2.10.15

Dr. Monika Dominiak- Kochanek

Dyżury:

poniedziałek: 14:00- 15.00 BUD. 3607/ 3632

Zaliczenie: test- 15 pytań jednokrotnego wyboru ( 50%)

Jedna poprawa

Zaliczone ćwiczenia

Zaliczenie w lutym

GŁÓWNE OBSZARY TEMATYCZNE PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ

Ja i wizerunek własnej osoby

• Tożsamość społeczna i osobista

• Autoprezentacja

• Uzasadnienie własnego post.

Poznanie społeczne

• Wiedza o świecie społecznym

• Stereotypy i uprzedzenia

Wpływ społeczny

• Teorie postaw i wyznaczniki zmiany postaw

• Konformizm

• Naśladownictwo

• Posłuszeństwo autorytetom

Relacje interpersonalne

• Zachowania prospołeczne

• Zachowania agresywne

• Atrakcyjność interpersonalna i bliskie związki

Nauka która bada procesy psychiczne i zachowania ludzi w sytuacjach społecznych

-Procesy psychiczne m.in. myślenie emocje motywacje

-Motywacja- porównanie społeczne

Nauka empiryczna: samospełniająca się; proroctwo- jeśli mamy oczekiwania wobec osoby to one się spełniają

-Różnice indywidualne zacierają się w sytuacjach społecznych

PODEJŚCIE SPOŁECZNO- KULTUROWE

• Zachowania, postawy, przekonania, to efekt socjalizacji

• Efektem socjalizacji jest nabycie określonych norm zachowania w sytuacjach społecznych

• Zachowanie jednostki w ramach tego podejścia może być pochodną: norm określających pożądany sposób zachowania członków jednej grupy wobec innych grup, kultury w jakiej dana jednostka dorasta, historycznych zmian zachodzących w ramach danej kultury

PODEJŚCIE EWOLUCJONISTYCZNE

Filogeneza- zmiany rozwojowe psychiki które dokonują się w psychice, które prowadzą do pokonywania kolejnych szczebli w drabinie ewolucyjnej

Oktogeneza- całokształt zmian które dokonują się w psychice i zachowaniu człowieka w toku pełnego cyklu życia indywidualnego

• Społeczne zachowania jednostki są pochodną fizycznych i psychologicznych własności które umożliwiło naszym przodkom przetrwanie i reprodukcję

• Zachowanie człowieka należy rozpatrywać z punktu widzenia motywacji do adaptacji i maksymalizacji szans na sukces reprodukcyjny

PODEJŚCIE TEORII UCZENIA SIĘ

• Zachowanie człowieka jest efektem uczenia się na podstawie doświadczeń własnych i innych

• Uczenie się przebiega w oparciu o

- warunkowanie klasyczne

-warunkowanie sprawcze

-modelowanie

PODEJŚCIE POZNAWCZE

• Jednostka konstruuje własną subiektywną rzeczywistość

• Zachowanie jest pochodną sposobu w jaki człowiek wyjaśnia bieżącą sytuację społeczną i wiązanie jej z doświadczeniem

• Aktywizacja określonego schematu poznawczego odgrywa podstawową rolę w uruchomieniu adekwatnych wg jednostki wzorców zachowań

PODEJŚCIE MOTYWACYJNE

• Zachowanie jest pochodną motywów, czyli bodźców aktywizujących zachowania jednostki

• Najsilniejszymi motywami są te związane ze swoim JA (motyw autowaloryzacji)

SYTUACJA: CHŁOPIEC BIJE DZIEWCZYNKĘ

Podejście poznawcze – chłopiec tak się zachowuje bo dziewczynka przypomina mu siostrę, z którą zawsze się bije

Podejście teorii uczenia się – Chłopiec zachowuje się jak bohater jego ulubionej bajki

Podejście ewolucjonistyczne- Chłopiec tak się zachowuje, bo myśli, że w ten sposób zdobędzie pozycję w grupie i względy dziewczynki

Podejście społeczno- kulturowe- Chłopiec tak się zachowuje, bo w klasie są standardy zachowania wobec dziewczynek

Podejście ewolucjonistyczne - Chłopiec tak się zachowuje, bo chce się popisać i podnieść własną samoocenę

9.10.2015

BADANIE JAKOŚCIOWE	BADANIE ILOŚCIOWE
Zebrane dane mają postać tekstu	Badania mają postać liczb
Pogłębiona analiza mniejszej liczby wybranych przypadków	Duża, losowo wybrana grupa
Analiza zebranego materiału pod kątem ich znaczenia	Analiza za pomocą danych statystycznych
Teoria pojawia się na końcu badań	Teoria jest punktem wyjścia badań
Raport z badań: szczegółowa narracja o myślach lub czynach badanych osób bądź grup	Wyniki mogą być uogólnione na populację
Przeprowadzający badanie ma wiedzę na temat celu badań i ma prawo modyfikować plan zbierania danych w miarę postępu	Przeprowadzający badanie nie zna celu hipotezy badania. Standaryzacja badań

