Egzamin z pedagogiki przedszkolnej - OPRACOWANE ZAGADNIENIA, PEDAGOGIKA


Zagadnienia egzaminacyjne

Pedagogika Wieku Dziecięcego

  1. Paradygmaty edukacyjne we współczesnej pedagogice.

  2. Funkcje pedagogiczno - społeczne przedszkola.

  3. Zasady wychowania obowiązujące w pracy z dzieckiem w przedszkolu.

  4. Metody wychowania w pracy z dzieckiem przedszkolnym.

  5. Formy organizacyjne pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym.

  6. Warunki materialne, społeczne i zdrowotne zabawy w przedszkolu.

  7. Techniki Celestyna Freineta w pracy nauczyciela.

  8. Metoda Dobrego Startu w przygotowaniu dziecka 6 - letniego.

  9. Materiał rozwojowy dla dziecka w wieku przedszkolnym według Marii Montessori.

  10. Kara i nagroda w wychowaniu dziecka w przedszkolu.

  11. Rodzaje uroczystości przedszkolnych i ich znaczenie dla edukacji.

  12. Przyczyny i rodzaje trudności dydaktycznych i wychowawczych dzieci w wieku przedszkolnym.

  13. Formy współpracy nauczyciela przedszkola z rodzicami.

  14. Kształtowanie pojęć w edukacji środowiskowej

  15. Techniki twórczego myślenia stosowane w edukacji przedszkolnej.

  16. Techniki dramy stosowane w edukacji dzieci w przedszkolu.

  17. Zasady w pedagogice zabawy.

  18. Techniki plastyczne jako środek wyrazu w twórczości dzieci w przedszkolu.

  19. Sposoby inspirowania dziecka do działalności twórczej w plastyce.

  20. Formy zajęć umuzykalniających występujących w przedszkolu.

1. Paradygmaty edukacyjne we współczesnej pedagogice.

Termin „paradygmat” pochodzi z języka greckiego i oznacza wzór, przykład. We współczesnej psychologii i pedagogice paradygmaty określają sposób analizy rzeczywistości. Paradygmaty pozwalają na zrozumienie aktywności dziecka w procesie edukacyjnym, a w szczególności w odniesieniu do działań praktycznych. Paradygmaty edukacyjne we współczesnej pedagogice, gdy chodzi o treści, mogą dotyczyć co najmniej trzech kręgów tematycznych: paradygmaty organizacyjne, paradygmaty metodologiczne i paradygmaty dotyczące technologii kształcenia.

Podstawową funkcją paradygmatów organizacyjnych jest rozumienie dokonywanych i obserwowanych zmian. Paradygmaty organizacyjne sprowadzają się do zmian organizacyjnych, np. klasy początkowe I - III czy I - IV. Proces formułowania paradygmatów polega na obserwowaniu dokonywanych czy proponowanych zmian.

Paradygmaty metodologiczne: dotyczy np. sposobów badania osiągnięć szkolnych uczniów, czy metody testowe czy sprawdziany osiągnięć szkolnych. Zwolennicy tego podejścia uznają, że podstawowym warunkiem skuteczności kształcenia jest pomiar jego efektów.

Paradygmat technologii kształcenia rozumie się najczęściej, jako maksymalne zastosowanie w procesie edukacyjnym techniki (magnetowidy, komputery, środki audiowizualne itp.)

2. Funkcje pedagogiczno - społeczne przedszkola.

- opiekuńczo-zdrowotna- sprawowanie opieki nad dzieckiem, czuwanie nad jego zdrowiem i bezpieczeństwem w czasie pobytu w przedszkolu,

- wychowawcza- kształtowanie postaw, pożądanych form zachowania się według norm etycznych oraz kształtowanie pozytywnych cech charakteru,

- kształcąca (poznawcza)- jest to kształtowanie wszelkich procesów poznawczych, rozwijanie zdolności intelektualnych, kształcenie umiejętności praktycznych,

- stymulacyjno- pobudzająca - pobudzenie i ukierunkowanie wszelkich procesów rozwojowych przez wykorzystanie własnej inicjatywy dziecka, nauczyciel powinien tworzyć warunki do rozwijania przez wychowanków swoich potencjalnych możliwości i zdolności stosownie do ich potrzeb i właściwości rozwojowych,

- profilaktyczno- zapobiegawcza- zapobieganie i przeciwdziałanie zagrożeniom dla zdrowia i rozwoju osobowości dziecka w sferze biologicznej i psychicznej,

- korektywna- praca wychowawcza zmierza do korygowania wad rozwojowych, niwelowania parcjalnych zaburzeń, wyrównywania dysproporcji w rozwoju biopsychicznym dziecka,

- kompensacyjna- wyznacza działania nauczyciela wobec dzieci cierpiących z powodu słabych warunków rozwojowych w rodzinach, środowisku życia, wrodzonych wad fizycznych. Są to sytuacje trudne, obniżające jakość życia dziecka, komplikujące jego rozwój, a których nie może ono zmienić samo, ani nauczyciel.

Funkcje te są ze sobą integralnie powiązane, jedna warunkuje drugą i wszystkie razem składają się na efekty działalności przedszkola.

Działalność ta odnosi się do dziecka, lecz powoduje zarazem skutki społeczne.

Stąd wyróżnia się:

- funkcje przedszkola spełniane wobec dziecka (opiekuńcza, wychowawcza, wyrównawcza)

- funkcje w odniesieniu do społeczeństwa. (społeczna)

Przedszkole spełnia następujące funkcje pedagogiczno- społeczne:

( Działalność przedszkoli w tych zakresach obejmuje także proces kształcenia i przygotowanie dziecka do nauki w szkole)

Przedszkole to instytucja pomocy rodzinie - podstawowe zadanie to zapewnienie dziecku opieki i bezpieczeństwa oraz zaspokojenie potrzeb: łaknienia, snu, zabawy podczas gdy rodzice prowadzą działalność zawodową

Przedszkole jako instytucja edukacyjna ma do spełnienia określone funkcje, które obejmują :

Przedszkole jest miejscem edukacji o charakterze kompleksowych działań wobec dziecka. Zostaje ono wprowadzone w różne dziedziny wiedzy społecznej i przyrodniczej, otrzymując przygotowanie do nauki szkolnej. Równolegle uczy się poznawać swoje możliwości w działaniu. Doświadcza od otoczenia pierwszych ocen, tworzy samooceny.

Do podstawowych funkcji określonych w podstawie programowej należą:

które są ze sobą integralnie powiązane, jedna warunkuje drugą i wszystkie razem składają się na efekty działalności przedszkola.

Nauczycielka spełniając funkcję opiekuńczą wytwarza w nich poczucie bezpieczeństwa a także okazuje gotowość pomocy, gdy czują się bezradne i natrafiają na przeszkody, wpływa na dobre samopoczucie dzieci, zacieśnia jego więź emocjonalną z nauczycielką i stwarza atmosferę, w której może rozwijać się aktywność podopiecznych

Funkcja wyrównawcza/kompensacyjna przedszkola polega z jednej strony na tworzeniu wzbogaconego środowiska wychowawczego i usuwania braków rozwoju dzieci, którym środowisko domowe czy lokalne nie dostarcza właściwych po temu bodźców lub które rozwijają się jednostronnie. Z drugiej strony funkcja ta obejmuje przypadki odchyleń rozwojowych wymagające specjalnych zabiegów pedagogicznych.

W miarę upowszechniania i doskonalenia pracy instytucji przedszkolnych wzrasta ich funkcja społeczna w procesie demokratyzacji oświaty. Zwiększają się bowiem ich możliwości wyrównywania niedoborów dzieci ze środowisk o niższym poziomie kultury i niwelowania odchyleń rozwojowych. Podnoszenie poziomu dojrzałości szkolnej i właściwe przygotowanie do rozpoczęcia nauki ułatwia dzieciom start w klasie I, a przez to zwiększa ich szanse życiowe już u progu kariery szkolnej, zapobiegając niepowodzeniom w późniejszej nauce i trudnościom wychowawczym.

3. Zasady pracy wychowania przedszkolnego z dziećmi

- zasada zaspakajania potrzeb- czynności opiekuńcze prowadzące do zaspakajania potrzeb biologicznych, emocjonalnych, społecznych, bezpieczeństwa, miłości akceptacji, uznania, ruchu i działania, poznania świata, nawiązywania kontaktów, osiągnięć w zespole. Zaspakajanie potrzeb pozwala na dalszy rozwój.

- zasada aktywności- przedszkole powinno rozbudzać własną aktywność dziecka, dzięki jej rozbudzaniu następuje całkowity rozwój dziecka, które jest czynnym uczestnikiem w procesie wychowania. Aktywność dziecka jest dla nauczyciela barometrem jego rozwoju.

- zasada indywidualności- polega na otoczeniu troską każdego dziecka i gotowość nauczyciela do nawiązywania z nim indywidualnych kontaktów.

- zasada podmiotowości- przyznanie prawa rodzicom, dzieciom, nauczycielom do decydowania o kształcie edukacji.

- zasada organizowania środowiska społecznego dziecka- stosowanie w procesie wychowawczym norm społeczno - moralnych obowiązujących w zbiorowości przedszkolnej, zmierzając do tego, aby dzieci je zaakceptowały i przestrzegały. Wychowanie w grupie i przez grupę.

- zasada integracji- łączenie dziedzin wychowania przedszkolnego, łączenie treści różnych dziedzin wychowania, scalanie wpływów z różnych środowisk, łączenie wychowania z nauczaniem.

Ogólne zasady dydaktyczne:

1. Zasada świadomego i aktywnego udziału.

2. Zasada poglądowości (pomoce dydaktyczne, za słowem ma iść rzeczywistość, bezpośrednie poznawanie rzeczywistości),

3. Zasada systematyczności i logicznej kolejności (materiał wprowadzany ma mieć podbudowę już wprowadzonego i ma być podbudową do następnego),

4. Zasada łączenia teorii z praktyką,

5. Zasada trwałości wyników w nauczaniu (ile dzieci zapamiętały i zrozumiały na zajęciach przy utrwalaniu),

6. Zasada stopniowania trudności (uwzględnia właściwości rozwojowe dziecka pod względem zakresu czyli czasu i jakości - do jakich granic możliwości możemy sięgać z uwzględnieniem wieku dziecka, zaczynamy od tego co bliskie do tego co dalekie, od łatwego do trudnego, od znanego do nowego).

4. Metody wychowania w pracy z dzieckiem przedszkolnym

Pojęciem metody, której można odnieść do wszelkiej działalności człowieka, zajmuje się prakseologia. Metody służą włączeniu w życie dzieci określonych bodźców i treści kształtujących ich rozwój. Nauczyciel, jako pośrednik między dzieckiem a światem włącza ich w działalność, udostępnia bezpośredniemu spostrzeganiu i przekazuje drogą słowną. Dzięki temu wywiera wpływ na kierunek gromadzenia doświadczeń przez dzieci i na proces uczenia się w szerokim znaczeniu (uczenie się w sferze motorycznej, emocjonalnej, percepcyjnej, poznawczej). W przedszkolu przeważają metody czynne, oparte na działalności dziecka, którym towarzyszą metody percepcyjne i słowne.

Wśród metod czynnych wyróżniamy:

1.       Metoda samodzielnych doświadczeń - stwarzanie warunków dla spontanicznej zabawy oraz innych form dowolnej działalności dziecka, na ułatwianiu nawiązywania kontaktów z otoczeniem społecznym, przyrodniczym i ze sztuką (z własnej inicjatywy). Nauczyciel nie bierze udziału w działaniach dziecka, dając mu swobodę.

2.       Metoda kierowania własną działalnością dziecka - inspirowanie spontanicznej działalności dziecka poprzez zachętę, sugestię, podsunięci pomysłu, czynne włączenie się w jego działalność, radę, pomoc w rozwiązywaniu konfliktów, ocenę nagrodę, kierowanie doświadczeniem społeczno moralnym dzieci wg. przyjętych norm.

3.       Metoda zadań stawianych dziecku - rozwiązywanie aktywne i samodzielne, jako problemy nasuwające okazję do odkrywania nowych zjawisk.

 Przykład. Zadania występujące w zabawach dydaktycznych lub polegające na obserwacji roślin, rozwiązywaniu zagadek, porównywaniu elementów zbioru, wykonywaniu prac plastycznych na określony temat itp.

