Lidia Śliz
Wydział OiZ
Lic. Dzienny
Rok III, sem. V
Nr albumu 97332
Przedmiot: „Praktyka w zarządzaniu przedsiębiorstwem”
ROLA KREDYTU BANKOWEGO JAKO ŹRÓDŁA ZASILANIA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
SPIS TREŚCI
Wstęp 4
Poprawa jakości pracy banków 5 I. Skład nowego systemu bankowego 6
Banki specjalne 6
Banki inwestycyjne 7
Banki kredytowe 8
Kasy oszczędności 8
Holding bankowy 9
II. Wybrane problemy dotyczące funkcjonowania małych i średnich
Przedsiębiorstw 10
Istota i rodzaje finansowania przedsiębiorstw 10
Finansowanie własne 12
Spółki osobowe 12
Spółki jawne 12
Spółki komandytowe 13
Spółki z o.o. 13
Spółki akcyjne 13
Finansowanie obce 14
Specyfika finansowania małych i średnich przedsiębiorstw 14
III. Klasyfikacja kredytów 17
Kredyty gotówkowe i bezgotówkowe 17
Kredyty złotowe i dewizowe 17
Kredyty komercyjne i preferencyjne 18
Kredyty gospodarcze 18
Kredyt w rachunku bieżącym 18
Kredyty inwestycyjne 19
Kredyty obrotowe 19
IV. Przykłady kredytów w Banku Śląskim i PKO S.A. 20
Kredyty w PKO S.A. 20
Kredyty obrotowe 20
Kredyty w rachunku bieżącym 21
Kredyty w rachunku kredytowym 21
Kredyty w Banku Śląskim 22
2.1. Kredyty w rachunku bieżącym 22
2.2. Kredyty inwestycyjne 23
2.3. Kredyty obrotowe 25
2.4. Kredyt lombardowy 27
2.5. Kredyt indeksowany 28
2.6. Kredyt dewizowy 28
2.7. Kredyt budowlany 28
2.8. Kredyt preferencyjny dla Zakładów Pracy Chronionej 29
2.9. Kredyt na zakup pojazdów 30
Prowizja bankowa 30
Odsetki karne 30
V. Polityka ograniczania ryzyka bankowego 31
Rodzaje ryzyka bankowego 31
Ryzyko utraty płynności 31
Ryzyko kursowe 32
Ryzyko niedopasowania stopy procentowej 32
Wybrane rodzaje zabezpieczeń 32
Zakres odpowiedzialności poręczyciela 32
Rodzaje poręczeń 33
Gwarancja bankowa 33
Hipoteka 33
Inne formy zabezpieczeń 34
Blokada środków na rachunku bankowym 34
Zakończenie 35
Literatura 36
WSTĘP
Przedmiotem niniejszej pracy jest kredytowanie małych i średnich przedsiębiorstw. Powołanie do życia uniwersalnych banków operacyjnych, których celem działalności było osiągnięcie maksymalnego zysku w warunkach utrzymania czynności oraz solidności stosunków do państwa i klientów, oznaczało istotną zmianę stosunków między bankami a przedsiębiorstwami. Powstały warunki do partnerstwa przede wszystkim dzięki stworzeniu możliwości swobodnego nawiązywania stosunków kredytowych między bankami i podmiotami gospodarczymi. Banki z ogromną energią i w sposób niezwykle elastyczny starają się dostosować do nowych warunków działania. Zmiany zmierzają w kierunku udoskonalenia instrumentów analitycznych i planistycznych metod obsługi klienteli, techniki dokonywania operacji.
Wprowadzone zasady coraz precyzyjniejsze i doskonalsze nie zapewniają jednak radykalnego rozwiązania problemu, jakie stawia przed światem bankowym zmieniająca się nieustannie sytuacja ekonomiczna.
Podstawowym celem pracy jest przedstawienie problemów związanych z kredytowaniem małych i średnich przedsiębiorstw. W ostatnim - rozdziale uwzględniona jest działalność Banku Śląskiego, na tle sektora bankowego wyspecjalizowanego w obsłudze małych i średnich przedsiębiorstw, a także perspektywy rozwoju, szanse ugruntowania swojej pozycji na rynku finansowym.
Materiały źródłowe zostały zebrane w Banku Śląskim Spółka Akcyjna, uzupełnione o dostępną wiedze z zakresu bankowości komercyjnej.
Poprawa jakości pracy banków
W ciągu zaledwie siedmiu lat (1986 - 1993) liczba polskich banków wzrosła z 4 do 85. Jest zupełnie naturalne, że w początkowym okresie istnienia większość nowych banków pracowała źle
Znaczna część kredytów udzielonych w latach 1991-1993 musiała zostać zakwalifikowana do tzw. złych kredytów. Spowodowało to, oczywiście z pewnym opóźnieniem, upadek kilku banków i poważne trudności kilkunastu innych.
Mimo, że potrzeby kadrowe banków są nadal olbrzymie, już w 1995 roku niektóre z nich zaczęły pracować zupełnie poprawnie. Widać to m.in. po sposobie, w jaki oceniane są wnioski kredytowe czy po sprawnym wprowadzeniu wielu nowych produktów bankowych. Duży wpływ miała na to obecność banków zagranicznych, wymuszająca stały postęp także i w znacznie od nich większych bankach polskich, zagrożonych coraz trudniejszą konkurencją.
W latach 1995-1996 zaobserwowano także proces stabilizacji sektora banków spółdzielczych. W ciągu ostatnich lat upadła duża liczba banków spółdzielczych, jeszcze więcej z nich - aby uchronić się przed upadkiem - zgodziło się na przyłączenie do banków znajdujących się w korzystniejszej sytuacji finansowej.
Jednym z czynników, które przyspieszyły rozwój banków, była prywatyzacja sektora bankowego.
Nastąpiła ona z kilku przyczyn:
1) liczne przedsiębiorstwa, do których należy znaczna część akcji banków, zostały sprywatyzowane, co pociągnęło za sobą niejako automatyczną prywatyzację tych ostatnich.
2) państwo sprzedaje swoje udziały w wielu bankach, przez co w niektórych z nich (w tym nawet w dużych, jak Bank Śląski, Wielkopolski Bank Kredytowy, Bank Przemysłowo - Handlowy, Bank Gdański) większość akcji przeszła w ręce prywatne.
3) są realizowane kolejne emisje akcji banków, a ponieważ nie dokonywane zakupy na rzecz Skarbu Państwa, udział prywatnego sektora w kapitale banków wzrasta.
Rezultatem przekształceń, do jakich doszło w ciągu ostatnich lat, było, więc powstanie dużej coraz lepiej pracujących banków.
I. Skład nowego systemu bankowego
Obecny polski system bankowy składa się z trzech zasadniczych części:
1)Narodowego Banku Polskiego, który obok naturalnych funkcji banku centralnego ( m.in. w zakresie emisji pieniądza i polityki pieniężnej) pełni też funkcje nadzoru bankowego.
2)Banków komercyjnych, wśród których można wyraźnie wyodrębnić banki kontrolowane przez kapitały zagraniczne.
3)Stopniowo kształtującego się złożonego systemu banków spółdzielczych.
Z czasem polski system bankowy zostanie wzmocniony o instytucje innych typów, w tym - banki komunalne i kasy oszczędnościowo-kredytowe. Banki takie odgrywają dużą rolę w systemie bankowym wielu krajów (np. Niemiec, Austrii, Stanów Zjednoczonych).