METODY BADAWCZE STOSOWANE W PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ

METODA OBESRWACYJNA

• SYSTEMATYCZNA – Polegająca na obserwacji określonego zjawiska społecznego na podstawie zbioru ustalonych wcześniej kryterium , określonych również mianem wskaźników

• UCZESTNICZĄCA – Obserwator przyłącza się do grupy jako jej członek

• OPERACJONIZACJA ZMIENNEJ – Określenie empirycznego sensu zmiennej teoretycznej (poziomu znudzenia nie wyrazimy liczbowo) poprzez znalezienie wskaźników zjawiska/pojęcia. Do znudzenia przyjmujemy wskaźnik (do znudzenia np. ziewanie)

WSKAŹNIK- Cecha, zdarzenie bądź zachowanie na podstawie którego wyciągamy wniosek z określonym prawdopodobieństwem, że zachodzi określone zjawisko.

OGRANICZENIA METODY OBSERWACYJNEJ

• Pozwala jedynie opisać zachowania bez możliwości wykrycia przyczyny

• Ma zastosowanie do ograniczonego zakresu zjawisk ( częstych i obserwowanych)

• Tendencyjność obserwatora (konieczność powołania sędziów kompetentnych)

• Wnioski ograniczone do konkretnej grupy ludzi w konkretnej sytuacji

KORELACJA (OD -1 do +1. 0 to brak związku)

• Pomiar dwóch zmiennych (lub więcej) i oszacowaniu relacji między nimi

• DODATNIA – wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy wzrost wartości drugiej zmiennej (wzrost a waga, samoocena a osiągnięcia

• UJEMNA – wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy spadek drugiej zmiennej (wiek a sprawność fizyczna, liczba przyjaciół a poczucie osamotnienia)

Korelacji nie należy utożsamiać z wpływem (związkiem przyczynowo-skutkowym)

Samoocena ma wpływ na osiągnięcia, ale osiągnięcia mają też wpływ na samoocenę.

METODA EKSPERYMANTALNA – Badania związków przyczynowo – skutkowych (naszego wpływu) między zmiennymi

• RANDOMIZACJA – losowy przydział osób badanych do grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej

• GRUPA EKSPERYMENTALNA – badacz wprowadza zmienną, prawdopodobną przyczynę badanego zjawiska

• GRUPA KONTROLNA – Identyczne warunki w porównaniu do grupy eksperymentalnej za wyjątkiem nie występowania prawdopodobnej przyczyny zjawiska

RANDOMIZACJA

Grupa eksperymentalna Grupa kontrolna

Określony bodziec Zachowanie

Zachowanie

Zmienna niezależna – Badacz nią manipuluje, zakładając, że jest ona przyczyną zjawiska (huśtawka emocjonalna)

Zmienna zależna – Badacz ją mierzy sprawdzając czy na jej wartość ma wpływ zmienna niezależna (uleganie prośbie)

OGRANICZENIA METODY EKSPERYMENTALNEJ

• Niski stopień realizmu sytuacyjnego w eksperymentach laboratoryjnych (kreowanie sytuacji, które nie występuję w życiu codziennym)

REALIZM PSYCHOLOGICZNY – wywołanie procesów psychicznych jednostki, które zarządzają jej zachowaniem

Wykład 16.10.15 + uzupełnienie ćwiczenia 27.11.15

Jednostka jako skąpiec poznawczy

Poznanie społeczne:

• Ukryta teoria osobowości

Sieć powiązań między poszczególnymi cechami osobowości, która służy do wnioskowania o własnościach człowieka na podstawie wiedzy o jednej cesze.

• Strategia konfirmacji przekonań

Poszukiwanie, testowanie i interpretowanie informacji w sposób, który umożliwi potwierdzenie wyjściowych przekonań.

• Samospełniające się proroctwo

Zjawisko, które polega na tym, że jednostka mając określone oczekiwania odnośnie zachowania innych, własnym zachowaniem doprowadza do zdarzeń zgodnych z pierwotnie błędnymi oczekiwaniami. Treść proroctw jest najczęściej negatywna. Zjawisko zachodzi najczęściej w relacjach hierarchicznych.

• Atrybucje i procesy atrybucyjne

Wnioskowanie o przyczynach zachowań innych ludzi

• Heurystyki formułowania sądów

Uproszczone reguły wnioskowania. Ludzie automatycznie i bezwiednie posługują się nimi po to, aby wydawać szybkie sądy.

Poznanie społeczne to sposób w jaki ludzie kodują, przetwarzają, zapamiętują a także wykorzystują różne informacje o świecie społecznym.

Efekt pierszeństwa- pierwsze wrażenie decyduje o tym jak odbierzemy inną osobę

Człowiek jako skąpiec poznawczy

• Dążenie do oszczędzania własnych zasobów poznawczych

• Poszukiwanie okoliczności umożliwiających uniknięcie wysiłku umysłowego

• Wykorzystywanie strategii zapamiętywania, wnioskowania czy kodowania informacji pozwalających na zaoszczędzenie czasu i wysiłku.