4.       Metoda ćwiczeń - pobudza dzieci do powtarzania różnych czynności. Ćwiczenia rozwijają sprawność ruchową, utrwalają umiejętności praktyczne, wiadomości, mogą się przyczynić do kształtowania postaw np. uczynności wobec innych.

Wśród metod percepcyjnych (tzw. oglądowych, obrazowych, sensorycznych) wyróżniamy:

1.       Metoda obserwacji i pokazu - obejmuje przedmioty, zjawiska i czynności, na których nauczyciel chce skupić uwagę dzieci.

Przykład. Obserwacja ptaków w karmniku, pokaz czynności mycia rąk itp.

2.       Metoda przykładu, - jakim jest dla dziecka osobisty przykład nauczycielki, a także innych dorosłych i dzieci, jako wzorców postępowania. Wzorów zachowania, dostarczają dzieciom również widowiska teatralne, treść ilustracji w powiązaniu z utworami literackimi itp.

3.       Metoda uprzystępniania sztuki - oparta na percepcji dzieł sztuki plastycznej, teatralnej i utworów muzycznych, polegająca na ułatwieniu dzieciom ich zrozumienia i przeżywania.

Do metod słownych należą:

1.       Rozmowa, opowiadanie, zagadka - rozwija procesy poznawcze i rozwija zasób wiadomości dziecka, uczenie dzieci wierszy, tekstów piosenek itp.

2.       Objaśnienia i instrukcje - towarzysza nabywaniu przez dzieci różnych umiejętności, sprawności ruchowej, przyzwyczajeń higienicznych, przy stawianiu i różnych zadań.

3.       Sposoby społecznego porozumienia się - wpływ na postępowanie dzieci jak odwoływanie się do umów, wyrażanie aprobaty lub dezaprobaty, upominanie, tłumaczenie, przekonywanie, sugestie w postaci nakazów i zakazów.

4.       Metoda żywego słowa - pobudza uczucia i procesy poznawcze, działa na wyobraźnie i motywację, służy przekazywaniu wartości literatury pięknej.

Czynne-

-samodzielnych doświadczeń- czynne, własna aktywność dziecka

-metoda wzmacniająca aktywności dziecka

-metoda ćwiczeń lub ćwiczeń utrwalających -coś powtarzane przez dziecko

-metoda odtwarzania

 

Słowne

-metoda dostarczania wiadomości -słuchanie, opowiadania,

-metoda objaśnienia ilustracji

-metoda społecznego porozumiewania się z dzieckiem- aprobata, przeczenie, zakaz, nakaz

-metoda żywego słowa- oddziaływań na dziecko przez literaturą, opowiadanie, audycje

 

Oglądane (percepcja)

-metoda obserwacji pokaz

-metoda przykładu np. nauczyciel

-metoda bezpośredniego odbioru (np. piękna przyrody, słuchanie muzyki, widowiska teatralne)

 

5.Formy organizacyjne pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym.

Formy organizacyjne pracy pedagogicznej rozumie się rozplanowanie w czasie i przestrzeni wzajemne czynności nauczyciela i dzieci.

Formy te odnoszą się do całości sytuacji związanych z trybem życia dzieci i podstawowymi rodzajami ich działalności.

Formy organizacyjne obejmują typowe sytuacje wychowawcze, naturalne i celowo zorganizowane, powtarzające się systematycznie lub tylko okolicznościowo w rozkładzie dnia pracy przedszkola. Można powiedzieć, że wszystkie rodzaje działalności dziecka - zabawa, twórczość artystyczna, praca, nauka - należą do zajęć.

Do podstawowych form organizacyjnych pracy z dzieckiem w przedszkolu należą:

1.       Zajęcia i zabawy dowolne - dziecko przejawia własną inicjatywę w czasie przeznaczonym w ciągu dnia, w warunkach zorganizowanego środowiska przedszkolnego.

Dowolna działalność może mieć charakter indywidualny lub odbywać się w zespole samorzutnie wytworzonym przez dzieci.

Rodzaje zabaw samorzutnych: Zabawy ruchowe, Konstrukcyjne, Badawcze.

W czasie zabaw dowolnych dzieci mogą podejmować również innego rodzaju działalność np. rysować, oglądać ilustracje, sprzątać podlewać rośliny itp.

2.       Zajęcia obowiązkowe - tu zaliczamy czynności samoobsługowe i prace użyteczne dzieci, codzienne zajęcia prowadzone przez nauczyciela spacery, wycieczki, uroczystości przedszkolne. Czynności samoobsługowe i prace użyteczne odbywają się w sytuacjach naturalnych, powiązanych z trybem życia, jaki dziecko prowadzi zazwyczaj w domu. Prace użyteczne dzieci mają formę indywidualną - od poleceń wydawanych rzecz nauczycielkę do doraźnych usług na rzecz innych osób do stałych dyżurów, bądź wykonywane są zespołowo, przez całą grupę. Codzienne zajęcia maja określona treść i budowę metodyczną, nauczyciel kieruje ich przebiegiem. zajęcia całą grupą są pożądane wtedy, gdy każde dziecko biorące w nich udział może być aktywne np., zajęcia plastyczne, umuzykalniające itp. Zajęcia indywidualne - prowadzimy ze względu na potrzebę pracy wskazanej dla danego dziecka. Spacery, wycieczki i uroczystości przedszkolne odbywają się okazjonalnie w zależności od planu pracy nauczyciela.

3.       Sytuacje okolicznościowe - nieoczekiwane sytuacje nasuwają dzieciom jakieś problemy wynikające z ich zainteresowań, obserwacji, przeżyć, chwilowego samopoczucia itp., dają również nauczycielowi okazję do oddziaływań wychowawczych., do odpowiedzi na pytania dzieci, rozstrzygania konfliktów zgodnie z przyjętymi zwyczajami, do indywidualnego zajęcia się dzieckiem w razie potrzeby.

Formy pracy z dziećmi prócz sytuacji okolicznościowych odnoszą się do określonego miejsca ich przebywania, maja oznaczony czas i ustalony w ogólnych etapach porządek organizacyjny, przebieg, zakończenie.

Wszystkie formy pracy z dziećmi mają jednakowo ważne znaczenie, służąc realizacji celów wychowania w przedszkolu.

6. Warunki materialne, społeczne i zdrowotne zabawy w przedszkolu

a) warunki materialne

DZIECI 3- LETNIE

DZIECI 4-5-LETNIE

DZIECI 6-LETNIE

 

b) społeczne warunki - dziecko wie , że zabawki w przedszkolu są wspólne

 

c)warunki zdrowotne

7. Techniki Celestyna Freineta w pracy nauczyciela.

Z pośród nowoczesnych technik wychowania i nauczania opracowanych przez Celestyna Freineta można wybrać wiele i wykorzystać do pracy z dziećmi przedszkolnymi.

Należą do nich:
1.ekspresja artystyczna - swobodna twórczość dzieci: słowna, plastyczna, muzyczna, ruchowa, w tym także w dziedzinie majsterkowania;
2. gazetka szkolna - tematycznie zbierane materiały służące między innymi do wystroju pomieszczeń, przekazu aktualnych i ważnych informacji, a także wymianie korespondencji między przedszkolakami;
3. korespondencja - w formie listów, gazetek oraz nagrań na taśmie magnetofonowej;
4. teczki zagadnieniowe, albumy tematyczne;
5. samorodne inscenizacje;
6. wycieczki, wywiady;
7. planowanie pracy wspólnie z dziećmi na okres tygodnia, podsumowanie wykonania
zaplanowanych czynności.

Proponowane techniki mają charakter otwarty, dlatego traktować je należy jedynie jako impuls do poszukiwania innych, lepszych rozwiązań. Uwzględniając w pracy z dziećmi idee pedagogiki Freineta niezbędne będzie stosowanie następujących zasad:
1. swobody - polega ona na doborze tematu zajęcia lub zabawy zgodnie z potrzebami i chęciami dziecka;
2. motywacji - dziecko musi wiedzieć, po co wykonuje dana czynność, komu to będzie potrzebne;
3. dyskretnej pomocy nauczyciela -pamiętać należy, że są dzieci, które nie mają
pomysłów i powoli nabierają wiary we własne siły; nauczyciel w takich sytuacjach
pełni rolę doradcy, inspiratora;
4. pozytywnej oceny -każde dziecko w wykonywaną pracę wkłada wysiłek, na jaki je stać. Słowo pochwały i zachęty mobilizują do dalszej pracy i bardziej intensywnego wysiłku. Warto pamiętać i o tym, że dzieciom zdolniejszym można dawać zadania trudniejsze do wykonania. Ocena pracy dzieci powinna uwzględniać całą gamę przymiotników związanych z pochwałą, mianowicie: praca ciekawa, kolorowa, pomysłowa, estetyczna, barwna, interesująca, wesoła, zagadkowa.

Podstawowymi i najbardziej znanymi technikami C. Freineta są:
- swobodne teksty dzieci, drukarnia i szkolna gazetka jako podstawa do nauki czynnego języka ojczystego, jako źródło poznania dziecka, a także jako punkt wyjścia do zainteresowań;
- doświadczenia poszukujące jako podstawa do samodzielnej pracy uczniów w zakresie matematyki, nauk przyrodniczych, historii i geografii;
- planowanie pracy indywidualnej i zespołowej przez uczniów pod kierunkiem nauczyciela oraz nowe formy oceny pracy i kontroli jako podstawa do wykształcenia nawyku samokontroli i samooceny;
- spółdzielnia klasowa (nowa forma samorządu uczniowskiego) jako podstawa wychowania moralnego i obywatelskiego;
- referaty i sprawności jako skuteczny środek wyzwalania zainteresowań, pielęgnowania zamiłowań i uzdolnień oraz zdobywania umiejętności samokształcenia;
- różnorodne formy swobodnej ekspresji artystycznej i technicznej jako podstawa wychowania estetycznego i politechnicznego;
- wymiana gazetek, korespondencji, informacji i doświadczeń między szkołami jako podstawa szerokich kontaktów społecznych.

Freinet celowo unikał takich sformułowań, jak "system" czy "metoda". Technika jego zdaniem "obejmuje zarówno metodę, jak i urządzenia, narzędzia oraz ludzi, którzy umieją się nimi posługiwać" (Semenowicz).

8. Metoda Dobrego Startu w przygotowaniu dziecka 6 - letniego.

Pierwowzorem Metody Dobrego Startu była francuska metoda Bon Depart (czyli dobry odjazd, start). W pierwszej wersji miała służyć rehabilitacji osób z nabytymi zaburzeniami ruchowymi. Następnie została przystosowana do pracy z dziećmi jako etap wstępny nauki czytania i pisania. Dla potrzeb szkolnictwa w Polsce Metodę Dobrego Startu adaptowana została przez panią dr hab. Martę Bog­da­­no­­wicz

Zasadniczą rolę odgrywają w tej metodzie trzy elementy:

wzrokowy (wzory graficzne),

słuchowy (piosenka)

motoryczny (wykonywanie ruchów zorganizowanych w czasie i przestrzeni, odtwarzanie wzorów graficznych, zharmonizowanych z rytmem piosenki).

Struktura zajęć prowadzonych MDS
Struktura zajęć jest następująca:
I. Zajęcia wprowadzające: ćwiczenia orientacyjno - porządkowe , nauka piosenki, zabawa "zagadki językowe".
II. Zajęcia właściwe: ćwiczenia ruchowe, ćwiczenia ruchowo - słuchowe, ćwiczenia ruchowo - słuchowo - wzrokowe.
III. Zajęcia końcowe.

Zajęcia wprowadzające: ćwiczenia orientacyjno - porządkowe, nauka pisania oraz zabawa w „zagadki językowe". Ćwiczenia orientacyjno - porządkowe zaczynamy od ćwiczeń koncentracji uwagi w schemacie ciała i przestrzeni. Mogą mieć one formę powitań i zabawy ruchowej. Dzieci uczą się rozróżniać i nazywać części ciała np. ramię, łokieć, brwi. Dzieci nieco starsze witają się prawym kolanem, lewym łokciem. Ćwiczenia stwarzają okazję do utrwalania orientacji w przestrzeni, odróżniania kierunków: prawo - lewo, góra - dół, nad, obok. Następnie dzieci uczą się nowej piosenki, która będzie towarzyszyła dalszym zajęciom. W rozmowie z nauczycielem omawiana jest jej treść, wyjaśniane są trudne słowa. Daje to sposobność do rozwijania mowy dziecka. Kolejnym etapem jest zabawa w „zagadki językowe", nauczyciel wykorzystuje tekst piosenki do rozwijania kompetencjom językowych.

