RADIO CAŁOŚĆ, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Radiologia


Kości - wykł. 1

Kość składa się z:

- komórki

- substancja podstawowa to wodny roztwór śluzowielocukrów (siarczan chondroityny A, siarczan kreatyny, kwas hialuronowy), w której ułożone są włókna kolagenowe, kratkowe i sprężyste

- 85% - bezpostaciowy fosforan wapniowy( który przeważa u młodych osobników) i krystaliczny hydroksyapatyt (dominujący u osobników starszych)

- 13% - węglan wapniowy

- 2% - fosforan magnezowy

W młodej kości przeważa fosforan wapniowy, w dojrzałej - hydroksyapatyt.

Na zdjęciu widzimy tylko część nieorganiczną, organicznej nie widzimy. Część organiczna spełnia ważną rolę we wzroście kości i procesach gojenia

Z komórek mezenchymalnych mezodermy wywodzą się:

  1. ▫ fibroblasty

  2. ▫ chondroblasty

  3. ▫ osteoblasty => osteocyty:

*osteogenne *degenerujące *martwe

OSTEOBLASTY => komórki małe, jednojądrzaste.

Osteoblasty wytwarzają:

- istotę podstawową (tzw. warstwę niezmineralizowaną = osteoid)

- włókna kolagenowe

!!! Mineralizacja osteoidu trwa 5-10 dni !!!

OSTEOKLASTY są to tzw. komórki kościogubne => komórki duże, wielojądrzaste, pochodzenia monocytowo-makrofagowego

Kierują niszczeniem kości czyli osteolizą poprzez zawarte w nich kwaśne enzymy- hialuronidazę i kolagenazę. Czynność osteoklastów zależna jest od hormonów przytarczyc.

1 osteoklast degraduje taką objętość kości, do odtworzenia której potrzebna jest aktywność 150 osteoblastów- dlatego przy procesach nieprawidłowych widoczny jest najpierw zanik i niszczenie kości, a dopiero po kilku dniach obserwuje się pobudzenie osteoblastyczne.

Jako pierwsze widoczne są efekty niszczenia

W ciągu całego życia trwa nieustanne niszczenie i tworzenie kości (w podanej kolejności!!!).

Ciągła przebudowa dotyczy części organicznej i nieorganicznej kości.

Równowaga pomiędzy niszczeniem a tworzeniem zależy od działania:

Jeżeli między w/w równowaga jest zaburzona- to występują zaburzenia pomiędzy niszczeniem i tworzeniem kości. Jest to szczególnie istotne u młodych zwierząt, u których nieprawidłowo komponuje się dietę wtedy zaburzeniom ulegają poszczególne składniki mineralne.

Poziom tych hormonów można oznaczyć we krwi. Jeżeli wątroba nie jest uszkodzona to poziom fosfatazy zasadowej we krwi świadczy o aktywności osteoklastów.

Budowa radiologiczna kości

  1. nasada - epiphysis

  2. blizna nasadowa- pozostałość po chrząstce wzrostowej w postaci linijnego cienia między nasadą a przynasadą

  3. guz, guzowatość - apophysis

  4. przynasada - metaphysis

  5. trzon - diaphysis

U osobników młodych zamiast blizny, występuje chrząstka wzrostowa - physis.

Gdy widoczne blizny nasadowe to znaczy że zwierzę ukończyło wzrost kości na długość.

Jeżeli ich brak to znaczy że zwierzę jeszcze rośnie i chrząstki wzrostowe są przepuszczalne dla promieni rentgenowskich.

Chrząstka nasadowa nie zawiera substancji mineralnych- cieniuje jak tkanki miękkie; odpowiedzialna jest za wzrost kości na długość

Wyróżniamy:

Mniej więcej w ½ długości trzonu wnika do kości pod skosem przez otwór odżywczy tętnica odżywcza.

Otwór odżywczy, kanał odżywczy wchodzi do kości z jednej strony nie jest widoczny w poprzek, widać go na zdjęciu strzałkowym: posiada własną ścianę i jest gładkościenny; przebija na przestrzał warstwę korową- jest widoczny jedynie na poziomie warstwy korowej; symetryczny lub niesymetryczny( czasem 1 wyżej 2 niżej) w obu kończynach

LINIE OPORU KOŚCI

Beleczki kostne układają się w zależności od sił działających na kość( tak aby im przeciwdziałać)=> tak aby zmniejszyć obciążające działanie tych sił na kość. W życiu płodowym beleczki są ustawione w określony sposób na granicy stawów ( zdjęcie dobre technicznie), układają się one w łuki przenoszą się z jednej kości na drugą. Beleczki ulegają przebudowie w zależności od działania na kości sił z zewnątrz

Rentgenowski obraz kości jest odbiciem tego, co nazywamy kością zmacerowaną!

Nie są widoczne części miękkie kości:

- szpik

- chrząstki (ani stawowej ani zrostowej)

- nerwy

- naczynia krwionośne i chłonne

- okostna! (widać tylko reakcję okostnej)

OKOSTNA:

- budowa:

  1. zewnętrzna warstwa włóknista

  2. wewnętrzna warstwa kambialna (zawiera osteoblasty i osteoklasty) - msc przyczepu ścięgien

Okostna śródkostna (endosteum)- wyściela j. szpikową i zbudowana jest tylko z 1 warstwy

Okostnej nie mają: trzeszczki, rzepki i szyjki kości udowych w obrębie torebek stawowych

Widać jak okostna odsuwa się od kości- reakcja okostnej

Chrząstka wzrostowa często ze złamaniem/ peknięciem=> należy porównać ze zdjęciem drugiej zdrowej kończyny

Na początku chrząstki wzrostowe są długie i szerokie

UNACZYNIENIE KOŚCI

Główne naczynia odżywcze:

  1. tętnica odżywcza, która wchodzi kanałem odżywczym; rozgałęzia się do przynasad, wchodzi do kości mniej więcej w połowie

  2. warstwa korowa odżywiania jest przez tętnice odokostnowe?( nie wiem czy dobrze odczytałam)- przyrost kości na grubość- proliferacja osteoblastów

  3. tętnice nasadowe- odżywiają nasadę i chrząstkę nasadową( zwierzęta młode); dostarczają tyroksynę

  4. tętnice przynasadowe

U zwierząt młodych tętnice przynasadowe są naczyniami końcowymi, nie łączą się z nasadowymi, wnikają do płytek nasadowego kostnienia

Zwierzęta dojrzałe tętnice nasadowe i przynasadowe ulegają połączeniu.

WŁASNOŚCI KOŚCI

  1. Kość jest sprężysta, wytrzymała na rozciąganie, a zwłaszcza na ściskanie, znacznie mniej oporna na zginanie.

  2. Kość posiada duże zdolności regeneracyjne (np. gojenie złamań).

  3. Kość ma zdolność do przebudowy - modelowania struktury beleczkowej kości.

  4. Kość ma zdolność do metaplazji (przekształcanie jednej dojrzałej tkanki w drugą).

  5. Kość ulega ciągłemu procesowi niszczenia i budowy

(Około 2% kości u zwierząt jest dziennie resorbowana! Najbardziej podatna na resorpcję jest struktura gąbczasta kości - stanowi tylko 20% masy kości, ale ma 3x większą powierzchnię od warstwy korowej)

  1. Kość ma zdolność do demarkacji ognisk patologicznych.

Gojenie kości => 2 mies.

POWSTAWANIE KOŚCI- na przykładzie kości długich

W miarę rozwoju kość zmienia swój kształt i wielkość. U płodu pierwotne centra kostnienia na rtg widoczne dopiero w 3 trymestrze ciąży

1) pierwotne centra kostnienia( w ½ trzonu)- w okresie płodowym zawiązek przyszłej kości tworzony jest początkowo przez tkankę mezenchymalną, która zostaje zastąpiona przez tkankę chrzęstną szklistą; proces przemiany tkanki chrzęstnej w kostną przebiega na drodze kostnienia śródchrzęstnego

2) w wyniku kostnienia na podłożu błoniastym tworzy się kołnierz błoniasty ; powstaje kanał odżywczy i naczynia odżywcze=> kostnienie błoniaste: tkanka mezenchymatyczna jest przekształcana bezpośrednio w kość; tak powstają kości pokrywy czaszki

Poszczególne chrząstki zamykają się w różnym czasie

Np. chrząstka wzrostowa kłykci kości ramiennej zamyka się w wieku 6-8 miesięcy; guzowatość kości

łokciowej chrząstka wzrostowa zamyka się w wieku 6-10 miesięcy

Wtórne centrum kostnienia dzieli się na:

1. chrząstkę wzrostową(między nasadą a przynasadą kości)

2. na obwodzie nasady kompleks złożony z chrząstki wzrostowe i chrząstki stawowej( pokrywających wtórnie centrum kostnienia)

W wyniku działania chrząstki wzrostowej- wzrost kości na długość; im aktywniejsza tym dłuższa będzie kość. Teoretycznie każda kość powinna mieć 2 chrząstki wzrostowe bliższą i dalszą, jednak w rzeczywistości przyrost na długość z każdej stron nie jest jednakowy- zaburzenia mogą być miejscem wyjścia procesów chorobowy; na przykładzie kości przedramienia- każda z nich ma 2 chrząstki wzrostowe bliższą i dalszą:

Z czasem chrząstka wzrostowa ulega zanikowi i w to miejsce powstaje kościozrost trzonowo- nasadowy a na zdjęciu widoczna jest jako linijny cień blizna nasadowa.

