Psychologia niedostosowania

WYKŁAD I

Dwie grupy braku akceptacji norm:

• zachowania nienormatywne- zachowania wrogie, aspołeczność, przestępczość, mobbing. SĄ TO JEDNOSTKI Z KTÓRYMI ŹLE SPOŁECZEŃSTWU

• zachowania normatywne+ zaburzone procesy emocjonalne- stany lękowe, depresja reaktywna, neurotyzm, poczucie nieprzystosowania, odrzucenia, niekiedy perfekcjonizm, zachowania i myśli samobójcze. JEDNOSTKI, KTÓRYM ŹLE ZE SPOŁECZEŃSTWEM

Typologia D.H.Stotta:

• zachowania wrogie:

1. te w których dużo agresji

2. warunkowane środowiskowo

3. są skutkiem frustracji

4. kształtują się przez niewłaściwy system kar

5. wyróżniał wrogość: wrodzoną i ukrytą

zahamowanie:

1. skłonność do przeżywania stanów depresyjnych

2. bierność, wycofanie

3. nieśmiałość, lękliwość

4. brak sukcesów proporcjonalnych do możliwości

5. złe funkcjonowanie w sytuacjach problemowych

6. niska pozycja w grupie

7. częste ofiary mobbingu

8. objawy psychosomatyczne: zaburzenia snu, bóle żołądka, obgryzanie paznokci

• Zachowania niekonsekwentne:

1. zaburzenia koncentracji uwagi

2. niekonsekwencja działania

3. kłopoty z wyhamowaniem reakcji

4. brak wykorzystywania poprzednich doświadczeń(szybciej działa niż myśli)

Aspołeczność:

1. okrucieństwo

2. brak litości

3. brak syntonia- zdolność identyfikowania emocji innych ludzi, brak empatii- zdolność współodczuwania

4. manipulacja otoczeniem społecznym

5. nie uznaje ograniczeń społecznych.

Typologia Achenbacha

- zachowania internalizacyjne i eksternalizacyjne

Zachowania internalizacyjne(rzutowanie problemów do wewnątrz) występują w dwóch grupach objawów:

• Zachowania świadczące o wycofaniu z życia społecznego:

1. preferencja samotności

2. odmawianie rozmów

3. tajemniczość, skrytość

4. nieśmiałość

• Zachowania sygnalizujące stany lękowe i depresyjne:

1. narzeka na samotność

2. częsty płacz

3. perfekcjonizm

4. zaniżona samoocena

5. przesadne przestrzeganie zasad

6. niepokój

7. przerost poczucia winy

8. podejrzliwość

9. smutek

Wspólne objawy dla obu grup:

*psychosomatyczne

• bóle głowy i żołądka

• nudności

• przemęczenie

• objawy częstsze niż w normie

*społeczne:

• zależnie od opiekunów

• lęk przed oceną - spadek samooceny- zahamowane działanie- większy lęk przed oceną

- zachowania eksternalizacyjne:

• rzutowanie problemów na zewnątrz

• brak poczucia wina

• zachowania destrukcyjne, hiperatywne, agresywne

• słaba kontrola zachowań i emocji

• kłamstwa, oszustwa

• nagłe zmiany nastroju

• hałaśliwość, wybuchowość

• preferencja Grup starszych, niedostosowanych

• fascynacja niedostosowaniem

Zaburzenia emocjonalne u dzieci(Christianson)

• niepowodzenia w szkole nie wynikają z przyczyn intelektualnych lub fizjologicznych

• chroniczne przejawy nieszczęśliwości

• celowe niszczenie cudzej własności

• skłonność do kłamstwa

• marzenia na jawie

• częste stany lękowe

• wzmożone napięcie

• preferencja samotności

• dystans społeczny

Zaburzenie emocjonalne niezależny od środowiska. Zachowanie niedostosowane zależy od środowiska i może być zmienne.

WYKŁAD II 02.03.09

Zaburzenia opozycyjno- buntownicze:- są to zaburzenia ujawniające się w wieku szkolnym.

• wybuchy złości

• kłótnie z dorosłymi

• czynny sprzeciw

• rozmyślne dokuczanie

• oskarżanie innych o niewłaściwe zachowanie

• nadwrażliwość, łatwe obrażanie się

• stany poczucia krzywdy

• mściwość

Zaburzenia zachowania ICD10:

• niezwykle częste wybuchy złości

• częste kłótnie z dorosłymi

• jawne sprzeciwianie się

• spychanie winy i odpowiedzialności za swe zachowania na innych

• nadwrażliwość, tendencja do obrażania się

• częste poczucie krzywdy

• mściwość

• częste kłamstwa

• niedotrzymywanie obietnic

• wszczynanie bójek

• używanie narzędzi które mogą zranić innych

• pozostawanie poza domem wbrew zakazom

• okrucieństwo fizyczne wobec rówieśników

• okrucieństwo wobec zwierząt

• niszczenie cudzego mienia

• kradzieże- w domu lub poza nim

• wagary- przed 13 r.ż

• ucieczki z domu

• przestępstwa w konfrontacji z ofiarą

• zmuszanie innych do zachowań sexualnych

• dręczenie innych

• włamania

Teoria organiczna:

• zaburzenia zachowania wyjaśniane defektami OUN

• nacisk na wyposażenie genetyczne jednostki

• nacisk na temperament jednostki

• nacisk na harmonijność rozwoju w obrębie jego podstawowych ofiar

Harmonijność rozwoju=> zrównoważenie wszystkich stref rozwoju

Thomas i Chess=> teoria temperamentu wpływająca na zachowanie:

• poziom aktywności

• regularność

• zbliżanie

• wycofanie

• próg wrażliwości

• impulsywność reakcji

Trzy typy temperamentu

1. Dziecko „łatwe”:

• pozytywna reakcja na nowe bodźce

• zdolność przystosowania do zmian

• umiarkowana impulsywność nastroju

• wysoki poziom tolerancji na frustrację

• problem- szukanie rozwiązań

• Dziecko „trudne”:

• wycofanie

• słaba adaptacja do zmian

• intensywna ekspresja nastroju

• negatywizm

• na problem reaguje złością

3. Dziecko „mieszane”:

• problem- wycofanie, zaprzestanie działania

• możliwość dobrej adaptacji do zmian

• impulsywność nastroju

Teorie psychodynamiczne:

• pomiędzy ludźmi „normalnymi” a zaburzonymi nie istnieje różnica jakościowa a ilościowa

• każdy człowiek przechodzi przez te same fazy rozwojowe- w przypadku osób zaburzonych przebieg faz jest inny, niepomyślny

FAZY ROZWOJU

Stadium 1.