1. Banki specjalne
Banki specjalne są to banki, których sfera działania w porównaniu z bankami handlowymi ma specjalny charakter albo pod względem zakresu i formy działania, albo rodzaju klienteli. Są to przede wszystkim banki, które zajmują się koncentracją środków dla finansowania inwestycji. Kapitały te są mobilizowane nie tylko poprzez wkłady od klientów, ale także dzięki emisji i sprzedaży własnych obligacji bądź przyjmowaniu lokat innych banków czy budżetu.
Specjalizacja banków może być operacyjna, co prowadzi do podziału na banki kredytu krótko- i długoterminowego, bądź funkcjonalna, pod tym względem banki dzielą się na finansujące eksploatację i inwestycje.
Specjalizacja może też być terytorialna (banki ogólnokrajowe i regionalne), a także branżowa: banki przemysłowe, rolne, melioracyjne, handlu zagranicznego, budowlane itp.
Do banków specjalnych należą także banki inwestycyjne, które stanowią dziś konieczny segment bankowości. Zajmują się one bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy. Dzięki pomocy banków inwestycyjnych inwestorzy - zamiast lokować środki w bankach komercyjnych - lokujące bezpośrednio na rynku papierów wartościowych.
2. Banki inwestycyjne
Do banków inwestycyjnych zaliczane są także instytucje zarządzające funduszami inwestycyjnym, towarzystwa podwyższonego ryzyka inwestycyjnego, instytucje obrotu papierami wartościowymi na rynku wtórnym, instytucje obrotu produktami ubezpieczeniowymi.
Do podstawowych usług świadczonych przez banki inwestycyjne można zaliczyć:
emisję papierów wartościowych na rynku kapitałowym i pieniężnym;
tworzenie i zarządzanie funduszami inwestycyjnymi;
doradztwo i zarządzanie finansami;
obrót papierami wartościowymi na rynku wtórnym na rachunkach klientów
(działalność brokerska);
obrót papierami wartościowymi na rynku wtórnym na rachunek własny
działalność badawczą i analityczną;
obrót produktami ubezpieczeniowymi;
leasing i faktoring;
obrót nieruchomościami.
Rozwój wymienionych usług może następować w ramach banku inwestycyjnego bądź w ramach specjalnych filii banku komercyjnego.
Obecnie w rozwiniętych krajach zachodnich powstają także silne kapitałowo struktury holdingowe.
3. Spółdzielnie kredytowe
Spółdzielnie kredytowe są to instytucje drobnego kredytu, zorganizowane na zasadach spółdzielczych, polegających na powiązaniu kredytobiorców członków spółdzielni (m. in. poprzez ich wkłady członkowskie) solidarną odpowiedzialnością materialną za działalność danej spółdzielni.
Spółdzielnie kredytowe są bankami uniwersalnymi i ze względu na konkurencję rozszerzyły krąg klientów poza obręb własnych członków. W tej sytuacji zadaniem tych spółdzielni jest optymalne zaopatrywanie członków w usługi finansowe, ale równocześnie obsługa osób nie należących do spółdzielni.
4. Kasy oszczędnościowe
Zadaniem kas oszczędnościowych jest ścisłe powiązanie działalności tych instytucji z potrzebami drobnych wytwórców i gospodarstw domowych, a także samorządów. Równocześnie muszą to być jednostki rentowne, zainteresowane wynikami swej działalności.
Podstawowe założenia organizacji systemu kas oszczędnościowych można scharakteryzować następująco:
kasy oszczędnościowe są samodzielnymi bankami uniwersalnymi, tj. mogącymi dokonywać wszystkich operacji przewidzianych prawem bankowym;
organem założycielskim kas oszczędnościowych są samorządy lokalne, one ustalają statut kasy oraz wybierają jej radę;
rada złożona z przedstawicieli samorządu oraz w części z pracowników kasy wybiera zarząd kasy, ustala główne warunki jej działalności oraz decyduje o otwarciu oddziałów;
zarząd prowadzi bieżącą działalność kasy;
kasy oszczędnościowe z jednej strony prowadzą działalność typu uniwersalnego banku, który gromadzi oszczędności oraz udziela kredytu zwłaszcza dla drobnych przedsiębiorców i gospodarstw domowych, z drugiej strony - udziela kredytu samorządowi, a także częściowo przeznacza zysk do kasy gminy;
nadzór nad kasami oszczędnościowymi sprawuje lokalna władza wykonawcza, nadzór bankowy zaś jest sprawowany przez bank centralny lub odpowiedni urząd państwowy;
Budowlane kasy oszczędnościowe udzielają kredytów na budownictwo mieszkaniowe. Ich działalność polega na przyjmowaniu wkładów oprocentowanych poniżej oprocentowania rynkowego tanich lokat terminowych, a następnie udzielaniu oszczędzającym kredytów oprocentowanych poniżej stopy rynkowej, w wielkości kilkakrotnie przekraczającej nagromadzony wkład. Na ogół są one powiązane organizacyjnie z systemem kas oszczędnościowych i banków komunalnych.
5. Holding bankowy
Holding bankowy - to korporacja, która jest posiadaczem akcji jednego lub więcej banków. Holdingi tworzą także przedsiębiorstwa nie bankowe, które w zasadzie powinny być powiązane z bankowością:
firmy hipoteczne, faktoringowe, leasingowe, ubezpieczeniowe, brokerskie, zajmujące się doradztwem finansowym, dystrybucją papierów wartościowych, kredytowaniem sprzedaży ratalnej itp. Holdingi bankowe mają ułatwiony dostęp do rynków kapitałowych, większą zdolność zadłużania się w stosunku do kapitału własnego, a także możliwości kompensaty strat i zysków przy płaceniu podatków.
Holdingi z jednej strony ograniczają konkurencję, podwyższają opłaty dla klientów oraz nie uwzględniają lokalnych potrzeb. Z drugiej strony jednak - są one bardziej efektywne, zmniejszają ryzyko bankructwa poszczególnych banków, a także oferują klientom szerszy wachlarz usług.
II. WYBRANE PROBLEMY DOTYCZĄCE FUNKCJONOWANIA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
1. Istota i rodzaje finansowania przedsiębiorstwa
Majątek każdego przedsiębiorstwa ma swoje źródła pochodzenia, a więc jest przez kogoś w określony sposób finansowany w bilansie przedsiębiorstwa wartość majątku wykazywana jest jako aktywa, zaś źródła i sposoby finansowania zapisywane są w postaci pasywów. Struktura pasywów stanowi odzwierciedlenie zróżnicowania źródeł finansowania majątku i decyzji podejmowanych przez przedsiębiorstwo odnośnie do sposobów pozyskiwania środków niezbędnych do prowadzenia działalności bieżącej i rozwoju przedsiębiorstwa. Finansowanie przedsiębiorstwa rozpatrywać można z różnych punktów widzenia. Biorąc za podstawę fakt, czy kapitał został "dostarczony" przedsiębiorstwu, czy też wypracowany przez samo przedsiębiorstwo, wyróżnia się finansowanie zewnętrzne i finansowanie wewnętrzne. Finansowanie zewnętrzne - jak wskazuje nazwa - oznacza, że kapitał pochodzi spoza przedsiębiorstwa. W momencie tworzenia przedsiębiorstwa cały kapitał jest kapitałem zewnętrznym, zarówno środki angażowane przez właścicieli przedsiębiorstwa (kapitał zakładowy, założycielski), jak i środki udostępnione w formie kredytów i pożyczek. Źródłem samofinansowania są wreszcie odpisy amortyzacyjne, stanowiące element składowy nadwyżki finansowej. Finansowanie wewnętrzne znajduje swój ostateczny wyraz w zysku zatrzymanym w przedsiębiorstwie, z zysku, bowiem tworzone są różne fundusze zarówno o charakterze obligatoryjnym, jak i normowanym przez statut przedsiębiorstwa, stanowiące poszerzenie własnej bazy kapitałowej, której podstawowy trzon stanowi kapitał założycielski, z zysku finansowane są także przedsięwzięcia inwestycyjne.
