strukturą niezależną od administracji rządowej.

02.04.2007

Wykład 19

Funkcja zwierzchnika administracji zespolonej powstaje w związku z koncepcją zespolenia, która oznacza, że jeden organ, zazwyczaj monokratyczny, który sprawuje funkcje administracji ogólnej, czyni się odpowiedzialnym za prawidłowe i skuteczne wykonywanie zadań państwa: bezpieczeństwo, spokój publiczny, przestrzeganie prawa.

ZESPOLENIE - połączenie pewnych zadań i odpowiedzialności za nie jednemu organowi na danym terenie.

Przykłady organów administracji zespolonej działających pod zwierzchnictwem wojewody:

• Komendant Wojewódzki Policji

• Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej

• Kurator Oświaty

• Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego

• Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej

• Wojewódzki Lekarz Weterynarii

• Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa

• Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Zespolenie:

1. ORGANIZACYJNE - polega na tym, że aparaty pomocnicze organów administracji zespolonej są elementy struktury aparatu pomocniczego wojewody. Zespolenie w niepełnej postaci oznacza dopuszczalność pozostawiania aparatu pomocniczego organów administracji zespolonej poza strukturą aparatu pomocniczego wojewody, czyli poza strukturą urzędu wojewódzkiego i zespolenie w tej postaci wyraża się tylko w tym, że ustrój i funkcjonowanie aparatów pomocniczych organów administracji zespolonej jest określony w statucie i regulaminie urzędu wojewódzkiego.

2. PERSONALNE - miało oznaczać, że to wojewoda powołuje i odwołuje organy administracji zespolonej pod jego zwierzchnictwem. Obecnie oznacza przyznanie wojewodzie istotnego wpływu na powoływanie i odwoływanie organów administracji zespolonej, np. wyrażanie zgody, opinii, a także powoływanie i odwoływanie tych organów. Komendant Wojewódzki Policji powoływany i odwoływany jest przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, na wniosek Komendanta Głównego Policji, po zasięgnięciu opinii wojewody. Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej jest powoływany i odwoływany przez ministra właściwego ds. wewnętrznych, na wniosek Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej po uzyskaniu zgody wojewody. Opinia nigdy nie ma charakteru wiążącego. Kuratora powołuje i odwołuje wojewoda w porozumieniu z ministrem oświaty i wychowania.

3. KOMPETENCYJNE - polega na przyjęciu zasady, że organem zespolonej administracji rządowej w województwie jest wojewoda. A w przypadkach ustawowo określonych, w szczególności w zakresie wydawania decyzji administracyjnych, funkcję organu spełnia kierownik zespolonej służby, inspekcji lub straży. Podmioty będą działały wykonując zadania i kompetencje w imieniu własnym, jako organ administracji zespolonej, innym razem również, z ustawowego upoważnienia, działają w imieniu wojewody. Każda z tych ról ma swoje ustawowe podstawy.

Zasada domniemania właściwości wojewody, która oznacza, że do wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, jeśli ustawy nie stanowią inaczej.

4. FINANSOWE - budżety organów administracji zespolonej stanowią element budżetu województwa.

Funkcja organu nadzoru nad samorządem

Wojewoda jest organem nadzoru nad samorządem terytorialnym, dokonuje nadzoru bieżącego.

Wojewoda dysponuje katalogiem środków nadzoru:

• Stwierdzenie nieważności uchwały lub zarządzenia organu samorządu terytorialnego

• Zarządzenie zastępcze

Rozstrzyganie indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnych

Wojewoda może występować jako organ I instancji oraz jako organ II instancji - organ odwoławczy.

Ustawodawca ogranicza rolę wojewody w tej kwestii.

I instancja - decyzje w sprawie uznania cudzoziemca za obywatela polskiego.

SKO - Samorządowe Kolegium Odwoławcze - organ II instancji, zaś wojewoda jest organem II instancji o tyle, o ile przepisy wyraźne na to wskazują.