• noworodek skazany na otoczenie- ważność opieki

• noworodek to nie „tabula rasa”

• zaspokojenie potrzeb umożliwia dalszy rozwój

• kształtuje się umiejętność tworzenia więzi

• emocje dziecka uzależnione są od opiekuna

Stadium 2.

• oddzielenie siebie od opiekuna- kształtuje się własne „ja”

• rozwój motoryczny

• równowaga między miłością a stanowczością

• internalizacja norm>> uwewnętrznienie

Stadium 3.

• identyfikacja z płcią

• rozwój rozumienia- normy uzasadnione i poparte przykładem

• bunt wobec jednej normy przenosi się na inne

Stadium 4.

• koncentracja na świecie zewnętrznym

• sumienie staje się mniej rygorystyczne

• usztywniają się mechanizmy obronne

PROBLEMY POJAWIAJĄ SIĘ GDY ZACHODZI PRZYSPIESZONY LUB OPÓŹNIONY ROZWÓJ.

Skutki zaburzenia rozwoju:

-obsesyjność- niepewność, pedanteria, nadmiar wymagań, trudność z podejmowaniem decyzji, kłopoty z funkcjonowaniem w szkole.

-depresyjność- smutek, pesymizm, tendencje samobójcze.

Reakcje otoczenia:

• jeśli rodzice chcą i potrafią pomóc- obraz opiekuna jako dostępnego i skutecznego - transfer na innych ludzi.

• jeśli rodzice nie chcą, nie potrafią pomóc, obraz rodzica jako niedostępnego i złego- transfer na innych ludzi.

Teorie behawioralne :

• ludzie uczą się zachowań w interakcjach z innymi

• genezą zaburzenia jest proces uczenia się

• utrwalają się jedynie zachowania korzystne

Przyczyny zachowań zaburzonych:

• słaba kontrola

• deficyt w repertuarze reakcji

• nadreagowanie

• brak reakcji na dezaprobatę/aprobatę

• brak wzmacniania własnych zachowań.

Wykład IV 16.03.2009

ZABURZENIA MYŚLENIA:

• zaburzenie treści myślenia:

-urojenia- psychozy

-idee nadwartościowe- zaburzenia osobowości

-natręctwa- zaburzenia nerwicowe

• zaburzenia toku myślenia:

-rozkojarzenie- schizofrenia

-przyspieszenie- mania, zaburzenia świadomości

-spowolnienie- depresja, przygnębienie

Urojenia- fałszywe sądy+ przekonania o prawdziwości+ brak korekcji przy oczywistych przesłankach na temat błędności.

Rodzaje urojeń:

• prześladowcze

• zazdrości- zespół Otella

• hipochondryczne- przekonanie, że jest się ciężko chorym

• dysmorfofobia- przekonanie, że jedna część ciała nie pasuje do pozostałych

• grzeszności, winy- wszystko przeze mnie

Idee nadwartościowe- przekonania uważane za szczególnie ważne, słuszne, z którymi klient wiąże się emocjonalnie.

Natręctwa:

• natręctwa myśli- obsesje

• wyobrażenia

• czynności

Zahamowanie myślenia

• zatrzymanie się nowo powstającego wątku myśli

• myśl zastyga- często towarzyszy temu zahamowanie ruchowe i głęboki smutek

Zatamowanie:

• nagła przerwa szybko toczącej się myśli

• schizofrenia

Rozkojarzenie;

• brak związku między myślami- tzw. sałatka słowna

• werbigeracja- podobieństwo dźwięku

• perseweracja- powtórzenia

Lepkość myślenia

• trzymanie się jednego wątku

• nadmiar szczegółów zakłócających przekaz

Myślenie magiczne

• nieodróżnialnie znaku od tego co on przedstawia

• nie racjonalny związek między znakami

ZABURZENIA PROCESÓW EMOCJONALNYCH

Afekt patologiczny:

• nagły początek

• niewspółmierna reakcja na sytuację

• burzliwy przebieg

• krótki okres trwania

• później silne znużenie

• niepamięć, wyspy pamięciowe

Obniżony nastrój(hypotomia)

• depresja, ale też przygnębienie

Podwyższony nastrój (hypertomia)

• mania

Dysforia

• obniżenie nastroju+ drażliwość

• wybuchy gniewu

• epizody wyładowań

Apatia

• osłabienie zainteresowań

• występuje zarówno w zaburzeniach nerwicowych jak i w normie

Stępienie uczuciowe:

• zanik uczyć wyższych

• pustka emocjonalna

• obojętność dla losu bliskich

• reakcje nieadekwatne

• labilność- chwiejność emocjonalna

ZABURZENIA AKTYWNOŚCI

1. Osłabienie aktywności

• apatia, uszkodzenie OUN, depresja

2. Wzmożenie Aktywności

• stany maniakalne

• nerwice, ADHD

• aktywność celowa, aktywność bezcelowa

3. Spowolnienie/zahamowanie ruchowe- stupor

• senność

• depresja

4. Stereotypie ruchowe:

• wykonywanie monotonnych czynności

• …………………- naśladowanie ruchów

• echomimia- naśladowanie mimiki

• echolalia- naśladowanie słów

• zmanierowanie ruchowe- wykonywanie dziwacznych ruchów.

Patologiczne funkcjonowanie psychiczne- zaburzenia procesów emocjonalnych, myślowych i behawioralnych prowadzące do cierpień psychicznych lub blokujące możliwość realizacji celów.

Wyznaczniki odstępstwa od normy:

• cierpienie

• nieprzystosowanie

• irracjonalność

• nieprzewidywalność

• niekonwencjonalność

• dyskomfort obserwatora

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE- polegające na rozpadzie, zakłóceniu łączności pomiędzy świadomością, tożsamością, oraz pamięcią. Np. amnezja pourazowa, „niepamiętanie” obronne.