Drugim kryterium klasyfikacyjnym jest czas okres, na jaki udostępniane są przedsiębiorstwu środki finansowe. Wymienia się wówczas finansowanie długookresowe oraz finansowanie krótkookresowe. Finansowanie długoterminowe dotyczy środków, które angażowane w działalność przedsiębiorstwa są na stałe lub długofalowo. Na ogół przyjmuje się, że chodzi o środki, których okres zwrotu jest dłuższy aniżeli rok, przy czym w ramach tego finansowania często wyodrębnia się dodatkowo finansowanie średnioterminowe o okresie zwrotu udostępnionych kapitałów nie przekraczającym pięciu lat. Finansowanie krótkookresowe kojarzy się z kolei z udostępnieniem przedsiębiorstwu środków na okres krótszy niż jeden rok (zobowiązania krótkoterminowe), obejmuje również środki wypracowywane na bieżąco przez samo przedsiębiorstwo. W obrębie zobowiązań krótkoterminowych wyodrębnia się kredyty i pożyczki krótkoterminowe wraz przypadającymi na dany rok spłatami rat kredytów i pożyczek długoterminowych oraz zobowiązania bieżące, obejmujące obowiązek płatności wobec dostawców, pracowników, budżetu itp. Zobowiązania o charakterze kredytów i pożyczek określane są mianem kapitału krótkoterminowego, natomiast zobowiązania bieżące nie są zaliczane do kapitałów, albowiem korzystanie z nich nie wymaga ponoszenia kosztów w formie odsetek, (jeżeli regulowane są terminowo).
Trzeci, szczególnie istotny z punktu widzenia zarządzania finansami przedsiębiorstwa, układ klasyfikacyjny obejmuje wyodrębnienie finansowania własnego i finansowania obcego. Podstawę tej klasyfikacji stanowi źródło pochodzenia kapitału i wynikająca z tego tytułu pozycja prawna dawcy kapitału. Kapitał własny obejmuje środki postawione do dyspozycji przedsiębiorstwa przez jego właścicieli. Podmiot wnoszący kapitał staje się współwłaścicielem lub właścicielem przedsiębiorstwa i ma wpływ na podejmowanie decyzji. Znaczenie kapitału własnego jest dwojakie: spełnia od funkcję roboczą (służy finansowaniu działalności) oraz stanowi gwarancję roszczeń dla wierzycieli (funkcja gwarancyjna). Kapitał własny nie może być wycofany aż do momentu likwidacji przedsiębiorstwa, (co nie oznacza, że w trakcie funkcjonowania przedsiębiorstwa nie może się zmieniać się jego właściciel). Kapitał obcy rozumiany jest jako wielkość środków finansowych postawionych do dyspozycji przedsiębiorstwa na czas ograniczony przez jego wierzycieli. Powinien być zwrócony w określonym terminie. Obcym źródłem finansowania są również środki stanowiące zobowiązania bieżące: do momentu upływu terminu ich płatności przedsiębiorstwo nie ponosi kosztów związanych z udostępnieniem tych środków, dlatego nie są one zaliczane do kapitałów. W przypadku upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa wierzyciele znajdują się w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do podmiotów wnoszących kapitał własny: ich roszczenia regulowane są w pierwszej kolejności.
2. Finansowanie własne
Finansowanie własne i powstały w rezultacie tego finansowania kapitał własny mogą przyjąć różnorodną postać. Podstawową rolę odgrywa tu forma organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa. Nie wnikając zbyt szczegółowo w uregulowania prawne przedstawimy pokrótce zasady tworzenia funduszy własnych w różnych formach przedsiębiorstw funkcjonujących w gospodarce polskiej.
2.1. Spółki osobowe
W spółkach osobowych, stosownie do zawartej umowy, jej wspólnicy wnoszą określone wkłady. Wkład może mieć charakter pieniężny (gotówkowy lub wierzytelnościowy), może polegać na wniesieniu własności rzeczy lub na udostępnieniu rzeczy do użytkowania, może wreszcie oznaczać wniesienie usług (świadczenie przez wspólnika usług w sposób trwały, okresowy a nawet jednorazowy).
W spółce cywilnej majątek spółki stanowi współwłasność łączną, każdy wspólnik jest współwłaścicielem majątku jako niepodzielnej własności, jak również rzeczy i praw wchodzących w skład tej własności (tzw. prawo niepodzielnej ręki).
Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu (aczkolwiek w umowie spółki, a także w późniejszych uchwałach, można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach, a nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach: nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach).
2.2. Spółka jawna z prawno konstrukcyjnego punktu widzenia nie jest niczym innym, jak tylko odmianą spółki prawa cywilnego. Jako spółka handlowa podlega jednak wpisowi do rejestru handlowego. Spółka jawna może istnieć nawet bez odrębnego majątku (opiera się na osobistej i nieograniczonej odpowiedzialności majątkowej wspólników i jest wpisana do rejestru handlowego), jednak z reguły umowa spółki przewiduje wkłady jej członków o wysokości wkładów decyduje umowa. Umowa o wysokości udziału w zyskach i ewentualnych stratach.
2.3. Spółka komandytowa jest swoistą formą spółki jawnej, nosząc w sobie pewne znamiona spółki kapitałowej. Każdy ze wspólników wnosi określony wkład, istnieje, zatem fundusz wspólników, który w czasie trwania spółki jest niepodzielny. Zasady udziału w zyskach i stratach określa umowa (uwzględniająca ograniczenie komandytariuszy w pokrywaniu ewentualnych strat do wysokości ich wkładów).
2.4. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Podstawę kapitału własnego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi kapitał udziałowy (zakładowy): jest to wartościowo wyrażona kwota pieniężna stanowiąca zsumowanie udziałów wspólników i pierwotny (właściwy) majątek spółki. Inaczej rzecz ujmując jest to równowartość wniesionych do spółki, stosownie do umowy, udziałów pieniężnych oraz aportów. Kapitał zakładowy interpretowany jest także jako część majątku, którą spółka w interesie wierzycieli zobowiązuje się utrzymać w całości i nie rozdzielać między wspólników, co oznacza, że należy dostrzegać różnicę między pojęciem kapitału zakładowego a pojęciem majątku spółki.
Kapitał udziałowy stanowi podstawowy, ale nie jedyny składnik kapitałów własnych w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Z przepisów kodeksu handlowego wynika, że tworzone mogą być również: fundusz (kapitał) zapasowy i fundusz (kapitał) rezerwowy.
2.5. Spółka Akcyjna
Kapitałem zakładowym w spółce akcyjnej jest kapitał akcyjny. Na kapitale akcyjnym opiera się byt spółki i on stanowi fundusz zaspokojenia wierzycieli i podstawę zdolności kredytowej spółki. W spółce akcyjnej obligatoryjne jest tworzenie również kapitału zapasowego, stanowiącego integralną część kapitałów własnych.
2.6. Finansowanie obce
Fundusze i kapitały własne oraz zysk nie podzielony zwykle mają ograniczone rozmiary. Wykorzystanie możliwości odroczenia terminów płatności polega na regulowaniu przez przedsiębiorstwo należności z pewnym opóźnieniem w stosunku do momentu otrzymania świadczeń lub powstania obowiązku płatności.