Chrząstkę wzrostową tworzą 3 typy komórek:

1. tkanka chrzęstna( zawiera zróżnicowane histologicznie strefy)- rysunek slajd 11 wykład 09 budowa kościs

2. przynasada kostna

3. część włóknista- położona obwodowo zawiera bruzdę Ranviera( odpowiada za namnażanie chrząstki wzrostowej i sprawia że chrząstka wzrostowa rośniena szerokość) i ochrzęstny pierścień LaCroix( pierścień włóknisty, który pełni rolę stabilizującą, utrzymuje przynasadę, nasadę i chrząstkę wzrostową w odpowiednim położeniu)- rysunek slajd 12 zdjęcie wykład 09 budowa kości

Ad.1) tkankę chrzęstną tworzą 3 warstwy komórek:

a) warstwa komórek rezerwowych( od strony nasady; istnieje zawsze i z niej wywodzi się kolejna warstwa

b) warstwa komórek rozrodczych - tu namnażają się chondrocyty-> odpowiedzialny jest za to hormon wzrostu, oraz wytwarzają substancję podstawową; syntetyzują kolagen i proteoglikany=> z czasem przekształcają się w następną warstwę

c) warstwa komórek przerosłych: bardzo istotna warstwa, różnicowania się komórek, komórki chrzęstne układają się w podłużne słupy-> dzieje się tak pod wpływem tyroksyny; tam gdzie sąsiadują z przynasadą- komórki są pęcherzykowatego kształtu i nie mają jądra; w warstwie komórek przerosłych komórki chrzęstne ulegają degradacji i substancja podstawowa ulega uwapnieniu i tworzona jest tkanka kostna.

Na granicy chrząstki wzrostowej i trzonu- warstwa lub strefa czasowej mineralizacji/ zwapnienia-> na zdjęciu rtg widoczna jako cienka płytka graniczna trzonu

Bardzo ważne są naczynia nasadowe i przynasadowe( które są naczyniami końcowymi, docierają tylko do strefy czasowego zwapnienia)=>

U zwierząt młodych- charakterystyczna zmiana złuszczenie się nasady( epiphysiolysis)- oddzielenie się nasady od przynasady- oddzielenie komórek proliferacyjnych i przerosłych, złuszczenie powoduje brak przyrostu kości na długość; leczenie operacyjne połączenie nasady i przynasady, chroni zwierzę przed kalectwem- 1 kończyna krótsza

Chrząstka wzrostowa, choć ciągle rośnie, nie zmienia szerokości, ponieważ od strony nasady równoważone są przez straty od strony trzonu

Skostnienie chrząstki wyłącza dalszy wzrost kości

Obecność chrząstki wzrostowej na radiogramie jest dowodem, że wzrost kości nie jest jeszcze ukończony

Unaczynienie kości zależy od wieku slajd 16 wykład 09 budowa kości

1. noworodki- naczynia nasadowe i przynasadowe- połączone

2. okres dojrzewania układu kostnego- brak połączenie między naczyniami nasadowymi i przynasadowymi( zanika)

3. po osiągnięciu dojrzałości układu kostnego- ponownie naczynia nasadowe i przynasadowe łączą się ze sobą

Odgałęziające się od tętnicy odżywczej tętnice przynasadowe( sięgają tylko do strefy czasowego zwapnienia) oraz tętnice nasadowe które sięgają tylko do warstwy komórek rozrodczych i ją odżywiają=> warstwa komórek przerosłych nie jest odżywiania przez bezpośrednio przez żadne naczynie

ETAPY ROZWOJU KOŚCI

Gdy kostnienie dochodzi do przynasad rozpoczyna się poród.

Płód gotowy do porodu:

Chrząstki stawowe pozostają chrzęstne do końca życia

RODZAJE KOSTNIENIA

1. kostnienie śródchrzęstne( ossificatio endochondralis)- zapewnia wzrost kości na długość, wytwarza istotę gąbczastą kości

2. Kostnienie ochrzęstne- okostnowe( ossificatio perichondralis)= kostnienie śródkostne= przywarstwienie(apositio)- odpowiada za wzrost kości na grubość, wytwarza warstwę korową kości

3. kostnienie błoniaste- dotyczy kości pokrywy czaszki( polega na przekształceniu tkanki łącznej mezenchymalnej w kość)

PIERWOTNE CENTRA KOSTNIENIA

Powstają w życiu płodowym w centralnych częściach (trzonach) kości.

W okresie płodowym zawiązek przyszłej kości tworzony jest początkowo przez tkankę mezenchymalną, która zostaje zastąpiona przez tkankę chrzęstną szklistą, a ta - przez tkankę kostną. Ta ostatnia przemiana rozpoczyna się od wytworzenia tzw. pierwotnych centrów kostnienia.

WTÓRNE CENTRA KOSTNIENIA

To oddzielne obszary tkanki kostnej, powstające w chrząstce nasadowej kości. Najczęściej powstają w życiu pozapłodowym (wyj. u ludzi dalsza nasada kości udowej; u psa - kość piętowa i skokowa).

Kości kręgosłupa- kości wielokształtne, posiadają:

1. Trzy pierwotne centra kostnienia

a. trzon

b. 2 łuki

2. 9 wtórnych centrów kostnienia:

a. 1 wyrostek kolczysty

b. 4 wyrostki stawowe

c. 2 wyrostki poprzeczne

d. 2 płytki końcowe

Kość kopytowa: brak chrząstki wzrostowej, a kość koronowa oraz pęcinowa tylko chrząstka wzrostowa bliższa

Nie powinno się oceniać u psów dysplazji stawu biodrowego przed ukończeniem 18 tygodnia życia

Chrząstki wzrostowe w kręgosłupie bardzo szybko się zamykają( najszybciej)

Pobudza wzrost kości:

Glikokortykoidy(GK) hamują wzrost kości, podawanie zbyt młodym zwierzętom jest błędem w sztuce, GK hamują wzrost chrząstki wzrostowej, upośledzają wchłanianie wapnia w jelitach, przyspieszają dojrzewanie i zamykanie się chrząstek wzrostowych

BUDOWA STAWU

Na zdjęciu rtg staw jest widoczny w postaci szpary

Obraz rtg: szpara stawowa czyli obszar pomiędzy dwoma nasadami kości- szpara stawowa w ujęciu radiologicznym.

Szpara stawowa w ujęciu anatomicznym jest to przestrzeń między 2 chrząstkami stawowymi otoczona torebką stawową i wypełniona mazią

Na zdjęciu nie widoczne są następujące struktury wodzące w skład anatomicznej budowy stawu:

Dlatego na zdjęciu radiologicznym nie jesteśmy w stanie uchwycić drobnych zmian w chrząstkach stawowych, torebce stawowej lub mazi stawowej. Zmiany mogą być widoczne na zdjęciu rtg np. w chrząstkach stawowych gdy są na tyle zaawansowane, że wtórnie dotykają tkanki kostnej leżącej pod chrząstką stawową lub są to zmiany więzadłach typu zwapnienia.

OCENA RADIOLOGICZNA STAWU

Wykonuje się 2 prostopadłe projekcje: strzałkową i boczną

Dodatkowo wykonuje się np. projekcje skośne w pozycji bocznej i przyśrodkowej

przy obciążeniu stawu, przy łapie zgiętej/ wyprostowanej- zdjęcia w pozycji wymuszonej wykonujemy w uspokojeniu farmakologicznym

Ocena radiologiczna stawu dotyczy:

Zmiany jednostkowe w kościach

- zanik kostny

- zagęszczenie utkania kości

- niszczenie kości

- reakcja okostnej

ZANIK KOSTNY (atrophia osium, osteoporosis)

osteoklasty,

czynniki wytwarzane przez nowotwory.

ETAPY- ZANIK KOSTNY

1. Śluzowielocukry( mukopolisachrydy) ulegają depolimeryzacji

2. Enzymy osteoklastów- kolagenaza i hialuronidaza trawią włókna kolagenowe

3. Parathormon uwalnia jony Ca2+ do krwi

4. Wapń tworzy chelaty głównie z kwasem mlekowym i cytrynowym

- Kość staje się bardziej przepuszczalna dla promieni rtg, zanikają głównie beleczki poziome, a objawy są widoczne późno gdy już zaniknie 30-50% masy kostnej

♦ UOGÓLNIONY - obejmuje większość układu kostnego;

-na początku zanika istota gąbczasta; warstwa korowa jest ostra linijna- kość pergaminowa/ jak zarysowana szkło- przy nieprawidłowym żywieniu

U kota przy zaniku uogólnionym dachówkowate zapadnięcie kości krzyżowej

- osteoporoza starcza,

- osteoporoza postmenopauzalna,

- nadczynność przytarczyc,

- zespół Cushinga,

- krzywica,

- cukrzyca,

- rozsiana choroba nowotworowa (przerzuty, szpiczak)

- charłactwo

♦ REGIONALNY - obejmuje kończynę lub część ciała.