Osobowość wieloraka:

• jednostka ma więcej niż jedną osobowość

• osobowość pierwotna nie wie o istnieniu pozostałych

• każda osobowość ma swoje cechy, czasem przeciwstawne

• nagłe przejście z jednej osobowości do drugiej

• często jest to reakcja na przemoc zadaną w dzieciństwie

ZABURZENIA AFEKTYWNE:

1. Depresja

2. Mania

3. Psychoza dwubiegunowa

Depresja- psychoza jednobiegunowa. Symptomy wg. Beck:

• Symptomy emocjonalne:

• Obniżenie nastroju

• Negatywne postawy do siebie

• Osłabiona zdolność odczuwania radości, satysfakcji

• Zmniejszenie zainteresowań ludźmi, pracą

• Utrata poczucia humoru

• Symptomy poznawcze:

• Niska samoocena

• Negatywne wizje przyszłości

• Pamięć fragmentaryczna

• Symptomy motywacyjne:

• Utrata motywacji pozytywnej

• Tendencje do unikania

• Zainteresowania samobójcze

• Symptomy wegetatywne:

• Utrata apetytu

• Zaburzenia snu

• Spadek libido(spadek potrzeb seksualnych)

• Męczliwość

Wzorce zachowań depresyjnych:

1. Wzorzec A:

• Beznadziejność

• Niska samoocena

• Słabe poczucie winy

• Izolacja

• Obniżony napęd psychoruchowy

2. Wzorzec B:

• Beznadziejność

• Niska samoocena

• Wysokie poczucie winy

• Wysoki niepokój

3. Wzorzec C:

• Poczucie opuszczenia, braku miłości

• Pobudliwość

• Zachowania hipochondryczne

4. Wzorzec D: (depresja gniewna)

• Przygnębienie

• Gniew

• Pobudliwość

• Niskie poczucie winy

• Zachowania zmierzające do walki

Depresja na starość:

• spadek częstości objawów

• powodują ją: problemy zdrowotne, choroba, śmierć bliskiej osoby

• leczenie: farmakoterapia, ograniczenie snu.

Psychoza dwubiegunowa

1. Epizod maniakalny (odwrotność depresji):

• Działanie energiczne, ekspansywne

• Dominujący nastrój euforia

• Wybujałe poczucie własnej wartości

• Nierealistyczna wiara w swą moc

• Przesadny optymizm

• Zmniejszona potrzeba snu

• Szybka mowa

• Gonitwa myśli

2. Epizod depresyjny:

• Objawy depresji

• Spotęgowane efektami działań w manii

• Kolejność: mania-remisja-depresja-remisja-mania itd.

• Rzadziej: mania-depresja-mania

Schizofrenia

• 18-25 najczęstszy wiek zachorowań

• Początek- najczęściej wczesna dorosłość

• Narastanie objawów- paragnomen

• Każda postać: objawy osiowe (autyzm, zmiany osobowości, zmiany emocjonalne) i objawy dodatkowe (wskazują na rodzaj postaci).

OBJAWY OSIOWE W SCHIZOFRENI:

1. Autyzm:

• Przewaga zainteresowań dla świata wewnętrznego a nie zewnętrznego

• Chory żyje lękami i rojeniami, staje się niezrozumiały

2. Zaburzenia emocjonalne:

• Zaburzenia uczuć wyższych

• Sztywność emocjonalna

• Brak poczucia choroby

• Kłopoty z ogarnięciem emocjonalnym chorego

RODZAJE SCHIZOFRENI:

1. Postać prosta schizofrenii:

• Przewlekła, powolny przebieg

• Początek w okresie dojrzewania

• Utrata zainteresowań, ambicji

• Chłód emocjonalny

• Ucieczka w samotność

• Dziwaczne poglądy

• Zaniedbywanie wyglądu, higieny

• Brak zainteresowania przyszłością

• Dziwaczna twórczość

2. Postać paranoidalna:

• Paragnomen

• Omamy

• Urojenia: prześladowcze, pochodzenia, ksobne, nasyłania i wykradania myśli

3. Postać hebefreniczna:

• Początek nagły

• Nastrój wesołkowaty

• Zachowania dziwaczne- głupie kawały, czasem śmiertelnie niebezpieczne

• Urojenia wielkościowe

4. Postać katatoniczna:

• Zaburzenia napędu psychoruchowego (od stuporu do hiperkinezy)

• Spowolnienie ruchowe, aż do zaniechania codziennych czynności

5. Postać dziecięca:

• Początek między 2-4 r.ż

• Objawy osiowe

• Często mylona z autyzmem

ROKOWANIA:

• Remisja- wycofanie objawów możliwe jest w postaci paranoidalnej i hebefrenicznej

• Schizofrenia resztkowa(rezydualna)- myślenie urojeniowe, brak krytycyzmu co do objawów, zaburzenia nastroju, zaburzenia napędu.

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI

1. Osobowość paranoiczna:

• Nadmierna wrażliwość na niepowodzenie

• Podejrzliwość

• Wrogość

• spiskowe teorie

2. Osobowość schizoidalna:

• Chłód emocjonalny

• Mała zdolność do syntonii i empatii.

• Brak wrażliwości społecznej

3. Osobowość dysocjalna:

• Nieliczenie się z uczuciami innych

• Płytkość relacji

• Wysoki poziom agresji

• Brak poczucia winy

• Brak wrażliwości na kary

• Nie lubi innych ludzi

4. Osobowość chwiejna emocjonalnie:

• Działanie impulsywne bez względu na konsekwencje

• Niezależność emocjonalna

• Reakcje agresywne

5. Osobowość histeryczna:

• Nadmierna ekspresja emocjonalna

• Dramatyzowanie, teatralność

• Wpływowość

• Płytka emocjonalność, egocentryzm

6. Osobowość anakastyczna :

• Nadmierna dokładność, pedantyczność

• Nadmierna uległoś wobec norm społecznych

• Sztywność zachowań, trudność w podejmowaniu decyzji

7. Osobowość lękliwa:

• Stały niepokój

• Poczucie niższości

• Samotnictwo jako obrona przed konfrontacją

• Poczucie niedostosowania

8. Osobowość zależna:

• Nadmierna zależność od innych osób

• Podporządkowanie

• Spostrzeganie siebie jako osoby bezradnej

• Nieumiejętność podejmowania decyzji

9. Osobowość narcystyczna:

• Zawyżona samoocena

• Fantazje na temat własnych osiągnięć, sukcesów

• Przekonanie o własnej cudowności i niepowtarzalności

• Wymaganie podziwu i specjalnych praw

• Brak empatii i egoizm

• Podejrzenie, że inni zazdroszczą

• Arogancja, wyniosłość, brak poszanowania praw innych ludzi.