Odroczenie płatności może wynikać z ustalonych obligatoryjne terminów, z warunków zawartych w umowie, ze stosowanych form rozliczeń pieniężnych itp.
Uczestnictwo przedsiębiorstwa na rynku finansowym, który obejmuje rynek pieniężny, rynek kredytowy oraz rynek kapitałowy łączy się z ponoszeniem kosztów za udostępnienie kapitału. Transformacja systemowa gospodarki polskiej ukierunkowana na jej urynkowienie sprawia, że przedsiębiorstwa mają coraz większe możliwości pozyskiwania kapitałów. Polski rynek finansowy dywersyfikuje się i stopniowo upodabnia do standardów typowych dla gospodarki rynkowej. Obok dotychczas najczęściej wykorzystywanego do finansowania działalności gospodarczej kredytu bankowego pojawiły się możliwości emisji obligacji, coraz powszechniejszy staje się leasing czy factoring.
3. Specyfika kredytowania małych i średnich przedsiębiorstw
Wysokość kosztów kredytów ponoszonych przez małe i średnie przedsiębiorstwa określa szereg czynników. Niektóre koszty są podwyższone dla tego typu firm, co wynika m.in. z ich rozmiaru i wysokości kredytu, ryzyka z nimi związanego i preferencji banków względem dużych firm. Ponadto świadomość praw i obowiązków wnioskodawcy, a potem kredytobiorcy, pomaga w skutecznej negocjacji oprocentowaniu i prowizji. Przepisy dotyczące kosztów kredytu są i zawarte w Prawie Bankowym, Kodeksie Cywilnym oraz w umowie kredytowej. Prawa i obowiązki stron umowy kredytowej rodzą szereg skutków finansowych dla kredytobiorcy.
Od momentu podpisania umowy kredytowej klient zobowiązany jest zapłacić prowizję przygotowawczą, nawet gdyby nie skorzystał w późniejszym okresie z całości lub części kredytu. Pomimo że przysługuje im prawo odstąpienia od umowy, jednakże musi on zapłacić tę prowizję lub tzw. odstępne. Ponadto klient zobowiązany jest zapłacić prowizję od zaangażowania nawet, gdy, części kredytu nie jest wykorzysta.
Oprocentowanie jest naliczane od wykorzystanego kredytu według stawki, zmiennej lub stałej, stosowanie do postanowień umowy kredytowej, czyli za faktyczny okres użytkowania sumy części lub całości kredytu.
Kredytobiorca powinien upewnić się, czy będzie dla niego opłacalna spłata długu przed terminem, gdyż bank może zabezpieczyć się przed taką; ewentualnością na kilka sposobów: prowizją od wcześniejszej spłaty, naliczeniem zaplanowanych odsetek, bądź minimalną redukcją tych odsetek, nieopłacalną dla wierzyciela.
Klient zobowiązuje się korzystać z kredytu oraz spłacić go wraz z odsetkami w umownym terminie. Jeżeli nie spłaca kredytu w oznaczonym terminie bank nalicza podwyższone odsetki za czas opóźnienia. Ponadto w przypadku nie spłacania rat i odsetek, bank może wypowiedzieć przed terminem płatności część lub całość udzielonego kredytu. Dlatego na wypadek pogorszenia sytuacji ekonomiczno-finansowej, klient powinien ubiegać się o prolongatę lub inną zmianę warunków spłaty,
Musi jednak liczyć się z odmową banku, bądź możliwości podwyższenia oprocentowania i powiększenia prawnego zabezpieczenia, ( co najczęściej wiąże się z wyższymi kosztami).
Bank nie może odmówić częściowej spłaty kredytu, ani spłaty wskazanego przez kredytobiorcę długu (spośród kilku tego samego rodzaju). Są to bardzo ważne przepisy ze względu na fakt, że długi kredytowe mają różne obciążenia kosztowe (zwłaszcza, gdy odsetki są kapitalizowane), a także są w różny sposób zabezpieczone.
Dzięki spłacie jednego z długów klient może odzyskać prawa rzeczowe wobec przedmiotu zabezpieczenia (hipoteki, zastawu, kaucji, przewłaszczenia na zabezpieczenie lub blokady na rachunku bankowym), a następnie upłynnić te środki.
Bank ma obowiązek dostarczenia klientowi wyciągów z rachunku kredytowego, względnie wydania pokwitowania dokonanej spłaty bezpośrednio po jej dokonaniu. Wyciągi bankowe mają znaczenie dowodowe, a uzyskane po dokonaniu operacji, mogą przyczynić się do minimalizacji ewentualnych kosztów postępowania sądowego.
Poniżej przedstawiona zostanie charakterystyka podstawowych elementów składających się na realne koszty kredytowania małych i średnich przedsiębiorstw
III. Klasyfikacja kredytów
Banki polskie są całkowicie suwerenne w zakresie zarówno zasięgu akcji kredytowej, jak i warunków udzielania kredytów, a zwłaszcza ustalania ich kosztu. Uważa się, że bank przedstawia klientom oferty kredytowe, a klienci mogą je przyjąć lub odrzucić. Każdy bank może, więc sam ustalać zasady, na jakich będą udzielane kredyty, ale większość z nich postępuje w sposób zbliżony.
Banki stosują różne podziały kredytów, są one zależne od przyjętych kryteriów. Warto zauważyć, że nazewnictwo stosowane w tej dziedzinie przez banki jest zróżnicowane.
1. Kredyty gotówkowe i bezgotówkowe
Kredyty gotówkowe są w całości wypłacane w gotówce. Stanowią one obecnie względnie mały procent ogólnej sumy kredytów, banki, bowiem uważają, że bezgotówkowa forma wypłaty zmniejsza ryzyko malwersacji pieniędzy. Przy kredytach bezgotówkowych pieniądze są wypłacane przelewem na konto dostawcy lub wykonawcy usług.
2. Kredyty złotowe i dewizowe
Wszystkie kredyty dewizowe są nominowane (wyrażane) w określonej walucie, np. dolarach, markach, frankach francuskich, frankach szwajcarskich, funtach szterlingach, szylingach austriackich i kilkunastu innych walutach.
W praktyce tylko mała część kredytów dewizowych jest wypłacana w dewizach W takim przypadku kredyt jest także zwracany w tej samej walucie, w jakiej został wypłacony.
3. Kredyty komercyjne i preferencyjne
Kredytami komercyjnymi nazywamy kredyty, których koszt wynika z rachunku ekonomicznego przeprowadzonego przez bank, uwzględniającego koszt pieniądza i konkurencję innych banków. Kredyty preferencyjne to kredyty udzielane na korzystniejszych warunkach, niż wynikające z rachunku ekonomicznego. Takimi instytucjami mogą być:
1) budżet państwowy - bezpośrednio lub za pośrednictwem agencji lub funduszu rządowego, ministerstwa, fundacji itd.;
2) międzynarodowe organizacje finansowe;
3) rządy, instytucje i przedsiębiorstwa rządowe innych krajów;
4. Kredyty gospodarcze
Kredyty gospodarcze mają dla banków znaczenie podstawowe, w znacznej większości banków stanowią one ponad 80%, a w niektórych bankach - ponad 90% ogólnej masy kredytów udzielonych. Banki zwykle wyróżniają trzy najważniejsze typy kredytów gospodarczych:
1) kredyty w rachunku bieżącym;
2) kredyty obrotowe;
3) kredyty inwestycyjne;
5. Kredyty w rachunku bieżącym
Kredyty w rachunku bieżącym są udzielane tylko przedsiębiorstwom, które od dawna bezproblemowo współpracują z bankiem oraz przedsiębiorstwom uznanym za przyszłościowych partnerów tego banku (ze względu na wysokie zyski, dynamikę rozwoju lub wielkość przepływów na rachunku bieżącym).