- unieruchomienie (nieużywane części ciała)

- zespół Sudecka,

- porażenie kończyny,

- urazy kończyny.

♦ MIEJSCOWY - ogniskowa osteoporoza w jednym lub wielu miejscach kości

- zapalenie kości,

- zapalenie stawów (gruźlica, reumatoidalne zapalenie stawów)

Ocena radiograficzna uogólnionego zaniku kostnego

Utrata gęstości mineralnej kości jest widoczna na zdjęciu, kiedy nastąpi zmniejszenie masy kości o około 30-50%. Z czasem kość wygląda jak narysowana ołówkiem, istota gąbczasta „znika” i kość opisywana jest jako „kość pergaminowa” lub „matowe szkło”.

Zanik kostny zwykle przebiega bezobjawowo, dopóki nie pojawią się powikłania w postaci złamań patologicznych, do których prowadzi zmniejszona gęstość mineralna kości.

Złamania patologiczne:

Istnieje tzw. przerostowy zanik kostny- przebudowa kości- grube nieregularne pojedyncze beleczki kostne

Zanik kostny jest procesem odwracalnym

Jeżeli przełom nie przechodzi przez 2 warstwy to mamy do czynienia z pęknięciem a nie złamaniem

Wykł. 2

ZAGĘSZCZENIE UTKANIA KOSTNEGO (osteosclerosis, hyperostosis)

zwiększenie masy kostnej w jednostce objętości, na zdjęciu wzrost ilości beleczek kostnych, grube mniej regularne; warstwa korowa pogrubiała i wtapia się w istotę gąbczastą

NISZCZENIE KOŚCI (osteolysis)

brak beleczek kostnych, występuje lokalnie w danym miejscu

Widoczne po upływie przynajmniej 7-10 dni!

Za niszczenie odpowiedzialne są osteoklasty - szczególnie w procesach zapalnych. W procesach nowotworowych występują liczne czynniki aktywujące proces niszczenia np. czynniki podobne do parathormonu i prostaglandyna E

Wielkość niszczenia - ognisko niszczenia, wyróżniamy:

Wyróżniamy 2 typy niszczenia:

O rokowaniu decyduje kształt ogniska niszczenia:

Niszczenie naciekające, nieregularne - najbardziej intensywne, źle rokuje; jeden z bardziej agresywnych procesów

REAKCJA OKOSTNEJ (periostosis)

Okostna nie widoczna na zdjęciu RTG

Reakcja okostnej widoczna po 10-14 dniach od rozpoczęcia procesu=> wytwarzane są beleczki kostne

RODZAJE REAKCJI OKOSTNEJ:

- gładki linijny cień (cień staje się coraz grubszy, aż zleje się z warstwą korową); powstaje, kiedy okostna zostanie odsunięta od kości przez np. krwiak okostnowy (7-10 dni od odsunięcia) lub ropień powstały po urazie; równoległy linijny cień w miarę upływu czasu coraz grubszy aż połączy się z kością i powstanie miejscowe zgrubienie warstwy korowej; okostna też może być odwarstwiona

-osteofity (spikule kostne, igiełki kostne) => powstają gdy okostna jest podrażniona w miejscach urazów, zapalenie, ropę, proces nowotworowy;

Blaszki kostne: ustawiają się prostopadle do warstwy korowej (wygląd grzebienia, sztachety płotu);

wybuchające/wstające słońce - wywodzą się promieniście z 1 miejsca;

grube osteofity - długotrwały proces przebiega powoli; im cieńsze osteofity tym proces bardziej aktywny

igiełki mięsakowe - cienkie delikatne, charakterystyczne dla złośliwych nowotworów kości

Jeżeli proces dąży do wygojenia to wszystkie osteofity zaczynają się zlewać i gdy stają się gładkie proces jest już zakończony- tworzy się nadbudowa kostna

- ostroga mięsakowa Codmana (trójkąt Codmana) => patognomoniczny dla nowotworów złośliwych kości;

Nowotwór złośliwy kości niszczy warstwę korową kości, ale nie okostną (tylko ją odsuwa), tworzy blaszkę kostną ustawioną pod kątem do długiej osi kości

- cebulkowate nawarstwienia okostnej => powstaje rzadko, gdy nowotwór złośliwy przerasta kość i odsuwa okostną; warstwa korowa wytwarza blaszkę kostną, ale nowotwór ją znów przerasta i wygląda to jak łuski cebuli=> powstają linijne cienie, jeden obok drugiego

- eksostoza - występ kostny/ nakostniak => powstaje w miejscu powtarzających się niewielkich urazów; wewnątrz beleczkowata struktura, na zewnątrz korowa, dłuższy czas się tworzy

Widoczna po 1-3 tygodniach!

TECHNIKA BADANIA UKŁADU KOSTNEGO

  1. Stosować małe ognisko lampy.

  2. W urazach wykonywać dwie projekcje w prostopadłych płaszczyznach.

  3. Rentgenogram oglądać tylko na negatoskopie.

  4. Jeśli zdjęcie nie zawiera pożądanej struktury anatomicznej, należy je powtórzyć.

  5. Zdjęcie należy oglądać z odległości.

  6. Zwrócić uwagę na wysycenie cieniowe poszczególnych tkanek.

  7. Sprawdzić każdą kość pod kątem zmian jednostkowych.

  8. Ocenić warstwę korową i jamę szpikową.

  9. Ocenić strukturę beleczkową.

  10. Ocenić szpary stawowe.

  11. Ocenić tkanki miękkie.

  12. Porównać radiogram z radiogramem typowym.

  13. Wykorzystać powiększenie.

Linie Macha - linijne przejaśnienie, wynika z fizyki, imituje złamanie,

Gdy promień rentgenowski pada na 2 płaszczyzny, które są ustawione do siebie skośnie, na zdjęciu jest to widoczne jako pasmo przejaśnienia-> to zjawisko imituje złamanie i często jest z nim mylone

Linie Macha często spotyka się na zdjęciach kości śródręcza

URAZY KOŚCI I STAWÓW

Badanie radiologiczne pozwala określić:

1) Rodzaj uszkodzenia:

  1. Charakter złamania

3) linia przełamu i przemieszczenia

4) przebieg gojenia

5) ewentualne powikłania

Linia złamania

złamanie poprzeczne - linia złamania poprzeczna do długiej linii kości

złamanie poprzeczne z odłamem

złamanie skośne

złamanie spiralne

złamanie z 1,2 lub 3 odłamami,

złamanie z rozkawałkowaniem odłamów

Jeżeli odłamów jest bardzo dużo- STRZASKANIE KOŚCI- proces bardzo trudno się goi

Odłamy kostne

Lokalizacja złamania: np. nasada bliższa, nasada dalsza, ½ trzonu

Martwa kość jest traktowana jak ciało obce, dopóki jest to hamuje proces gojenia.

Pęknięcia kości w okolicy złamania - gorsze rokowanie - nie można wprowadzić gwoździ do kości przy leczeniu operacyjnym

Do oceny odłamu zwykle potrzebne są 2 zdjęcia w prostopadłych płaszczyznach. Często niezbędne jest wykonanie zdjęcia porównawczego zdrowej kończyny.

Należy uwidaczniać całą kość i 2 najbliższe stawy.

Zdjęcia porównawcze często też wykonujemy u zwierząt młodych=> wtórne centra kostnienia różny kształt na różnym etapie rozwoju; więc zdjęcia 1 i 2 kończyny w tym samym ustawieniu żeby chrząstki wzrostowe były swoim odbiciem lustrzanym

Odłamanie guzowatości kości piszczelowej, częste u ras miniaturowych

Zlecenie na badanie i samo badanie RTG powinien przeprowadzać lekarz znający mechanizm powstawania urazów.

Określenie stopnia i rodzaju przemieszczeń w złamaniu jest ważniejsze od opisywania charakteru szczeliny przełomu.

W rzeczywistości przemieszczenie jest większe niż to widoczne na zdjęciu, gdyż rzadko udaje się ułożyć badaną kość tak, by wszystkie jej odłamy były ustawione równolegle do błony rtg.

Kierunek przemieszczania wyznacz odłam obwodowy, a w kręgosłupie - kręg leżący wyżej.

Przy urazach kręgosłupa złamanie, rzadko występuje tylko w 1 miejscu

Okostna nie jest widoczna.=> dopiero odwarstwiona przez krwiak, ropę lub tkanki nowotworowe wytwarza blaszkę kostną widoczną w obrazie RTG.

Na zdjęciu oceniamy też tkanki miękkie=> prawidłowo widoczne są kości i mięśnie

Zatarcie planu mięśniowego występuje w wylewach krwawych, obrzękach tkanek, zmianach zapalnych, guzach. Obraz jednolitości masy mięśniowej stwierdza się u pacjentów wychudzonych.