10. Osobowość borderline :

• Szaleńcze wysiłki by uniknąć porzucenia, szantaż samobójczy

• Silne emocje w kontaktach, od uwielbienia do nienawiści

• Zaburzenia tożsamości

• Impulsywność prowadząca do autodestrukcji

• Samookaleczenia

• Labilność emocjonalna

• Chroniczne poczucie pustki

• Pod wpływem stresu- epizody paranoidalne.

ZABURZENIA WCZESNODZIECIĘCE

I Zaburzenia emocjonalne

1. Relatywne zaburzenia przywiązania (przed 5 r.ż)

1. Zakłócenia zdolności do nawiązywania relacji z innymi

2. Dwa rodzaje zaburzenia- zahamowanie i odhamowanie

3. Zaburzenie z zahamowaniem- trwała niezdolność do inicjowania i reagowania na sytuacje interpersonalne, stała obserwacja zachowań innych osób, przeciwstawianie się kontaktowi fizycznemu

4. Zaburzenia z odhamowaniem- nie hamują swych reakcji na osoby obce, dążą do kontaktu fizycznego z obcymi dorosłymi tzw. Przylepa.

5. Przyczyną jest niewłaściwa opieka

2. Lęk separacyjny

1. Nadmierna potrzeba kontaktu z opiekunami

2. Norma między 6 miesiącem a 4 rokiem życia.

3. Patologia: lęk na samą myśl o odłączeniu od rodziny

4. Obawa że rodzicom coś się stanie

5. Objawy paniki gdy trzeba się rozłączyć

6. Koszmary senne na temat separacji

7. Fizyczne symptomy lęku

8. Przyczyny: doświadczenie traumy np. śmierć domownika, rodzica, rodzice z agorafobią, depresją, rodziny symbiotyczne.

9. Terapia nastawiona na rodziców, wzmacnianie niezależności i pewności siebie dziecka

II Zaburzenia niespecyficzne

1. Jąkanie

1. Norma we wczesnym etapie przyswajania mowy (dysrytmia)

2. Postać przewlekła: toniczna i kloniczna

3. Przyczyna: zaburzenie pracy lewej półkuli, silny stres, trauma

4. Efekty: zaniżona samoocena, lęk społeczny, depresja, słabsza motywacja do nauki

5. Leczenie: efektywność ok. 70%.

2. Tiki

1. Powtarzający się mimowolny ruch lub dźwięk

2. Tiki ruchowe: mruganie, potrząsanie, grymasy.

3. Tiki głosowe: pochrząkiwanie, szczekanie

4. Tiki nasilają się w sytuacjach stresowych.

3. Zespół Tourette'a

1. Wiele tików ruchowych i minimum jeden głosowy

2. Powinien być diagnozowany po około roku, prze 18r.ż, najczęściej ujawnia się w 7-8r.ż.

3. Towarzyszą mu natręctwa

4. Koprolalia- przymus wypowiadania wulgaryzmów.

5. Geneza: zaburzenia obszarów podkorowych, czynniki genetyczne.

6. Leczenie: leki blokujące receptory dopaminowe, leki przeciw psychotyczne, techniki relaksacyjne.

4. Enureza- moczenie nocne

1. Częściej dotyka chłopców

2. Konsekwencje: zaniżona samoocena, lęk przed zasypianiem, lęk przed nocowaniem poza domem

3. Przyczyny: uwarunkowania genetyczne, schorzenia fizyczne, stres, zaburzenia snu- zbyt długa faza snu głębokiego.

4. Leczenie: leki antydiuretyczne, przeciwdepresyjne, techniki behawioralne.

5. Autyzm

1. Etiologia: dysfunkcje OUN

2. Pierwsze objawy kolo 6 m-ca, pełne kolo 3 r.ż.

3. Czasem współwystępuje z schizofrenią, epilepsją, upośledzeniem

4. Objawy:

• Zaburzenia niewerbalnych zachowań społecznych ( awersja od kontaktów fizycznych, brak wspólnie podzielanej uwagi, brak wskazywania, brak zabaw naśladowczych)

• Zaburzenia okresu przedwerbalnego ( rzadko uśmiech na widok człowieka, rzadko lęk na widok człowieka, brak gaworzenia- 4-5m-c, natrętnie powtarzana wokalizacja, hipotonia mięśniowa)

• Zaburzenia zachowań perceptycznych ( brak kontaktu wzrokowego, brak zainteresowania dla innych dzieci, dziwny sposób manipulowania przedmiotami

IDENTYFIKACJA POLISENSORYCZNA- POZNANIE WIELOZMYSŁOWE!!!

• Zaburzenia funkcjonalne (trudności w ssaniu, męczliwość, stereotypie, fascynacja rączkami, krzyki, napady złości, autoagresja)

Podobne jednostki:

• Autyzm atypowy (niepełny zestaw objawów, objawy po 3 roku życia)

• Zespół Retta ( objawy tylko u dziewczynek 6-12m-c, utrata nabytych umiejętności, zahamowanie rozwoju emocjonalnego, małogłowie wtórne, stereotypie ruchowe+ drgawki)

DYNAMIKA AUTYZMU:

1. Objawy od urodzenia- diagnozowane przez pediatrów kolo 12 miesiąca życia.

2. Skala do diagnozy autyzmu Brunet Lezine

3. Objawy po 2,5 roku życia- izolowanie się od otoczenia, życie własnym światem, brak zainteresowania dla zabawek, opór wobec prób narzucenia aktywności.