Schematy poznawcze decydują o selektywności uwagi, wpływają na pamięć zdarzeń, budują ogólne informacje o ludziach, są stałe i słabo podatne na zmiany.

Funkcje schematów poznawczych: Regulacja zachowań, ułatwienie przetwarzania danych, podejmowanie decyzji i kontrola działania, wyszukiwanie danych w pamięci

HEURYSTYKI FORMUOWANIA SĄDÓW

HEURYSTYKI	ALGORYTMY
Pozwalają na sformułowanie sądów szybko i efektywnie	Reguły czasochłonne
Uproszczone reguły myślenia Oszczędzają czas i wysiłek	Reguły wymagające uwzględnienia wszystkich dostępnych informacji
Ich stosowanie nie wymaga analizy dużej ilości informacji	Reguły, które zawierają opis wszystkich koniecznych czynności umożliwiających sformułowanie sądów
Są to reguły zawodne, opierają się na doświadczeniu jednostki	Reguły niezawodne

Heurystyki dostępności

Wydawanie sądów na temat tego, jak często dochodzi do określonego zdarzenia w oparciu o dostępność poznawczą tych zdarzeń.

Oszacuj jak bardzo prawdpodobne jest, że jutro będzie padał śnieg

Heurystyka reprezentatywności

Ustalanie przynależności danego człowieka do określonej kategorii na podstawie jego podobieństwa do przypadku typowego

• Formułowane sądy opierają się na informacji o podobieństwie bez uwzględniania informacji o prawdopodobieństwie

• Prowadzi do pomijania ważnych informacji o innych ludziach

• Polega na wyciąganiu wniosków ogólnych z pojedynczych znanych nam przypadków

Heurystyka zakotwiczenia

• Zakotwiczenie jest automatyczne i nie wymaga myślenia, modyfikacje wymagają uruchomienia procesów poznawczych

• Efekty zakotwiczenia są ty większe im mniej mamy informacji o ocenianym obiekcie i mniej motywacji aby dokonać modyfikacji

• Kotwica wpływa na selektywne przypominanie sobie przez człowieka informacji zgodnej z kotwicą

• Heurystyka zakotwiczenia odpowiada za popełnienie podstawowego błędu atrybucji

Heurystyka symulacji

Formułowanie sądów w oparciu o umysłowe wyobrażenie przebiegu zdarzeń. Zdarzenia, które łatwiej sobie wyobrazić wydają się ludziom bardziej prawdopodobne

Myślenie konfabulacyjne Co by było gdyby...

• Ułatwia akceptację trudnej sytuacji życiowej, dzięki porównaniem w dół

• Motywuje jednostkę do działania dzięki porównaniom w górę

Przy odchudzaniu zdjęcie grubej a nie chudej baby

Atrybucja- wnioskowanie o przyczynach własnych zachowań

Atrybucja wewnętrzna- postrzeganie przyczyn, zachowań danej osoby w jej względnie trwałych własnościach /Nie przyłożyłem się...

Atrybucja zewnętrzna- postrzeganie przyczyn, zachowań danej osoby w cechach sytuacji pozostających poza jej kontrolą / Było za mało czasu...

Samoatrybucja- Wnioskowanie o przyczynach własnych zachowań

Samoatrybucja wewnętrzna- postrzeganie przyczyn, zachowań swojej osoby w naszych względnie trwałych własnościach

Samoatrybucja zewnętrzna- postrzeganie przyczyn, zachowań swojej osoby w cechach sytuacji pozostających poza naszą kontrolą

Kiedy dokonujemy atrybucji?

• Dane wydarzenie jest negatywne bądź niezgodne z doświadczeniem jednostki

• Jednostka przewiduje sukces a odnosi porażkę

• Jednostka podejmuje zachowanie, które uważa za nietypowe

Wykład 23.10.15

TOŻSAMOŚĆ SPOŁECZNA I OSOBISTA

Tożsamość osobista- świadomość własnej spójności w czasie i przestrzeni w różnych okresach życia w sytuacjach społecznych i pełnionych rolach a także świadomość własnej odrębności, unikalności i niepowtarzalności

Tożsamość społeczna- subiektywne przeświadczenie jednostki o jej przynależności do określonych grup społecznych, wraz z emocjonalnym i wartościującym znaczeniem, przypisywanym poszczególnym zaszeregowaniem.

Egocentryzm atrybucyjny- Tendencja do wyjaśniania własnych zachowań w pochlebny dla siebie sposób (motyw autowaloryzacji)

• Przecenianie własnego wkładu w wynik osiągnięty wspólnie z innymi

• Niejednakowy dostęp do informacji o własnym wkładzie w porównaniu z wkładem partnera, wybiórcze kodowanie, wybiórcze przypominanie.

Ukryta teoria osobowości

Sieć powiązań między poszczególnymi cechami osobowości która służy do wnioskowania o własnościach człowieka na podstawie wiedzy o jednej cesze.