16.04.2007

Wykład 20

WOJEWODA

Monokratyczny organ; może korzystać z instytucji upoważnień, czyli upoważniać w drodze pisemnej imiennie upoważnionego pracownika podległego mu urzędu wojewódzkiego. Może także korzystać z instytucji pełnomocnika, którego może ustanawiać do prowadzenia określonych spraw we wskazanym/określonym czasie.

Istnieje ustawowy obowiązek wojewody korzystania przez niego z doradztwa kolegium (wicewojewodowie, Dyrektor Generalny Urzędu Wojewódzkiego, Komendanci Wojewódzcy Państwowej Straży Pożarnej i Policji, inne osoby wymienione w statucie urzędu wojewódzkiego). Może powoływać także ciała doradcze nieprzewidziane ustawowo.

Reforma z 1998 roku, której rezultatem jest dualizm administracji rządowej w terenie, zmierzała do tego, aby zespoleniem objąć jak najwięcej organów. Jednak jej zastosowanie nie przesądziło o zniknięciu organów, które nie zostały objęte zespoleniem, co daje dowód tego, że idea zespolenia ma swoje granice, np. ogólnopaństwowy charakter zadań wykonywanych przez organ - brak powiązania z terenem, np. administracja wojskowa.

Nie ma możliwości zbudowania organów terenowych, które zasięg swojego działania byłyby w stanie przyporządkować do województwa czy innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego - organy administracji górnictwa.

Chęć odcięcia wpływu interesów lokalnych na sposób, zakres realizowanych zadań, np. administracja skarbowa.

Katalog administracji niezespolonej jest dołączony do ustawy o terenowych organach administracji rządowej z dnia 5 czerwca 1998.

1)  Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień

2)  Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej

3)  Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych

4)  Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar

5)  Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych

6)  (skreślony)

7)  Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej

8)  Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych,

9)  Dyrektorzy urzędów morskich

10) Dyrektorzy urzędów statystycznych

11) (skreślony)

12) Dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej

13) Komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej,

14) (skreślony)

15) (skreślony)

16) Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego

17)  państwowi inspektorzy sanitarni

18) powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii

19) (uchylony).

23.04.2007

Wykład 21

Prawne formy działania administracji

I kryterium

1. Działania o charakterze prawnym

2. Działania o charakterze faktycznym

Działania o charakterze prawnym

Za ich pośrednictwem następuje zmiana w sytuacji prawnej podmiotu administrowanego. Stosowanie form prawnych polega na ingerencji w stosunek prawny łączący podmiot administrujący i administrowany. Jest to wywołanie skutków prawnych.

FORMY DZIAŁANIA - prawem określony typ działania, czynności podmiotu administrującego. Czyli dopuszczany przez prawo środek zastosowany przez administrację dla załatwienia określonej sprawy.

Działania o charakterze faktycznym

Nie rodzą bezpośrednio skutków prawnych. Ich zakres nie musi być tak precyzyjny jak działań prawnych. Np. kwestia obiegu dokumentów w urzędzie (działanie faktyczne o charakterze wewnętrznym). Zakres ich może wynikać z prawnej praktyki, regulaminu wewnętrznego. Są to również działania, które mają charakter zewnętrzny, np. działalność egzekucyjna.

II kryterium

1. Działania władcze

2. Działania niewładcze

Działania władcze

Kryterium władztwa administracji, czyli możliwości zastosowania przez organ administracji w celu realizacji woli organu wyrażonej w określonej formie prawnej. Władztwo pozostaje w ścisłym związku z domniemaniem ważności działania organu administracyjnego.