4. Objawy po 5 r. ż- zaburzona mowa (agramatyzm, neologizmy, brak mowy).

AUTYZM TERAPIA:

• Podejście I jest to koncentracja na rozwoju emocjonalnym i społecznym, dostarczanie przyjemnych bodźców

• Podejście II- wyuczenie pewnych zachowań

• Holding

• Metoda ruchu rozwijającego Veroniki Sherborn

ZADANIA TERAPI:

• Wytworzenie ciepłych relacji rodzic-dziecko

• Akceptacja dziecka

• Wytworzenie swobody ujawniania uczuć

• Rozpoznawanie uczuć dziecka

• Sposoby komunikacji rodzic- dziecko

ZESPÓŁ ASPERGERA:

• Brak związku z IQ

• Specyficzne zainteresowania

• Kłopoty manipulacyjne

• Tzw. Ślepota umysłu

- trudność w zrozumieniu, że inni myślą

- trudność w zrozumieniu, że inni myślą inaczej niż ja

-trudność w dostrzeganiu pragnień

• Kłopoty z syntonią- zero empatii

• Kłopoty z komunikacją niewerbalną

• Zero zrozumienia podtekstów

• Deficyty w kontaktach społecznych

• Kłopoty z akceptacją zmian

• Koniczność doprowadzania czynności do końca

• Zaburzenia melodii i języka

• Zaburzenia reakcji na bodziec

ODDZIAŁYWANIA:

• Ograniczenia bodźców

• Zabawki manualne dla rozładowania stresu

• Terapia relaksacyjna i terapia zabawą

• Bajko terapia

• Terapia zajęciowa

ADHD- zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi- zespół hiperkinetyczny do lat 70<tak nazywano>

Na ADHD zapada tylko 3-5% dzieci, reszta jest po prostu źle wychowana.

Słynne osoby z ADHD: Leonardo da Vinci, Edison, Einstein, Cruise.

• ADHD jest cechą stałą niezależną od środowiska

• Praktyczna diagnoza: jeśli dziecko jest bardzo żywe, impulsywne, nieuważne i nie stanowi to problemu dla otoczenia to nie jest ADHD!!!!!!!!!!

ETIOLOGIA:

• Przekaz genetyczny- jeżeli jeden rodzic ma ADHD to dziecko ma 50% szans na ADHD.

• Czynniki środowiskowe- brak stałych norm, niekonsekwencja i impulsywność, może nasilać objawy ADHD, ale nie jest jego przyczyną.

• Specyficzny wzorzec przetwarzania informacji:

1. Zaburzone procesy analizy

2. Zaburzone procesy syntezy

3. Efekt: brak selekcji bodźców, niemożność ich scalenia.

Zaburzenia w zakresie neuroprzekaźników:

• Dopamina- niedobór- gotowość do odbioru i przetwarzania operacji

• Noradrenalina- nadmiar, szybki rozprzestrzenianie się bodźca

• Serotonina- niedobór, pozytywny nastrój, rytm snu

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ICD-10:

• Brak uwagi (Często nie zwraca uwagi na szczegóły, niepowodzenia w utrzymaniu uwagi na zadaniu, niepowodzenie w postępowaniu wg. instrukcji, niska umiejętność organizowania zadań, gubienie przedmiotów)

• Nadmierna aktywność ( ciągłe poruszanie się, częste wstawanie z pozycji siedzącej, przesadna hałaśliwość, wtrącanie się do rozmowy gdy nikt nie prosi, utrwalony wzorzec nadmiernej aktywności)

• Impulsywność ( udziela odpowiedzi zanim pytanie zostanie ukończone, nie potrafi czekać na swoją kolej, często przerywa, przeszkadza)

4-05-09 r

PODTYPYADHD

1.Podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi

• kłopoty ze skupianiem się

• częste zapominanie (np. o czym mówił/a przed chwilą)

• interesuje się wszystkim (poza tym, czym trzeba)

• nie jest nadruchliwe

• ma problemy z nauką wynikające z braku uwagi (np. nie doczytuje zadania do końca)

2.Podtyp z przewagą nadpobudliwości ruchowej

• biega, wierci się, skacze itp.

• w skupieniu ogląda TV skacząc po tapczanie

• szybko się nudzi

3.Podtyp mieszany

• najczęstszy

• wszystkie objawy

IMPULSYWNOŚĆ

• zna reguły, lecz nie umie ich zastosować

• kłopoty z planowaniem

• nie umie czekać na nagrodę

CO ROBIĆ?

• przypominanie o zasadach - nie tylko słowne

• gdy przeszkadza: „zapisz/narysuj to na kartce"

• zasada „przed każdą czynnością liczymy do 3"

• zabawy „co się dalej stanie?", „co by było, gdyby..."

NADRUCHLIWOŚĆ

• sama w sobie nie jest problemem

• mądrze rozładować energię:

żadnych sportów energetycznych (piłka nożna, biegi na setkę itp.) sport koncentrujący zatrudniać do prac domowych kupić towarzysza (husky, Beagle)

ZABURZENIA UWAGI

• słabsza zdolność do kierowania uwagą

• słabsza zdolność utrzymania uwagi

• potrafi koncentrować się na czynnościach ciekawych

CO ROBIĆ?

Odrabianie lekcji:

• zawsze ta sama godzina + konsekwencje za jej przekroczenie

• pomoc w organizacji warsztatu pracy

• przerwy w chwilach zmęczenia (żadnych ciekawych zajęć w przerwie)

Eliminacja bodźców:

• biurko przodem do białej ściany

• na stole rzeczy niezbędne

• zamknięte okno, jednolita zasłona

• żadnej muzyki, zwierzaków, telewizji.

• jeśli za oknem hałas - muzyka Instrumentalna Gdy nie słucha:

• słucha, ale to co mówimy, nie jest najważniejsze...

• przyciągnąć uwagę: „powiem Ci teraz coś ważnego"

kontakt wzrokowy (dziecko małe - przykucnąć) gestykulacja

Nie robić:

• nie przymuszać do bezruchu

• nie dawać zbyt długich komunikatów

• nie wydawać poleceń przez negację („Nie patrz w okno", „nie biegaj dookoła stołu")

Generalnie...