Przedsiębiorstwo musi mieć swój rachunek podstawowy w banku udzielającym kredytu. Bank stawia do dyspozycji przedsiębiorstwa dwa limity: czasowy i kwotowy.
W uproszczeniu można powiedzieć, że kredyt w rachunku bieżącym jest zawierany na mocy umowy zezwalającej kredytobiorcy na debet, czyli ujemne saldo rachunku, w określonym czasie (najczęściej - do sześciu miesięcy) i do określonej wysokości. Oprócz prowizji klient płaci oprocentowanie, zwykle wysokie, ale naliczane tylko od rzeczywistej wielkości debetu.
6. Kredyty inwestycyjne
Kredytami inwestycyjnymi nazywamy kredyty przeznaczone na wydatki związane z rzeczowymi środkami trwałymi. Są to najczęściej kredyty udzielane na dłuższy okres, niekiedy - na ponad 5 lat. Z punktu widzenia banku ma to oczywiste plusy i minusy w stosunku do innych kredytów. Plusem jest większy zysk banku dzięki dłuższemu okresowi kredytowania kredyt trzyletni oczywiście przyniesie bankowi kilkakrotnie większe zyski niż kredyt trzymiesięczny. Aby zmniejszyć ryzyko, bank żąda od kredytobiorców dodatkowych informacji i wyliczeń, najczęściej w formie tzw. biznes planu.
7. Kredyty obrotowe
Kredyty obrotowe służą zaspokojeniu potrzeb przedsiębiorstw w zakresie środków obrotowych, są one w większości przeznaczone na pokrycie potrzeb związanych z zakupami materiałów (surowców i półfabrykatów do dalszego przerobu) i towarów (sprzedawanych bez przerobu).
Kredyt obrotowy może też być przeznaczony na finansowanie rozmaitych rozliczeń i na fundusz płac pracowników. W wielu przypadkach o kredyt obrotowy ubiegają się przedsiębiorstwa, które nie mogą otrzymać tańszego w danym przypadku kredytu w rachunku bieżącym. Dotyczy to zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw handlowych.
IV. Przykładowe kredyty w Banku Śląskim oraz Pekao Sa.
1. Kredyty w PKO S.A.
Środki zgromadzone na rachunku są oprocentowane według indywidualnych, zmiennych stawek określanych przez Bank w stosunku rocznym. Maksymalne oprocentowanie wynosi dwukrotność maksymalnej stawki oprocentowania rachunków bieżących lub pomocniczych podmiotów krajowych i zagranicznych. W dniu, w którym saldo rachunku jest niższe od kwoty 1.000 zł środki na rachunku nie podlegają oprocentowaniu. Odsetki są naliczane w ostatnim dniu roboczym każdego miesiąca. Opłaty i prowizje wynoszą, za:
otwarcie rachunku bankowego: 30 zł
prowadzenie rachunku: od 30 do 50 zł miesięcznie
przelewy na rachunki w innych bankach: 5 zł
1.1. Kredyty obrotowe
Z oferowanych w ramach pakietu Samorząd kredytów, jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać po uzyskaniu opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zaciągniętych zobowiązań.
W ramach pakietu bank udziela następujących kredytów:
a) kredytu podstawowego w rachunku bieżącym,
b) kredytu podstawowego w rachunku kredytowym.
Kredyty mogą być udzielane zarówno jako kredyty krótkoterminowe z terminem spłaty do 1 roku, jak i kredyty średnioterminowe z terminem spłaty do 3 lat.
1.2. Kredyt w rachunku bieżącym udzielany jest w złotych jako kredyt odnawialny, czyli każdy wpływ na rachunek bieżący powoduje jednocześnie odnowienie limitu kredytowego o kwotę dokonanej wpłaty. Limit kredytowy może być wielokrotnie przez Kredytobiorcę wykorzystywany, aż do wygaśnięcia umowy kredytowej, która jest podpisywana na czas nie dłuższy niż 1 rok. Kwota kredytu może wynosić maksymalnie dwukrotność średnich miesięcznych wpływów na rachunek bieżący Kredytobiorcy w ciągu ostatnich 6 miesięcy. W przypadku gdy Kredytobiorca posiada rachunek krócej niż 6 miesięcy, wysokość kredytu ustalana jest na podstawie historii rachunku prowadzonego w innym banku. Od wykorzystanego kredytu odsetki (naliczane wg zmiennej stopy procentowej) pobierane są co miesiąc. Spłata kwoty kredytu przypada zawsze na ostatni roboczy dzień miesiąca i jest dokonywana automatycznie bez dyspozycji Klienta z najbliższych wpływów na jego rachunek bieżący.
1.3. Kredyt w rachunku kredytowym udzielany jest w następujących walutach:
PLN
USD
DEM
EUR
Kredyt ten może być udzielony jako:
kredyt na sfinansowanie jednej określonej transakcji, a spłata kredytu nie powoduje odnowienia limitu,
linia kredytowa na sfinansowanie wielu powtarzalnych transakcji (dostaw określonego typu towarów, materiałów, surowców lub usług świadczonych Kredytobiorcy)
odnawialna - każda spłata części lub całości kredytu powoduje odnowienie limitu o kwotę dokonanej spłaty aż do wygaśnięcia umowy,
nieodnawialna - każda wypłata z kredytu powoduje zmniejszenie przyznanego limitu.
Odsetki od wykorzystanego kredytu pobierane są co miesiąc lub co kwartał zgodnie z umową. Stopa procentowa jest zmienna.
Spłata wykorzystanej kwoty kredytu następuje poprzez obciążenie wskazanego rachunku Kredytobiorcy na podstawie udzielonego przez niego upoważnienia. Opłaty i prowizje :
a) kredyt w rachunku bieżącym
przyjęcie i rozpatrzenie wniosku kredytowego: od 40 zł
prowizja od zaangażowania: min. 2% w skali roku
b) kredyt w rachunku kredytowym
przyjęcie i rozpatrzenie wniosku kredytowego: od 40 zł
prowizja od zaangażowania dla kredytu w złotych: min. 2% w skali roku
prowizja od zaangażowania dla kredytów w walutach wymienialnych: 0,2% w skali roku w walucie kredytu
2.Kredyty w Banku Śląskim
2.1. Kredyt w rachunku bieżącym
Kredyt w rachunku bieżącym jest odmianą kredytu obrotowego przeznaczonego dla podmiotów gospodarczych o nieregularnych wpływach na rachunek bieżący, lub mających nieregularne zapotrzebowanie na zasilenie kredytem obrotowym. Stawiany do dyspozycji klienta na rachunku bieżącym. Korzyści :
możliwość korzystania z kredytu w sytuacji krótkoterminowego braku środków na rachunku bieżącym,
możliwość zmniejszania lub likwidacji salda debetowego rachunku bieżącego w każdym momencie pozwala na zmniejszenie kosztów obsługi tego kredytu.
Kwota wg umowy kredytowej; zależna od sytuacji ekonomiczno-finansowej.