Część właściwa: podstawowa część zajęć to zajęcia właściwe. Zawierają one trzy rodzaje ćwiczeń: ćwiczenia ruchowe, ćwiczenia ruchowo - słuchowe, ćwiczenia ruchowo - słuchowo - wzrokowe.

Ćwiczenia ruchowe: jest to zabawa ruchowa nawiązują do treści piosenki, ma ona charakter usprawniający i relaksacyjny. W czasie ćwiczeń ruchowych zaczynamy od kształcenia ruchów całego ciała (motoryka duża), a następnie prowadzimy usprawnienia ruchów ręki (motoryka mała).

Ćwiczenia ruchowo - słuchowe: są bardziej złożone, bo mają charakter ruchowy i dźwiękowy (piosenka). W ćwiczenia te zaangażowane są dwa analizatory: kinestetyczno - ruchowy i słuchowy. Dzieci wystukują rytm śpiewanej piosenki na bębenku, na woreczkach z sypkim materiałem. Ćwiczenia te, to ruchy wykonywane jedną ręką - dominującą: pięścią, dłonią, palcami, a następnie ręką nie dominującą również: pięścią, dłonią, palcami, wreszcie łokciem, i całe ciało, w rytm śpiewanej piosenki. Ćwiczenia te są wykonywane początkowo w tym samym miejscu, a potem w różnych układach przestrzennych. Należy tutaj wspomnieć o metodzie Ruchu Rozwijającego, w którym rytm jest uznany jako podstawa zarówno tego co się dzieje wokół jak i w nas samych. Wystukiwanie rytmu ma początkowo kierunki od lewej do prawej do lewej, a w następnych ćwiczeniach od prawej do lewej , aż wreszcie tam i z powrotem (LPL). Ruch mogą przyjmować rożne formy: uderzenia, głaskania, wałeczka, naciskania. Wałeczki mogą być podrzucane, przekładane z ręki do ręki itd. Używamy tu takich pomocy jak: sznurki, gumy, wstążki, szarfy, chusteczki, balony i instrumenty muzyczne i przedmioty, które mogą te instrumenty zastąpić, np. plastikowe butelki., kubki lub zakrętki do słoików. Dzieci najpierw wykonują ćwiczenia wg wzoru kreślonego przez nauczyciela, a następnie proponują własne formy ćwiczeń.

Ćwiczenia ruchowo - słuchowo - wzrokowe: to nauka wykonywania wzorów (figur geometrycznych lub liter) w rytm jednocześnie śpiewanej piosenki. Kolejne etapy ćwiczeń są następujące:
I. Demonstracja wzoru (litery) i sposobu wykonywania ćwiczenia.
II. Uczenie się polisensoryczne.
III. Reprodukowanie wzorów.

Ćwiczenia rozpoczynamy od demonstracji i omówienia wzoru, litery: Jak wygląda? Do czego jest podobna? Następnie dziecko uczy się wielozmysłowo (przez dotyk, ruch, słuch), najlepiej gdy wzór po którym dziecko wodzi palcem, jest wykonany z materiałów o różnej fakturze i barwie. Dalszy ciąg ćwiczeń to reprodukowanie wzoru - litery: całą ręką, w powietrzu, najpierw w obecności wzoru, potem z pamięci, palcem, na stole podłodze, na tackach z kaszą, kredą, węglem rysunkowym, kredą świecową, mazakiem, pędzlem, długopisem. Podczas tego etapu ćwiczeń dzieci uczą się jak śpiewać piosenkę jednocześnie rysując wzory, np. śpiewając piosenkę o deszczyku rysują kreseczki ( krople deszczu). W programie "Od piosenki do literki", proponowane jest pisanie liter z jednoczesnym śpiewem piosenek specjalnie do nich skomponowanych. Przestrzeganie kolejności ich kierunków, ruchów rąk w przestrzeni umożliwia dziecku przyswajanie prawidłowych nawyków ruchowych: właściwe uchwycenie narzędzia, rysowanie linii pionowych z góry na dół, linii poziomych od lewej do prawej, okręgów - przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Ruch powinien być zgodny z rytmem, odpowiednim fragmentem tekstu śpiewanej piosenki i odtwarzanym elementem wzoru - liter. Nie wszystkie techniki trzeba stosować na jednym zajęciu. Należy wprowadzić je na zmianę, podczas kolejnych spotkań. Po wykonaniu zadania omawiamy z dziećmi ich prace: czy są wykonane poprawnie i jakie błędy się w nich pojawiły (omówienie błędów). Kształci to uważną obserwację, spostrzegawczość oraz nawyk samokontroli.

Zajęcia końcowe: na zakończenie stosujemy zajęcia wyciszające. Przeprowadzamy krótkie ćwiczenia relaksacyjne, w pozycji leżącej proponujemy partnerowi masaż, ćwiczenia logopedyczne: oddechowe i usprawniające artykulatory.

Organizacja zajęć.
Zajęcia Metodą Dobrego Startu zazwyczaj prowadzi się z całą grupą dzieci. Grupa ta może mieć różną wielkość. Może obejmować: całą klasę , grupę 6 - 8 dzieci o dysharmonijnym rozwoju, 6 - 8 dzieci z upośledzeniem umysłowym, grupę 3 - 4 dzieci pracujących w parach z dorosłymi osobami , w przypadku dzieci autystycznych.

Pomoce do zajęć.
1.Do zajęć wprowadzających: konkretne przedmioty związane z treścią piosenki, obrazek ilustrujący treść.
2.Do ćwiczeń ruchowo - słuchowych: woreczki, wałeczki, sznurki, gumy, wstążki, szarfy, balony, chusteczki, instrumenty muzyczne lub przedmioty które mogą je zastąpić: plastikowe butelki.
3.Do ćwiczeń ruchowo - słuchowo - wzrokowych: wzór lub litera napisana grubym mazakiem, taca z materiałem sypkim, arkusz papieru pakowego, karty ćwiczeń, blok, mazaki, kredki itp.

Modyfikacja Metody Dobrego Startu.
W ciągu 30 lat pracy nad rozwojem MDS powstały trzy podstawowe jej formy:
I. "Piosenki i rysunki", mamy w nich do czynienia z bardzo prostymi wzorami (zaczynając od kropek i kresek) oraz bardzo łatwymi piosenkami. Na jednym wzorze u dzieci młodszych można pracować cały miesiąc. Wskazane jest, by do tego samego wzoru zmieniać co tydzień piosenkę np. uczymy dzieci rysować koło, śpiewając piosenkę o piłce, kuli śniegowej, o jabłuszku, bańce mydlanej.
II. "Piosenki i znaki", złożone są we wzory, ćwiczenia grafomotoryczne i piosenki dla dzieci w wieku przedszkolnym celem przygotowania ich do podjęcia nauki czytania i pisania.
III. „Piosenki i litery", dla uczniów rozpoczynających naukę czytania i pisania w klasie "0", w celu polisensorycznego uczenia się liter.
Modyfikacje MDS nawzajem się uzupełniają, początkowo na materiale nieliterowym, a następnie na materiale obejmującym litery drukowane i pisane. W klasie "0", zaczynając prace nad alfabetem, można pomóc dzieciom w pracy nad opanowaniem tych liter.

9. Materiał rozwojowy dla dziecka w wieku przedszkolnym według Marii Montessori.

Maria Montessori stworzyła oryginalny Materiał Rozwojowy Bogaty zestaw pomocy , który jest nieodłączną częścią  przygotowanego otoczenia. Dlaczego   materiał rozwojowy? a nie dydaktyczny? Ponieważ nie służy nauczycielowi  do przekazywania wiedzy, ale służy dziecku do  zdobywania konkretnych umiejętności, które prowadzą do rozwoju.

Kategorie Materiału Rozwojowego

Materiał sensoryczny tworzy jednolitą całość. Kolejne kategorie wprowadzają dziecko w różne działy ogólnej wiedzy o świecie.

Materiał do Praktycznych Ćwiczeń Dnia Codziennego odnosi się do umiejętności samoobsługowych. Pozwala nauczyć się dziecku pielęgnować najpierw własną osobę, potem otaczający je świat i troszczyć o innych.  

Materiał do Kształcenia Zmysłów pomaga poznawać i nazywać świat oraz rozumieć występujące w nim relacje i związki, cechy jakościowe.   

Materiał do Edukacji Matematycznej wprowadza dziecko w świat matematycznych reguł. Jest to dziedzina, w której dziecko wychodząc od konkretów  rozumie świat abstrakcji.

Materiał do Edukacji Językowej rozwija wszelkie umiejętności określania nazywania i opisywania świata.

Materiał do Wychowania Kosmicznego łączy wszystkie pomoce, które przekazują wiedzę o wszechświecie. Przyroda, fizyka, chemia i historia to treść tego działu. 

Materiał do Wychowania Religijnego ma na celu ukształtowanie światopoglądu człowieka ukierunkowanego na wartości moralne zgodne z jego wyznaniem.

Materiał Rozwojowy podporządkowany jest tym samym zasadom, co całe przygotowane otoczenie

- zasada estetyki wykonania - dziecko sięga po przedmiot, który przyciąga zachęca, jest estetyczny, kolorowy i ciekawi.

Materiał Rozwojowy podporządkowany jest tym samym zasadom, co całe przygotowane otoczenie

- zasada porządku według miejsca, kategorii i przeznaczenia, każdy materiał na swoje stałe miejsce, jest stale dostępne, jeżeli nie korzysta z niego ktoś inny oraz ma miejsce w obrębie jednej kategorii pomocy.

- zasada ograniczenia oznacza, że każdy rodzaj materiału występuje tylko w jednym egzemplarzu. Pozwala to dziecku uczyć się współpracy, współdziałania z innymi, uczy cierpliwości, szacunku do osoby pracującej.  

- zasada ciągłości logicznej i tematycznej zapewnia rozwój dziecka w większych sekwencjach edukacyjnych. Każdy materiał odnajduje    w przygotowanym otoczeniu logiczna kontynuację.  

- zasada transferu - oznacza to, że każda pomoc rozwojowa

odnosi się do pewnej określonej wiedzy. Po pracy z materiałem, dziecko przenosi wiedzę 

- zasada stopniowania trudności -  wszystkie pomoce są ze sobą logicznie połączone i zawierają w sobie coraz to  nową, trudniejszą wiedzę na temat relacji z otoczeniem. Przechodzenie od prostych do coraz    bardziej skomplikowanych czynności i działań.  

- zasada samokontroli umożliwia dziecku samodzielnie odkrywać błędy oraz je naprawiać. Każdy materiał zawiera w sobie element kontrolny.

- zasada oddziaływania całościowego wskazuje na możliwość angażowania kilku zmysłów jednocześnie, umysłu, logicznego myślenia i ruchu, który jest ogromna potrzebą tego  wieku rozwojowego.

- zasada powtarzania mówi o tym, że dziecko powinno wielokrotnie spotkać się materiałem, aby przyswoić przekazywaną za jego pomocą wiedzę. Dziecko swobodnie dysponuje czasem i tempem swojej pracy. Ma możliwość powracania do pracy z materiałem.

Materiał spełnia ważne z punktu widzenia pracy dziecka następujące zasady:

        1. estetyki (przyciągają kolorem ,kształtem, dotykiem)

        2. izolacja jednej trudności ( budowa materiału przejrzysta, ukazująca jeden określony problem do rozwiązania, co sprzyja koncentracji uwagi)

        3. kontrola błędów ( dziecko w trakcie pracy zauważa popełniony błąd, a samokontrola prowadzi do budowania poczucia własnej wartości dokładności działania)

        4. ograniczenia ( wszystkie materiały występują w pojedynczych egzemplarzach- dziecko uczy się respektowania potrzeb innych, ustalenia kolejności z danym materiałem)

        5. kontynuacji ( materiał logicznie ze sobą powiązany, stanowiący integralną całość, zgodny z fazą rozwoju i możliwościami dziecka)

Nauczyciel będzie wspomagał samodzielne wysiłki dziecka, wnikliwie i systematycznie obserwować dziecko i jego działanie, by niczego nie przeoczyć, zwłaszcza pojawienia się okresu krytycznego, by dostrzec, które dziecko potrzebuje wsparcia i pomocy. Powinien przy tym stale pamiętać, że podstawą zajęć w klasach Montessori jest samodzielna praca dziecka. Wspierana jest ona indywidualną pomocą nauczyciela tylko wtedy, kiedy to rzeczywiście konieczne i zgodne z dewizą: „pomóż mi to zrobić samemu”.