Ciała obce widoczne są tylko jeśli ich cień jest intensywniejszy od cienia otaczających tkanek np. cały pocisk. W zakażeniach beztlenowcowych w tkankach miękkich widoczne są obszary przejaśnień (gazu). Złamanie otwarte - zawsze dochodzi do zakażenia - złamanie i zapalenie kości - zrost opóźniony

Badania RTG wykazują tylko 80% zmian pourazowych czaszki( kości pokrywy czaszki- bo mają różny kształt), podczas gdy w innych obszarach układu kostnego/ kości długich wykrywalność złamań sięga 100%.

Uszkodzenia układu kostnego u zwierząt młodych:

u młodego osobnika złamanie może przebiegać przez chrzęstną część kości, przez co nie będzie widoczne na radiogramie. Może też wyrażać się przemieszczeniem jądra kostnienia.

Młode zwierzęta mają grubą okostną, więc może występować złamania kości bez przebicia okostnej i przemieszczenia odłamów kostnych

Cechy urazów młodych zwierząt:

1. Stosunkowo duży uraz może nie spowodować złamania.

2. Tylko u młodych zdarzają się urazowe złuszczenia nasady oraz złamania typu zielonej gałązki bez naruszenia ciągłości okostnej.

3. Gojenie przebiega szybciej niż u dorosłych: złamanie kości udowej u noworodków goi się w ciągu 2 tygodni, u młodych zwierząt 3-6 tygodni.

4. Nieprawidłowe ustawienie odłamów może ulegać samoistnej korekcji w czasie gojenia.

5. Należy wykonać zdjęcie porównawcze zdrowej strony.

6. Złamania patologiczne są częste i zdarzają w uogólnionych chorobach kośćca.

Złamania przebiegające przez chrząstkę wzrostową wg Saltera (podział pięciopunktowy)

- zbyt wczesne zamknięcie chrząstki wzrostowej to kość przestaje rosnąć

  1. przebiegające przez chrząstkę wzrostową

  2. przebiegające przez chrząstkę wzrostową i przynasadę

  3. przebiegające przez chrząstkę wzrostową i nasadę

  4. przebiegające przez chrząstkę wzrostową, przynasadę i nasadę

  5. kompresja złamania chrząstki wzrostowej

Im wyższy stopień tym gorsze rokowanie

Złuszczenie nasady epiphysiolysis

- Zmiana pourazowa;

- nasada zsuwa się z trzonu, dochodzi do rozsunięcia się warstwy komórek przerosłych i warstwy komórek przygotowawczych; naczynia odżywcze chrząstki wzrostowej nie zostają uszkodzone, chrząstka się rozsuwa, po korekcji chirurgicznej chrząstka będzie rosła

Najczęściej ma miejsce tuż przed zamknięciem chrząstki wzrostowej.

Uraz chrząstki wzrostowej może wstrzymać wzrost kości na długość albo powodować wadliwy wzrost prowadzący do koślawości lub szpotawości kończyn.

Częściowe złamanie- czasem niewielka bolesność; trzeba wykonać badanie czynnościowe

Trzeba rozróżnić złamanie szyjki głowy kości udowej ze złuszczeniem głowy kości udowej- głowa pozostaje w panewce, a szyjka jest pociągana przez mięśnie do góry do przodu

Typy uszkodzeń stawów:

1. Uraz stawu z naderwaniem więzadeł bez zwichnięcia

2. Zwichnięcie

3. Nadwichnięcie

4. Złamanie

Pęknięcie łąkotek można wykazać za pomocą artrografii lub wykonać badanie endoskopowe (normalnie łąkotki w stawie kolanowym niewidoczne ). Rozerwanie więzadeł i torebek stawowych nie jest widoczne na zdjęciu RTG- można zrobić badanie czynnościowe. Objawy pośrednie tych uszkodzeń (asymetryczne zwężenie szpary stawowej) są niepewne. Obraz kliniczny jest bezsporny i nie wymaga potwierdzenia rentgenologią. W przypadku wskazań wykonywane są badania czynnościowe.

Zwichnięcie - całkowite zagubienie kontaktu pomiędzy powierzchniami stawowymi kości;

Czy zwichnięcie: na zewnątrz/ do przyśrodka

Nadwichnięcie - częściowa utrata kontaktu pomiędzy powierzchniami stawowymi stawu

Nie może występować nadwichnięcie tylko samej kości promieniowej lub piszczelowej. Taka sytuacja jest możliwa tylko przy jednoczesnym nadwichnięciu i złamaniu.

Czasem przy uszkodzeniu 7 kręgu lędźwiowego zwierzęta mogą chodzić na łapach

Przy zdjęciu wykonywanym po urazie zawsze najpierw wykonujemy zdjęcie boczne, oceniamy kręgosłup, pęcherz moczowy, dopiero później na plecach;.

Urazy w stawie krzyżowo-biodrowym mogą się wiązać z uszkodzeniem nerwów (może nastąpić upośledzenie chodzenia, oddawania kału i moczu)- patrzymy które uszkodzenie gorsze

Gojenie złamania - etapy

1. Złamanie (krwiak) 2-3 dni

-odłamy ruchome na zdjęciu ostro widoczne; linia złamania ma ząbkowany brzeg

2. Tworzenie tkanki ziarninowej- następne 10 dni

-przekrwienie bierne wypłukuje sole wapnia z brzegu złamania, usuwane są martwe komórki - poszerzenie szczeliny złamania; dobrze widoczna, brak ząbkowania

- jak w złamaniach kości krótkich i różnokształtnych niewidoczny przełom złamania to po 10-14 dniach dzięki poszerzeniu szczeliny złamania lepiej widoczny

3. Unaczynienie tkanki ziarninowej 10-15 dni

-tworzy się tkanka przedkostna, w miejsce urazu wnikają naczynia, i ciągną za sobą komórki chrzęstne i kostne; tworzą beleczki, brzegi odłamu rozmyte, zatarte

4.Tworzenie tkanki kostnawej 5-10 tygodni

-następuje tworzenia beleczek kostnych - charakter chaotyczny (dowolny kierunek ustawienia); na początku mają nieregularne ułożenie, delikatne-„chmurka”, nie jest jeszcze sztywne; pod koniec etapu odłamy unieruchomione

np. u niemowlaka 7dni; osobnik młody kilkanaście dni, dorosłe 3-4 tygodnie

5.Przebudowa tkanki kostnawej na tkankę kostną 3-8 m-cy

-beleczki kostne układają się wzdłuż sił działania na kość żeby znieść obciążenia i stawić opór, zarys szczeliny złamania może być widoczny przez 1,5 roku od złamania

Czas zrostu odłamów kostnych

(niepowikłany) potwierdzony badaniem klinicznym

Wiek zwierzęcia

Gwóźdź

Płytka

do 3 m-cy

2-3 tyg.

4 tyg.

3-6 m-cy

4-6 tyg.

2-3 m-ce

6-12 m-cy

5-6 tyg.

3-4 m-ce

ponad 1 rok

7-12 tyg.

5-8 m-cy

Przytoczone dane są orientacyjne!!! Zmieniają się w zależności od wieku, zwierzęcia, jego kondycji, odżywienia, zastosowanej techniki unieruchomienia oraz opieki pooperacyjnej.

Usztywnienie elementami metalowymi, które wyłączają jakikolwiek ruch odłamów sprzyja gojeniu z wytworzeniem małego odczynu okostnowego i śródkostnego. Brak stabilizacji może pogłębić uszkodzenie kości. Ruch odłamów podczas gojenia sprzyja wytworzeniu dużej kostniny zewnętrznej.

U zwierząt nie oceniamy złamania/ gojenia w opatrunku gipsowym

Trzeba patrzeć czy w pobliżu śrub umieszczonych w kości nie ma ognisk niszczenia

Wykł. 3

I) ROPNE NIESWOISTE ZAPALENIE KOŚCI

  1. Ostitis- proces zapalny wszystkich elementów tworzących kość, głównie jej tkanek miękkich: szpiku, okostnej i naczyń krwionośnych

  2. Myelitis- zapalenie szpiku kostnego- powstaje na skutek krwiopochodnego zakażenia, nie daje objawów radiologicznych( nie widoczne na zdjęciu rtg), zwykle przechodzi w:

  3. Osteomyelitis- zapalenie szpiku kostnego i tkanki kostnej

DROGI ZAKAŻENIA

  1. zakażenie z zewnątrz- otwarte złamania, postrzały, oraz kostne zabiegi chirurgiczne

  2. zakażenie przez ciagłość- z otaczających tkanek, z ropnych ognisk skóry lub innych tkanek miękkich

  3. zakażenie krwiopochodne( ostitis hematogenes)- częste u młodych zwierząt

  4. rany: otwarte, kłuje, penetrujące, kąsane

Zakażeniom sprzyja obniżenie odporności organizmu zwierzęcia przez np.:

CZYNNIKI ZAKAŹNE


        2. Bakterie

          • Staphylococcus spp.(> 50 % przypadków)

          • Streptococcus spp.

          • E. coli

          • Pseudomonas spp.

          • Proteus spp.

          • Bakterie beztlenowe

          • Brucella spp.

          • Tuberculosis

      1. Grzyby( rzadko)


Obraz kliniczny zależy od rozległości i ciężkości choroby, jej przebiegu( ostry, podostry, przewlekły), wieku, stanu ogólnego, chorób współistniejących, i wielu innych czynników.

