Pierwiosnek lekarski

111a] Pierwiosnek lekarski - Primula officinalis vel veris

Skład chemiczny: najważniejsze są saponiny, olejek eteryczny, glikozydy fenolowe, garbniki, cukry.

W kwiatach także barwniki, flawonoidy - saponin jest około 1/3 ilości co w korzeniach.

Działanie: wykrztuśny, stymulujący procesy życiowe, poprawiający przemianę materii, moczopędny, napotny.

Pierwiosnek jest bardzo skutecznym środkiem przy przeziębieniach, grypach itp.

Działa wykrztuśnie, lekko moczopędnie, napotnie, wpływa na przemianę materii - dlatego stosowany jest przy reumatyzmie, lekkiej nerwicy, migrenie, nerwowych zaburzeniach połączonych z bólem głowy, lekkiej bezsenności.

Medycyna preferuje działanie wykrztuśne,

Dzienna dawka kwiatów wynosi 10 łyżeczek na 1 szkl wody [napar].

Dawka kłączy - około 1/3 dawki kwiatów [są trzykrotnie silniejsze].

111b] Pierwiosnek lekarski

Działanie: wykrztuśne, moczopędne, przeciwzapalne, przeciwbólowe.

Stosuje się jako lek wykrztuśny w stanach zapalnych gardła, krtani, oskrzeli, w uporczywym kaszlu, a także w przeziębieniach, chorobach nerek i pęcherza, a pomocniczo w astmie oskrzelowej.

Sok ze świeżego ziela jest niezwykle bogaty w wit C.

Odwar: 1 łyżkę kwiatów zalać 1 szkl gorącej wody, ogrzewać do wrzenia, a następnie gotować pod

przykryciem na małym ogniu przez 5min, odstawić na 10min, przecedzić. Podawać dzieciom 3-5 razy

dziennie po 1 łyżce jako środek wykrztuśny w nieżycie gardła.

Uwaga: Dawki wyższe niż zalecane mogą spowodować wymioty i biegunkę.

111c] Pierwiosnek lekarski

Pierwiosnek działa zbawiennie przy leczeniu przeziębień, zapaleniu gardła i krtani, zapalenia oskrzeli.

Jako doskonały środek wykrztuśny stosowany jest w leczeniu gruźlicy i pylicy płuc. Przydatny jest również palaczom i cierpiącym na reumatyzm.

Okłady z odwaru zmniejszają obrzęki i bóle oraz przyśpieszają gojenie się ran pooperacyjnych.

Medycyna ludowa leczy odwarem migreny, bezsenność, napięcie mięśniowe, dolegliwości miesiączkowe i okres przekwitania.

Pierwiosnek posiada właściwości moczopędne i dlatego doskonale nadaje się do

kuracji czyszczących i odtruwających organizm.

Uwaga: Jedynym przeciwwskazaniem są skłonności do alergii i choroby

przewodu pokarmowego: ostry nieżyt żołądka i jelit i choroba wrzodowa.

111d] Pierwiosnek lekarski

Dziko rosnący pierwiosnek jest pod ochroną, do celów leczniczych używa się tylko rośliny pochodzące z upraw.

W celach leczniczych można używać także surowców pochodzących z pierwiosnka wyniosłego [Primula elatior].

Inne nazwy: prymula, prymulka. kluczyki.

W celach leczniczych wykorzystuje się korzenie, czasem kwiaty i liście.

Głównym związkiem leczniczym zawartym w korzeniu są saponiny trójterpenowe z głównym związkiem tej grupy [ kwasem prymulowym; ponadto korzenie glikozydy fenolowe, garbniki, substancje gorzkie, ślady olejku eterycznego i sole mineralne.

W kwiatach znajdują się saponiny i flawonoidy. Liście zawierają wit C.

Działanie: wykrztuśne.

Pierwiosnek jest od dawna znanym lekiem, który przynosi ulgę w suchym kaszlu rozrzedza bowiem i

zmiękcza ilość śluzu produkowanego w drogach oddechowych. Ułatwia wykrztuszanie z oskrzeli.

Jest skutecznym lekiem przy zapaleniach gardła i krtani, zapaleniach oskrzeli.

Pierwiosnek może być korzystnym lekiem w leczeniu gruźlicy i pylicy płuc, dla palaczy tytoniu i ludzi narażonych na wdychanie dymów i pyłów przemysłowych.

Pierwiosnek zwiększa nieco ilość wydalanego moczu.

Może być z powodzeniem stosowany przy nerwicy, migrenie i bólach głowy.

Odwar: 0,5 łyżki korzeni zalać 1 szkl wody, gotować 5min. Pić po 1 łyżeczce co 2-3 godz.