10. Kara i nagroda w wychowaniu dziecka w przedszkolu.

Celem kary jest wytworzenie w świadomości dziecka związku niezadowolenia z czynami niepożądanymi. Chodzi oto, aby dziecko dopuściwszy się przewinienia nie przechodziło nad tym do porządku dziennego po ewentualnym wysłuchaniu, że "tak nie należy robić" lecz odczuwało wyrzuty sumienia z powodu niezgodności swojego postępku z uznawanymi normami.
Karę odczuwaną jako przykrość trzeba dostosować do wieku i rozwoju dziecka, a także rodzaju przewinienia. Formy karania mogą być różne: dezaprobata, wymówka, chłód uczuciowy, odmówienie dziecku czegoś, do czego było przyzwyczajone, wyrażenie zmartwienia, pokazanie przykrości. Błędem jest stosowanie kar za przewinienia błahe, popełnione z niewiedzy, przez nieuwagę. Nie można karać za brak zdolności czy nieumiejętność. Kara, nawet mała będzie skutkować gdy dziecko jest przekonane, że jest ona sprawiedliwa i gdy osoba karząca ma autorytet. W przypadku gdy jest to osoba mało znacząca lub obojętna dziecko wymówkę czy wyrzut przyjmie jako zrzędzenie.


Jeśli jesteśmy zmuszeni ukarać dziecko , żeby kara ta była skuteczna i dała pozytywny efekt należy pamiętać, aby:

- zawsze zachować spokój , starać się nie ulegać negatywnym emocjom

- nie poniżać i nie ośmieszać dziecka , gdyż mogą one wpłynąć na jego samoocenę i stosunek do rodzica

- wyraźnie określić , które zachowanie nie będzie tolerowane, jakie są jego skutki

- zawsze być konsekwentnym w swoim postępowaniu

- udzielać upomnienia bezpośrednio po niewłaściwym zachowani

- nie ,,straszyć” dziecka drugim rodzicem wykazać się stanowczością , by dziecko zrozumiało ,że rodzic jest krytycznie nastawiony do jego zachowania.

Nagroda odczuwana jest przez dziecko jako przyjemność. Często powtarzana jest stymulatorem do dalszej pracy, do wzmożonych działań. Dziecko nagradzane nabiera wiary w siebie, zaufania do własnych możliwości. Upewnia się w przekonaniu, że jest kochane i akceptowane.
Nagrodą może być: wspólne działanie z dorosłym, rzecz [zabawka, słodycze], przywilej, wyrażenie radości ze strony dorosłego, pochwała przed innymi dziećmi czy dorosłymi. Jednak nadmierna ilość nagród, bez odpowiedniego uzasadnienia, demoralizuje i demobilizuje. Maleje wartość nagrody i skuteczność nagradzania. W zasadzie nie nagradzamy też za spełnianie obowiązków.
Jest to kierunek bliski opieraniu kształcenia na osobie ucznia, uczynieniu go podmiotem działań wychowawczych, wyzwoleniu w nim chęci do zdobycia, przetwarzania i zastosowania wiedzy.
        Jeśli uznajemy, że dla dziecka przedszkolnego samodzielne dochodzenie do wiedzy poprzez obserwację, eksperyment, doświadczenie jest najbliższe jego sposobowi poznawania świata, jeśli pozwolimy mu na swobodny wybór ofert do działania, to osiągnięcie wiedzy będzie dla niego atrakcyjne i proste. Stanie się też nagrodą za ciekawość poznawczą. A odsunięcie od ww. działań karą. Gratyfikacją będzie, obok przeżytych i zarejestrowanych przez dziecko doświadczeń, pochwała wychowawcy lub zaspokojenie potrzeby dziecka.
        Podmiotowe traktowanie dziecka spowoduje także ujawnienie ukrytych zdolności, a indywidualne podejście wzrost motywacji do permanentnego kształcenia już na etapie przedszkola.

Gdy mamy trudności z wyegzekwowaniem od dziecka wypełnienia obowiązków warto wówczas zamiast kar posłużyć się nagrodą. Powinniśmy pochwalić dziecko choćby za starannie odrobione zadanie, ładnie przeczytany tekst czy tez poukładane ubranie na półce. Pochwała upewnia dziecko ,że właściwie postępuje , że spełnia oczekiwania rodziców. Pochwala powinna być udzielona zaraz po zachowaniu dziecka . Warto pamiętać o tym, że cieple słowa , pełne miłości uściski, pocałunek lub wspólna zabawa sprawiają dziecku większa radość niż zabawki , i słodycze czy pieniądze. Te ostatnie są kolejnym sposobem doceniania starań dziecka.

Metoda nagradzania wychowawczego

Polega na zaspokojeniu określonych motywacji wychowanka w następstwie przejawianych przez niego pożądanych wychowawczo i konstruktywnych form aktywności. Skłania to do powracania , powtarzania pewnych zachowań i przejawiania nowych form podobnych.

Rodzaje nagród

Metoda karania wychowawczego 

Środki realizacji

Zasady skutecznego karania 

11. Rodzaje uroczystości przedszkolnych i ich znaczenie dla edukacji.

Uroczystości zewnętrzne to uroczystości z udziałem osób z zewnątrz np. rodziców, przedstawicieli władz, mieszkańców wsi lub osiedla, dzieci ze szkoły. Takie uroczystości to np. Dzień Kobiet, zakończenie roku szkolnego.  Nie powinny być organizowane częściej niż 2 razy w roku. Celem takiej uroczystości będzie chęć sprawienia przyjemności swoim najbliższym. Należy starannie przemyśleć podział ról, aby nie wyróżniać cały czas tych samych dzieci.

Wartość uroczystości zależna jest od jej właściwego przygotowania i dobrej organizacji. Dzieci muszą być zaangażowane emocjonalnie i brać w nich aktywny udział. Uroczystości uczą postawy społecznej- uczą dostrzegać i oceniać ludzi godnych uznania, działać na rzecz innych, sprawiać innym przyjemność. Każda uroczystość angażuje wszystkie dzieci danej grupy, dzięki czemu uczą się one zgodnego i umiejętnego współdziałania dla uzyskania wspólnego celu. Kształtują również postawy estetyczne. Pozwala lepiej rodzicom zrozumieć przeżycia dzieci, pokazują osiągnięcia w pracy dziecka, rolę przedszkola w wychowaniu, osiągnięcia dzieci w różnych dziedzinach, umiejętności nabyte w przedszkolu.

Przedszkole obchodzi uroczyste święta państwowe, święta swojego regionu a także wewnętrzne uroczystości wynikające z własnych tradycji danej placówki. Uroczystości wyrażane są przede wszystkim w: śpiewie, tańcu, inscenizacji i twórczości plastycznej.

Uroczystości:

- nie mogą naruszać tryby dnia

- nie wolno skracać czasu przeznaczonego na zabawę ani a pobyt w ogrodzie

- dzieci powinny śpiewać , tańczyć, inscenizować, robić garderobę

- uroczystość powinna trwać krótko (3-latki do 10 minut, 4-latki od 15-20 minut; 5-6-latki do 45 minut)

- składa się z 2 części : a) widowiskowa i b) wspólna zabawa

- musi być przeprowadzana w warunkach higienicznych

- uroczystością może być również teatrzyk, koncert dla dzieci

WPŁYW UROCZYSTOŚCI

- wychowawczy

- angażuje wszystkie dzieci

- dziecin uczą się szacunku, dobroci , życzliwości

- dobra zabawa

- dzieci pokazują swoje umiejętności , mogą zaimponować kolegom

12. Przyczyny i rodzaje trudności dydaktycznych i wychowawczych dzieci w wieku przedszkolnym.

Złe warunki materialne sprawiają, ze nie są zaspokojone podstawowe potrzeby jednostki, co w konsekwencji powoduje kształtowanie się takich właściwości, które obniżają wydolność w uczeniu się: przebiega ono wolniej, a jego rezultaty są niższe. W skrajnych przypadkach złe warunki materialne prowadzą do niedożywienia, a w przypadkach łagodniejszych - do stosowania nieprawidłowej diety. Ciasnota mieszkaniowa często sprawia, ze godziny snu i czuwania nie są uregulowane, a warunki, w jakich odbywa się w domu działalność dzieci (ubóstwo bodźców stymulacyjnych rozwój, brak możliwości koncentrowania uwagi na zadaniach szkolnych), nie sprzyjają uczeniu się oraz osiąganiu zadawalających rezultatów szkolnych. Ponadto nadmierne zaabsorbowanie rodziców sprawami bytowymi powoduje, ze nie zapewniają oni dzieciom należytej opieki. Zdarzające się przeciążenie dziecka dodatkowymi obowiązkami sprawia, że na zamierzone uczenie się pozostaje niewiele czasu. W konsekwencji złe warunki materialne wpływają niekorzystnie na rozwój fizyczny i psychiczny, w tym również na rozwój umysłowy. Odbijają się one także ujemnie na stanie zdrowia dzieci (częstsze występowanie niektórych schorzeń). Wyraźnie obniżają ogólną aktywność poznawczą dzieci, między innymi ich aktywność szkolną, przyczyniają się do powstawania trudności. W przypadku skrajnych niedostatków materialnych mino największych starań dzieci nie są zdolne w uczeniu się osiągnąć tego, co osiągają ich rówieśnicy.
    Podobne, jeśli chodzi o uczenie się, objawy występują w przypadku skrajnych zaniedbań kulturalnych. Obserwuje się ogólne obniżenie wydolności w uczeniu się, dzieci ustępują wyraźnie swym rówieśnikom, we właściwym czasie nie są przygotowane do rozpoczęcia nauki w szkole, a później uzyskują znacznie gorsze rezultaty. Niskie wykształcenie rodziców nasila trudności występujące u dzieci, sprawia, ze są one znacznie częstsze. Dzieje się tak zarówno na skutek ogólnie gorszych warunków domowych odnośnie do potrzeb w zakresie prawidłowego rozwoju psychicznego dzieci, jak i a skutek mniejszego zrozumienia przez rodziców potrzeb dzieci związanych z wykonywaniem zadań szkolnych. Gorsze warunki polegają przede wszystkim na brakach w symulacji zainteresowań poznawczych dzieci i w ich zaspokojeniu. Niepełne zrozumienie potrzeb późniejszych, w czasie trwania nauki szkolnej, wyraża się w niedostatecznej dbałości o warunki niezbędne do tego, by dziecko mogło skutecznie wykonywać zadania szkolne. Ponadto rodzice o niskim poziomie wykształcenia nie są w stanie okazać dziecku pomocy w przypadku, gdy nie radzi sobie ono z wykonywaniem zadań. Dziecko jest skazane wyłącznie na własne siły, nie znajdując często nawet zrozumienia dla swych kłopotów.

Ważną rolę odgrywają ruchy migracyjne ludności i powstające w związku z tym problemy, gdy ze szkoły o niższym poziomie nauczania uczeń trafi do szkoły o poziomie wyższym. W przypadku znacznych różnic w realizacji programu uczeń może być niezdolny do sprostania nowym zadaniom, a raptownie podwyższone wymagania sprawiają, że - nawet mimo zwiększonych wysiłków, i to tak bardzo, że o dalszym wzroście starań nie może już być mowy - uzyskuje oceny niedostateczne, podczas gdy w poprzedniej szkole nie ujawniał trudności. Istnienie znacznego zróżnicowania w poziomie szkół obciąża jednak system oświatowy i w związku z tym sygnalizowane trudności można również traktować jako te, które wiążą się z nieprawidłowościami pedagogicznymi.