• nie karać za objawy

• współpracy domu i szkoły, a nie wzajemne pretensje

• nie koncentrować się wyłącznie na zachowaniach niepożądanych (wzmocnienie)

Dobra kara:

• szybka

• skuteczna

• sprawiedliwa

• słuszna

• sympatyczna

ZABURZENIA JEDZENIA

• anoreksja

• bulimia

• wewnętrzny przymus jedzenia

ANOREKSJA!!!

Symptomy anoreksji:

• utrata wagi w krótkim czasie

• ustanawianie kolejnych progów wagi i ich przekraczanie

• „nigdy nie jest głodny”- choć nie je

• Preferencje jedzenia w samotności

• Obsesja na punkcie ćwiczeń fizycznych

• Zmiany w obrazie ciała

Powikłania:

• Obniżone ciśnienie i tętno- zwiotczenie lewej przegrody serca i zmniejszenie komór

• Hipoglikemia- śpiączka

• Zatrzymanie miesiączkowania

• Niedobór estrogenów

• Zaburzenie pracy nerek

• Zmiany skórne- skóra pokryta meszkiem

• „twarz wiewiórki” (obrzęk gruczołów ślinowych)

Przyczyny:

• Nadzieje na zmianę osobowościową i zmianę sytuacji życiowej poprzez zmianę ciała.

• Sposób na odzyskanie kontroli

• Sposób na separację od rodzica

Zmiany psychiczne:

• Euforia- poczucie, że można coś kontrolować i osiągnąć sukces.

• Poczucie władzy- np. zyskanie kontroli nad ciałem

• Poczucie wyższości- choćby w zakresie silnej woli

• Rozdrażnienie- apatia- organizm zużył rezerwy tłuszczowe z OUN

• Lęk- jedzenie przedmiotem lęku

Terapia:

• Farmakoterapia

• Psychoterapia- praca nad poczuciem własnej wartości, terapia rodziny jako systemu

BULIMIA!!!

Symptomy:

• Napady wilczego głodu- wymioty by jeść dalej

• Znikanie w toalecie po posiłku

• Sekretne gromadzenie jedzenia

• Częste wymioty, biegunki

Powikłania:

• Powiększone gruczoły ślinowe

• Arytmia

• Rany przełyku

• Zniszczone szkliwo zębów

• Schorzenia dziąseł

• Omdlenia

• Zawroty głowy

• Odwodnienie

• Odwrócona perystaltyka układu pokarmowego

Efekty psychiczne:

• Świadomość bycia chorym

• Koncentracja na jedzeniu

• Utrata poczucia kontroli

• Niska samoocena

Przyczyny:

• Osamotnienie- jedzenie wypełnia pustkę emocjonalną

• Dostarczenie sobie pozytywnych emocji

Terapia:

• Praca nad nawiązaniem bliskich relacji

• Praca nad okazywaniem radości w innych zachowaniach

WEWNĘTRZNY PRZYMUS JEDZENIA!!!:

• Objadanie się i tycie

• Jedzenie w ukryciu

• Stosowanie diet na pokaz

• Pogarda dla siebie

• Waga- problem zastępczy i „wyjaśnianie” niepowodzeń

• Jedzenie= przymus

Czynniki ryzyka:

• Osobowość zalękniona- nie umie rozładować emocji tylko je „zajada” w sposób przymusowy

• Rodzina, gdzie jedzenie jest pocieszeniem

Terapia:

• Praca nad nałogiem

• Praca nad poczuciem własnej wartości

• Praca nad rozładowaniem energii

• praca nad plusami otyłości jako objawu

HISTORIA SAMOBÓJSTW:

• było rozumiane jako akt odwagi, cnoty, załamania, prawa boskiego, zbrodnia przeciwko społeczeństwu, przejaw choroby.

• Grecja starożytna- oceniano samobójstwo pod względem przyczyn- akceptowane było z przyczyn patriotycznych lub dla obrony, ratowania honoru

• Rzym- nie tolerowano samobójstw niewolników i żołnierzy

• Początki chrześcijaństwa- akceptowane bo życie to forma przejściowa, samobójstwo zbliżało do Boga.

Św. Tomasz:

• Samobójstwo sprzeczne z prawem naturalnym

• Jednostka jest elementem społecznym, wiec odbierając sobie życie odbiera coś społeczeństwu.

• Życie zostało dane przez boga więc tylko On może je odebrać

• 562 r. symbol odmówienia ostatniej posługi

• 693r. ekskomunika

Obecnie- jako odchylenie od normy:

• Postawa statystyczna- normalne to co częste

• Nienormalne- nieoczekiwane

• Nienormalne- niespójne

• Nienormalne- wywołujące cierpienie u innych

Klasyfikacja suicydalna:

1. Ryzykowne myśli i zachowania

• O charakterze bezpośredniego ryzyka (skoki na bunggy)

• O charakterze ryzyka odroczonego- palenie, narkomania

2. Myśli i zachowania związane z samobójstwem:

• Wyobrażenia samobójcze

• Wyobrażenia samobójcze

• Poważne plany

• Zachowania samobójcze

• Instrumentalne zachowania samobójcze ( stanie na dachu, listy z obietnicą samobójstwa)

• Działania samobójcze (próba samobójcza, dokonane samobójstwo)

Teoria E. Durkheima: samobójstwo to efekt wpływu społeczności na jednostkę.

Rodzaje samobójstw:

1. Egoistyczne

• Jednostka zepchnięta na margines

• Mało wsparcia społecznego

• Cierpi z nadmiaru indywidualizmu

• Na nowe zjawiska, zdarzenia reaguje izolacją

2. Altruistyczne: nadmiar koncentracji na wymiarach społecznych, co daje poczucie nie radzenia sobie

3. Anomiczne:

• Efekt gwałtownych zmian społecznych i nieumiejętność dostosowania się do zmiany

• Częste w sytuacjach nagłych, gwałtownych zmian ekonomiczno społecznych

4. Fatalistyczne:

• Gdy traci się kontrolę nad życiem

• Gdy mamy poczucie, że zmiana nie nastąpi

• Gdy nie można pracować nad swym losem (np. samobójstwo niewolnika)

KLASYFIKACJA SAMOBÓJSTW- PLUŻEK

• Prawdziwe- efekt przeniesienia winy na siebie

• Rzekome- jako próba rozwiązania problemu

• Demonstratywne- przeniesienie winy na otoczenie i chęć ukarania innych

KLASYFIKACJA SAMOBÓJSTW- BAECHLER

• Samobójstwa ucieczkowe- ucieczka od sytuacji z którą jednostka nie może sobie poradzić