Reguły wnioskowania na podstawie ukrytej teorii osobowości:

• Dążenie do spójnego treściwego obrazu człowieka, wyrażające się w ujednolicaniu cech (efekt aureoli)

• O innych cechach człowieka wnioskujemy na podstawie tzw. cech centralnych

• Cechy centralne określające społeczne funkcjonowanie człowieka to para "ciepły-chłodny"

• Cechy centralne determinujące obraz człowieka pod wpływem intelektualnym to para "inteligentny- nieinteligentny"

• Pojedyncza cecha społeczna pośród innych cech intelektualnych jest przesłanką do wnioskowania o innych cechach społecznych

• Pojedyncza cecha intelektualna pośród innych cech społecznych jest przesłanką do wnioskowania o innych cechach intelektualnych

• Centralny charakter cechy nie jest jej stałą własnością lecz wynika z relacji między daną cechą a cechami kontekstowymi

Asymetria atrybucji aktor-obserwator

• Wyjaśnienie cudzych zachowań w odniesieniu do czynników wewnętrznych, własnych zachowań w odniesieniu do czynników zewnętrznych

• Ukierunkowanie uwagi, odmienność wiedzy, odmienny język stosowany do opisu zachowań własnych i cudzych

Efekt fałszywej powierzchowności

• Przecenianie przez ludzi stopnia rozpowszechniania własnych poglądów, postaw i cech

• Otaczanie się ludźmi o podobnym światopoglądzie

Grupa 1: Inteligentna, zdolna, pracowita, zdecydowana, praktyczna, ostrożna serdeczna

• szczęśliwa

• wielkoduszna

• towarzyska

Grupa 2: Inteligentna, zdolna, pracowita, zdecydowana, praktyczna, ostrożna, chodna

• wyrachowana

• bezwzględna

• nieszczęśliwa

W jaki sposób upewniamy się, że mamy rację?

Strategia konfirmacji przekonań- poszukiwanie, testowanie i interpretowanie informacji w sposób, który umożliwi potwierdzenie wyjściowych przekonań

Strategia falsyfikacji przekonań- sprawdzenie hipotez sprzecznych ze swoimi przekonaniami

Samospełniające się proroctwo: Zjawisko, które polega na tym, że jednostka mając określone oczekiwania odnośnie zachowania innych własnym zachowaniem doprowadza do zdarzeń zgodnych z pierwotnie błędnymi oczekiwaniami

Treść proroctw jest najczęściej negatywna

Zjawisko zachodzi najczęściej w relacjach hierarchicznych

30.10.15

ATRYBUCJA

PODSTATWOWY BŁĄD ATRYBUCJI

• Skłonność do przypisywania cudzych zachowań czynnikom wewnętrznym, przy niedocenianiu roli czynników sytuacyjnych

• Źródło: (1) ludzie przy wnioskowaniu o przyczynach zachowań innych ludzi nie biorą pod uwagę informacji o powszechności (2) ludzie przy wnioskowaniu o przyczynach zachowań innych ludzi kierują się heurystyk a zakotwiczenia

ASYMETRIA ATRYBUCJI AKTOR-OBSERWATOR

• wyjaśnianie cudzych zachowań w odniesieniu do czynników wewnętrznych, własnych zachowań w odniesieniu do czynników zewnętrznych

• Źródło (1) ukierunkowanie uwagi (2) odmienność wiedzy (3) odmienny język sosowany do opisu zachowań własnych i cudzych

EGOTYZM ATRYBUCYNY

• Tendencja do wyjaśniania własnych zachowań w pochlebny dla siebie sposób

• Źródło: motyw autowaloryzacji

EGOCENTRYZM ATRYBUCYJNY

• Przecenianie własnego wkładu w wynik osiągnięty wspólnie z innymi osobami

• Źródło: (1) niejednakowy dostęp do informacji o własnym wkładzie w porównaniu z wkładem partnera (2) wybiórcze kodowanie (3) wybiórcze przypominanie

EFEKT FAŁSZYWEJ POWSZECHNOŚCI

• Przecenianie przez ludzi stopnia rozpowszechniania własnych poglądów, postaw, cech

• Źródło: otaczanie się ludźmi o podobnym światopoglądzie

UKRYTA TEORIA OSOBOWOŚCI

• Sieć powiązań między poszczególnymi cechami osobowości, która służy do wnioskowania o własnościach człowieka na podstawie wiedzy o jednej cesze

GRUPA I : inteligentna, zdolna, pracowita, zdecydowana, praktyczna, ostrożna, serdeczna

• Szczęśliwa

• Wielkoduszna

• Towarzyska

GRUPA II: inteligentna, zdolna pracowita, zdecydowana, praktyczna, ostrożna, chłodna

• Wyrachowana

• Bezwzględna

• Nieszczęśliwa

REGUŁY WNIOSKOWANIA NA PODSTAWIE UTO

• Dążenie do spójnego treściowo obrazu człowieka, wyrażające się w ujednoliceniu cech (np. efekt aureoli)