Do klasycznych objawów zapalenia kości należy: gorączka, apatia, ból ogniskowy i obrzęk, wzrost ilości leukocytów, przyspieszony opad, dodatni posiew z krwi, punkcja wykazująca często ropę.

Jednak objawy zapalenia mogą być niewyraźne i mogą utrzymywać się przez długi czas w postaci podostrej z powodu powszechnego używania antybiotyków. Zjawisko to szczególnie często występuje w przypadku zapalenia kręgosłupa, dla którego opóźnienie rozpoznania według opracowań naukowych

średnio od 2 do 6 miesięcy.

Rozpoznanie Rtg jest późne!

Tylko wczesne rozpoczęcie leczenia, przed wytworzeniem martwaków, daje szansę na całkowite wyleczenie.

Wcześniejsze rozpoznanie umożliwiają:

Zapalenie kości na podstawie krwiopochodnego zapalenia kości- przebieg

We krwi bakterii-> naczyniami krwionośnymi do kości-> przez naczynia przynasady-> zmniejszony przepływ krwi i (....coś nie dopisałam)-> zaczyna się od przynasady; uszkodzenie miejscowe tkanek miękkich, gromadzi się ropa-> poprzez kanały Haversa ropa przemieszcza się w kierunku okostnej (... tu tez nie dopisałam)

OBRAZ OSTREGO ZAPALENIA KOŚCI

  1. 2-3 dzień

obrzęk tkanek miekkich( poprzeczne smugi w tk. podskórnej spowodowane zastojem limfy, zwiększenie objętości mięśni położonych najbliżej kości, zatarcie planu mięśniowego)

  1. od 8 dnia

zanik kostny istoty gąbczastej w miejscu największego nasilenia procesu zapalnego;

osteoliza istoty korowej i gąbczastej delikatny igiełkowaty odczyn okostnej

  1. kilka dni później

w przynasadzie lub trzonie w pobliżu przynasady jednostronne rozwarstwienie i nierówność istoty korowej z drobnymi ubytkami osteoklastycznymi(„wyżarte przez mole”).

Zniszczenia istoty gąbczastej są większe niż istoty korowej i mają postać owalnych ubytków wielkości ziaren ryżu ułożonych równolegle do osi długiej kończyny.

ZMIANY RADIOLOGICZNE WIDOCZNE SĄ 8-14 DNI OD ROZPOCZĘCIA PROCESU

Proces postępuje wzdłuż naczyń od przynasady w kierunku nasady

U noworodków naczynia nasadowe i przynasadowe są połączone, więc zapalenie kości obejmuje całą kość.

W okresie rozwoju układu kostnego u młodych zwierząt naczynia nasadowe i przynasadowe oddzielają się gdy zwierzę zaczyna stawać na łapach.(tyle mam reszty nie dopisałam)

Proces zawansowany; przewlekłe zapalenie kości=> pojawia się jeśli nie zastosowano leczenia lub było ono nieskuteczne; proces ostry przechodzi w przewlekły- dzieje się tak 3-4 tygodnie od początku choroby; przeważają wtedy procesy martwicze, zakażenie szerzy się wzdłuż kanału szpikowego czy odżywczego ?, pozbawiając kość ukrwienia i sprzyjając powstawaniu martwicy, z kolei nekrotyczna kość jest z trudem resorbowana i oddziela się w formie martwaków, co sprzyja dalszemu rozwojowi drobnoustrojów.

OBRAZ RADIOLOGICZNY PRZEWLEKŁEGO ZAPALENIA KOŚCI

Tworzenie tk. kostnej podejmują wszystkie ocalałe tkanki:

Tworzenie martwaków( sekwestracja) zdarza się w 70-80% ostitis

Rodzaje martwaków:

Tworzenie się martwaka- ropa, gromadzi się pod okostną i odsuwa ją=> zaburzenie ukrwienia warstwy korowej.

    1. Martwaki z istoty korowej

      • spotykane są częściej

      • oddzielenie martwaka trwa od 2 tygodni do 6 miesięcy

      • stanowią dobrze wysycany fragment kostny długości kilku cm x szerokości kilku mm- kształt gotycki( wąski, długi, gładki na powierzchni, cieniuje jak kość)

  1. Martwak z istoty gąbczastej

LOSY MARTWAKA

  1. Zniszczenie przez otaczającą ziarninę( jeśli ma niewielkie rozmiary

  2. Rewaskularyzacja i ponownie przyłączenie do kości( jeśli jest dobrze ustabilizowany)

  3. całkowite oddzielenie( martwak otacza wał demarkacyjny z ziarniny wytwarzającej ropę, która oblewa martwak w jamce kostnej tzw. trumience; przez powstające z czasem w jej ścianie przetoki ropa i resztki kości mogą wydostawać się na zewnątrz)

CAŁKOWITE ODDZIELENIE MARTWAKA ZAJMUJE PRZYNAJMNIEJ 6 MIES.

Martwak totalny-> leczenie

Jeżeli doszło do przewlekłego zapalenia kości -> proces gojenia trwa długo; miesiące

Po przebytym zapaleniu przewlekłym kość pozostaje zmieniona:

Niektóre z jamek są puste( martwak usunięty operacyjnie lub samoistnie), w innych mogą tkwić martwaki w różnych fazach oddzielania się.

Przy obniżeniu odporności organizmu będą stanowiły punkt wyjścia wznowy procesu zapalnego kości.

Po odczynach okostnej powstaje nierównomierne zgrubienie warstwy korowej kości

Nawrót choroby może nastąpić w każdym czasie.

POWIKŁANIA WCZESNE

POWIKŁANIA PÓŹNE

II) CHOROBA ZWYRODNIENIOWA KOŚCI I STAWÓW

Fizjologiczna funkcja stawu uwarunkowana jest współdziałaniem następujących elementów:

ZMIANY ZWYRODNIENIOWE STAWÓW- powstają na skutek działania 2 warunkujących się nawzajem procesów:

    1. Upośledzenie destrukcyjne i funkcjonalne chrząstki stawowej( jej zwyrodnienie, ścieńczenie, popękanie)

    2. Reperacyjne procesy wytwórcze( proliferacyjne)- polegają na sklerotyzacji podchrzęstnej warstwy kości i tworzeniu wyrośli kostnych- osteofitów w wyniku drażnienia osteoblastów przez mikrourazy( słabo wychwytywane przez uszkodzoną chrząstkę(

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA KOŚCI I STAWÓW( OSTEOARTHROSIS DEFROMANS)

Jest przewlekłym procesem wstecznym chrząstki z odczynem wytwórczo- zwyrodnieniowym kości, błony maziowej i innych elementów tworzących staw.

O„ zmianach zwyrodnieniowych” mówimy, gdy brak jest klinicznych objawów

Termin „choroba zwyrodnieniowa” oznacza występowanie bólu i upośledzenia funkcji.

DWA TYPY ZMIAN ZWYRODNIENIOWYCH:

                1. pierwotne- czyli takie, których przyczyna nie została wykryta, najczęściej wiąże się je z procesem starzenia

                2. wtórne- spowodowane znanymi różnymi uszkodzeniami:

                3. chrząstki stawowej,

                4. kości i w następstwie chrząstki

                5. jednocześnie i chrząstki i kości

                6. Najczęściej spotykane u zwierząt

                7. Spowodowane są nieprawidłowymi czynnikami mechanicznymi:

                  • Wrodzone deformacje kości i stawów( np. dysplazja, dysostozy- zaburzenia kostnienia śródchrzęstnego)

                  • Nabyta deformacja kości i stawów( np. w wyniku nieprawidłowego gojenia się złamania kości)

                  • Pierwotny uraz lub infekcja stawu

                  • W następstwie systemowych chorób stawów( np. reumatoidalne zapalenie stawów, liszaj rumieniowaty

        Szkodliwe czynniki wewnętrzne np. cukrzyca i zewnętrzne, jak otyłość, dźwiganie ciężarów, nadmierne ćwiczenia, znacznie przyspieszają rozwój zmian zwyrodnieniowych.