Odwar: 1 łyżkę kwiatów suszonych zalać 1 szkl wody, gotować 5min, odstawić na 15min. Pić w 2-3

porcjach w ciągu dnia.

Kwiaty działają łagodniej niż korzenie - mogą być dla dzieci.

Ziele pierwiosnka można łączyć z podobnie działającymi liśćmi podbiału i tymianku.

Uwaga: Zbyt duże dawki mogą wywołać objawy zatrucia z wymiotami, biegunką - nawet krwawa. Ponieważ zdarzają się uczulenia na pierwiosnek, ludzie uczuleni na tę roślinę powinni jej unikać.

111e] Pierwiosnek lekarski

Roślina lecznicza: Surowiec zielarski: cała roślina.

Działanie: ze względu na dużą ilość saponin napary i odwary z pierwiosnka pomagają przy leczeniu przeziębień, zapalenia gardła i krtani, grypy, zapalenia oskrzeli.

Pomaga w leczeniu gruźlicy i pylicy płuc jako doskonały środek wykrztuśny.

Kurację pierwiosnkiem zaleca się palaczom i osobom cierpiącym na reumatyzm. Okłady z odwaru

zmniejszają obrzęki i bóle, przyśpieszają gojenie ran pooperacyjnych.

Medycyna ludowa od wieków leczy odwarem z pierwiosnka migreny, bezsenność, napięcia nerwowe, dolegliwości miesiączkowe i okresu przekwitania. Wino z tego ziela zaleca się jako środek regulujący

krążenie krwi.

Pierwiosnek ma właściwości moczopędne, toteż jest stosowany do kuracji oczyszczających i odtruwających organizm.

Napar z kwiatów dla dzieci: łyżkę suszu zalać 1 szkl wrzątku, przykryć, po kwadransie przecedzić i

podzielić na 3 porcje. Podawać w ciągu dnia po jedzeniu jako środek wykrztuśny, lekko uspokajający,

łagodnie nasenny lub na wzmocnienie.

Odwar z korzeni i łodyg dla dorosłych: pół łyżki zmielonego suszu zalać szklanką wody, gotować przez 5 minut. Po przecedzeniu popijać po łyżce co 2-3 godziny we wszystkich opisanych wyżej przypadkach.

Przeciwwskazania: skłonność do alergii i choroby przewodu pokarmowego jak choroba wrzodowa czy ostry nieżyt żołądka.

Wierzono, że wpleciony we włosy lub przypięty do sukni działa magicznie na mężczyzn - otwierają zatwardziałe serca, budzą ciepłe uczucia dla osoby, która go nosi. Stąd zapewne wzięła się ich ludowa nazwa - kluczyki.

W parapsychologii wierzy się, że kto regularnie jada prymulki, temu wyczula się „szósty zmysł”.

111f] Pierwiosnek - Primula

Surowcem jest liść, kwiat lub całe ziele

Korzeń jest surowcem małowartościowym i przedawkowany staje się niebezpieczny, a zbieranie go wiąże się zawsze ze zniszczeniem rośliny; pierwiosnków mamy coraz mniej, a przy tym są pod ochroną.

Liście i kwiaty są surowcami bardzo wartościowymi i godnymi polecenia; zbiera się je w czasie kwitnienia i suszy w temp. do 40o C lub w otwartym piekarniku ogrzanym do temp, 60o C. Ważne jest, aby surowce zostały szybko pozbawione wody.

Liście (ziele) i kwiaty są bardzo bogate w witaminę C (400-500 mg/100 g), saponiny trójterpenowe (do 3%), gllkozydy fenolowe (primulaverozyd, primverozyd, primulaverynę), kw. primulowy, olejek eteryczny - ok. 0,1%, karoten, flawony, garbniki, gorycze, sole mineralne i in.

Ziele, liście i kwiaty działają wykrztuśnie, moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, odtruwająco, przeciwzapalnie, wzmacniająco, uspokajająco, antyseptycznie, żółciopędnie; regulują przemianę materii, trawienie i wypróżnienia; wzmagają wydzielanie śluzu, śliny, soku żołądkowego i trzustkowego; wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne; polepszają samopoczucie.

Wskazania: wyczerpanie nerwowe, choroba Parkinsona, wyczerpanie nerwowe, bezsenność, stres, po zawale serca, brak wit. C i P, wszelkie choroby zakaźne i skórne, stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego, kaszel, przeziębienie, gorączka, schorzenia układu moczowego, stany zapalne przewodu pokarmowego, zaburzenia metaboliczne i trawienne, zaparcie, plamice, wybroczyny na siatkówce, choroby oczu, choroby wątroby i trzustki oraz pęcherzyka żółciowego, choroba wrzodowa, jąkanie, reumatyzm, artretyzm, miażdżyca, złe samopoczucie.