• O innych cechach człowieka wnioskujemy na podstawie tzw cech centralnych

• Cechy centralne określające społeczne funkcjonowanie człowieka to para „ciepły-chłodny”

• Cechy centralne determinujące obraz człowieka pod względem intelektualnym to para „inteligentny- nieinteligentny”

• Pojedyncza cecha intelektualna pośród innych cech społecznych jest zwykle przesłanką do wnioskowania o innych cechach społecznych

• Centralny charakter cechy nie jest jej stałą własnością lecz wynika z relacji między daną cechą a cechami kontekstowymi

W JAKI SPOSÓB UPEWNIAMY SIĘ CZY MAMY RACJĘ

• strategia konfirmacji przekonań: poszukiwanie, testowanie i interpretowanie informacji w sposób, który umożliwi potwierdzenie wyjściowych przekonań

• Strategia falsyfikacji przekonań: sprawdzanie hipotez sprzecznych ze swoimi przekonaniami

A JEDNAK MIAŁAM RACJĘ……

• Samospełniające się proroctwo: zjawisko które polega na tym że jednostka mając określone oczekiwania odnoście zachowania innych własnym zachowaniem doprowadza do zdarzeń zgodnych z pierwotnie błędnymi oczekiwaniami.

• Treść proroctw jest najczęściej negatywna

• Zjawisko zachodzi najczęściej w relacjach hierarchicznych

TOŻSAMOŚĆ OSOBISTA I TOŻSAMOŚĆ SPOŁECZNA

ASPEKTY TOŻSAMOŚCI SPOŁECZNEJ

• Komponent poznawczy: przeświadczenie o przynależności do określonej grupy

• Komponent emocjonalny: emocje i odczucia jakie wywołuje w jednostce fakt identyfikowania się z określoną grupą

• Komponent ewaluatywny: jak ważne jest dla jednostki poczucie przynależności do danej grupy

• Komponent behawioralny: dążenie do nawiązywania bliskich relacji z przedstawicielami grupy, z którą jednostka utożsamia się

• Komponent motywacyjny: dążenia i przewidywania jednostki odnośnie jej przyszłej tożsamości

ASPEKTY POCZUCIA TOŻSAMOŚCI OSOBISTEJ

• Poczucie odrębności od otoczenia: zdolność do różnicowania tego co przynależy i nie przynależy do „ja”

• Poczucie ciągłości własnego „ja” pomimo upływu czasu i zmian jakie w człowieku zaszły

• Poczucie posiadania wewnętrznej treści ( tożsamościowych składników samowiedzy)

• Poczucie wewnętrznej spójności ( spójność w obrębie samowiedzy)

RODZAJE TOŻSAMOŚCI SPOŁECZNEJ

• Tożsamość grupowa: poczucie przynależności do realnych, konkretnych grup społecznych których członkowie nawiązują bezpośrednie relacje interpersonalne ( twarzą w twarz)

• Tożsamość kategorialna \: poczucie przynależności do realnie istniejących szerokich zbiorowości społecznych, które łączy więź oparta o świadomość wspólnej przynależności bez możliwości nawiązania bezpośrednich relacji

• Tożsamość atrybucyjna: poczucie przynależności/więzi z innymi ludźmi wynikające ze wspólnoty celów, wartości, czy cech bez względu na przynależność kategorialną czy grupową, a często w poprzek przynależności grupowej i kategorialnej

ŹRÓDŁA TOŻSAMOŚCI

Introspekcja: proces, który polega na analizie swoich myśli, uczuć i motywów

-pracy

-„brak myśli”

-czas

-codzienne obowiązki

-odpoczynek

-ja

-ludzie

-rozmowa

-ogólne

-telewizja i radio

-jedzenie

-projekt badawczy

Autopercepcja: proces, który polega na wnioskowaniu o swoich uczuciach, wartościach, przekonaniach na podstawie obserwacji własnych zachowań i wnioskowaniu o ich przyczynach (samoatrybucja). Zdobywanie na temat poszczególnych aspektów własnej tożsamości na podstawie obserwacji zachowania następuje wówczas, gdy jednostka nie ma pewności co do tego, czy cechują ją jej dane atrybuty

Nabywanie wiedzy poprzez interakcję społeczną- informacje i opinie uzyskiwane od innych ludzi (koncepcja „ja” odzwierciedlonego); porównania społeczne

TEORIA PORÓWNAŃ SPOŁECZNYCH

• Porównania społeczne jednostka stosuje gdy nie istnieją obiektywne kryteria oceny danej cechy

• Najbardziej miarodajnym źródłem wiedzy jest porównanie się z osobami które uznajemy za podobne do nas (motyw poznania)

• Jednostki dokonują porównań w górę czyli porównań z osobami które lokują się wyżej w zakresie danej cechy (motywacja osiągnięć)

• Jednostki dokonują porównań w dół czyli porównań z osobami które lokują się niżej w zakresie danej cechy (motyw autowaloryzacji)