        Niekiedy brak równoległości między badaniem klinicznym i radiologicznym- szczególnie duże zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa mogą pozostawać bezobjawowe klinicznie

        WCZESNE OBJAWY RADIOLOGICZNE

        1. zagęszczenie utkania podchrząstkowej warstwy kości w miejscach największych obciążeń

        2. pęknięcia nadmiernie obciążonej chrząstki i kości- najczęściej widać procesy naprawcze po pęknięciu w postaci delikatnych nierówności na powierzchni kości

        3. zniekształcenie stawu:

          1. powierzchnie stawowe kości ulegają spłaszczeniu

          2. szpara stawowa jest spłaszczona i asymetryczna( świadczy to o ścieńczeniu, popękaniu i utracie elastyczności a następnie zniszczeniu chrząstki stawowej

        PÓŹNE OBJAWY RADIOLOGICZNE

            1. zwężenie szpary stawowej- bardzo znaczne, nierównomierne, często asymetryczne

            2. zmiana struktury kości

        -jeśli proces przebiega powoli, radiologicznie stwierdza się przebudowę utkania kostnego z przewagą zagęszczeń

        - jeśli postępuje szybko( np. choroby ukł. nerw.), powstają wylewy krwawe, a następnie torbielowate twory ( GEODY)

            1. wytwórcze odczyny zwyrodnieniowe

          • osteofity: brzeżne= wyrośla dziobiaste lub wewnątrzstawowe

          • wyniosłości kostne na powierzchniach stawowych

          • myszy stawowe( wolne ciała śródstawowe- corpora libera)- są to kosmki stawowe, fragmenty chrząstki lub kości, kształtu owalnego lub okrągłego, z czasem ulegają mineralizacji

        Niekiedy ubytki w chrząstce stawowej ulegają wypełnieniu ziarniną. Jeżeli takie zmiany wystąpią w leżących naprzeciw kościach- może dojść do wewnątrzstawowego zesztywnienia stawów( ancylosis intraarticularis)

        Leżące brzeżnie osteofity mogą doprowadzić do zesztywnienia stawu zewnątrzstawowego (ancylosis extraarticularis)

        KOŃCOWY OKRES CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ

        • grzybowate zniekształcenie nasad kości

        • spłaszczenie nasad kości

        • ustawienie stawów koślawe/ szpotawe

        • nadwichnięcia i zwichnięcia

        IV) PANOSTEITIS; ENOSTEITIS

        PANOSTEITIS EOSINOPHILICA

        MŁODZIEŃCZE ZAPALENIE KOŚCI

        Jest to choroba młodych psów szybko rosnących- psy ras dużych i olbrzymich, ale opisywano też przypadki panosteitis u: sznaucerów miniatur, samojedów, szkockich terierów i bassetów.

        Chorują zwierzęta w wieku od 4-6 miesiąca życia do 2 lat( najczęściej 6-12 miesięcy).

        Opisywane są przypadki panosteitis u psów 5-, a nawet 7-letnich.

        Etiologia choroby nie jest znana.

        Nie znalazły potwierdzenia sugestie zakażenia wirusowego lub bakteryjnego, jak również zarobaczenie lub alergie.

        Niektórzy autorzy rozważają kwestię podłoża genetycznego lub stresu psychicznego.

        !! Aktualnie uważa się że przyczyną są: wysokokaloryczna karma, nadmiar wapnia i fosforu.

        Zmiany dotyczą kości długich kończyn, zwykle najpierw przednich( najczęściej k.ramiennej i później kości podramienia)

        U większości psów (96%) przynajmniej w 2 kościach długich.

        Proces dotyczy jednej kości przez 6-8 tygodni, a następnie przenosi się na inną

        Całość trwa 3-4 miesiące, niekiedy nawet 1 rok i kończy się samoistnie.

        Badania histologiczne kości objętych procesem panosteitis nie wykazały zmian zapalnych.

        Stwierdzono natomiast, że zmiany rozpoczynają się od adipocytów szpiku.

        Nadmiar Ca prowadzi do zaburzeń w prawidłowym formowaniu kości, jej przebudowie i adaptacji kanałów naczyniowych do rozwoju tkanek miękkich.

        Zjawisko to sprzyja stanom obrzękowym w jamie szpikowej.

        Adipocyty ulegają degeneracji, martwicy i zostają zastąpione przez osteoblasty.

        Przekrwienie szpiku nasila aktywność osteoblastów, wytwarzania tkanki osteoidalnej i następnie kostnej( widoczne w jamie szpikowej zagęszczenia). Nasilony wzrost kości aktywuje też komórki tkanki łącznej włóknistej w szpiku.

        Pierwsze zmiany pojawiają się wokół kanałów odżywczych. Ostatecznie komórki kostne ulegają resorpcji i następuje odbudowa szpiku.

        Całość opisanych zmian rozwija się w jamie szpikowej trzonów kości, rzadko w przynasadach i podokostnowo.

        OBJAWY KLINICZNE

        • Kulawizna nagła, bez związku z urazem lub nadmiernymi ćwiczniami fizycznymi utrzymująca się od kilku do kilkunastu dni

        • Kulawizna wędrująca( przenosi się z 1 łapy na 2 z okresowymi poprawami stanu)

        • W okresie kulawizny bolesność przy omacywaniu trzonu kości objętej procesem chorobowym

        • Eozynofilia- występuje tylko w pierwszych 2 dniach klinicznych objawów

        Obraz RTG

        • I okres- zatarcie obrazu jamy szpikowej

        • II okres- tworzenie się ostro odgraniczonych mniejszych lub większych obszarów zagęszczeń w jamie szpikowej( jednej lub kilku), zaczynając od kanału odżywczego. W tym okresie występuje największa kulawizna

        • III okres

          • Jama szpikowa staje się przejrzysta( tzw. pustka kostna)

          • Wyraźny odczyn od strony okostnej wewnętrzne- powstają cienkie spikule

          • Pogrubienie wewnętrznej warstwy korowej( zmniejszenie światła jamy szpikowej)

        !! Panosteitis może występować łącznie z innymi chorobami okresu dojrzewania szkieletowego!!

        Dodatkowe to co znalazłam na slajdach; tego nie było na wykładzie, ale dr Komsta mówiła że ucząc się mama zrócić uwagę np. . na powikłania po złamaniach:

        POWIKŁANIA PO ZŁAMANIACH

        • ZESPÓŁ SUDEKA

        • ZROST OPÓŹNIONY

        O zroście opóźnionym mówi się wówczas kiedy mimo nastawienia odłamów złamanej kości i prawidłowego unieruchomienia złamanej kończyny przez okres wystarczająco długi stwierdza się klinicznie ruchomość odłamów, a radiologicznie różnie zaznaczoną osteoporozę końców odłamów i rozszerzenie szpary przełomu

        • STAW RZEKOMY

        Początkowo widoczne są cechy zrostu opóźnionego lub całkowity brak wytwarzania blizny kostnej. Stopniowo następuje zaokrąglenie i domodelowanie końców odłamów, a na koniec wyraźne zagęszczenie utkania kostnego tej okolicy.

        Najbardziej charakterystyczne jest sklerotyzacja brzegów odłamów z zarośnięciem jamy szpikowej od strony przełomu. Jednak objaw występuje bardzo późno.

        Nie istnieją dokładnie rentgenowskie kryteria rozpoznania wczesnego okresu stawu rzekomego. Pomocna może być w tym zakresie scyntygrafia.

        • NIEPRAWIDŁOWY ZROST

        Częstym następstwem są szybko rozwijające się zmiany zwyrodnieniowe w sąsiednich stawach. Niekiedy zmieniona kość powoduje drażnienie okolicznych tkanek, prowadzi do rozwoju procesów zapalnych, uczucia bólu i kulawizny.

        • ZAPALENIE KOŚCI

        Do zakażenia może dojść, już w chwili złamania, podczas zabiegu operacyjnego lub na skutek nieodpowiedniego postępowania pooperacyjnego powodującego zakażenie rany. Objawy zapalenia kości są takie same jak przy zakaźeniach krwiopochodnych

        • PRZEDWCZESNE POŁĄCZENIE TRZONOWO- NASADOWE

        Uszkodzenie chrząstki wzrostowej może powodować zaburzenia w kostnieniu śródchrzęstnym skutkiem czego jest zahamowanie wzrostu kości

        Przyczyny:

        • KOMPRESYJNE ZŁAMANIE CHRZĄSTKI WZROSTOWEJ: mikrozłamania w pierwotnej strukturze beleczkowej kości, zamknięcie na skutek urazu naczyń nasady i torebki stawowej

        • ZŁAMANIE PRZEBIEGAJĄCE PRZEZ CHRZĄSTKĘ WZROSTOWĄ KOŚCI

        • ZŁAMANIA W PRZYNASADZIE LUB TRZONIE KOŚCI

        Przedwczesne połączenie trzonowo- nasadowe może być całkowite lub częściowe

        Jeśli chrząstka wzrostowa jest jeszcze widoczna na radiogramie, jej funkcja nie może być oszacowana radiologicznie, gdyż fizjologiczne połączenie trzonowo- nasadowe pojawia się przed anatomicznym połączeniem, które ma miejsce przed połączeniem widzianym na radiogramie.

        Przedwczesne połączenie trzonowo- nasadowe w dalszym odcinku kości łokciowej:

        1. częściowe lub całkowite zmniejszenie przepuszczalności dla promieni X w chrząstce wzrostowej

        2. boczne skrzywienie lub wykoślawienie stopy?