Działania niewładcze

Ich realizacja jest pozbawiona możliwości sięgania przez administrację po władztwo administracyjne (przymus)

WŁADCZE FORMY:

• Akty normatywne

• Akty generalne stosowania prawa

• Akty administracyjne

• Polecenia służbowe

• Czynności materialno - techniczne

NIEWŁADCZE FORMY

• Umowy w administracji (umowy cywilne, porozumienia administracyjne)

• Działalność społeczno - organizatorska

• Czynności materialno - techniczne

MIESZANE FORMY

• Ugody

Czynności materialno - techniczne - to cały zespół działań, mogą mieć charakter władczy lub niewładcze.

AKTY WŁADCZYCH FORM

AKTY NORMATYWNE

Mają zastosowanie zarówno w sferze zewnętrznej jak i wewnętrznej. Akty normatywne stanowione przez administrację mogą mieć charakter powszechnie obowiązujący lub też ich obowiązywanie może być ograniczone jedynie do sfery wewnętrznej administracji. Upoważnienie do stanowienia tych aktów zależy od zakresu obowiązywania aktu. Jeżeli chodzi o upoważnienie do stanowienia przez administrację aktów normatywnych, które będą obowiązywały w sferze zewnętrznej to upoważnienie owo musi być zawarte w ustawach. Akty normatywne stanowione przez organ administracji muszą mieć charakter szczegółowy (określony organ do określonego aktu, doprecyzowanie normowanego przedmiotu).

Formy aktu normatywnego wydawanego przez administrację:

• Rozporządzenia

• Zarządzenia (nie wszystkie zarządzenia są aktami normatywnymi)

• Uchwały (nie wszystkie uchwały są aktami normatywnymi)

Akty normatywne stanowione przez organy kolegialne mogą być uchwałami; ale uchwały to także po prostu wola organów kolegialnych (czyli nie zawsze akt normatywny, np. uchwała o nadaniu Panu X tytułu honorowego obywatela miasta). Akt normatywny to akt wielokrotnego zastosowania.

Akty normatywne obowiązujące wewnętrznie w administracji

Podstawa prawna wydania nie musi być określona w ustawie; dopuszcza się aby za podstawę uznawano normy kompetencyjne zawarte nie tylko w ustawach, ale także w aktach normatywnych niższego rzędu. Akty te nie powinny regulować sytuacji prawnej obywatela, bo maja tylko zasięg wewnętrzny.

AKTY GENERALNE STOSOWANIA PRAWA

Są po części podobne do aktów normatywnych; po części zaś do aktów administracyjnych. Generalność tych aktów upodabnia je do aktów normatywnych, z tym że akty normatywne są aktami tworzenia prawa, zaś omawiana forma jest aktem stosowania. Nie polega na tworzeniu żadnych nowych norm prawnych, ono tylko wyjaśnia jak rozumieć akty normatywne. Ich nazwy to: instrukcje, wytyczne, wyjaśnienia, pismo ogólne.

Przedmiot to zarówno normy zawarte w ustawach jak również normy zawarte w aktach niższego rzędu.

III kryterium woli

1. Działanie dwustronne

2. Działanie jednostronne

Działanie dwustronne

Zaistnienie działania wymaga woli co najmniej dwóch podmiotów, których pozycja jest względnie równorzędna. W sferze stosunków majątkowych, np. umowy kupna - sprzedaży. Najczęściej formy niewładcze.

Działania jednostronne

Dla działania decydujące znaczenie ma wola jednego uczestnika - podmiotu administrującego (organu), który reprezentuje interes publiczny. Te formy są charakterystyczne dla administracji. Najczęściej formy władcze.

IV kryterium adresatów - ich usytuowanie

1. Formy działania wewnętrznego

2. Formy działania zewnętrznego

Formy działania wewnętrznego

Adresatami są podmioty pozostające w strukturze organizacyjnej administracji powiązane więziami zależności służbowej, organizacyjnej, np. polecenie służbowe.

Formy działania zewnętrznego

To te formy, których adresat działania administracji usytuowany jest poza strukturą administracji. Najczęściej adresatem jest obywatel organizacje pozarządowe, inne podmioty niebędące podmiotami administrującymi.

44

---