Okres kredytowania krótkoterminowy - do 1 roku. Oprocentowanie stałe lub zmienne; oparte o stawkę WIBOR powiększoną o marżę BSK SA lub o stopę bazową (21%) powiększoną o marżę BSK SA. Spłata w terminach i kwotach zgodnych z umową. Zabezpieczenia:
poręczenie według Prawa cywilnego lub wekslowego wraz z określeniem sytuacji majątkowej poręczyciela,
gwarancja bankowa,
zastaw na zasadach ogólnych,
zastaw rejestrowy,
zastaw na prawach,
weksel własny in blanco,
hipoteka,
przewłaszczenie zbywalnych rzeczy ruchomych,
blokada środków na rachunkach bankowych,
przelew (cesja) wierzytelności (również z tytułu ubezpieczenia),
ubezpieczenie kredytu,
inne prawnie dopuszczalne.
Opłaty i prowizje pow. 0%-3% od kwoty przyznanego kredytu, zgodnie z tabelą opłat i prowizji BSK SA
2.2. Kredyt inwestycyjny
Kredyt inwestycyjny przeznaczony jest na finansowanie nakładów związanych z modernizacją lub powiększeniem posiadanych zasobów majątku trwałego, finansuje inwestycje na rynku kapitałowym. Korzyści :
jest stabilną formą finansowania nakładów związanych z modernizacją lub powiększaniem posiadanych zasobów majątku trwałego,
daje możliwość korzystania z karencji w spłacie rat kapitałowych,
wykorzystanie efektu dźwigni finansowej.
Kwota 80% wartości inwestycji; zależna od sytuacji ekonomiczno- finansowej, kredyt może być uruchamiany w transzach.
Okres kredytowania
a) krótkoterminowy - do 1 roku
b) średnioterminowy - od 1 roku do 3 lat,
c) długoterminowy - powyżej 3 lat
Oprocentowanie stałe lub zmienne; stawka WIBOR powiększona o marżę BSK SA lub stopa bazowa (21%) powiększona o marżę BSK SA.
Spłata w terminach i kwotach zgodnych z umową. Istnieje możliwość karencji w spłacie odsetek.
Zabezpieczenia
poręczenie według Prawa cywilnego lub wekslowego wraz z określeniem sytuacji majątkowej poręczyciela,
gwarancja bankowa,
zastaw na zasadach ogólnych,
zastaw rejestrowy,
zastaw na prawach,
weksel własny in blanco,
hipoteka,
przewłaszczenie zbywalnych rzeczy ruchomych,
blokada środków na rachunkach bankowych,
przelew (cesja) wierzytelności (również z tytułu ubezpieczenia),
ubezpieczenie kredytu,
inne prawnie dopuszczalne.
Opłaty i prowizje pow. 0%-3% od kwoty przyznanego kredytu, Zgodnie z Tabelą opłat i prowizji BSK SA
2.3. Kredyt obrotowy inaczej eksploatacyjny
Jest to kredyt udzielany w rachunku kredytowym, którego celem jest uzupełnienie środków własnych Kredytobiorcy przeznaczonych na finansowanie bieżącej działalności. Korzyści:
kredyt jest szybkim i łatwym sposobem pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania firmy,
korzystanie z kredytu generalnie może doprowadzić do poprawy efektywności gospodarowania środkami własnymi, a także umożliwia ekspansję firmy,
w określonych przypadkach dzięki wykorzystaniu efektu dźwigni finansowej można doprowadzić do znacznego zwiększenia rentowności,
kredyt uzupełnia środki własne Kredytobiorcy przeznaczone na częściowe finansowanie:
bieżących potrzeb związanych z produkcją, sprzedażą lub rozliczeniami pieniężnymi,
doraźnych potrzeb zasilania finansowego.
ułatwia bieżące gospodarowanie finansami firmy.
Kwota wg umowy kredytowej; zależna od sytuacji ekonomiczno - finansowej
Okres kredytowania
a) krótkoterminowy - do 1 roku.
b) średnioterminowy - do 3 lat
Oprocentowanie stałe lub zmienne; oparte o stawkę WIBOR powiększoną o marżę BSK SA lub o stopę bazową (21%) powiększoną o marżę BSK SA.
Spłata w terminach i kwotach zgodnych z umową. Odsetki mogą być spłacane w okresach miesięcznych lub kwartalnych. Zabezpieczenia:
poręczenie według Prawa cywilnego lub wekslowego wraz z określeniem sytuacji majątkowej poręczyciela,
gwarancja bankowa,
zastaw na zasadach ogólnych,
zastaw rejestrowy,
zastaw na prawach,
weksel własny in blanco,
hipoteka,
przewłaszczenie zbywalnych rzeczy ruchomych,
blokada środków na rachunkach bankowych,
przelew (cesja) wierzytelności (również z tytułu ubezpieczenia),
ubezpieczenie kredytu,
inne prawnie dopuszczalne.
Opłaty i prowizje pow. 0%-3% od kwoty przyznanego kredytu, zgodnie z tabelą opłat i prowizji BSK SA .
BSK SA przyjmuje weksle, które w operacji dyskonta bankowego zostają przekształcone przez kredyt bankowy w natychmiast dostępny pieniądz. Weksel może zdyskontować zarówno jego wystawca jak i każdy następny jego posiadacz. BSK SA dyskontując weksel nie płaci jego pełnej sumy wekslowej lecz potrąca z góry odsetki, zwane dyskontem. Korzyści:
jest znakomitym instrumentem poprawiającym płynność finansową podmiotów prowadzących rozliczenia finansowe ze swoimi kontrahentami za pomocą weksli,
niskie koszty uzyskania kredytu,
krótka procedura załatwiania kredytu,
nie ma konieczności ustanawiania dodatkowego zabezpieczenia,
Kwota kredytu dyskontowego uzależniona jest od sumy wekslowej wskazanej na wekslu składanym do dyskonta.
Okres kredytowania , podstawowy termin płatności dla weksli przyjmowanych do dyskonta wynosi 14 do 90 dni. Istnieje możliwość przyjęcia do dyskonta weksla o terminie płatności nie krótszym niż 7 dni i dłuższym niż 90 dni na odrębnie negocjowanych warunkach.
Oprocentowanie
dla weksli z terminem płatności do 60 dni - WIBOR + negocjowana marża.
dla weksli z terminem płatności powyżej 60 dni - WIBOR + negocjowana marża.
Odsetki pobierane jednorazowo potrącone z kwoty kredytu.
Spłata to obciążenie rachunku wystawcy lub innego dłużnika wekslowego w dniu wskazanym na wekslu. Opłaty i prowizje od dyskonta weksli - pow., 0% do 2% 22 zł płatne (za ocenę weksla) gdy weksel nie został przyjęty do dyskonta.
2.4. KREDYT LOMBARDOWY
Przeznaczenie: Kredyt udzielany jest bez konieczności wskazywania przeznaczenia uzyskanych środków.
Charakterystyka: Udzielany na okres do 3 miesięcy. Wysokość kredytu lombardowego zależy od wartości przedstawianego Bankowi zabezpieczenia. Zabezpieczenie kredytu może stanowić:
kaucja w postaci bonów oszczędnościowych lub wymienialnych walut obcych,
zastaw na papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa, NBP banki krajowe, krajowe podmioty gospodarcze dopuszczone do obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych,
blokada środków na rachunku lokaty terminowej.
Oprocentowanie kredytu jest stałe w całym okresie kredytowania. Odsetki pobierane są jednorazowo w dniu zawarcia umowy o kredyt.
2.5. KREDYT INDEKSOWANY
Przeznaczenie: Kredyt indeksowany jest udzielany w złotych, a ewidencjonowany w walucie wymienialnej. Kredyt indeksowany przeznaczony jest na cele obrotowe lub inwestycyjne. Udzielany podmiotom gospodarczym, posiadającym zdolność kredytową, niezależnie od formy prawnej ich działalności oraz faktu prowadzenia obrotu towarowego z zagranic. Oprocentowanie kredytu ustalane jest na podstawie stawek oprocentowania 1-, 3- lub 6-miesięcznych depozytów międzybankowych, np. LIBOR, EURIBOR, w poszczególnych walutach wymienialnych.