        3. kość promieniowa wygina się w kierunku dogłowowym lub przyśrodkowym

        4. nadwichnięcie k. ramiennej w stawie z kością łokciową lub zwyrodnienia w nim

        5. te same zmiany mogą powstawać w stawie promieniowo- nadgarstkowym

        6. złamanie z wycięcia lub rozciągnięcia

        Przedwczesne połączenie trzonowo- nasadowe w dalszym odcinku kości promieniowej

        1. częściowe lub całkowite zmniejszenie przepuszczalności promieni x w chrząstce wzrostowej

        2. nadwichnięcie i zwyrodnienie w stawie ramienno- łokciowym

        3. poszerzona przestrzeń w stawie ramienno- promieniowym

        4. przemieszczenie dalszego wyrostka rylcowatego

        5. zwyrodnienie stawu nadgarstka

        6. wykoślawienie nadgarstka

        Przedwczesne połączenie trzonowo- nasadowe w dalszych odcinkach obydwu kości: łokciowej i promieniowej

        1. skrócenie przedniej kończyny

        2. nadwichnięcie i zwyrodnienie w stawie ramienno- łokciowym

        3. zmiany zwyrodnieniowe w pozostałych stawach

        WYKŁ. 05.01.2011

        NOWOTWORY KOŚCI

        1. Badanie RTG

          1. Pozwala różnicować zapalenie od procesu nowotworowego kości

          2. Ocenić aktywność biologiczną procesu patologicznego

          3. Określić cechy złośliwości nowotworu

            4. NOWOTWÓR KOŚCI

            ZAPALENIE KOŚCI

            Zazwyczaj w przynasadzie( wyj. guz Ewinga- trzon i guz olbrzymiokomórkowy- nasada)

            Zaczyna się w przynasadzie i ewentualnie schodzi w kierunku trzonu

            Bardzo silne niszczenie od początku

            Niszczenie słabiej wyrażone

            Odczyny okostnowe: trójkąt Codmana, igiełki mięsakowe i cebulkowate nawarstwienie okostnej

            Odczyny okostnowe bardziej regularne

            Brak martwaków

            W przewlekłym zapaleniu obecność martwaków

            Plan mięśniowy zachowany, obecność guza w tkankach miękkich( złośliwy proces nowotworowy)

            Zanik planu mięśniowego

            Aktywność biologiczna- zdjęcia co pewien czas 4-5 tygodni, zdjęcia kontrolne, czy proces chorobowy reaguje na leczenie

            Zdjęcia rtg jak rozwija się guz olbrzymiokomórkowy- mam zapis tylko początek;

            • na początku w przynasadzie, owalny, położenie okołośrodkowe(...)

            • przerzuty z tkanki kostnej do tkanki płucnej pojawiają się tuż przed zgonem

            1. Cechy złośliwości nowotworu

              1. Niszczenie i nowotworzenie kości

              2. Odczyny okostnowe, zwapnienia i skostnienia

              3. Obecność lub brak guza w otaczających tkankach

            Najważniejsze znaczenie rozpoznawcze mają:

                • Niszczenie kości i odczyny okostnowe

            Różnicowanie pomiędzy guzem łagodnym a mięsakiem opiera się na takich cechach ubytków jak:

                • Regularność okonturowania

                • Utkanie otaczającej kości

                • Obecność lub brak odczynów okostnowych, zwapnień i skostnień o charakterze złośliwym lub łagodnym

            Na zdjęciu RTG przy nowotworach:

            Nowotwory powodują przeważnie ubytki kości. Nowotworzenie utkania kostnego jest niewielkie=>

              • wyjątek: kostniaki, wyrośla kostne, sarcoma osteogenes= mięsak kościopochodny ( 1 z najzłośliwszych nowotworów)

            Początkowo ubytki są drobne, porównywane do „wyżartych przez mole”, zlokalizowane są na niewielkiej powierzchni

            Później zniszczenia kości są rozległe

            W pewnych przypadkach mięsaków dość duże zniszczenia kości mają wygląd mozaikowaty, podobny do zapalenia kości, ale bez wytwarzania martwaków( co jest charakterystyczne dla przewlekłego zapalenia kości)

            Wytwory kostne regularne, ziarniste wskazują na proces łagodniejszy niż wytwory kłaczkowate, delikatne, nieregularne- proces złośliwy.

            Zdjęcia: ostroga mięsakowa Codmana, igiełki mięsakowe( spikule)- ustawione prostopadle lub promieniście- „wybuchające słońce”, łuski cebuli

            Guz w tkankach miękkich należy do reguły w mięsakach, w przerzutach jest bardzo częsty, w nowotworach łagodnych i zmianach guzopodobnych znacznie rzadszy.

            Obecność guza w tkankach miękkich przechyla rozpoznanie w kierunku mięsaka.

            W kościach tułowia; kości płaskie- zwłaszcza kości miednicy i łopatka, guz w tkankach miękkich może być bardzo duży, a zmiany w kości nieznaczne.

            Najpierw ból-> guz w tkankach miękkich-> reakcja okostnej delikatna, mgiełkowata, małe ogniska niszczenia, przerzuty często z talerza biodrowego do wyrostków poprzecznych kręgosłupa

            Guz w tkankach miękkich nie wykazujący, związku z układem kostnym- zdjęcie

            Zawsze szukamy cechy najbardziej złośliwej-> 1 cecha złośliwa- podstawa rozpoznania

            Nowotwory kości

            1. pierwotne nowotwory kości

              1. łagodne

              2. złośliwe

            2. przerzuty nowotworowe do kości

            Sarcoma osteogenes( mięsak kościopochodny)- stanowi 80% wszystkich nowotworów pierwotnych kości u psów.

            Na drugim miejscu pod względem częstotliwości występowania znajduje się chondrosarcoma, następnie fibrosarcoma i hemangiosarcoma.

            1. NOWOTWORY ŁAGODNE

            Są pojedyncze i nie dają dolegliwości, czasem uciskają na sąsiednie narządy powodując zaburzenia wzrostu u osobników młodych.

            CECHY GUZÓW ŁAGODNYCH

            • Powolny wzrost

            • Bezobjawowy przebieg kliniczny

            • Wzrost rozprężający ; nie niszczy warstwy korowej kości, ale na nią naciska osłabiając ją

            X powodem zgłaszania się do lekarza weterynarii jest wada kosmetyczna

            OBRAZ RTG NOWOTWORU ŁAGODNEGO

            • Odgraniczone ostro ognisko nowotworzenia

            • Istota korowa nie jest zniszczona nawet jeśli bardzo rozdymają kość

            • Brak odczynów okostnowych i guza w tkankach miękkich

            • Jamy kostne( torbiele, włókniaki, chrzęstniaki), są dość regularne, okrągłe lub owalne, często otoczone obrąbkiem sklerotycznym

            • Guzy tworzące kość i chrząstkę( wyrośle) mają charakterystyczną kształty i budowę bezładnej kości zbitej i gąbczastej.

            NOWOTWORY ŁAGODNE PIERWOTNE

            • Cysta= torbiel kostna( cystis solitaria)

            • Włókniak niekostniejący= niekościopochodny włókniak( fibroma non ossificans) i korowy ubytek łącznotkankowy( defectus fibrosus)

            • Kostniak( osteoma)

            • Kostniak kostninowy lub kostnawy( osteoid- osteoma)

            • Chrząstniak( chondroma)

              • Wewnątrzkostny( enchondroma)

              • Zewnątrzkostny( ecchondroma)

            Guz olbrzymiokomórkowy (tumor gigantocelulare, osteoclastoma), uważany jest za nowotwór wykazujący skłonności do zezłośliwienia.

            1. NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

            • Są to zazwyczaj mięsaki

            • Dają miejscowy ból i narastające objawy ciężkiej choroby nowotworowej

            • Towarzyszy im prawie zawsze guz tkanek miękkich: twardy, niebolesny, podstawą związany z kością

            • W krwi stwierdza się znacznie zwiększone stężenie fosfatazy zasadowej

            • Często na krótko przed zgonem daje liczne przerzuty do płuc.

            OBRAZ RTG NOWOTWORU ZŁOŚLIWEGO

              1. Postać jednoogniskowa

              2. Niszczy warstwę korową

              3. Niszczenie bezodczynowe( nieostre, zatarte granice, naciekające zmienioną zwykle osteoporotyczną kość)

              4. Zagęszczenie utkania kostnego w postaci różnej wielkości nieregularnych plam” jak po rozlanym atramencie”

              5. Odczyny okostnowe

                • Ostroga mięsakowa Codmana

                • Igiełki okostnowe( spikule)

                • Rzadziej cebulkowate nawarstwienia

            1. Guz w tkankach miękkich i w jego zrębie widoczne nieprawidłowe skostnienia lub zwapnienia

          !! Należy tylko podkreślić z naciskiem, że obraz rentgenowski może być jednakowy w guzach łagodnych i złośliwych.

          Tylko biopsja lub badanie histologiczne może określić rodzaj guza i zdecydować o postępowaniu lekarskim!!

          NOWOTWORY ZŁOŚLIWE PIERWOTNE

          1. mięsak kościopochodny( sarcoma osteogenes, osteosarcoma)- najczęstszy, najbardziej złośliwy guz narządu ruchu, o szybkim i niepomyślnym przebiegu

            1. sa. osteogenes osteoliticum

            2. sa. osteogenes osteoplasticum( sclerosans)

            3. sa. mixtum

          2. włókniako- mięsak ( fibrosarcoma)

          3. chrzęsniakomięsak( chondrosarcoma)

            1. postać centralna

            2. postać obwodowa

          4. guz ewinga( sarcoma ewing)

          NOWOTWORY W SZPIKU

          1. szpiczak ( myeloma, plasmocytoma)

          2. szpiczak pojedynczy( plasmocytoma multiplex)

          3. maziówczak

          zdjęcie rtg- szpiczak mnogi, przebieg gwałtowny

          NOWOTWORY PALCA

          • rak płaskonabłonkowy- sznaucery średnie i olbrzymie, pudle rottweilery)

          • czerniak złośliwy( czarne umaszczenie)

          zdjęcie zaawanosowane niszczenie, postępujące od ostatniego paliczka

          leczenie: amputacja całego palca

          przy nowotworach złośliwych kości- bardzo duży ból; zwierzę przestaje jeść i przestaje reagować=> śpi i niczym się nie interesuje

          Przerzuty z kości do płuc występują w formie wielu ognisk nowotworowych.