PODSTWAWOWE FUNKCJE TOŻSAMOŚCI W KONCEPCJI SIT

• Określenie własnego umiejscowienia w przestrzeni społecznej

• uporządkowanie rzeczywistości społecznej poprzez kategoryzację czyli wyróżnienie grupy własnej (in group) i grupy obcej (out group)

• Potrzeba zbudowania i utrzymania pozytywnego obrazu własnej osoby

• Grupa własna musi zatem być różna od grupy obcej jak i lepsza

KONSEKWENCJE KATEGORYZACJI SPOŁECZNEJ

Konsekwencje poznawcze: zjawisko akcentacji, które polega na wzroście spostrzeganych różnic międzykategorialnych i spadku spostrzeganych różnic wewnątrzkategorialnych

zjawisko akcentuacji:

• Spostrzeganie podobieństwa wewnątrzgrupowego w większym stopniu odnosi się do grupy obcej niż grupy własnej ( zjawisko homogenizacji grupy)

• homogenizacja grupy obcej jako następstwo akcentuacji traktuje się jako jeden z mechanizmów wyjaśniania źródła stereotypów społecznych

• Wyjątkiem jest sposób grupy własnej przez członków grup społecznych które uznawane są za nisko położone w strukturze społecznej stratyfikacji np. wśród mniejszości etnicznych odnotowano zjawisko …

Konsekwencje ewaluatywne i behawioralne: faworyzacja grupy własnej kosztem grupy obcej

6.11.15

Tendencje faworyzowania swoich kosztem innych

• Strategia maksymalnego rozwoju zysku dla obu grup – ludzie nie lubą tej strategii (16-19)

• Strategia maksymalnego zysku dla grupy własnej - człowiek nie myśli o tym ile dostanie grupa obca (16-19)

• Strategia maksymalnej różnicy na rzecz własnej grupy – „Pies ogrodnika” Byle grupa obca dostała mniej (9-5)

• Strategia sprawiedliwa – każdemu po równo

Grupa własna KLEE	9	11	12	14	16
Członek gr. Obcej KANDINSKI	5	9	11	15	19

Tajfel dążył do ustalenia warunków minimalnych w których wystąpi dyskryminacja międzygrupowa ( paradygmat minimalnej grupy). Pierwsza wprowadzona przez Tajfela różnica dotyczyła kwestii preferencji w zakresie malarstwa abstrakcyjnego które umożliwiały podział badanych na tzw grupę „Klee” i grupę „Kandinskiego”, następnie badani oceniali się nawzajem i przyznawali sobie drobne nagrody. Sposób oceniania i nagradzania wskazywał na wystąpienie zjawiska faworyzowania grupy własnej i deprecjonowania grupy obcej

Badani przyznawali więcej nagród członkom grupy własnej w porównaniu do członków grupy obcej

Dla badanych bardziej istotne było zwiększanie przewagi grupy własnej nad grupą obcą niż maksymalizacja zysku grupy własnej

Oznacza to, że minimalne różnice międzygrupowe prowadzą do faworyzacji swoich i dyskryminowania obcych

STRTEGIE RADZENIA SOBIE Z NISKĄ POZYCJĄ SPOŁECZNĄ GRUPY WŁASNEJ

• Przypisywanie mniejszego znaczenia danej identyfikacji społecznej

• Uruchomienie porównań społecznych z takimi grupami społecznymi na tle których grupa własna wypada lepiej i/lub zmiana kryteriów wedle których przebiegały dotychczasowe porównania społeczne (procesy kompensacyjne)

• Podjęcie aktywności ukierunkowanej na zmienną grupy (strategia społecznej mobilności) co zależy od: przekonania jednostki co do elastycznych i „przepuszczalnych” struktur społecznych i osobistych zasobów jednostki (np. poczucie skuteczności)

• Podjęcie działań ukierunkowanych na poprawę społecznego statusu grupy jako całości ( strategia społecznej zmiany / rywalizacji) co następuje gdy jednostka przekonana jest o satysfakcji społecznej

BRAKI

Kiedy odczuwamy frustrację?

Frustracja- zablokowane działania jednostki ukierunkowanej na zaplanowany i pożądany przez nią cel

Wielkość frustracji zależy od:

• Wartości zablokowanego celu

• Wielkości przeszkody

• Stopnia, w jakim cel został już zrealizowany

• Częstości doznawanych frustracji przy okazji realizacji innych zadań (Autobus zamknie nam drzwi przed nosem)

AGRESJA INTERPERSONALNA

• Czynność ukierunkowana na wyrządzanie szkody innej osobie

• Czynność która zawsze przynosi negatywne efekty dla obiektu agresji

• Czynności intencjonalne, świadomie podjemowane wobec innych ludzi

• Zależy od uwarunkowań kulturowych

Agresywność – wysoka gotowość do reagowania agresją z dużą częstotliwością i w różnych okolicznościach

Wskaźniki osobowości agresywnej:

• Napastliwość fizyczna

• Napastliwość słowna

• Negatywizm

• Podejrzliwość

• Uraza

• Drażliwość

Różnicowanie na agresywność (osobowość) a zachowanie agresywne (czynnkiki)