Korzyści: Korzystanie z kredytu chroni podmioty gospodarcze prowadzące sprzedaż eksportową przed skutkami gwałtownych zmian kursów walutowych.
2.6. KREDYT DEWIZOWY
Przeznaczenie: Kredyt dewizowy udzielany jest osobom krajowym /podmiotom gospodarującym w celu umożliwienia sfinansowania transakcji w obrocie z zagranic, dokonywanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Kredyt może być przeznaczony na zakup środków obrotowych lub sfinansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych. Kredyt dewizowy udzielany jest w walutach wymienialnych określonych zarządzeniem Prezesa NBP w sprawie wykazu walut obcych będących walutami wymienialnymi. Oprocentowanie kredytu ustalane jest na podstawie stawek oprocentowania 1-, 3- lub 6-miesięcznych depozytów międzybankowych (np. LIBOR, EURIBOR) w poszczególnych walutach wymienialnych, powiększonych o marżę Banku Śląskiego odpowiadającą poziomowi ryzyka kredytowego, która jest określona w umowie o kredyt dewizowy.
Warunek: Cel kredytu nie może naruszać przepisów Prawa dewizowego.
2.7. KREDYT BUDOWLANY
Przeznaczenie: Kredyt budowlany przeznaczony jest na finansowanie inwestycji realizowanych na rynku budowlanym.
BSK SA udziela kredytów budowlanych, przeznaczonych na:
budowę lub remont budynków i lokali mieszkalnych, budynków biurowych, magazynów, garaży oraz wykonanie urządzeń budowlanych,
budowę lub modernizację obiektów handlowo-usługowych,
zakup budynków mieszkalnych, budynków biurowych i magazynów,
zakup gruntu wraz z rozpoczętą budową nieruchomości w celu dokończenia procesu budowlanego; w celu dalszej odsprzedaży lub wynajmu.
Rodzaj klienta: Wszystkie podmioty gospodarcze bez względu na formę organizacyjno-prawną, legitymujące się zdolnością kredytową oraz wspólnoty mieszkaniowe powstałe zgodnie z ustawą z dnia 24 czerwca 1994 r., o własności lokali.
Kwota: 75% kosztów całkowitych inwestycji realizowanej przez przedsiębiorców.
Okres kredytowania: Maksymalny okres kredytowania wynosi:
30 miesięcy - dla inwestycji polegającej na budowie lub zakupie w celu sprzedaży,
10 lat - dla inwestycji polegającej na budowie lub zakupie w celu wynajmu.
Oprocentowanie: Kredyty w PLN lub indeksowane w walutach wymienialnych:
stałe lub zmienne - dla kredytów do 1 roku,
zmienne - dla kredytów powyżej 1 roku.
Wysokość oprocentowania kredytów w PLN ustalana jest w oparciu o stawkę 3-m WIBOR + marża BSK SA, która jest zależna od okresu kredytowania, natomiast kredytów indeksowanych ustalana jest w oparciu o LIBOR (lub EURLIBOR) + marża.
2.8. KREDYT PREFERENCYJNY DLA ZAKŁADÓW PlL4CY CHRONIONEJ
Charakterystyka: Kredyty udzielane są zakładom pracy chronionej, wymienionym w Dz. U. Nr 46/91, poz. 201 z późniejszymi zmianami, na podstawie Umowy zawartej przez Bank Śląski z Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Kredyty te przeznaczone są na cele obrotowe lub inwestycyjne. Bank Śląski udziela kredytów:
złotowych, oprocentowanych według zmiennej stopy procentowej równej aktualnej stopie redyskonta weksli, powiększonej o marżę,
dewizowych, oprocentowanych według zmiennej stopy oprocentowania określonej stawką LIBOR lub EURIBOR, powiększonej o marżę.
Kredytobiorca płaci połowę odsetek należnych Bankowi z tytułu udzielonych kredytów, pozostałe 50% pokrywa PFRON.
2.9. KREDYT NA ZAKUP POJAZDÓW
Przeznaczenie: Kredyt przeznaczony na zakup pojazdów nowych i używanych.
Czas trwania procedury udzielenia kredytu: od 3 do 7 dni od momentu złożenia kompletnej dokumentacji.
Warunek: Kredyty oferowane są Klientom niezależnie od stosowanego rodzaju uproszczonej księgowości, prowadzącym działalność gospodarczą przynajmniej 1 rok, bez względu na jej charakter.
3. Prowizja bankowa
Prowizja bankowa "jest to wynagrodzenie za usługi i czynności bankowe z reguły procentowo w stosunku do wartości usług wykonywanych przez bank na rzecz klientów" Najczęściej pobierana jest w momencie wypłacania kredytu (często potrącana od kwoty udzielonego kredytu).
Prowizja przygotowawcza jest to jednorazowa opłata za czynności związane z udzieleniem kredytu. Wynosi najczęściej 0.2 - 2%.
Jest pobierana przy podpisaniu umowy kredytowej, w dniu wykorzystania kredytu, przy pierwszej spłacie rat lub odsetek, albo też w innym terminie ustalonym przez bank.
4. Odsetki karne
Kredytobiorca jest zobowiązany spłacić raty kredytu i odsetki w terminach i kwotach przewidzianych w umowie kredytowej.
Fakt nie dokonania przez przedsiębiorstwo w uzgodnionym terminie, spłaty zapadającej raty kredytu jest podstawą do przeksięgowania tej transzy na rachunek zadłużenia przeterminowanego.
0d tej kwoty naliczane są odsetki w wysokości wyższej od odsetek, a ich wysokość jest podawana w umowie kredytowej.
V. Polityka ograniczania ryzyka bankowego
1. Rodzaje ryzyka bankowego
Szybki rozwój banków, polityka zwiększania zakresu operacji bankowych, wzrostu sumy bilansowej, obciążenia związane z rozbudową sieci placówek, zwiększają ryzyko bankowe. Według specjalistów, w bankach występuje aż kilkanaście podstawowych typów ryzyka. Ich rzeczywiste znaczenie zależy od aktualnej sytuacji gospodarczej kraju, a także od takich czynników, jak poziom kadr bankowych i jakość pracy zarządów. W bankach dobrze zarządzanych ryzyko jest zwykle znacznie mniejsze niż w pozostałych, a jego skutki dużo mniej dotkliwe.
Uważa się, że największe znaczenie mają następujące typy ryzyka:
1) "złych kredytów",
2) utraty płynności,
3) kursowe,
4) niedopasowania stopy procentowej.
Ponieważ zagrożenie dla poszczególnych banków może być utożsamiane z zagrożeniem dla całego systemu bankowego, Narodowy Bank Polski wprowadza normy ostrożnościowe, mające ograniczyć najgroźniejsze w danym okresie formy ryzyka.
W Polsce przez ostatnie lata zdecydowanie największe znaczenie miało ryzyko "złych kredytów" i ryzyko utraty płynności, natomiast inne formy ryzyka były mniej groźne. Stanowcze kroki, podjęte przez banki, a przede wszystkim wprowadzenie i przestrzeganie normalnych procedur kredytowych, znacznie zmniejszyły ryzyko kredytowe, choć niewątpliwie jest ono nadal dużym zagrożeniem dla banków.