13. Formy współpracy nauczyciela przedszkola z rodzicami.

14. Kształtowanie pojęć w edukacji środowiskowej

Nauczyciel jako osoba, która wprowadza dziecko w świat przyrody, podczas przygotowywania oraz przeprowadzania zajęć powinien wykazywać się twórczością
i zaangażowaniem. Edukację przyrodniczą można realizować w przedszkolu poprzez:

- organizowanie "kącików przyrodniczych" - w zależności od pory roku można w nich gromadzić różne okazy przyrodnicze, które później mogą zostać wykorzystane do różnych zajęć,


- gazetki przyrodnicze oraz albumy przyrodnicze - stanowią świetny materiał poglądowy,
z którego dzieci mogą się dowiedzieć, jak wyglądają zwierzęta i rośliny,

- przyrodnicze puzzle - puzzle można wykonać z pocztówek lub obrazków podklejanych na kartonie lub kartkach z bloku technicznego; takie puzzle nie tylko uczą o świecie przyrody, ale również ćwiczą cierpliwość, spostrzegawczość wzrokową,


- zabawy i eksperymenty badawcze - rozbudzają ciekawość i w łatwy sposób pozwalają dzieciom przyswoić różne zjawiska przyrodnicze np. topnienie śniegu lub zamarzanie wody zimą,


- kalendarz pogody - codzienne obserwacje i zaznaczanie stanu pogody pozwala dzieciom zrozumieć zjawiska atmosferyczne oraz ich zmienność,


- biblioteczki przyrodnicze - mogą być zakładane przy współpracy z rodzicami; biblioteczki wyposażone w książeczki i pisemka dziecięce dostosowane do wieku dzieci dają im dużo radości i korzyści,


- udział w konkursach przyrodniczych i akcjach typu "Dzień Ziemi" czy sprzątanie świata,


- spacery i wycieczki - sprzyjają obserwacjom przyrody ożywionej i nieożywionej; dają dzieciom dużo korzyści, łatwiej im poznać niektóre rzeczy przez czynne uczestnictwo,


- hodowle roślin i zwierząt - zakładanie hodowli roślin i zwierząt to bardzo dobra metoda pokazania dzieciom procesu wzrostu roślin lub zwierząt; wyrabia u dzieci nawyk opieki nad roślinami i zwierzętami oraz umożliwia procesy poznawcze.

15. Techniki twórczego myślenia stosowane w edukacji przedszkolnej.

W literaturze pedagogicznej, w odniesieniu do dzieci w wieku przedszkolnym proponuje się stosowanie następujących metod i technik stymulujących aktywność i myślenie twórcze dzieci, które „dodają” dziecku umiejętności twórczych:

 

Ø      w zakresie rozwijania myślenia dywergencyjnego, którego cechami są giętkość, płynność, oryginalność:

-  tworzenie analogii prostych (poszukiwanie podobieństw w zakresie relacji, struktur między dwoma zjawiskami, np. „Przedszkole jest jak ...(dom), ponieważ...(jest tu miło, ładnie, bezpiecznie, itp.), personalne (wczuwanie się w określony problem, identyfikowanie się z danym zjawiskiem „Jesteś wodą, mgłą, ogniem”, itp.), fantastyczne (łączenie ze sobą sprzecznych zjawisk, rzeczy, dzięki czemu można uzyskać nowe, niespotykane rozwiązania, np. „Tańczące domy”, „ O drzewie, które zamiast gałęzi miało ręce”, ” Narysuj zamek z muszli”), symboliczne (przenoszenie zjawisk, odczuć, rozwiązań problemów na daną dziedzinę aktywności, np. pokaż ciałem (w rysunku) „Smutek”, „Radość” „Słodkość”, „Kwaśność”, „Zimno”);

- przezwyciężanie przeszkód przez widzenie inaczej w ćwiczeniu „Różne zastosowania przedmiotu”; „Do czego służyć może…”, „Co można zrobić z…”;

- pracę z kartami kreatywnymi np. „Żywioły”;

- stosowanie zadań i pytań otwartych, wskazujących na wielość różnych rozwiązań, skłaniających do wyszukiwania hipotez, śmiałych pomysłów rozwiązania: zabawy samorzutne i inspirowane tematyczne, ruchowe, konstrukcyjne, plastyczne, muzyczne i werbalne, gra w role, zadania o niepełnych danych, wypowiadanie się na temat znaczenia niejednoznacznych stwierdzeń, obrazów, kształtów;

- twórcze opowiadania uzupełniane i wzbogacane przez stosowanie pytań „A kto myśli inaczej?  A kto przypomina sobie podobne zdarzenie? A kto zupełnie inne?”, „Czy na pewno tak? A czy można jeszcze inaczej?”, „A gdyby coś się zmieniło, to co by się      z tym stało?”;

- zmienianie zakończenia opowiadania, np. „Jak można inaczej dokończyć….”;

 

Ø      w zakresie rozwijania umiejętności planowania własnych działań, projektowania wytworów:

- „myślenie rękoma”, czyli modelowanie i lepienie;

- zabawy konstrukcyjne, plastyczne przestrzenne i płaskie;

- wykonywanie złożonych poleceń i zadań;

- organizowanie przebiegu zabaw tematycznych i dydaktycznych, hodowli roślin lub zwierząt;

- planowanie i organizowanie udziału w akcjach środowiska regionalnego;

- tworzenie wystawek i gazetek tematycznych;

- tworzenie gier-opowiadań z kostką;

- zabawa „Przyczyny” - podawanie hipotetycznych przyczyn różnych sytuacji;

- ćwiczenia w uzupełnianiu zdań „Co można by było robić podczas deszczu?”;

 

Ø      w zakresie rozwijania umiejętności przekształcania otaczającej rzeczywistości materialnej, kulturowej  i społecznej:

- chińskie łamigłówki „Tangramy” złożone z 7 elementów;

- przekształcanie figur geometrycznych w obrazki;

- przekształcanie graficzne symboli, figur geometrycznych, wzorów, linii, oskomat;

- „Bricolage” - wykorzystywanie do tworzenia nowej rzeczy zastanych elementów składowych (bricolage

przedmiotowy, rysunkowy, zdaniowy), tworzenie z wielu odrębnych obrazków, przedmiotów wspólnej kompozycji;

- ćwiczenia: „Dziwna podróż” wykorzystujące linie łamane narysowane na tylu kartonach, ilu jest uczestników oraz ich wyobraźnię (uczestnicy rysują wszystko to, co chcieliby zobaczyć w czasie podróży), by ostatecznie połączyć linie ze sobą tak, by powstała wspólna trasa podróży;

- „Dopracowanie kółka” - tworzenie wielu rysunków, przedmiotów z wykorzystaniem lub na bazie tej samej figury;

- zamianę czegoś w coś innego podczas działania plastycznego, konstrukcyjnego, ruchowego, itp., przekształcenia werbalne rymowanek, wierszyków i piosenek, np. „Wlazł płotek na kotka i szczeka”

 

Ø      w zakresie rozwijania umiejętności dokonywania skojarzeń i abstrahowania, (wyodrębniania cech):

- ćwiczenia i zabawy werbalne oraz graficzne: „Co może śnić się słonku?” „Co przypomina to drzewo, kamień, liść?” „Do czego podobna jest ta chmura?”, „Gdy słyszę słowo…, to myślę o…”„Z czym ci się to kojarzy?”, „Co kojarzy ci się z …”;

- „Konstelacje” - tworzenie kształtów, wzorów z rozproszonych punktów, kleksów;

- „Kleksografia” - tworzenie obrazka z wykonanych farbą lub tuszem na kartonie kleksów;

-  „Archiwum”, „Chińska encyklopedia” wymienianie znanych rzeczy, wg podanej cechy, np. które są białe, ciepłe, zimne, itp.;

- „Personifikacja”, „Papuga policjanta jest...” - nadawanie cech ludzkich przedmiotom lub zjawiskom;

- „Łańcuchy skojarzeń” - tworzenie ciągów skojarzeniowych, gdzie kolejna nazwa kojarzy się z poprzednią (np. na dany temat, na temat pojęcia, wyrazu, obrazu, muzyki);

- „Gwiazda” tworzenie wielu skojarzeń do jednego podstawowego wyrazu, czy pojęcia;

- mnemotechniki, mapy myśli;

- skojarzeniowe opowieści - tworzenie tekstu, w którym uwzględnione są, w ustalonej kolejności, nazwy przedmiotów realnych, na ilustracjach; uzupełnianie zakończeń „Co było potem?”

- „Lista atrybutów” - wyróżnianie wszystkich cech badanego przedmiotu;

- „Podobieństwa-Różnice” - wyszukiwanie maksymalnej ilości cech wspólnych lub odrębnych między badanymi, wybranymi obiektami;

- „Kampania reklamowa” na dany temat, danego przedmiotu, zjawiska, uzasadnianie wyboru;

- myślenie lateralne wg E. de Bono - odgadywanie, co mogło ukryć się na kolejnym fragmencie zakrytego obrazka lub obrazu (sztuka, malarstwo abstrakcyjne, barwne plamy, rysunki wieloznaczne, kolorowe pisma, ilustracje); układanie opowieści do tych obrazków, nadawanie im tytułów;

 

Ø      w zakresie rozwijania umiejętności uważnego obserwowania i komentowania dokonanych spostrzeżeń (myślenie dedukcyjne):

- ćwiczenia w snuciu przypuszczeń „Zakryte obrazy” - zakrywanie i stopniowe odkrywanie ich a dziecko odgaduje, co jest na kolejnym fragmencie;

- odgadywanie znaczeń symboli, wzorów, śladów;

- wymyślanie tytułów do obrazków, muzyki, opowiadań;

- tworzenie początku lub zakończenia fragmentu opowiadania;

- wyróżnianie wad przedmiotów „Jakie są wady krzesła, książki…?”, „Co mają ze sobą wspólnego wylosowane obrazki?” oraz wad i zalet „Dwie strony medalu”;

- zastanawianie się nad zjawiskami, przedmiotami „Co mnie dziwi? Czego chciałbym się dowiedzieć na temat...?”

- pytania alternatywne „ Co by było, gdyby.... (np. nie było samochodów );

 

Ø      rozwijanie zdolności tworzenia poprzez ruch, np. poprzez:

- kinezjologię edukacyjną i metodę Dennisona;

- gimnastykę rytmiczną A. i M. Kniessów;

- metodę opowieści ruchowej;

- metodę C. Orffa - improwizacje ruchowe bez muzyki, np. naśladowanie czynności osób dorosłych, poruszania się zwierząt, ptaków, roślin, ruchu maszyn, samochodów, nakręconych lub poruszających się zabawek, odtwarzanie ruchem różnych figur geometrycznych, liter lub dowolnych rysunków, naśladowanie ruchu partnera, ruchu przyborów;

- metodę gimnastyki twórczej R. Labana;

- wyrażanie za pomocą gestu, mimiki, ruchu ciała nastrojów, zjawisk, przedmiotów, emocji itp.;

 

Ø      rozwijanie zdolności tworzenia poprzez muzykę, np. poprzez:

- improwizacje solowe, dialogowe (np. śpiewane dialogi, czyli pytania i odpowiedzi), taneczne, instrumentalne, rytmiczne, melodyczne, muzyczne, bajki improwizowane, zabawy ilustracyjne i inscenizowane przy muzyce, opowieści muzyczne lub umuzycznienie prostych tekstów z literatury dziecięcej;

- improwizacje ruchowe z muzyką, aktywne słuchanie muzyki;

(instrumenty perkusyjne, głos lub nagrana muzyka), np. akcentowanie mocnych części taktu, reagowanie na pauzy w muzyce w dowolny sposób, tworzenie gestów (ruchu) do efektów akustycznych głosu ludzkiego, odtwarzanie na instrumentach rytmu i dynamiki ruchów (gestów), dostosowywanie ruchu do granego rytmu  i jego dynamiki, ilustrowanie ruchem muzyki, opowieść ruchowa do słów n-lki, opowiadania taneczne, itp.