TEORIE INSTYNKTU – Agresja jest wrodzona i ukierunkowana biologicznie

• Hydrauliczna teoria agresji – Freud

  • „energia” agresywna produkowana jest i gromadzona przez każdy organizm

  • „oczyszczenie” organizmu z negatywnej energii jest koniecznością

  • Rola „wyzwalaczy” czyli bodźców kojarzonych z agresją dla podjęcia aktu agresji

  • Nagromadzenie „negatywnej energii” prowadzi do aktu agresji, nawet pod wpływem „niewielkich wyzwalaczy” (np. broń i kolor)

  • Rozładowanie energii prowadzi do uczucia ulgi (wzmocnienie pozytywne)

  • Teoria Katharsis

    • Katharsis właściwa – podjęcie aktu agresywnego

    • Katharsis pomocnicza – podjęcie aktywności fizycznej i/lub fantazjowanie na temat agresji

    • Katharsis zastępcza- obserwacja osób zachowujących się agresywnie

Intra (wewnętrzne) i Iter (zewnętrzne) personalne konsekwencje Katharsis

• Słaba kontrola emocjonalna ( Intra)

• Nasilenie zachowań agresywnych w wyniku odczuwania ulgi po akcie agresji (prawo efektu) (Intra)

• Negatywne ustosunkowanie wobec obiektu agresji a w konsekwencji zwiększone prawdopodobieństwa podjęcia ponownego aktu agresji wobec tego obiektu (teoria dysonasu poznawczego) (Inter)

CZY KOT ZAWSZE ZABIJE SZCZURA?

87% - Gdy jako mały kot obserwuje matkę zabijającą szczury

45% - Wychowanie w stałej izolacji od szczurów

17% - Wychowanie przy stałej obecności szczurów bez obserwacji ich zabijania

Duża rola środowiska, socjalizacji, doświadczenia

TEORIA SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ – Agresja jest zachowaniem nabytym w toku społecznego uczenia się – warunkowanie instrumentalne i modelowanie (Eksperyment Bandury)

TEORIA POPĘDU / FRUSTRACJI AGRESJI (1939) – Agresja jest efektem nabytego popędu „Każda agresja jest wynikiem frustracji – każda frustracja prowadzi zaś do agresji”

13.11.15

Uwarunkowania hamowania reakcji agresywnej w warunkach frustracji

1. Lęk przed karą ( hamuje akt agresji, ale nie potrzebę emocjonalną)

2. Przemieszczenie agresji ( skierowanie na obiekt zagrożony mniejszą karą np. z szefa na swoje dziecko)

3. Zmiana postaci agresji ( inna reakcja agresywna, słabiej zagrożona karą np. zamiast fizyczna to emocjonalna)

Kiedy frustracja prowadzi do agresji? Empiryczna weryfikacja założeń teorii frustracji- agresji

• Frustracja arbitralna uznanie zachowania sprawcy frustracji za nieuzasadnione i intencjonalne (kierowca autobusu zamyka mi drzwi przed nosem – zrobił to specjalnie)

• Nie sama frustracja ale + obecność bodźców kojarzonych z agresją czyli przedmiotów lub ludzi budzących złosć.

WNIOSEK: Frustrację należy traktować jako stan gotowości do podjęcia zachowania agresywnego, ale w wyniku sytuacji frustracyjnej nie zawsze jesteśmy źli (smutni, załamani etc.)

TYPOLOGIA ZABURZEŃ AGRESYWNYCH

• ZE WZGLĘDU NA FORMĘ ZACHOWANIA

  • Fizyczna

  • Werbalna

  • Pośrednia (reakcyjna)

• ZE WZGLĘDU NA MECHANIZM PSYCHOLOGICZNY ODPOWIADAJĄCY ZA POJAWIENIE SIĘ AGRESJI

  • Reaktywna (Wroga) – reakcja na bodźce

• Mechanizm regulacyjny: negatywne stany emocjonalne (złość, gniew)

• Funkcja agresji reaktywnej: ekspresja negatywnych stanów afektywnych poprzez zadanie bólu, zranienie, upokorzenie drugiej osoby

• Źródło agresji reaktywnej: słaba kontrola emocjonalna prowadząca do ograniczonych umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami w aprobowany społecznie sposób.