2. Ryzyko utraty płynności
Płynnością nazywamy zdolność do zapewnienia ciągłości spłat zobowiązań. Zaangażowanie dużych środków, pochodzących z wpłat bezterminowych i krótkoterminowych, w operacje na dłuższy okres stwarza potencjalne ryzyko.
Takie ryzyko teoretycznie jest niewielkie, jeśli bank dokładnie obserwuje zachowanie deponentów, a bankowy Komitet Aktywów i Pasywów prowadzi racjonalną politykę. Banki starannie obliczają, jaka będzie sytuacja w dziedzinie płynności w przyszłości. Co jakiś czas wyliczenia te wskazują, że dojdzie do wytworzenia się potencjalnej luki płynności .
Mówimy, więc o "potencjalnej luce płynności", gdy przewidywane wydatki bieżące są wyższe od wpływów. Jeśli jesteśmy w stanie przewidzieć wystąpienie tej luki płynności, bank może podjąć odpowiednie środki zaradcze; najprostszym jest podniesienie stopy procentowej, płaconej za lokaty międzybankowe, co dobremu bankowi pozwoli na szybkie pozyskanie dodatkowych środków.
3. Ryzyko kursowe
Począwszy od 1994 roku, równocześnie ze zmniejszaniem się ryzyka kredytowego, zaczęło rosnąć zagrożenie ze strony innych form ryzyka. Dotyczy to m.in. ryzyka kursowego, czyli ryzyka niekorzystnej dla banku zmiany kursu dewiz. Ma ono wiele form; dla banku ryzykowny może być zarówno wzrost, jak i spadek kursu. Innym przykładem ryzyka kursowego może być przyjmowanie przez bank depozytów dewizowych.
4. Ryzyko niedopasowania stopy procentowej
W odróżnieniu od większości krajów zachodnich, w Polsce tzw. ryzyko niedopasowania stopy procentowej jest względnie niskie - bankom udaje się prawie całe to ryzyko przerzucić na klientów. Sytuacja ta będzie się jednak zmieniać wraz z wprowadzaniem nowych instrumentów finansowych o stałym oprocentowaniu (np. certyfikatów depozytowych) na polski rynek finansowy.
5. Wybrane rodzaje zabezpieczeń
5.1. Zakres odpowiedzialności poręczyciela
Poręczyciel odpowiada za dług całym swoim majątkiem teraźniejszym i przyszłym. Poręczenie może złożyć jedna osoba lub też kilka osób fizycznych, działając wspólnie lub osobno. Poręczać mogą również osoby prawne. Odpowiedzialność poręczycieli względem wierzyciela jest solidarna, chyba, że inaczej postanowiono w umowie z poszczególnym poręczycielem. Bank może żądać zapłaty całej sumy stanowiącej dług od każdego z dłużników według swego uznania.
5.2. Rodzaje poręczenia
Poręczenie może być udzielone jako terminowe lub bezterminowe. Poręczenie terminowe obejmuje wyraźne zastrzeżenie w umowie, iż zobowiązanie wobec kredytobiorcy będzie realizowane tylko do określonej daty. Bez takiego zastrzeżenia każde poręczenie jest bezterminowe. Poręczenie bezterminowe to, zatem takie poręczenie, które
wygasa dopiero wraz z wygaśnięciem zobowiązania kredytobiorcy określonego w umowie kredytowej. Wyróżnia się również podporęczenie, stanowiące zobowiązanie poręczyciela, który odpowiada wówczas wobec banku jak dłużnik solidarny. Istnieje także tzw. poręczenie zwrotne (regresowe), które jest poręczeniem za roszczenie zwrotne poręczyciela w stosunku do kredytobiorcy.
5.3. Gwarancja bankowa
Gwarancja bankowa jest chętnie przyjmowanym przez banki zabezpieczeniem spłaty należności, a to ze względu na łatwość poznania możliwości płatniczych gwaranta, którym jest inny bank, i ewentualną szybkość w odzyskaniu zaangażowanych środków w sytuacji podjęcia działań windykacyjnych.
5.4. Hipoteka
Hipoteką można obciążyć jedynie nieruchomości. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny przedmiot własności.
W odniesieniu do hipoteki mają zastosowanie przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece
5.5. Inne formy zabezpieczenia
5.5.1. Blokada środków na rachunku
Sama blokada środków na rachunku świadczy jedynie o posiadaniu przez dłużnika pieniędzy, nieraz w znacznej kwocie. Może to stanowić, oczywiście. element oceny jego wiarygodności. ale nie zapewnia wierzycielowi możliwości szybkiego zaspokojenia się, o ile posiadacz rachunku nie złoży kolejnej dyspozycji, a mianowicie przelania środków na rachunek wierzyciela. Oczywiście wierzyciel może w braku takiej dyspozycji wszcząć postępowanie egzekucyjne z rachunku bankowego, ale zazwyczaj blokady dokonuje się na określony czas, a z rachunku może być prowadzona egzekucja przez innych wierzycieli.
ZAKOŃCZENIE
Zaprezentowane w pracy zagadnienia wskazują, jak złożone są sprawy kredytowania działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Każdy wniosek kredytowy musi być traktowany indywidualnie i rozpatrywany na zasadach ogólnych. Nie odłącznym elementem przy podejmowaniu decyzji o kredytowaniu jest ocena zdolności kredytowej kredytobiorcy oraz ocena ryzyka kredytowego.
Kredytowanie jako jeden z podstawowych elementów działalności bankowej obarczone jest dużym ryzykiem mogącym niekorzystnie wpłynąć na finansowość banków. Dlaczego też ocena zdolności kredytowej przedsiębiorstw jest konieczna. Obowiązek dokonywania przez bank oceny kredytowej ryzyka wynika także z postanowień ustawy. Ocena zdolności kredytowej jest procedurą łączącą się z rozpatrywanie wniosków kredytowych. Metodologię dotyczącą zagadnień z tym związanych banki opracowują we własnym zakresie na podstawie doświadczeń oraz korzystając ze wzorów stosowanych w innych bankach.
Według rozpowszechnionej opinii, najważniejszym czynnikiem decydującym o wynikach pracy banku jest „czynnik ludzki” tzn. zespół pracowniczy reprezentujący wysoki poziom kwalifikacji zawodowych, aktywny, sprawny zgodny z polityką banku.
Działalności kredytowej banku towarzyszy ryzyko terminowego zwrotu udzielonych kredytów. Banki ograniczają to ryzyko dokonując selekcji wniosków kredytowych klientów na podstawie analizy stanu majątkowego kredytobiorcy, oceny założeń projektów inwestycyjnych itp.
Domagając się także od kredytobiorcy złożenia odpowiednich zabezpieczeń zwrotu kredytu.
Banki działają w klimacie konkurencji i ryzyka. Konkurują między sobą zwłaszcza w dziedzinie udzielania kredytów i zdobywania wkładów. Przejawia się to w negocjowaniu warunków umowy kredytowej, a zwłaszcza oprocentowania i zabezpieczania kredytów.
SPIS LITERATURY
Dobosiewicz Z.: „ PODSTAWY BANKOWOŚCI ”Wydawnictwo Naukowe
PWN 1997 r.;
Gruszka B.: „RYZYKO BANKOWE”, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 1992 r.;
Jaworski W.: „ BANKOWOŚĆ” Wydawnictwo Poltex Warszawa 1996 r.;
Kurowska M. „ WYBRANE POZABANKOWE FORMY FINANSOWANIA ROZWOJU MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W REGIONIE ŁÓDZKIM”,
Wierzba R „ ABC BANKOWOŚCI”,
36
1