- tworzenie akompaniamentu do wiersza, ruchu, plastyki, obrazka;

- łączenie muzyki z plastyką, literaturą, dramą, pedagogiką zabawy - interpretacja plastyczna, ruchowa muzyki, piosenki, improwizacje ruchowo-muzyczne, inspirowanie muzyką do plastyki;

 

Ø      rozwijanie zdolności tworzenia poprzez plastykę, np. poprzez:

- różnorodne techniki malarskie i rzeźbiarskie;

- kompozycyjne wycinanki, wydzieranki, naklejanki z gotowych elementów, nieużytków i materiału przyrodniczego;

- wyrażanie doświadczeń zmysłowych plastyką, interpretacja plastyczna, graficzna wykonywanych czynności, usłyszanych dźwięków, muzyki;

- interpretowanie własnych prac plastycznych;

- wypowiadanie się na temat fantastycznych, symbolicznych i abstrakcyjnych prac plastycznych, obrazów i ilustracji;

- uzupełnianie szczegółów, przekształcenia graficznych elementów, tworzenie map, szkiców, gier, itp.

 

Ø      rozwijanie zdolności tworzenia poprzez literaturę i żywe słowo, np. poprzez:

- inspirowanie do wypowiedzi na temat wiersza o tematyce fantastycznej (np. wiersze D. Wawiłow „Rupaki”, „Kałużyści”, J. Kulmowej „Krześlaki”), na temat opowiadań, baśni, utworów literackich;

- przekształcenia wierszyków treści i zakończeń opowiadań, bajek, historyjek obrazkowych, ekspresja narracyjna - tworzenie własnych opowiadań bajek, historyjek, dialogów, inscenizacji

- prezentacja ulubionych książek, bajek, ich treści i bohaterów;

- wywiady, rozmowy na określony temat;

- inspirowanie poezją twórczości plastycznej, muzycznej i ruchowej; tworzenie poezji, wyliczanek, śpiewanek i piosenek;

- improwizowane spektakle i przedstawienia;

- zabawy dramowe z tekstem, zabawy fabularyzowane, opowieści ruchowe, wprawki pantomimiczne - wykonywanie „na niby” pewnych czynności, chodzenie w różny sposób, interpretowanie historyjek lub obrazków wg indywidualnych pomysłów, np. „Scenki pantomimiczne”, układanie i prezentowanie historyjek w oparciu o wylosowane nazwy (obrazki) uczuć - grupowe scenki pantomimiczne lub inscenizacje;

- zabawy z rekwizytem, np. używanie przedmiotu jako…, oglądanie przedmiotu jak…., układanie z przedmiotów…, dobieranie przedmiotów dla określonego celu, dobieranie przedmiotów do określonych gestów, zachowań, wydawanie dźwięków lub słów w imieniu przedmiotu, opowiadanie historii lub przygód rekwizytu.

 

Do pobudzania, inspirowania i stymulowania aktywności i myślenia twórczego można wykorzystać:

· kącik książek, także wykonanych przez dzieci,

· albumy z ilustracjami o różnorodnej tematyce, także wykonane przez dzieci,

· kąciki tematyczne - lalek, samochodowy i teatralny,

· kąciki lub zestawy do eksploracji wyposażone w takie przybory, jak: lupa, mikroskop, miarki, wagi, artykuły sypkie, pojemniki, kubeczki zapachowe, przedmioty wydające dźwięki, itp.

· kącik muzyczny z instrumentami perkusyjnymi, szmerowymi, akustycznymi, magnetofonem i taśmami do nagrań audio, kasetami z różnorodnymi dźwiękami z otoczenia,

· kącik plastyczny wyposażony w różnorodne przybory i materiały plastyczne, nieużytki,

· kącik gier wyposażony w gry, także wykonane przez dzieci, układanki, loteryjki, także z obrazkami do skojarzeń, układankami typu „puzzle”, „Pus”, „Memory”,

· kącik klocków wszelkiego rodzaju do konstruowania i kompozycji przestrzennych i półpłaskich, z pudełkami tekturowymi,

· kącik do zabaw ruchowych wyposażony w chustki szyfonowe, szarfy na trzonach, dzwoneczki na nadgarstki, woreczki, szarfy, kręgle, itp.,

· „skrzynię skarbów” z nieużytkami, dziwnymi przedmiotami  o różnym pochodzeniu i przeznaczeniu,

· kącik przyrodniczy z różnorodnym tworzywem naturalnym,

· specyficzne środki dydaktyczne rozwijające twórcze myślenie: karty kreatywne np.„Żywioły”, wyd. WSiP,

· środki dydaktyczne ułatwiające poznawanie i wyrażanie emocji, np. karty emocjonalne, kostka uczuć, pacynki, lusterka,

· kącik matematyczny wyposażony w cyfry, znaki matematyczne, kostki, zabawki edukacyjne, zegary, kalendarze, kolorowe liczby, klocki Dienes'a, itp.,

· kącik liter z alfabetem ruchomym, stemplami literowymi, itp.,

· książki edukacyjne dla dzieci wydawane przez wydawnictwa.

 

W rozwijaniu umiejętności twórczych dziecka w wieku przedszkolnym mogą być skuteczne także karty pracy dla dzieci 5- i 6-letnich, które oprócz stymulowania twórczej aktywności mogą mieć jeszcze kilka innych funkcji: usprawniającą (wpływają na doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz sprawności manualnej poprzez np. rysowanie i malowanie, posługiwanie się przyborem), ekspresywną (umożliwiają dziecku ekspresję myśli, przeżyć, uczuć i wyobrażeń w bezpieczny dla niego sposób, bez konieczności werbalnej konfrontacji z innymi, „twarzą w twarz”), kształcącą (umożliwiają dziecku wizualizację a przez to wzbogacanie jego myśli  i przeżyć wewnętrznych, rozwijanie zainteresowań poprzez dostarczanie nowych, niezwykłych tematów do refleksji oraz niezwykłych form pracy i wykorzystania materiałów), terapeutyczną (są czasami jedynym sposobem „oswajania” niepokojących myśli, wypowiadania się na tematy wywołujące negatywne emocje, np. strach, smutek, zaspokajają potrzeby aktywności, działania, tworzenia czegoś nowego dla siebie i innych), diagnozującą: dzięki nim nauczyciel może uzyskać informacje na temat umiejętności dziecka, także tych, które nazywamy twórczymi).

16. Techniki dramy stosowane w edukacji dzieci w przedszkolu.

Podczas pracy wychowawczo- dydaktycznej i rewalidacyjnej często wykorzystujemy techniki dramy. Nie stanowią one oddzielnego bloku działań edukacyjnych lecz są ciekawym urozmaiceniem realizowanego zajęcia zarówno w grupie jak i podczas pracy indywidualnej.

Drama pozwala na poznawanie świata za pomocą działania, opiera się na naturalnej skłonności do naśladownictwa i zabawy oraz życia fikcją literacką. Pozwala na otwarcie się, sprzyja więc rozwijaniu swoich możliwości i uwierzeniu we własne siły, co w przypadku dzieci niepełnosprawnych ma ogromne znaczenie. Dzięki tym technikom można zmieniać złe nawyki w zachowaniu wychowanków, uwrażliwić ich na problemy otaczającego świata, wdrażać do samodzielności i aktywności. Rozwija się również wyobraźnia, fantazja, wrażliwość emocjonalna a także plastyka ciała. W dramie dziecko wczuwa się w rolę działając bez scenariusza, i to właśnie odróżnia ją od teatru.

Biorąc pod uwagę zainteresowania i możliwości dzieci w wieku przedszkolnym, w naszej pracy najczęściej wykorzystujemy proste doświadczenia jako podstawową grupę zajęć w zakresie technik dramy. Są one ćwiczeniami rozwijającymi wrażliwość zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku, smaku i węchu. Jest to np. słuchanie odgłosów kroków dochodzących z korytarza, próba skojarzenia ich z odpowiednią osobą i zastanawianie się dokąd ta osoba zmierza; zanurzanie rąk w wodzie o różnej temperaturze i wymiana doświadczeń; rozpoznawanie po zapachu pokarmów ukrytych w różnych miejscach sali. Do prostych doświadczeń należą również wprawki dramatyczne polegające na odwoływaniu się do przypominania wrażeń zmysłowych np. ćwiczenia intonacyjne (wypowiedzenie zdania jak człowiek zdenerwowany), ćwiczenia ruchowe (naśladowanie chodzenia po rozgrzanej plaży), ćwiczenia mimiczne (przedstawianie mimiką twarzy danego stanu emocjonalnego). Powyższe zabawy wykorzystujemy zarówno z osobami sprawnymi jak i z odchyleniami w stanie zdrowia i rozwoju, łatwo je bowiem dostosować do indywidualnych możliwości jednostki. Ciekawą formą działania są także ćwiczenia dramowe, które częściej stosujemy w pracy z całą grupą. Należą do nich: dokańczanie opowiadania lub zmiana jego zakończenia oraz inscenizacje improwizowane nie wymagające scenariusza.

Drama jest lubianą przez dzieci formą pracy, traktowana jest jako zabawa a umiejętności zdobyte dzięki niej wykorzystywane w organizowanych przedstawieniach np. wystawianych co roku Jasełkach.

17. Zasady w pedagogice zabawy.

Zabawa była znana człowiekowi od samego początku jego istnienia .

Pedagodzy opracowali wiele definicji terminu „ zabawa ”. Niektórzy określają ją jako specjalną , naturalną, wrodzoną metodę uczenia się człowieka .

Jest pojmowana także jako potrzeba małych i dużych , przypisana człowiekowi , stanowiąca naturalne dopełnienie całokształtu jego istnienia i działalności .

Najczęściej odnosi się do każdej czynności , którą człowiek podejmuje dobrowolnie , bez przymusu z zewnątrz , dla własnej przyjemności .

Analizując podane definicje możemy wyodrębnić następujące cechy zabawy :

E. Hurlock wyróżniła 4 zasadnicze funkcje zabawy :

  1. funkcja kształcąca - polega na tym , iż dziecko w zabawie kształci swoje zmysły wzbogaca wiedzę o świecie , poznaje samego siebie , rozwija język i umiejętność komunikowania się , uczy poznawać swoje możliwości i dokonywać samooceny ;

  2. funkcja wychowawcza - zabawa rozbudza u dziecka określony stosunek do otoczenia społecznego , poznaje normy społeczne i reguły postępowania , uczy się rzetelności i uczciwości ;

  3. funkcja terapeutyczna - dziecko podczas zabawy uwalnia się od napięći emocji , uczy się różnych sposobów wyrażania swoich uczuć oraz rozwiązywania swoich problemów ;

  4. funkcja projekcyjna - dziecko w zabawie wchodzi w różne sytuacje , wykonuje różne zadania , pełni różne role i dzięki temu ujawnia swoje właściwości . Natomiast wychowawca może odkryć i lepiej poznać mocne i słabe strony wychowanka .

Pedagogika zabawy nie jest dyscypliną naukową lecz symboliczną nazwą metodycznych poszukiwań ułatwiających pracę z grupą , proces uczenia . Proponuje ona działania dające członkom grupy możliwość rozwoju w atmosferze zaufania , wzajemnej akceptacji , bez względu na wiek i umiejętności , wyzwala aktywność twórczą i ciekawość , ułatwia kontakty z innymi , ze sobą i otaczającą rzeczywistością .

Główne inspiracje teoretyczne pedagogika zabawy czerpie z psychologii humanistycznej , jak również pedagogiki Gestalt . Ideą przewodnią jest wiara w człowieka i jego potencjalne możliwości . Dlatego konieczna jest tu współpraca wychowawcy i wy-chowanka . Nauczyciel to osoba wewnętrznie zintegrowana , akceptująca siebie i innych , animator rozwoju i działań ucznia .

Celem pedagogiki zabawy jest dostarczenie osobom , pracującym z różnymi grupami wiekowymi , metod oddziałujących na sferę emocjonalną człowieka , sprzyjających ujawnieniu pozytywnych uczuć wzmacniających poczucie akceptacji i bezpieczeństwa , wspomagających samodzielna aktywność podopiecznych .

Na zajęciach prowadzonych metodami pedagogiki zabawy obowiązują określone zasady :

współpracy i współdziałania z innymi ;

Wszystkie te zasady wzmacniają relacje w grupie , uczą wyrażania uczuć , budują zaufanie do prowadzącego i całej grupy .

Pedagogika zabawy prezentuje także szeroki wybór metod , których celem jest ożywienie kontaktów między ludźmi . Metody te likwidują lęk , obawę i strach , napięcie mięśni oraz napięcia psychiczne , angażują w działanie całą osobę wszystkie jej zmysły , wyzwalają twórczą aktywność , uczą współpracy z innymi .