Zewnętrznie (okłady, przemywanie, płukanki, lewatywy z mocnego naparu o temp. 38o C w ilości

100-200 ml)stany zapalne i zakażeniowe powiek, spojówek i gałki ocznej, swędzenie, zmęczenie, łzawienie i opuchnięcie oczu (+ witaminy!), stany zapalne bańki odbytowej, esicy i okrężnicy, hemoroidy, parcie na kał, np. w trakcie niestrawności, schorzenia skórne (nalewka !) i włosów (napar), stany zapalne narządów płciowych (nasiadówki 30 minutowe lub przepłukiwanie).

Napar: 1 łyżkę kwiatów, ziela lub liści zalać 400 ml wrzącej wody lub gorącego mleka; odstawić na 20 minut; przecedzić; napar mleczny osłodzić miodem. Pić 2-3 razy dz. po 100-150 ml lub 4-6 razy dz. po 50 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 1 łyżeczka, 5-6 kg - 7-8 ml, 7-8 kg - 10 11 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 9-10 kg - 12,8-14 ml, 15-20 kg - 21-28,5 ml, 25-30 kg - 35-42 ml, 35-40 kg - 50-57 ml, 45-50 kg - 64-71 ml, 3-4 razy dz. Obowiązuje zasada: często, ale mało!.

Ekstrakt: 4 łyżki kwiatów, liści lub ziela zalać 1 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić; dodać 3 łyżki miodu, wymieszać. Zażywać 6 razy dz. po 2 łyżki.

Nalewka pierwiosnkowa - Tinctura Primulae: pół szkl. kwiatów lub ziela (liści) zalać 350 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 4-6 razy w ciągu doby po pół łyżeczki; dzieci - 20 kropli 4-6 razy w ciągu doby w mleku lub w miodzie.

Intrakt pierwiosnkowy - Intractum Primulae: pół szkl. świeżego ziela, kwiatów lub liści (po ich

zmieleniu zalać 350 ml alkoholu 40-60% o temp. 70-75°C; wytrawiać 10 dni; przefiltrować.

Zażywać jak nalewkę.

Alkoholatura zimna: pół szkl. świeżego ziela lub liści zalać 350 ml wódki; wytrawiać 14 dni;

przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.

Alkohomel Primulae: do 100 ml wyciągu alkoholowego wlać 100 ml miodu, wsypać szczyptę cynamonu lub wanilii i można dodać sok z cytryny do smaku. Zażywać 4-6 razy w ciągu doby po1-2 łyżeczki; dzieci - 1 łyżeczka 4 razy dziennie.

Proszek pierwiosnkowy - Pulvis Primulae: suche liście lub ziele zmielić w młynku do kawy na drobniutki proszek. Zażywać 3 razy dziennie po pół łyżeczki do herbaty; dobrze popić. Przed zażyciem warto zmieszać z miodem [na każdą łyżeczkę proszku dać i łyżkę miodu i 10 kropli wódki lub gliceryny, wymieszać; zażywać 3 razy dz. po pół łyżki].

Sok pierwiosnkowy - Succus Primulae: świeże ziele lub liście pierwiosnka zmielić przez maszynkę do mięsa, zalać wodą przegotowana do połowy (na każdą 1 szkl. masy roślinnej 100 ml wody); odstawić pod przykryciem na 6 godzin, przecedzić. Pozostałą nam masę roślinna nie wyrzucać lecz przepuścić przez sokowirówkę. Oba wyciągi połączyć ze sobą. Na każde 100 ml soku dać 100 ml cukru, 200 ml miodu lub 100 ml alkoholu 40-70%, wymieszać. Sam, czysty sok zażywa się 4 razy dz. po 2-3 łyżki, natomiast zacukrowany lub z alkoholem po 1 łyżce 3-4 razy dz. Przetwory przechowywać w lodówce. Można je zapasteryzować przez 20 min. w temp. 80o C.

Rp. nalewka pierwiosnkowa - 10 ml, nalewka lipowa - 10 ml, nalewka jałowcowa - 10 ml, nalewka anyżkowa - 10 ml, nalewka tymiankowa - 10 ml, nalewka lawendowa lub hyzopowa - 10 ml, gliceryna - 30 g miód naturalny - 50 ml, Składniki wymieszać.

Zażywać 4 razy dz. po pół łyżeczki. Dzieciom podawać w mleku z miodem.

Wskazania: kaszel, stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego, przeziębienie, choroby zakaźne.

Rp. ziele (kwiat, liść) pierwiosnka - 1 łyżka, kwiat bzu czarnego - 1 łyżka, kwiat lipy - 1 łyżka, gałązki,

igliwie sosny, modrzewia lub świerku - 1 łyżka, kwiatostan kocanki - 1 łyżka, porost islandzki - 1 łyżka,

owoc anyżku - 1 łyżka, ziele tymianku - 1 łyżka, ziele lebiodki - 1 łyżka, kłącze lub ziele prawoślazu - 1

łyżka. Wymieszać. Przyrządzić i dawkować jak napar z pierwiosnka.