  • Proaktywna (Instrumentalna)

• Mechanizm regulacyjny: motywacja/dążenie jednostki do zrealizowania wyznaczonych planów, zadań ( np. cierpienie kogoś jest efektem ubocznym realizacji celu)

• Funkcja agresji proaktywnej : osiągnięcie pożądanych przez jednostkę celów

• Źródło agresji proaktywnej: obserwacja modeli, otrzymanie nagród i brak kar za zachowania agresywne

AGRESJA JAKO EFEKT PROCESÓW WEWNĄTRZ- I MIĘDZYGRUPOWYCH

KOZIOŁ OFIARNY	CZARNA OWCA
Osoba obarczana za porażkę grupy bez obiektywnych przesłanek	Osoba naruszająca normy obowiązujące w danej grupie społecznej
Może pochodzić zarówno z własnej jak i innych grup	Pochodzi zawsze z grupy własnej
Grupa wybiera go w celu odbudowania pozytywnej identyfikacji społecznej (my jesteśmy świetni, to wina tylko jednej osoby)	Agresja wobec czarnej owcy jest próbą utrzymania spójności grupy
Należy do naszej grupy, nie złamał normy	„Świadek koronny” złamanie normy (np. lojalności). Nie należy do naszej grupy

BULLYING/NĘKANIE

Systematyczne, powtarzalne i długotrwałe podejmowanie zachowań agresywnych przez jedną grupę uczniów wobec słabszych rówieśników (fala, kocenie itp.)

Formy bullyingu:

• Znęcanie się, pobicia, przymuszanie do wykonywania określonych czynności (agresja fizyczna)

• Wyśmiewanie i upokarzanie (agresja werbalna)

• Celowe wyłączanie ucznia z grupy ( ostracyzm społeczny)

• Upowszechnianie kłamstw i plotek (ostracyzm społeczny)

• Upowszechnianie kłamstw i plotek (agresja pośrednia i reakcyjna)

Charakterystyka typowych ofiar bullyingu:

• Niska samoocena

• Wysoka lękliwość

• Duża wrażliwość, uległość i pasywność w relacjach społecznych

• Nieśmiałość i brak pewności siebie

• Chłopcy – ofiary są słabsi od rówieśników fizycznie

• Rodzice autorytarni

Charakterystyka typowych agresorów:

• Wysoka aprobata dla stosowania przemocy w relacjach interpersonalnych

• Wysoka samoocena

• Niska apatia

• Duża siła fizyczna

• Duża impulsywność i silna potrzeba dominacji

WYCHOWAWCZY KONTEKST ROZWOJU ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH

• Emocjonalne odrzucenie ze strony pierwszego opiekuna podczas pierwszych lat życia

• Stosowanie metod wychowawczych opartych na sile, zwłaszcza pod wpływem negatywnych emocji o dużym natężeniu

• Słaba kontrola rodzicielska, przyzwolenie dziecku na podejmowanie zachowań agresywnych

• Znaczenie temperamentu dziecka

WYZNACZNIKI AGRESJI

• PROWOKACJA (słowna obelga, atak fizyczny)

• Wzbudza gniew i chęć rewanżu

• Podważa reputację i dobre mniemanie o sobie

• Bardziej odczuwalna w kulturach honoru ( Hiszpania, Włochy itp.)

• POBUDZENIE EMOCJONALNE

• Nasila oddziaływanie prowokacji

• Osłabia kontrolę poznawczą

• Przy bardzo silnym pobudzeniu – automatyzmy

• ALKOHOL (uszkadza funkcjonowanie poznawcze)

• Krótkowzroczność alkoholowa

• Zawężenie pola uwagi do najbardziej wyrazistych bodźców

• Zaniżona ocena zagrożenia (osłabienie strachu)

• CZYNNIKI GENETYCZNE I BIOLOGICZNE

20.11.15

POSTAWY

KOMPONENTY

• Komponenta poznawcza – przekonanie, dać argument

• Komponenta afektywna- jeżeli mam negatywną opinię o kimś to to wywołuje pewne emocje

• Komponenta behawioralna- nie wiadomo czy to element postawy czy wynik, bez względu na to, co powiedzą, zachowuję się inaczej, ale wykluczenie tego elementu eliminuje część badań bazujących na deklaracjach

ZWIĄZEK POSTAW Z ZACHOWANIEM

Negatywne nastawienie do chińczyków. Rozbieżność deklaracji a tym co było naprawdę. Korelacja wzrasta w przypadku badania postaw konkretnych.

„Jaka jest Twoja postawa wobec homoseksualistów?” – Mała korelacja. Im bardziej konkretne pytanie tym bardziej wiarygodny wynik.

MODERATORY ZWIĄZKU

Istnieje duży związek między tym jak człowiek się zachowuje a tym co deklaruje. Czynnikiem jest ważność postawy, czyli im ważniejsza postawa tym wyższa korelacja zachowania z deklaracją. Postawy nie badamy jako „TAK/NIE”. Własne postawy (doświadczenia)- ważne, przejęte postawy – mniej ważne.

1 typ sytuacji: mamy największy związek między deklaracją a zachowaniem. Zachowanie zgodne z postawą.

Skrypt- gotowy „program” działania (brak refleksji na temat swoich postaw)

Sytuacja skryptowa- automatyczna

Indywidualizacja- myślenie nad swoimi postawami

Dezidentyfikacja- zachowanie człowieka w tłumie, brak samodzielnej refleksji.

Efekt czystej ekspozycji- im częściej jesteśmy nastawieni na dany bodziec tym bardziej go polubimy/nie polubimy. „Robię kiepski produkt/piosenkę puszczę ją kilka razy w mediach to ludzie zaczną ją lubić