• Samobójstwa agresywne- spowodowane chęcią zemsty

• Samobójstwa ofiarne- poświęcenie siebie w imię wyższych wartości

• Samobójstwo ludyczne- spowodowane w wyniku zabaw niebezpiecznych

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY KLINICZNE:

• Depresja

• 15% depresyjnych popełnia samobójstwo

• 2/3 samobójców cierpi na depresję

• Alkoholizm, narkomania

• Wiek 25-55 r. ż

• Brak rodziny

FANTAZJE SAMOBÓJCZE:

• Myśli o zachowaniu samobójczym

• Około 40% nastolatków miewa fantazje samobójcze

• Milczenie na ten temat prowadzi do poczucia choroby psychicznej

SAMOBÓJSTWO NIE MOŻE BYĆ TEMATEM TABU W SZKOLE!!!!!!

PRZYCZYNY I MECHANIZMY PSYCHICZNE:

1. Samobójstwo jako rozwiązanie

• Traktowane jako droga wyjścia w sytuacji problemowej

• Niepokojące objawy- po etapie smutku- etap odprężenia

2. Samobójstwo jako ucieczka od świadomości

• Ucieczka od siebie, niemożność poradzenia sobie z sobą samym

3. Samobójstwo jako ucieczka od bólu psychicznego

• Środek przeciwbólowy jako ucieczka od rozpaczy

4. Samobójstwo jako ucieczka od niezaspokojonych potrzeb

• Jako reakcją na długotrwałą deprywację

5. Samobójstwo jako ucieczka od bezradności

• Gdy nie mamy wpływu, kontroli

• Gdy spostrzegamy brak kontroli

6. Samobójstwo jako forma komunikacji

• Prośba o pomoc, informacja o stanie psychicznym

PROCESY POZNAWCZE I EMOCJONALNE:

• Stan zwężonej percepcji- samobójstwo jako jedyne rozwiązanie

• Z niekształcenie pamięci

• Pamięć fragmentaryczna, doświadczenie pozytywne aktualizowane z trudem

TRIADA POZNAWCZA:

1. Myślenie o „ja”

• Negatywny obraz siebie

• Wysokie poczucie winy

2. Myślenie o przyszłości

• Kryzys nie ma końca

3. Myślenie o świecie.

Zapobieganie:

• Dostęp do środków

• Dostęp do psychologa

• „odstygmatyzowanie” chorób psychicznych

• Edukacja- rozmowy o samobójstwach

• Media- efekt WERTERA- im więcej się mówi o samobójstwie tym więcej ich jest

• „odstereotypizowanie” mężczyzn

• Internet- wolność w sieci- witryny pro.

Będąc pedagogiem należy:

• Pozbawić dostępu do środków

• Nie moralizować

• Nie okazywać przerażenia

• Nie zadawać notorycznych pytań

• Dać wsparcie

• Nie podkreślać jakim wstrząsem to może być dla rodziny

• Nie wykłócać się np. na pewno tego nie zrobisz

• Zastanowić się nad zachowaniem tajemnicy

Dobrze wspierać- absolutnie zabronione są uwagi typu:

• Weź się w garść

• Inni mają większe problemy

• Przestań bać się życia

• Nie płacz- już dobrze

• Nie płacz- na pewno się ułoży

NORMA W SEKSUOLOGII

1. Stara typologia:

• Dewiacja- nie szkodliwa dla społeczeństwa

• Perwersja

2. Typologia współczesna

Odmienny sposób zaspokajania popędu	Odmienny kierunek zaspokajania popędu
EKSHIBICJONIZM	NARCYZM
FETYSZYZM	PEDOFILIA
RAPTOFIA	TRANSSEKSUALIZM
SADYZM	ZOOFILIA
MASOHIZM	DO LAT 70-TYCH HOMESEKSUALIZM
VOYERYZM- oglądanie seksualności innych ludzi
FROTTERYZM- osoby osiągające satysfakcję ocierając się o drugą osobę

ORIENTACJA HOMOSEKSUALNA SKALA KINTEYA







HETEROSEKSUALIZM BISEKSUALIZM HOMOSEKSUALIZM




NIEAKCEPTOWANI SPOŁECZNIE





HETERO- lęk, religia powoduje odrzucenie

Wszelkiej inności HOMO- traktują „Bi” jako ucieczkę przed orientacją homoseksualną

Norma partnerska:

• Osoby dojrzałe

• Zmierzanie do wzajemnej satysfakcji

• Zachowania wzajemnie akceptowane

• Zachowania nie szkodzące

• Zachowania nie naruszają norm społecznych

• Osoby o różnej płci







1.Zakres optymalny, zachowania pożądane społecznie i propagowane

2. Norma akceptowana- zachowania nie idealne, lecz nie ograniczające możliwości znalezienia partnera i utworzenia więzi

3. norma tolerowana- zachowania mało akceptowalne i utrudniające znalezienie partnera i utworzenie więzi

4.Zachowania czasem nie akceptowane, lecz nie wykluczają znalezienia partnera i utworzenia więzi.

Warstwy seksualne:

• Tożsamość seksualna- płeć psychologiczna

• Orientacja seksualna

• Preferencje seksualne- upodobania seksualne

• Rola płciowa

• Realizacja seksualna- samego współżycia seksualnego

TRANSSEKSUALIZM K/M M/K

Objawy dzieci/ dorosłych

• Upór, że chce się być lub jest się innej płci

• Odzież drugiej płci

• Utrzymujące się fantazje

• Aktywności typowe dla płci przeciwnej

• Wybór znajomych

• Pragnienie bycia traktowanym jak osoba płci przeciwnej

• Przełom w dorastaniu- objawy fizyczne budzą gniew, objawy depresji

Przyczyny- psychologia i hormony maskulinizacyjne w okresie prenatalnym lub feminizacyjne.