Wskazania: nieżyty układu oddechowego, gorączka, przeziębienie, choroby zakaźne, zaburzenia

trawienia, kaszel.

111g] PIERWIOSNEK LEKARSKI (Primula veris)

Pierwiosnek jest u nas pod ochroną. Do celów leczniczych roślina jest uprawiana.

Surowcem leczniczym jest korzeń pierwiosnka - Radix Primulae, kwiat pierwiosnka - Flos Primulae i liść pierwiosnka - Folium Primulae.

Korzeń pierwiosnka zawiera saponiny trójterpenowe (do 10%), kwas prymulowy, glikozydy fenolowe, olejek eteryczny, garbniki, związki goryczowe, cukry.

Kwiaty zawierają karotenoidy, flawonoidy, saponiny. Liście zawierają witaminę C.

Kwiaty działają słabiej niż korzenie, liście nie mają szczególnego znaczenia leczniczego, jedynie witaminizujące, przeciwszkorbutowe.

Korzeń działa wykrztuśnie, moczopędnie, przeciwbólowo, przeciwobrzękowo, gojąco.

Stosuje się w zapaleniu gardła, krtani i oskrzeli, zwłaszcza gdy błony śluzowe są bardzo wysuszone.

Nie należy przekraczać dawek, gdyż mogą wystąpić objawy uboczne: podrażnienie żołądka, nudności, wymioty.

Leku nie należy stosować przy ostrym nieżycie żołądka lub jelit, krwawieniach w przewodzie pokarmowym, bezpośrednio po operacji.

Pierwiosnek wchodzi w skład wielu mieszanek ziołowych.

111h] Pierwiosnek lekarski

Surowcem zielarskim jest kwiat oraz korzeń pierwiosnka

Skład chemiczny: Korzeń pierwiosnka zawiera mieszaninę saponin triterpenowych (5-10%). Związkiem dominującym jest kwas prymulowy A. Występują w nim także glukozydy

fenolowe (prymweryna, prymulaweryna), warunkujące zapach surowca, oraz olejek

zawierający miedzy innymi metoksysalicylan metylu. W surowcu stwierdza się także występowanie garbników i cukrów. Zawartość ciał czynnych wykazuje wahania zależnie od okresu wegetacji.

Kwiat pierwiosnka zawiera flawonoidy, saponiny i glikozydy fenolowe.

Działanie i zastosowanie: Saponiny zawarte w korzeniu pierwiosnka wykazują działanie wykrztuśne. Wysokie dawki mogą działać wymiotnie.

Wyciąg z korzenia pierwiosnka wchodzi w skład licznych leków wykrztuśnych i syropów.

Stosowany jest w przypadkach przewlekłego zapalenia oskrzeli i gardła, a pomocniczo także w pylicy i gruźlicy płuc.

Uwaga: Surowca nie należy stosować w ostrym nieżycie żołądka i jelit, krwawieniach w przewodzie pokarmowym oraz w stanach pooperacyjnych.

Kwiat pierwiosnka lekarskiego znajduje zastosowanie jako składnik mieszanek ziołowych o działaniu wykrztuśnym i moczopędnym.

Korzeni pierwiosnka używano dawniej do prania delikatnych tkanin podobnie jak mydlnicy lekarskiej.

Młode liście były używane do przygotowywania sałatek (zawierają witaminę C).

Kwiaty były dawniej używane jako namiastka herbaty.

111i] Pierwiosnek lekarski (Primula veris syn, Primula officinalis]

Do celów leczniczych zbiera się i suszy rozkwitające kwiaty oraz jesienią korzenie z

uprawianych roślin, ponieważ pierwiosnek wiosenny jest rośliną pod częściową ochroną.

Kwiaty zawierają saponiny, olejek eteryczny, karatenoidy, flawonoidy, fitosterole, garbniki, glikozydy i kwasy organiczne.

Korzenie zawierają więcej saponin trójterpenowych aniżeli kwiaty (do 10%) oraz podobne

ilości innych związków.

Preparaty z pierwiosnka stosuje się w stanach zapalnych gardła, krtani lub oskrzeli, zwłaszcza przy

suchym kaszlu. Zwiększają one wydzielanie śluzu w drogach oddechowych i wydalania go na zewnątrz.

Pierwiosnek wykazuje również słabe działanie przeciwzapalne i moczopędne.

Zastosowanie zbyt dużych dawek preparatów może powodować nudności, biegunkę, wymioty lub uczulenie. Roślina lecznicza, ale również trująca.

---