Można wyodrębnić następujące rodzaje zabaw, stosowanych w pedagogice zabawy:

18. Techniki plastyczne jako środek wyrazu w twórczości dzieci w przedszkolu.

Celem zajęć plastycznych w placówkach wychowania pozaszkolnego jest kształtowanie osobowości dzieci i młodzieży, przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym oraz do życia społecznego.
W związku z powyższym zakłada się:

- ujawnianie i rozwijanie zainteresowań i uzdolnień plastycznych

- rozwijanie wrażliwości estetycznej

- rozwijanie procesów poznawczych

- budzenie zainteresowań dorobkiem kulturalnym własnego narodu i ludzkości

- kształtowanie umiejętności organizacji pracy i posługiwania się elementarnymi środkami plastycznymi

- przygotowanie do praktycznego stosowania wiedzy plastycznej w życiu codziennym

- wdrażanie do kulturalnego spędzania czasu

- przygotowanie świadomych odbiorców sztuki. 

Zakres treści kształcenia

Zagadnienia plastyczne

1. Dostrzeganie i rozróżnianie wartości barw chromatycznych (czerwonej, żółtej, niebieskiej, zielonej, pomarańczowej i fioletowej). Próby mieszania kolorów.

2. Uświadomienie dzieciom różnorodności linii, jej kształtu i położenia (np. linia prosta, krzywa, łamana, punkt).

3. Zagadnienie faktury i struktury (np. szorstki, miękki, chropowaty, elastyczny, sztywny).

4. Wyrażanie postaci ludzi i zwierząt oraz przedmiotów w określonym rodzaju ruchu.

5. Kompozycje płaskie i przestrzenne.

6. Doświadczenia w zakresie efektów użycia odpowiednich materiałów i narzędzi do uzyskania kreski, plamy, faktury, bryły. 

Przykłady tematów do realizacji

Moja mama. Idę na spacer z tatą. Pomagam babci. Mój portret. Jestem w zoo. Kąpię się w basenie. Jestem w lesie. Mieszkanie kreta. Pogrzeb mrówki. Ogniste ptaki. Pajęczyna. Ilustracje do treści bajek, poezji, piosenek, programów telewizyjnych i radiowych oraz do własnych opowiadań.

Tematy prac przestrzennych: kukiełki, mobile, lampiony, czapki na bal, zamki, domy, zwierzątka, postacie ludzi, naczynia. 

Materiały i przybory do zajęć plastycznych 

- Farby plakatowe, tempery, farby klejowe, pastele, kolorowa kreda, kolorowe tusze,

różnobarwne i zróżnicowane formaty papierów. Materiały do collagu, kredki świecowe,

- Materiały do prac trójwymiarowych: plastelina, glina, masa papierowa, pudła tekturowe,

kamienie, piasek, śnieg, drut, listewki, klocki, torby papierowe, torby z folii, baloniki.

kartony, butelki

- Pędzle szczecinowe i akwarelowe nr 12, 14. 16, 18, stemple, piórka, nożyczki 

Techniki plastyczne

Stemplowanie

Przy pomocy stempli można przygotować materiał obrazkowy do kolorowania lub wykonać różne pomoce terapeutyczne.

Stemplując dziecko może wykonać:

Technika ta kształtuje orientację i wyobraźnię przestrzenną poprzez rozmieszczenie, tworzenie wzajemnych układów, usprawnia koordynację wzrokowo ruchową manipulując pieczątką, doskonali procesy analizy wzrokowej i pamięć wzrokową oraz podnosi sprawność manualną i grafomotoryczną.

Obrysowywanie szablonów  

Wywołuje zainteresowanie dzieci oraz pozwała realizować własne pomysły. Taka forma pracy, przełamuje niechęć do plastycznego wypowiadania się w innej formie. Wytwory uzyskane poprzez obrysowywanie szablonów można włączyć do innych technik. 

Technika posługiwania się szablonem polega na obrysowaniu go przy krawędzi wewnętrznej (krawędź chroni rękę przed wykonaniem ruchów nieskoordynowanych, odbiegających od niej) oraz przy krawędzi zewnętrznej po obwodzie obrysowanego kształtu (wymaga panowania nad ruchami, aby nie dopuścić do zniekształcenia obrazu przez oderwanie ręki od krawędzi wskutek małej precyzji ruchów). 

Posługując się szablonami dziecko: 

Kalkowanie  

Technika ta polega na wodzeniu ręką po wzorze, śledząc wzór i kontrolując ruchy.

Uczy opanowania pewnych nawyków ruchowych oraz posługiwania się narzędziem pisarskim, tzn. wywieranie odpowiedniego nacisku ręki i sprawne manipulowanie nim.

Podczas kalkowania wyrabia się u dziecka koordynację wzrokowo ruchową, usprawnia procesy analityczno — syntetyczne i płynność ruchów. 

Malowanie 

Posługiwanie się pędzlem jest lekkie i dziecko może wykonać obszerne, swobodne, płynne i rytmiczne ruchy stosując pędzle różnej grubości i kształtu. 

Rysowanie

Pozwala przedstawić barwnie różne wypowiedzi plastyczne oraz pokolorować obrazki konturowe.  

Stosując kredki świecowe dziecko może zamalowywać większe powierzchnie wykorzystując długość kredki. Natomiast kredkami ołówkowymi rysuje linie cienkie, co wymaga dużej precyzji ręki, aby uzyskać ciekawy efekt pracy. 

Rysowanie i malowanie:

Kreskowanie i punktowanie  

To ćwiczenia podnoszące precyzję ruchów ręki przez wykonanie drobnych znaczków graficznych na określonej płaszczyźnie, w określonym porządku, zachowując jednakową wielkość, zagęszczenie i pochylenie. 

Wycinanki  

Wymagają sprawnego posługiwania się nożyczkami. W trakcie wycinania dziecko koncentruje uwagę i stara się wykonać ruchy pod kontrolą wzroku. 

Wydzieranki  

Technika ta to umiejętność darcia papieru, aby uzyskać właściwe kształty i wielkość odrywanych kawałków. Zręczność potrzebna jest podczas naklejania, aby praca była estetyczna i właściwie zapełniona. Uaktywnia wyobraźnię twórczą i odtwórczą w celu kontrolowania powstającej pracy. 

Rysowanie nitką

Rzucona nitka tworzy różne układy czy też kształty. Po kilku próbach, gdy uzyska się ciekawą formę, należy ją przykleić. Chcąc uzyskać określony wzór należy kilkakrotnie manipulować nitką, ale wymaga to precyzji, koncentracji i wytrwałości w działaniu. 

Malowanie świeca 

Wywołuje ciekawość dziecka, gdyż wykonując pracę świecą trudno sprawdzić poprawność wykonania oraz poprawić błędy. Rysunek uwidacznia się wtedy, gdy pokryję się kartkę tuszem. Wymaga dobrej wyobraźni twórczej, odtwórczej, przestrzennej i pamięci ruchowej. 

Mozaiki z kaszy, ryżu...  

Na powierzchni zamalowanej klejem. Na kartce należy wykonać rysunek, pokryć go klejem.

a następnie posypać materiałem sypkim. Tło można pomalować farbą. Technika ta usprawnia koordynację ruchowo — wzrokową, uczy mieszczenia się na określonym wzorze

i przestrzeni.

Lepienie

Z gliny, plasteliny czy modeliny jest dla dziecka atrakcyjne, ponieważ materiał łatwo daje się przemodelować, dzięki czemu można usunąć niedoskonałości, poprawić je lub zmienić. Pomaga usprawnić zręczność rąk, szybkość i koordynację ruchów, kształcić wyobraźnię

i pamięć wzrokową.

Formowanie z gazet

Ugniatanie papieru pozwała usprawnić drobne ruchy palców dłoni, a formowanie konkretnych kształtów pobudza funkcję wzrokową oaz wyobraźnię odtwórczą lub twórczą. 

Składanki papierowe

Trudna sztuka, która wymaga sprawnych rąk, właściwej koordynacji ruchowo — wzrokowej oraz wnikliwego spostrzegania wzrokowego. 

Prace z tkanin  

Dzieci poznają fakturę materiałów, ich właściwości, miękkość, sztywność, podatność na modelowanie.

Wykonując różne prace rozwijają wyobraźnię przestrzenną, koordynację wzrokowo- ruchową.

19. Sposoby inspirowania dziecka do działalności twórczej w plastyce.

Dzieci rysują i malują samorzutnie od pierwszych lat życia. Jeżeli ta skłonność nie została w jakikolwiek sposób skrępowana, dojrzewają pod względem plastycznym zgodny z rozwojem ich umysłu. Posiadają bogatą, twórczą wyobraźnię, dużą spostrzegawczość, co pozwala łatwo rozwijać ich zdolności. Edukacja plastyczna staje się takim elementem edukacji, który przynosi radość. Prace dzieci charakteryzują się pomysłowością, szczerością w przedstawianiu uczuć, spontanicznością, bezpośredniością, otwartością, co czasami peszy i zawstydza dorosłych.

Praca, wytwór dziecka jest bezpośrednim odzwierciedleniem przeobrażeń dokonujących się w samym dziecku, w jego wnętrzu. Ważną rolę odgrywają również warunki środowiskowe i społeczne towarzyszące procesowi tworzenia, chociażby np. środowisko szkolne, dom rodzinny, czynniki intelektualne i emocjonalne. Dużą rolę odgrywa postać nauczyciela, który zachęca dzieci do tworzenia oraz współdziała z nimi. To nauczyciel przyczynia się do tego, że zajęcia są czymś emocjonującym, zajmującym i porywającym, lecz możliwe jest to tylko wówczas, gdy zrozumie się dziecko, dostrzeże jego potrzeby, zainteresowania.

Kiedy dziecko może tworzyć? W odpowiedzi należy wymienić kilka podstawowych ogniw, a mianowicie: spostrzegawczość i pamięć wzrokowa dla funkcjonowania wyobraźni, temat pracy, minimalna i podstawowa znajomość i umiejętność posługiwania się środkami wyrazu plastycznego i technikami plastycznymi oraz właściwe warunki materialne.

Plastyka wypowiada się za pomocą kształtu i barwy. Stare przysłowie mówi, że nie można gadać z ślepym o kolorach. Toteż z pewnością jedną z podstawowych będzie umiejętność spostrzegania, zapamiętywania i wiedza o cechach wizualnych przedmiotów, zjawisk, osób, zwierząt, a więc o ich kształtach, barwach, fakturach, strukturach, wielkościach, proporcjach, układach przestrzennych itp. Jest to niezbędny materiał dla pracy wyobraźni dziecka. Aby dziecko mogło tworzyć obraz, rzeźbę nie wystarczy dać mu nawet najbardziej porywający i atrakcyjny temat oraz najlepsze kredki, farby czy plastelinę. W umyśle dziecka musi zaistnieć pewien magazyn wyjściowy jego doświadczeń wizualnych po to, aby mogło ono swobodnie czerpać, wybierać, wyobrażać sobie nowe układy obrazu. Ćwiczenia spostrzegawczości, pamięci itp. wzbogacają możliwości wyobraźni nie tylko dla przypomnienia sobie stanów zastanych, ale również dla tworzenia nowych wartości poprzez wybór z wielkości i łączenie w nowe struktury.

Zadanie nauczyciela polega na dostarczeniu dziecku sposobności do posługiwania się pojęciami (np. pojecie człowieka, przestrzeni, barwy, przedmiotów) nie tylko sztywnymi, formalnymi symbolami, lecz jako autentycznymi doświadczeniami. Oddziaływania inspirujące powinny stwarzać atmosferę, w której dziecko lepiej uświadamia sobie, że jest częścią otoczenia. Podobnie należy dziecko pobudzać do lepszego uświadamiania sobie działań ludzi.

Wiedząc, że w świadomości dzieci czas i przestrzeń stapiają się ze sobą, warto zastosować bodźce czasowe i przestrzenne. Oddziaływania motywujące do odzwierciedlania czasu i przestrzeni powinny odwoływać się do takich doświadczeń subiektywnych jak wycieczki i podróże, czyli do doświadczeń osobistych, które obejmują różne sekwencje czasowe.