          Jeśli spotykamy 1 guz w płucach, to może on dawać przerzuty do kości.

          5) Przerzuty nowotworowe do kości:

          Powstają w szpiku kostnym wskutek osadzania się i rozwoju komórek nowotworowych przeniesionych drogą krwi z ogniska pierwotnego.


          Umsc się w db unaczynionych bogatych w czerwony szpik kostny kościach:

          • kręgosłupie

          • bliższych końcach kości udowych

          • miednicy

          • żebrach

          • mostku

          • sklepieniu czaszki

          Najczęstsze źródła przerzutów to:

          • rak nerki

          • rak tarczycy( sam rzadko spotykany)

          • rak gruczołu krokowego

          • rak sutka

          • rak oskrzela


          Radiologicznie występują jako wieloogniskowe pola osteolityczne, osteosklerotyczne lub mieszane.

          Według cech rentgenowskich dzielimy przerzuty na:

          • p. osteosklerotyczne- powodują je głownie raki prostaty; zazwyczaj są bardzo liczne, nieregularne, kłaczkowate zagęszczenia utkania kostnego

          • p. mieszane osteolityczno- osteosklerotyczne- występują zwłaszcza w raku oskrzela i sutka

          • p. osteolityczne- ich źródłem są pozostałe nowotwory

          PRZEROSTOWA OSTEOPATIA; HYPERTROPHIC OSTEOPATHY; OSTEODYSTROFIA PŁUCNA

          PŁUCNA PRZERROSTOWA ARTROOSTEOPATIA; AKROPATIA; CHOROBA KADIOTA; CHOROBA MARIE'S

          Przyczyna nie jest znana, chociaż stan ten łączono zazwyczaj z chorobą płuc np.

          • guzem( rak oskrzela) lub chronicznym zapaleniem płuc( blastomykoza, dirofilarioza, ropniem płuc, ciałem obcym w tchawicy); chorobą serca

          • A także( rzadziej) z chorobami brzucha np. guzem pęcherza lub wątroby.

          OBJAWY KLINICZNE:

            1. obrzęk tkanek miękkich dalszych części kończyn

            2. kulawizna

            3. bolesność przy palpacji

          Obraz RTG

            • obrzęk tkanek miękkich

            • reakcja okostnej( symetryczna, gładka, falista i regularna osadzona w kościach śródręcza/ śródstopia z upływem czasu wędrująca do góry)

          ASEPTYCZNA MARTWICA GŁOWY K. UDOWEJ/ CHOROBA LEGG- CALVE- WALDENSTROM- PERTHESA/ LEGG- CLAVE- PERTHES DISEASE( LCPD)/ OSTEOCHONDROPATIA DEFORMANS JEVENILIS COXE-

          tu brak jednego synonimu bo zasłaniał rzutnik

          Aseptyczna martwica punktu kostnienia głowy kości udowej lub jej fragmentu.

          Choroba dotyczy :

          • młodych psów

          • ras małych( pekińczyk, pudel miniaturowy, terier, ratler)

          • głównie samców

          Może wystąpić u kilku osobników z jednego miotu w okresie 4-11 miesięcy ( około 8 miesiąca)

          Uważa się, że jest to chor. o charakterze poligenicznym,………………………………………………………………………… zaleca się by osobniki dotknięte LCPD były wykluczone z hodowli.

          Proces jest zazwyczaj jednostronny, a tylko w 10% przypadków dwustronny, przy czym choroba rozwija się najpierw w jednej, a potem w drugiej kończynie.

          Etiologia choroby nie jest znana, jakkolwiek wiadomo że bezpośrednią przyczyną jest niedostateczne ukrwienie głowy kości udowej.

          Możliwe, że przyczyną jest:

          • zaburzenie w kostnieniu śródchrzęstnym, a zmiany naczyniowe są wtórne

          • mikrourazy pochodzenia zewnętrznego lub wewnętrznego uszkadzające naczynia tętnicze np. uszkodzenie tętnic biegnących w więzadle obłym.

          • Zaburzenia hormonalne

          Żadnej z wymienionych przyczyn nie zdołano potwierdzić eksperymentalnie.

          Niedokrwienie powoduje lokalną martwicę kości=> ognisko martwicze rozszerza się i obejmuje tkankę kostną głowy kości udowej=> w obszarze martwicy powstaje reaktywne przekrwienie, co pociąga za sobą odwapnienie kości i zmniejszenie wytrzymałości tk. kostnej na drobne urazy i naturalne obciążenia=> powstają liczne złamania( sekwestracja) i zniekształcenie głowy kości udowej=> pojawiają się procesy naprawcze, jednak zniekształcenie głowy kości udowej pozostaje czego następstwem jest=> jeszcze ostatni punkt ale rzutnik zasłaniał, jak ktoś ma niech dopisze….

          OBJAWY KLINICZNE

          • Chore zwierzę początkowo nie wykazuje większych zaburzeń ruchu.

          • Kulawizna jest przemijająca i niekiedy właściciel może jej nie zauważyć.

          • Z czasem małe psy przestają obarczać kończynę, a przy badaniu wykazują wrażliwość przy biernych ruchach łapą w stawie biodrowym

          OBRAZ RTG

          I okres: bezobjawowy

          II okres: spłaszczenie głowy kości udowej, poszerzenie szpary stawowej nierówna powierzchnia stawowa głowy k. udowej( szczelinowate zachyłki)

          III okres: ogniska zaniku kostnego w obrębie głowy k. udowej, zniekształcenie szyjki

          IV okres: SEKWESTRACJA( ROZKAWAŁKOWANIE) KOŚCI, widoczne są linie przełomu złamania w obrębie głowy i szyjki kości udowej, głowa kości udowej może być zniekształcona.

          V okres:

          GOJENIE ZŁAMAŃ; szczeliny, między odłamami zaczynają się wypełniać słabo cieniującą tkanką zastępczą.

          GŁOWA PRZYJMUJE KSZTAŁT GRZYBA

          SZYJKA JEST ZNIEKSZTAŁCONA I SKRÓCONA

          PANEWKA STAWU JEST PŁYTKA, SZEROKA

          LECZENIE

          1. jak najwcześniej, unieruchomić kończynę, zapobiec obarczaniu jej( ciasne pudełko); ale wtedy bardzo często powikłania(nie wiem czy to nie dopisałam)

          1. często stosuje się resekcję głowy kości udowej- usunięcie główki i szyjki kości udowej- wytwarza się mięśniozrost; należy jednak pamiętać że zwierzęta po zabiegu wymagają rehabilitacji np. pływanie- wymusza użycie 4 kończyn, bo podczas chodzenie pies może nie obarczać kończyny która została poddana zabiegowi i poruszać się na 3 kończynach

          ASEPTYCZNA MARTWICA SZYJKI KOŚCI UDOWEJ

            • powoduje ją uszkodzenie naczyń biegnących od torebki stawowej i odżywiających szyjkę k.udowej.

            • Zmiany i objawy kliniczne przebiegają jak w chorobie Perthesa.

          OBRAZ RTG:

          Szyjka k.udowej ma kształt ogryzionego jabłka, a głowa pozostaje bez zmian.

          1

          19


          Wyszukiwarka

          Podobne podstrony:
          Kosci - wyklad II uzup, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Radiologia
          Diagnostyka radiologiczna wykłąd II, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Radiologia, RADIOLOGIA
          radiologia W1kosci, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Radiologia
          Radiologia wyk 13.01.2011r, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Radiologia, egzamin
          WYKLAD RADIOLOGIA 05, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Radiologia
          Cauda equina, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Radiologia, RADIOLOGIA
          całość!!!, Weterynaria Lublin, weterynaria lublin
          radio egzamin skrypt lublin, radiologia
          Epizoty całość, weterynaria
          łacina całość, weterynaria, Farmakologia, Farmacja
          ap wyklady calosc, weterynaria 3 rok WROC, semestr 6, Apy 2 sem
          Radio- Šwiczenia, weterynaria, Diagnostyka obrazowa
          korespondencja polecenia, Weterynaria Lublin, INFORMATYKA, cw3, cw2
          Elektronogramy - podpisy, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Histologia, Histologia, histologia Elek
          mikro c 5 sc, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Mikrobiologia
          ryby nicienie, Weterynaria Lublin, Weterynaria 1, Choroby Ryb, ściąga
          Spraw 22b, Weterynaria Lublin, Biofizyka , fizyka - od Bejcy

          więcej podobnych podstron