WARSTWA III- PREFERENCJE SEKSUALNE:

• Para filie

• Podniecenie seksualne i podniecenie dotyczące przedmiotów, cech (fetyszyzm i transwestytyzm)

• Podniecenie seksualne i preferencja sytuacji związanych z cierpieniem- sadomachizm

• Podniecenie seksualne i preferencja partnerów niedobrowolnych

• Ekshibicjonista, skatofilia, pedofilia, nekrofilia

AMERYKAŃSKA KLASYFIKACJA PARAFILI WG. MONEY

• AKROTOMOFILIA- okaleczone ciało

• APOTEMNOFILIA- wyobrażenie o sobie jako osobie ulegającej amputacji lub w dążeniu do okaleczania się

• FROTTEURYZM- ocieractwo

• GERONTOFILIA

• KLEPTOFILIA- osiąganie podniecenia w czasie dokonywania kradzieży

• AKROFILIA- wysokość

• AGORAFILIA- miejsca publiczne

• MORD Z LUBIEŻNOŚCI- osiąganie satysfakcji seksualnej w trakcie mordowania. Wyróżniamy dwie grupy:

1. Mają swój wzorzec mordowania- ofiara nie może być byle kim, preferują osoby o danych rysach twarzy.

2. Osoby które po prostu podniecają się przy mordowaniu a reszta jest nie ważna

• MASOCHIZM

• MIZOFILIA- silne podniecenie seksualne wywołuje obcowanie z brudem

• NARRATOFILIA- erotyczne rozmowy

• PEDOFILIA

• DISKOFILIA

• MAMMAFLIA- upodobanie do dużych piersi

• SOMNOFILIA- upodobanie do ludzi sapiących

• TELEFONICZNA SKATOFILIA- OBSCENICZNE ROZMOWY

• GRAWIDITOFILIA

• ZOOFILIA

• PEKKATOFILIA- myśl o grzeszeniu

• TRICHOFILIA- myśl o włosach

• TIMOFILIA- majątek

• KSENOFILIA- osoby nieznajome

• VOYERYZM

Celem bajki terapeutycznej, opartej zawsze na założeniach określonego kierunku psychoterapeutycznego, jest:

• uspokojenie, zredukowanie problemów emocjonalnych,

• wspieranie we wzroście osobistym,

• budowanie zasobów wewnętrznych ułatwiających dziecku rozwiązywanie trudnych sytuacji,

• uruchamianie mechanizmów identyfikacji i naśladowania bohaterów literackich.

Bajki opierające się na założeniach psychoanalizy są inne, niż oparte na założeniach koncepcji poznawczej, inne będą też sposoby ich oddziaływania.

Wyróżniamy trzy rodzaje bajek terapeutycznych:

• bajki relaksacyjne - ich głównym celem jest uspokojenie dziecka zwłaszcza na podstawie wizualizacji,

• bajki psychoedukacyjne} - ich główny cel to redukcja lęku powstałego w wyniku

• bajki psychoterapeutyczne} negatywnych doświadczeń lub niewłaściwego

stymulowania wyobraźni (lęk odtwórczy), niezaspokojo

nych potrzeb.

1. Bajka relaksacyjna

Przy omówieniu tego rodzaju bajki należy wyjaśnić pojęcia:

relaksacja - „ systematyczne i celowe odprężanie mięśni mające charakter postępujący, tak że osiąga się coraz głębszy poziom”,

wizualizacja - to obrazowanie wewnętrzne (wg A.Lazarusa);

Bajka relaksacyjna posługuje się wizualizacją, której zadaniem jest wywołanie uczucia odprężenia i uspokojenia. Rozwija u dziecka wyobraźnię i powoduje wywoływanie określonych stanów emocjonalnych.

Bajka relaksacyjna ma wyraźnie zaznaczony schemat, jej bohater obserwuje i wszystkimi zmysłami doświadcza miejsca, w którym odpoczywa. Jej akcja rozgrywa się w miejscu dobrze dziecku znanym, a opisywanym jako spokojne, przyjazne i bezpieczne. Występują w niej specyficzne wydarzenia, związane z piciem wody, kąpielą pod wodospadem, lataniem. Bajka powinna być krótka, trwać 3-7 minut. Sugestie osoby prowadzącej mają odnosić się do trzech sfer dziecka:

• słuchowej - słyszysz szum wody,

• wzrokowej - widzisz fale,

• czuciowej - wchodzisz na szczyt góry.

2. Bajka psychoedukacyjna

Bajka psychoedukacyjna to taka, której celem jest „wprowadzenie zmian w szeroko rozumianym zachowaniu dziecka, czyli rozszerzenie możliwego repertuaru zachowań”.

Bajka ta oddziałuje na dziecko w sposób poznawczy (kognitywnie). Bohater bajki ma problem zbliżony do problemu dziecka, które poprzez świat bajkowy uczy się wzorów i strategii zachowań prowadzących do rozwiązania zadania, rozszerza także swoją samoświadomość. Układając takie bajki należy posługiwać się metaforami lub symbolami znanymi dziecku. Mogą mieć one charakter krótkich historyjek czy anegdot, ale nie mogą pouczać. W ten sposób nie narzuca się dziecku zachowania, są to tylko propozycje.

3. Bajka psychoterapeutyczna

Bajki psychoterapeutyczne wytyczają terapii nowy kierunek.

Inspiracją do ich opracowania były baśnie, które po przeanalizowaniu po kątem mechanizmów psychologicznych, przyczyniły się do powstania utworów podobnych, uzupełnionych o dodatkowe techniki, terapeutyczne. Bajki te, w przeciwieństwie do poprzednio omówionych, są dłuższe, mają rozbudowaną fabułę. Na podstawie rozgrywających się w nich wydarzeń można uwzględnić nie tylko wszystkie założenia teoretyczne, ale przede wszystkim ułatwić wystąpienie mechanizmu naśladownictwa i identyfikacji.

bajka psychoterapeutyczna ma następujące cele:

• zastępczo zaspokoić potrzeby, dowartościować dziecko, które jest w trudnej sytuacji (kompensacja),

• dać wsparcie poprzez zrozumienie, akceptację, budowanie pozytywnych emocji, nadziei, przyjaźni, jaką zapewniają bajkowe postacie,

• przekazać odpowiednią wiedzę o sytuacji lękotwórczej i wskazać sposoby radzenia sobie.

24

4

3

2

1

---