Oprócz odwoływania się do uprzednich przeżyć można wprowadzić wypowiadanie się na tematy zaczerpnięte z literatury (ilustrowanie bajek, baśni, opowiadań, wierszy itp.), filmów i utworów muzycznych (nastrój, charakter, tempo, dynamika, artykulacja).

Największe znaczenie ma jednak potrzeba stworzenia pobudzającej atmosfery, nacechowanej elastycznością i otwartością wobec wszelkich propozycji dziecka. Sztywność jest zabójcza dla każdej metody twórczej. Każde oddziaływanie motywujące powinno pobudzać wrażliwość dziecka, zarówno jeśli chodzi o świadomość siebie samego, jak i swego otoczenia, powinno wywoływać i pogłębiać pragnienie namalowania sensownego obrazka i zachęcać dziecko do elastyczności w posługiwaniu się materiałami oraz podejściu do tematu. Każde oddziaływanie motywujące, inspirujące powinno składać się z 3 etapów: wprowadzenia, punktu kulminacyjnego i stwierdzenia podsumowującego.

W każdym oddziaływaniu motywującym ważne jest, żeby dziecko było zaangażowane osobiście i każde dziecko powinno mieć poczucie, że zachęta ze strony nauczyciela jest przeznaczona właśnie dla niego. Pamiętać trzeba, iż inspirując dziecko, zachęcając je do podjęcia wypowiedzi plastycznej nie należy robić tego na odczepnego. Dziecko doskonale wyczuwa stosunek motywującego polecenia. Jeżeli odczuje lekceważenie w tonie polecenia i oceny własnej pracy - zniechęci się, będzie pracowało bez zaangażowania, być może nawet porzuci swą pracę. Tak więc, każda interwencja i pomoc z zewnątrz, jeśli ma dać pozytywne wyniki, musi być niesłychanie dyskretna, delikatna, wrażliwa na artystyczne uczulenia i bardzo przemyślana.

Zadaniem prowadzącego zajęcia jest popieranie wszelkich form eksperymentalnych i dyskretne czuwanie nad samodzielną pracą ucznia. Narzucanie przez opiekuna własnego widzenia świata i wymaganie dostosowania pracy dzieci do swoich wyobrażeń, zahamuje proces twórczy. Ograniczanie spontaniczności dzieci może sprawić, że ich prace będą jednakowe, pozbawione indywidualności i świeżego, niebanalnego dziecięcego widzenia świata. Odwzorowywanie otaczającej nas rzeczywistości również hamuje wyobraźnię, nie pozwalając na stosowanie często zaskakujących i wzbogacających wyobraźnię plastyczną rozwiązań. Uczeń powinien przetwarzać otaczającą rzeczywistość w charakterystyczny dla siebie, pozbawiony zahamowań sposób. Nie trzeba mu sugerować kolorów, wielkości i nie pozwalać na utrwalanie schematów. Trzeba pozwolić dziecku malować zgodnie z jego wewnętrznymi odczuciami.

Dziecko widzi w wyobraźni żywe obrazy i pragnie samo nadać im konkretny kształt w dziele. Dlatego do tej czynności nie trzeba go zbytnio zachęcać. Często pracę tę wykonuje ono w formie zabawy. Ale i wtedy jest ona dla dziecka czymś ważnym, a nawet poważnym. Nie podchodzi ono do tego zadania jak do rozrywki, lecz pracuje w skupieniu i koncentracji, i zawsze pokonuje pewne trudności, a dzięki temu rozwija się.

20. Formy zajęć umuzykalniających występujących w przedszkolu.

1. Śpiew dzieci

Śpiew prostych piosenek jest jedną z formą ekspresji dziecka. Piosenki dla dzieci w wieku przedszkolnym nie są trudne, dzieci są w stanie je zapamiętać i odtworzyć, a jednocześnie mają ogromną wartość. Piosenki mają różny charakter dzięki czemu pozytywnie wpływają na, wyobraźnię, pamięć muzyczną, rozwój emocjonalny dziecka, budzą takie uczucia jak np. radość, złość, smutek. Teksty piosenek rozwijają słownik dziecka, poszerzają wiedze o świecie, o własnych emocjach, można powiedzieć że uczą i wychowują. Wspólne śpiewanie integruje dzieci, czasami nawet ośmiela. Dziecko nieśmiałe otwiera się przed grupą. Śpiew ma również wpływ na aparat mowy, rozwój klatki piersiowej, dotlenienie organizmu.

Beata Podolska wyodrębnia 4 sposoby śpiewania piosenek przesz dzieci:

Dzieci najmłodsze na początku powinny jedynie słuchać śpiewu nauczyciela. Z upływem czasu można zachęcać dzieci do samodzielnego śpiewania. Piosenki nie powinny być dla dzieci zbyt trudne, dostosowane do ich możliwości. Utwory dla najmłodszych powinny opierać się na 3-4 dźwiękach mieszczących się w kwincie d- a, dla dzieci w wieku 4-5 lat w skali d- h, 5-6 letnie w skali d- c, 6-7 letnich d- d Przede wszystkim należy wybierać takie piosenki, które zainteresują dzieci, a ich śpiewanie sprawi im radość. W ciągu miesiąca można wprowadzić dwie piosenki w ciągu jednego miesiąca, jedynie w grupach starszych można poszerzyć „repertuar” o kilka piosenek więcej w roku.

2. Ruch przy muzyce

Ruch jest niezbędny w życiu dziecka, gdyż zapewni on właściwy rozwój psychiczny i fizyczny. Już od najmłodszych lat towarzyszy on dzieciom podczas kontaktów z muzyką. Kształtuje u dzieci pamięć, koncentrację, pobudza dzieci do aktywności. Pod względem fizycznym poprawia krążenie, dostarcza do organizmu tlen. Ruch ma również funkcję uspołeczniającą, bowiem zabawy w grupie solidaryzują dzieci, uczą współdziałania, ośmielają dzieci zamknięte w sobie. Nauczyciel podczas zajęć ruchowych powinien dążyć do:

Formy ruchu można podzielić na 2 grupy:

1. Zabawy ruchowe ze śpiewem to pierwsza forma ruchu z jaka dziecko się zapoznaje. Zabawy te można podzielić na:

a) Zabawy inscenizowane- są to zabawy, „w których występuje podział na role.”

b) Zabawy ilustracyjne- zabawy, w których tekst, treść piosenki ilustrowana jest przez dzieci ruchem.

c) Zabawy taneczne- zabawy, w których dzieci wykonują prosty układ taneczny.

d) Zabawy rytmiczne- zabawy, w których dzieci za pomocą ruchu- klaskani, tupania itp.- odtwarzają rytm piosenki.

2. Zabawy przy akompaniamencie instrumentu

a)Zabawy z zakresu techniki ruchu, które dzielą się na:

b) Zabawy uwrażliwiające na różne elementy muzyki- w zabawach tych dzieci zwracają uwagę na zmiany w muzyce i dostosowują do nich swój ruch. Reagują np. na zmianę tempa, dynamiki, wysokości dźwięku na pauzę itp.

c) Opowieści ruchowe- polegają na odgrywaniu ról przy towarzyszeniu instrumentu. Dzieci na podstawie opowiadania czy bajki za pomocą ruchu opowiadają „utwór” literacki.

d) Nauka tańca- W przedszkolu nauka tańca z reguły wprowadzana jest w grupie dzieci najstarszych, wprowadzane są najczęściej tańce regionalne i charakterystyczne.

3. Gra na instrumentach

Gra na instrumentach jest dla dzieci ciekawą formą. Wychowawca zapoznaje je z budową instrumentu, pokazuje jak na nim grać, po czym dzieci dostają je do ręki i próbują własnych sił. W przedszkolu najczęściej używa się tamburyna, bębenka, trójkąta, dzwonków diatonicznych, talerzy, kołatek, grzechotek. Gra na instrumentach rozwija wyobraźnie muzyczną, słuch muzyczny, twórczość dziecka, uczy posługiwania się instrumentem- wydobywania dźwięku, a przede wszystkim sprawia radość.

Do najczęściej wykorzystywanych instrumentów w przedszkolu należą:

4. Tworzenie muzyki

Dziecko poprzez twórcze działanie zaspakaja swoją potrzebę ekspresji i realizacji, włączając przy tym wszelkie funkcje motoryczne i zmysłowe, świat uczuć, wyobraźnię i potrzebę naśladowania. Zadaniem nauczyciela jest zorganizowanie odpowiednich warunków do pracy dziecka i nadzorowanie jej przebiegu, szacunek do pomysłów i wsparcie podczas ich realizacji.

Kształtowanie twórczej ekspresji dziecka powinno być realizowane poprzez improwizację:

  1. Mówioną- np. tworzenie rytmu do podanego tekstu.

  2. Ruchową- np. tworzenie ruchu do melodii z uwzględnieniem zmian tempa, dynamiki itp.

  3. Wokalną- np. tworzenie melodii do tekstu lub rytmu.

  4. Instrumentalna- np. tworzenie akompaniamentu.

5. Słuchanie muzyki

Słuchanie muzyki występuje przy wprowadzeniu piosenki czy tańca by zapoznać dzieci z melodią co ułatwi interpretację piosenki. Wykorzystywane są tez krótkie utwory instrumentalne. Zapoznanie dziecka z takim utworem ma na celu pokazanie piękna muzyki, jej rozumienia i przeżywania. Kształcenie umiejętności słuchania muzyki ma również duży wpływ na rozwój mowy i myślenia. Dzieci, które źle słyszą często mają problemy z czytaniem i rozumieniem znaczenia słów. Kontakt z muzyką powinien spełniać następujące cele:

Środowisko akustyczne w jakim dziecko przebywa nie sprzyja jego skupieniu uwagi, dziecko uodparnia się na otaczający je hałas. Dlatego przed słuchania muzyki należy nauczyć dzieci „słuchania ciszy”.

„Należy mu pokazać, że jeżeli chce narysować delikatną kreskę, musi mieć do tego czystą, a nie pokreśloną kartkę papieru, a gdyby kolorowa kropla spadła do mętnej wody, nie dojrzałoby jej tak wyraźnie, jak kropli, która spadła do wody czystej. Aby usłyszeć dźwięk potrzeba ciszy, która powinna być dookoła nas i w nas”

Zakres słuchania muzyki obejmuje trzy rodzaje aktywności:

B. Podolska wyodrębnia dwa rodzaje słuchania muzyki:

By słuchanie utworu przez dzieci było czynne, należy zainteresować je utworem.

W wychowaniu przedszkolnym wykorzystywane są trzy formy słuchania muzyki:

Bardzo ważne jest to jakiego utworu dzieci słuchają. Przy doborze materiału muzycznego należy pamiętać, że wychowawca nie ma stu procentowej pewności jak muzyka wpłynęła na dziecko, a badania z tym związane są trudne do przeprowadzenia, niemożliwe jest dotarcie do prawdziwych emocji dziecka, nawet 6-latek nie rozumie jeszcze wszystkich pojęć co jest dużym utrudnieniem.

Materiał muzyczny powinien posiadać następujące cechy:

20


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
edukacja matematyczna w przedszkolu-opracowane zagadnienia do egzaminu, UKW
egzamin I cześć ogólna opracowanie zagadnień
Pytania do egzaminu z EPH 2008 v.3.0, opracowane zagadnienia
egzamin II klinika opracowanie zagadnień
Pytania do egzaminu z EPH 2008, opracowane zagadnienia
egzamin III leczenia opracowanie zagadnień
Socjologia - opracowane zagadnienia na egzamin, Pedagogika UŚ (EW z wych. przedszk.), Semestr II, So
Opracowane zagadnienia do egzaminu z matematyki, Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna Uniwersyte
Zagadnienia na egzamin z pedagogiki przedszkolnej a
Zagadnienia egzamin pedagogika opracowane
OPRACOWANE ZAGADNIENIA NA EGZAMIN Z POJĘĆ I SYSTEMÓW PEDAGOGICZNYCH
Pedagogika przedszkolna opracowane pytania na egzamin Żuchelkowska
psychologia - opracowane zagadnienia, Pedagogika przedszkolna(licencjat)
pedagogika resocjalizacyjna opracowane zagadnienia do egzaminu 15 pełne
FILOZOFIA - opracowane zagadnienia na egzamin, Pedagogika - Uniwersytet wrocław, Filozofia i Etyka

więcej podobnych podstron